1-2. Ntak emi ọfọnde ikpep iban̄a Samson?

 AMA okop enyịn̄ oro Samson, nso isidụk fi ekikere? Ndi edi owo emi ekenyenede odudu etieti? Ntre ke edi. Edi enyene se Samson ekebierede emi mîkọfọnke, ndien ufen emi ekesịmde enye ke ntak oro ikedịghe ekpri. Kpa ye oro, Jehovah ekenen̄ede ese kpukpru nti n̄kpọ emi Samson akanamde ọnọ Enye, ama onyụn̄ anam ẹwet mmọ ẹsịn ke Bible man ikpep n̄kpọ ito.

² Jehovah ama ada Samson anam utịben̄kpọ man an̄wam nditọ Israel emi Enye ekemekde ete ẹdi ikọt imọ. Ke ediwak isua ama ekebe tọn̄ọ Samson akakpa, Jehovah ama ọnọ apostle Paul spirit Esie ewet enyịn̄ Samson esịn ke otu mbon emi ẹkenen̄erede ẹnyene mbuọtidem. (Heb. 11:​32-34) Uwụtn̄kpọ Samson ekeme ndisọn̄ọ nnyịn idem. Enye ama eberi edem ke Jehovah idem ke ini mîkememke. Ẹyak ise nte mbụk Samson ekemede ndisọn̄ọ nnyịn idem, ye mme n̄kpọ en̄wen emi ikemede ndikpep nto enye.

3. Ewe utom ke Jehovah ọkọnọ Samson?

³ Ini Samson akamanade, mbon Philistia ẹkekara nditọ Israel ẹnyụn̄ ẹfịk mmọ. (Judg. 13:1) Ọkpọsọn̄ ubọk emi mmọ ẹkedade ẹkara nditọ Israel ama anam nditọ Israel ẹkụt ukụt etieti. Jehovah ama emek Samson “ebe iso ke ndinyan̄a Israel nsio mbon Philistia ke ubọk.” (Judg. 13:5) Ikedịghe ekpri utom! Akana Samson eberi edem ke Jehovah man okụt ibuot.

4. Didie ke Jehovah akan̄wam Samson anyan̄a idem osio ke ubọk mbon Philistia? (Judges 15:​14-16)

⁴ Se n̄kpọ kiet emi owụtde ke Samson ama ọbuọt idem ye Jehovah,  ye nte Jehovah akan̄wamde enye. Isan̄ kiet, udịmekọn̄ mbon Philistia ẹma ẹdi ndimụm Samson ke Lehi. Anaedi Lehi okodu ke Judah. Ndịk ama anam irenowo Judah, ntre mmọ ẹma ẹbiere ndiyak Samson nnọ mme asua. Mbon edem mme Samson ẹma ẹda mbufa urụk iba ẹbọp enye ntem enye ọsọn̄, ẹda ẹsọk mbon Philistia. (Judg. 15:​9-13) Edi “spirit Jehovah [ama] edidoro enye ke idem,” enye ekịbi urụk oro osion̄o. Ekem enye ama emenede enyịn “okụt obufa ọkpọ mban̄ ayara ass,” esịn ubọk emen, onyụn̄ ada owot mbon Philistia 1,000!​—Kot Judges 15:​14-16.

5. Didie ke Samson ndikada ọkpọ mban̄ ass n̄n̄wana en̄wan owụt ke enye ekeberi edem ke Jehovah?

⁵ Ntak emi Samson akadade ọkpọ mban̄ ass an̄wana? Idịghe utọ n̄kpọ oro ke ẹkesida ẹn̄wana en̄wan! Samson ama ọdiọn̄ọ ke se idin̄wamde imọ ikan mbon Philistia idịghe se idade in̄wana, ke akam edi imọ ndiberi edem ke Jehovah. Owo Abasi oro akada se idụkde enye ubọk anam se Jehovah okoyomde. Imenen̄ede ikụt ke se ikanamde Samson akan kpukpru irenowo oro edi nte enye ekeberide edem ke Jehovah!

6. Nso ke ikeme ndikpep nto Samson nte isụk inamde utom esop Abasi?

⁶ Jehovah ọyọnọ nnyịn n̄ko odudu inam se ededi emi enye ọdọn̄de nnyịn, ekpededi etie nte nnyịn idikemeke ndinam n̄kpọ oro. Enye ekeme ndin̄wam nnyịn ke usụn̄ emi akpade nnyịn idem. Nịm ete ke Jehovah emi ọkọnọde Samson odudu ayan̄wam fi anam se Enye ọdọn̄de fi adan̄a nte eberide edem ke Enye.​—N̄ke 16:3.

7. Ewe uwụtn̄kpọ iwụt ke ọfọn ikama enyịn iyom nte Jehovah adade nnyịn usụn̄?

⁷ Ediwak nditọete irenowo ye iban emi ẹbọpde n̄kpọ ẹnọ esop Abasi ẹwụt ke imọbuọt idem ye Jehovah. Akpa akpa, nditọete ẹkesidrọ nte ẹdibọpde n̄wakn̄kan Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ye mme ufọk esop Abasi eken, ẹnyụn̄ ẹbọp mmọ. Nte ekedide eyo esiere ediwak owo ẹdụk esop, akana ẹyom usụn̄ efen emi ẹdisede ẹban̄a utom oro. Nditọete emi ẹdade usụn̄ ke esop Abasi ẹma ẹdọhọ Jehovah an̄wam mmimọ idiọn̄ọ se idinamde, ẹnyụn̄ ẹdomo mbufa n̄kpọ  ẹse, utọ nte ndidedep ufọk ndiọn̄ nda nnam utom esop Abasi. Ke ẹbọp ediwak n̄kpọ ke nsio nsio itie ke ofụri ererimbot ẹnọ Abasi. Robert emi etienede anam utom isua ifan̄ emi ye mbon emi ẹnamde utom oro ọdọhọ ete: “Akpa akpa, ikememke inọ ndusụk owo ndinyịme obufa usụn̄ emi esop Abasi ẹdọhọde ẹnam n̄kpọ mi. Ama enen̄ede okpụhọde ye nte ẹkesinamde n̄kpọ ediwak isua emi ebede. Nditọete oro ẹma ẹnyịme ndinam se ẹdọhọde, ẹnyụn̄ ẹkụt ke Jehovah ọdiọn̄ obufa usụn̄ oro.” Uwụtn̄kpọ kiet edi emi, emi owụtde nte Jehovah esin̄wamde ikọt esie ẹnam se enye oyomde. Ke ini ke ini, ọfọn kpukpru nnyịn ibụp idem nnyịn ite, ‘Ndi ke n̄kama enyịn nyom nte Jehovah ọdọhọde nnam n̄kpọ, nnyụn̄ n̄kpụhọde se anade n̄kpụhọde man n̄keme ndinam ofụri se n̄kemede nnọ enye?’

8. Ini itọn̄ ekenen̄erede asat Samson, nso ke enye akanam?

⁸ Anaedi omokot aban̄a mme ini en̄wen emi Samson akanamde utịben̄kpọ. Enye ama ada ikpọn̄ an̄wana ye ekpe onyụn̄ owot ekpe oro, ekem owot irenowo Philistia 30 ke Ashkelon. (Judg. 14:​5, 6, 19) Samson ama ọdiọn̄ọ ke tutu amama imọ ikpekemeke ndinam mme n̄kpọ eke ẹtiede ntre ekpedi Jehovah ikan̄wamke imọ. Ikụt oro ini ekedide enye owot mbon Philistia 1,000 ama, itọn̄ enen̄ede asat enye. Enye akanam nso? Utu ke ndikasan̄a nyom ebiet emi enye edikụtde mmọn̄ in̄wọn̄, enye ama ọdọhọ Jehovah an̄wam imọ.​—Judg. 15:18.

9. Ini Samson ekekpede Jehovah ubọk ete an̄wam imọ, nso ke Jehovah akanam? (Judges 15:19)

⁹ Jehovah ama okop eseme emi Samson ekesemede ọnọ enye ete an̄wam imọ. Enye ama anam idịm asiaha man Samson okụt mmọn̄ ọn̄wọn̄. Ekedi Samson ọn̄wọn̄ mmọn̄ oro, “spirit esie afiak edemede, enye onyụn̄ afiak okop odudu.” (Kot Judges 15:19.) Etie nte obufa idịm oro okosụk ododu ke ata ediwak isua tutu esịm ini emi Abasi ọkọnọde prọfet Samuel spirit Esie ewet n̄wed Judges. Anaedi nditọ Israel emi ẹkekụtde idịm oro ẹma ẹti ke edieke mmimọ iberide edem ke Jehovah ini inyenede mfịna, ke Jehovah ayan̄wam mmimọ.

10. Nso ke ana inam man Jehovah an̄wam nnyịn? (Se ndise n̄ko.)

¹⁰ Inamke n̄kpọ m̀mê ewe enọ ke inyene, m̀mê nso ke ikeme ndinam, m̀mê ima ikananam ke esop Jehovah, ana idọhọ enye an̄wam nnyịn. Ana isụhọde idem inyịme ke nnyịn mîberike edem ke Jehovah, nnyịn idikemeke ndinam se enye ọdọhọde. Ekedi Samson ọn̄wọn̄ mmọn̄ emi Jehovah ọkọnọde enye, odudu odụk enye idem. Edieke nnyịn n̄ko idade ofụri se Jehovah ọnọde nnyịn in̄wam idem, iyekeme ndisọn̄ọ nda nnam n̄kpọ esie.​—Matt. 11:28.

11. Didie ke ikeme ndida ofụri se Jehovah ọnọde nnyịn n̄n̄wam idem? Nọ uwụtn̄kpọ.

¹¹ Yak inọ uwụtn̄kpọ brọda nnyịn kiet ke Russia emi ekerede Aleksey. Ke ẹkọbọ enye n̄kpa n̄kpa. Nso in̄wam enye aka iso ọsọn̄ọ ada ye Jehovah kpa ye utọ ikpọ n̄kpọ emi ẹwọrọde enye? Enye ye n̄wan esie ẹsikpep Bible kpukpru ini, ẹnyụn̄ ẹnam se idin̄wamde mmọ ẹka iso ẹkpere Jehovah. Enye ọdọhọ ete: “Mmesinen̄ede ndomo nditie ke idemmi n̄kpep Ikọ Abasi nnyụn̄ n̄kot Bible kpukpru usen. Kpukpru usenubọk, ami ye n̄wan mi imesitie kiet ikot text usen oro inyụn̄ ibọn̄ akam.” Nso ke oro ekpep nnyịn? Ana isiberi edem ke Jehovah utu ke idem nnyịn. Didie ke ikeme ndinam oro? Edi nnyịn ndinam se idin̄wamde nnyịn ikaka iso ibuọt idem ye Jehovah utọ nte ndikpep Bible, ndibọn̄ akam, ndidụk mbono esop, nnyụn̄ n̄kwọrọ ikọ. Ima inam ntre, Jehovah eyenen̄ede an̄wam nnyịn ika iso inam n̄kpọ inọ enye. Enye ọkọsọn̄ọ Samson idem, enye ekeme ndisọn̄ọ nnyịn idem n̄ko.

12. Didie ke Samson ndikadian idem ye Delilah okokpụhọde ye nte enye akadiande idem ye iban eken?

¹² Samson ikọfọnke ima nte nnyịn mînyụn̄ ifọnke ima. Ntre, se enye ekesibierede ndusụk ini ikesifọnke. N̄kpọ kiet emi enye ekebierede ama anam ediwak afanikọn̄ ẹsịm enye. Ke Samson ama ekedi ebiereikpe, nte ini akade “enye ama [akama] n̄wan kiet ke itịghede mmọn̄ Sorek, n̄wan oro ekekere Delilah.” (Judg. 16:4) Mbemiso emi, enyene eyenan̄wan Philistia kiet emi Samson okodiomide ndidọ, edi enye oro “[okoto] Jehovah” sia Jehovah “okoyom ifet ndida n̄n̄wana ye mbon Philistia.” Aka ko, Samson ama okodu ke ufọk n̄wan akpara kiet ke obio mbon Philistia emi ekekerede Gaza. Jehovah ama ọnọ Samson odudu yak owụbede usụn̄ inuaotop obio oro emen adaha, anam obio oro edi se mme asua ẹkemede ndidụk ndinam mmọ n̄kpọ. (Judg. 14:​1-4; 16:​1-3) Etie nte Delilah ekedi eyen Israel. Ntre, itiehe nte Samson ndidi ufan Delilah ekedi ifet Jehovah ndida enye nnam mbon Philistia n̄kpọ.

13. Delilah akanam nso yak Samson akanam se mîkpakanaha enye anam?

¹³ Delilah ama ọbọ mbon Philistia ata ediwak okụk man ada Samson ọnọ. Ndi ima emi Samson akamade Delilah ekekịm enye enyịn tutu enye ayak idem ọnọ eyenan̄wan oro inyụn̄ ikwe se Delilah aduakde ndinam oro? M̀mê ekedi ntre, nnyịn idiọn̄ọke. Edi se idiọn̄ọde edi ke Delilah ama esisịn Samson mmọn̄ ke idịbi enyen̄e man enye etịn̄ se inamde enye enyene odudu ntre. Utịt utịt, Samson ama etịn̄. Ọdiọk etieti nte Samson ekemende idem ekesịn ke n̄kpọ emi akanamde enye okûnyene utọ odudu emi enye ekesinyenede, onyụn̄ anam Jehovah adian̄ade ọkpọn̄ enye kan̄a.​—Judg. 16:​16-20.

14. Nso iketịbe inọ Samson ke ntak emi enye akayakde idem ọnọ Delilah?

 ¹⁴ Se ikọwọrọde Samson ke ntak emi enye akayakde idem ọnọ Delilah utu ke ndiberi edem ke Jehovah ama ọdiọk etieti. Mbon Philistia ẹma ẹmụm Samson ẹtịbi enyịn, ẹmen enye ẹka Gaza emi enye okowụberede itịm obio oro esuene mmọ, ẹkesịn ke ufọk-n̄kpọkọbi do, enye edi ofụn mmọ, esinyụn̄ ọkọk n̄kpọ ọnọ mmọ. Ekem mbon Philistia ẹma ẹmen Samson ẹdi ebiet emi mmọ ẹkesopde idem ẹdia usọrọ, ẹdikama enye ẹdọn̄ ndọk. Mmọ ẹma ẹwa akwa uwa ẹnọ nsunsu abasi mmọ emi ekekerede Dagon, sia mmọ ẹkekere ke enye emen Samson edisịn mmimọ ke ubọk. Mmọ ẹma ẹsio Samson ke ufọk-n̄kpọkọbi ẹdi itie usọrọ oro “edibre mbre” ọnọ mmimọ, man ẹkama enye ẹnam n̄kpọ imam.​—Judg. 16:​21-25.

15. Didie ke Samson okowụt ke imafiak iberi edem ke Jehovah? (Judges 16:​28-30) (Se ndise ikpaedem Enyọn̄-Ukpeme emi.)

¹⁵ Samson ama anam akamba ndudue, edi enye ikayakke idem emem enye. Enye ama oyom ifet ndinam mbon Philistia n̄kpọ, sia utom emi Abasi ọkọdọn̄de enye ekedi oro. (Kot Judges 16:​28-30.) Samson ama ekpe Jehovah ubọk ete: “Yak mi nsio usiene ye mbon Philistia.” Ata Abasi ama okop n̄kpeubọk oro onyụn̄ ọbọrọ enye, anam enye afiak enyene utịbe utịbe odudu emi enye ekesinyenede. Ke ntak oro, se Samson akanamde mbon Philistia isan̄ enye emi ama akan kpukpru se enye akanamde mmọ mbemiso emi.

16. Nso ke ikeme ndikpep nto ndudue Samson?

¹⁶ Kpa ye emi Samson ọkọbọde ufen etieti ke ntak ndudue esie, enye iketreke ndidomo ndinam se Jehovah okoyomde enye anam. Ọkpọkọm imanam ndudue ndien ẹnen̄ede nnyịn, mîdịghe ẹbọ nnyịn utom emi ẹkenọde nnyịn ke esop, inaha iyak idem emem nnyịn. Ti ke Jehovah itopke nnyịn iduọk. (Ps. 103:​8-10) Kpa ye emi ima ikanam ndudue, Jehovah ekeme ndinọ nnyịn odudu inam se enye oyomde, ukem nte ọkọnọde Samson.

17-18. Nso inam mbụk Michael ọsọn̄ọ fi idem? (Se ndise n̄ko.)

¹⁷ Kop mbụk akparawa kiet emi ekerede Michael. Brọda oro ama esịn idem etieti ke n̄kpọ Abasi. Enye ekedi asan̄autom unamutom afiak edi asiakusụn̄ ofụri ini. Edi n̄kpọ mbọm ama etịbe. Enye ama anam ndudue emi akanamde ẹbọ enye mme utom emi enye ekesinamde ke esop. Enye ọdọhọ ete: “Mbemiso ini oro, n̄kesidodụk nnyịne ke n̄kpọ Abasi. Edi  ẹte ibọp enyịn itat, eketie mi ukpọk ukpọk. Akananam n̄kekereke m̀mê Jehovah esịn mi, edi mma nsikere m̀mê nyekeme ndinen̄ede n̄kpere enye nte n̄kesikperede, m̀mê nyekeme ndifiak nsịn idem nnam n̄kpọ Abasi nte n̄kesinamde.”

¹⁸ Se ifọnde edi ke Michael ikayakke idem emem enye. Enye ọdọhọ ete: “Mma nsibọn̄ akam ke ofụri esịt nnọ Jehovah ke ubọk ke ubọk, n̄kpep Ikọ Abasi, nnyụn̄ ntie n̄kere se n̄kpepde man mfiak nnen̄ede n̄kpere Jehovah.” Nte ini akakade, ẹma ẹfiak ẹnọ Michael mme utom emi enye ekesinamde ke esop. Idahaemi, enye edidi ebiowo afiak edi asiakusụn̄ ofụri ini. Enye ọdọhọ ete: “Nte nditọete, akpan akpan mbiowo, ẹken̄wamde mi ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọde mi idem akan̄wam mi n̄kụt ke Jehovah osụk amama mi. Idahaemi mmafiak nnam mme n̄kpọ emi n̄kesinamde ke esop, esịt ifịnake mi. Se iketịbede inọ mi oro anam n̄kụt ke Jehovah eyefen owo emi enen̄erede akabade esịt.” Imekeme ndinịm ke ekpededi ima inam ndudue, ke Jehovah oyosụk ada nnyịn anam se enye aduakde onyụn̄ ọdiọn̄ nnyịn, ama akam edi imanam ofụri se ikemede man inen̄ede usụn̄ nnyịn inịm, inyụn̄ ika iso iberi edem ke enye.​—Ps. 86:5; N̄ke 28:13.

19. Didie ke mbụk Samson ọsọn̄ọ fi idem?

¹⁹ Ke ibuotikọ emi, imeneme akpan n̄kpọ ifan̄ emi ẹketịbede ke uwem Samson. Enye ikọfọnke ima, edi enye iketreke ndinam n̄kpọ Jehovah idem ke enye ama akayak Delilah anam enye edue Jehovah. Jehovah ikotopke enye iduọk. Abasi ama afiak anam Samson enen̄ede enyene odudu, onyụn̄ ada enye anam se Enye akaduakde. Jehovah okosụk adada enye nte owo emi ekenen̄erede enyene mbuọtidem, anam ẹtiene ẹsiak enye ke otu mbon emi ẹkenyenede mbuọtidem ke Mme Hebrew ibuot 11. Enem nnyịn ndidiọn̄ọ ke inam n̄kpọ inọ Ete nnyịn emi odude ke heaven, emi amade nnyịn, onyụn̄ ọdọn̄de-dọn̄ enye ndisọn̄ọ nnyịn idem akpan akpan ke ini idem ememde nnyịn! Ukem nte Samson, ẹyak isikpe Jehovah ubọk ite: “Mbọk ti mi, nyụn̄ sọn̄ọ mi idem.”​—Judg. 16:28.