N̄kamana ke 1934. Ete mi ye eka mi ẹketo Switzerland ẹdidụn̄ ke Timmins, ke Ontario, ke Canada. Ẹkesidọk gold ke Timmins. Ke n̄kpọ nte 1939, eka mi ama ọtọn̄ọ ndikot Enyọn̄-Ukpeme onyụn̄ ọtọn̄ọ ndidụk mbono esop Mme Ntiense Jehovah. Enye ekesisan̄a ye ami ye nditọeka mi itiokiet aka. Ikebịghike enye ama edi Ntiense Jehovah.

Ikenemke ete mi nte eka mi ekedide Ntiense Jehovah. Edi eka mi ama ama akpanikọ etieti onyụn̄ ebiere ke imọ idikpọn̄ke esop Abasi. Enye ama aka iso anam ntre idem ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ 1940 emi ẹkekpande utom Mme Ntiense Jehovah ke Canada. Ananam mi, enye ke okpono ete mi, ke onyụn̄ ọfọn ido ye enye kpa ye emi ete mi ekesitọkde enye. Eti uwụtn̄kpọ eka mi ama an̄wam mi ye nditọeka mi ididụk esop. Se ifọnde edi ke nte ini akakade, ete mi ikọsọn̄ke ido aba ye eka mi, ama onyụn̄ ọtọn̄ọ ndifọn ido ye kpukpru owo ke ufọk.

Ke August 1950, mma n̄kodụk Mbono N̄kọri Ukara Abasi ke New York. Mma nsobo ye nditọete irenowo ye iban emi ẹketode nsio nsio itie ke ererimbot ẹdi mbono oro, nnyụn̄ n̄kop ndinem mbụk emi mbon emi ẹkekade Ufọkn̄wed Gilead ẹkebụkde! Oro ama anam enen̄ede ọdọn̄ mi ndinam utom ofụri ini nnọ Abasi. Ndondo emi nnyọn̄de nsịm ufọk, mma nsịn n̄wed ndidi asiakusụn̄ ofụri ini. N̄kọk itieutom Canada ẹma ẹbọrọ mi ẹnyụn̄ ẹdọhọ yak nna baptism kan̄a. Mma nna baptism ke October 1, 1950. Ọfiọn̄ kiet ekebe, mma ndi asiakusụn̄ ofụri ini. Akpa itie emi ẹkenọde mi n̄kọkwọrọ ikọ ekedi Kapuskasing. Obio oro ama oyom usụn̄ etieti ọkpọn̄ ebiet emi n̄kodụn̄de ini oro.

Ke 1951, n̄kọk itieutom ẹma ẹdọhọ m̀mê Mme Ntiense Jehovah emi ẹkemede ndisem French  ẹkeme ndika n̄kodu ke Quebec emi ẹsisemde French n̄kwọrọ ikọ. Ẹma ẹnen̄ede ẹyom mme ọkwọrọikọ do. Sia edide toto ke ekpri mma n̄kpep ndisem French ye Ikọmbakara, mma nnyịme ndika, ẹkenyụn̄ ẹnọ mi n̄ka n̄kodu ke Rouyn. N̄kọdiọn̄ọke owo ndomokiet do. N̄kukụre se n̄kenyenede ekedi adres emi n̄ketịn̄de mban̄a ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ mbụk emi. Edi kpukpru n̄kpọ ama asan̄a ọfọn. Ami ye Marcel ima ikabade ata ufan. Mma n̄kop inem ukwọrọikọ ke Quebec ke isua inan̄, aka ko ndidi akpan asiakusụn̄.

Ini ndude ke Quebec, ẹma ẹkot mi Ufọkn̄wed Gilead ke South Lansing, New York. Ekedi ọyọhọ klas 26. N̄kokụre n̄wed ke Gilead ke February 12, 1956, ẹkenyụn̄ ẹnọ mi n̄ka itie emi ẹkotde Ghana b ke West Africa idahaemi. Edi mbemiso n̄kade do, akana mfiak nnyọn̄ Canada n̄kebet “urua ifan̄” tutu nnyene n̄wedisan̄.

Mma mbet ke Toronto ọfiọn̄ itiaba mbemiso nnyenede n̄wedisan̄ oro. Ini oro n̄kodu ke ufọk mme Brọda Cripps. Nte n̄kasan̄ade ndiọn̄ọ Sheila eyen mmọ an̄wan ekedi oro. Ima ima idem nnyịn. Ekekem ini emi nyomde ndibụp enye ndọ, n̄wedisan̄ mi ama edisịm. Ami ye Sheila ima ibọn̄ akam iban̄a n̄kpọ oro inyụn̄ ibiere yak n̄ka itie emi esop Abasi ẹkedọhọde n̄ka. Edi ima ibiere n̄ko ke iyesiwet idem nnyịn, inyụn̄ ise m̀mê eyedi se idọde kiet eken ke ini iso. Ikememke ndibiere n̄kpọ oro ntre, edi aka ko ima idikụt ke nnennen n̄kpọ ke ikanam oro.

Ghana emi n̄kakade do, mma ndụk tren, nsan̄a ke nsụn̄ikan̄ mbiomo, nnyụn̄ ndụk ubomofụm. Ke ọfiọn̄ kiet ama ekebe, mma ndibehe ndien ke Accra ke Ghana. N̄kesịm do, ẹma ẹdọhọ ndi esenyịn district. Oro ọkọwọrọ ke ana nsan̄a nse nditọete ke ofụri Ghana, Ivory Coast (emi ẹkotde Côte d’Ivoire idahaemi) ye Togoland (emi ẹkotde Togo idahaemi) emi ẹkekperede Ghana. Ata ediwak ini n̄kesisan̄a ikpọn̄, n̄wat ke jeep emi n̄kọk itieutom ẹkenọde mi. Ama enem mi etieti!

 Ke mme utịturua, mma nsika n̄kenịm mbono circuit. Nnyịn ikenyeneke mme Itie Mbono. Ntre nditọete ẹma ẹsituak eto nnyanyan̄a, ẹfụk ndak ke enyọn̄ oro ke ntak anainai eyo. Sia ekebe ntụhube mîkesidụhe ke itie utem udia ke Itie Mbono oro, nditọete ẹma ẹsimen unam emi ẹdidade inam udia ẹdinịm ẹkpere do. Ekem ẹyewot, ẹbak, ẹtem ẹnọ mme andidụk mbono.

N̄kpọ imam ama esitịbe ke mme mbono oro. Ini kiet ntem, Herb Jennings c emi ekedide isụn̄utom n̄ko ke ọkọnọ utịn̄ikọ. Ẹtise, ayara enan̄ efehe ọkpọn̄ itie emi ẹkenịmde enye, asiak itọk edibe ke ufan̄ emi odude ke ufọt mbot utịn̄ikọ ye itie emi otuowo ẹbonode. Herb ama odop ada, ndien unam oro ọtọn̄ọ ndinam nte idiọn̄ọke idem aba. Edi n̄kpọsọn̄ nditọete irenowo inan̄ ẹma ẹdikan enan̄ oro ubọk ẹmen enye ẹfiak ẹnyọn̄ itie utem udia oro. Ofụri mmọ ẹnanam mi, nditọete ke ẹkwak ubọk ẹnọ mmọ.

Ke ufọturua mbemiso n̄kpri mbono oro, mma nsika n̄kpri obio emi ẹkekperede itie emi n̄kodude n̄kowụt mme owo fim The New World Society in Action. N̄kesimen afia ọfọn̄ nyịri ke eto iba, n̄wọn̄ọde n̄kpọ ubre fim oro n̄wụt afia ọfọn̄ oro, ndien se idude ke esịt fim oro ọwọrọ ke afia ọfọn̄ oro ntem nte ekebe ndise. Fim oro ama esinem mbon obio oro etieti! Akpa ini emi ata ediwak mmọ ẹkekụtde fim ekedi oro. Ke ini mmọ ẹkụtde nte mme owo ẹnade baptism ke fim oro, mmọ ẹma ẹsikwak ubọk tutu ekeme ndisịri owo utọn̄. Fim oro ama an̄wam mmọ ẹkụt ke Mme Ntiense Jehovah ẹdu ke ofụri ererimbot, ke mmọ ẹnyụn̄ ẹdiana kiet.

Ke mma n̄kodu n̄kpọ nte isua iba ke Africa, mma ndika n̄kodụk mbono ofụri ererimbot ke New York City ke 1958. Mbono oro ama enem-o. Ama enem mi etieti ndikụt Sheila emi okotode Quebec edi mbono oro. Enye ekedi akpan asiakusụn̄ ke Quebec. Ikesikop kiet eken uyo ke leta, edi idahaemi ikedidu kiet mi, mma mbụp enye ndọ, enye ama onyụn̄ enyịme. Mma n̄wet Brọda Knorr d nnyụn̄ mbụp enye m̀mê Sheila ekeme ndika Gilead onyụn̄ editiene mi odu ke Africa. Brọda Knorr ama enyịme. Ke akpatre Sheila ama edisịm Ghana. Ima inam ndọ ke Accra ke October 3, 1959. Nnyịn mbiba ikenịm ke Jehovah ama enen̄ede ọdiọn̄ nnyịn sia ikanamde n̄kpọ esie edi akpa ke uwem nnyịn.

Ke 1961, ẹma ẹnọ nnyịn idika ikodu ke Cameroon. Ẹkedọhọ n̄kan̄wam yak ẹtọn̄ọ obufa n̄kọk itieutom do. Ntre utom ama awak mi ke ubọk etieti. Sia n̄kedide obufa asan̄autom n̄kọk itieutom, se akanade n̄kpep ama awak. Ekem ke 1965, ima ididiọn̄ọ ke Sheila oyomo. Ntịn̄ akpanikọ, ama ebịghi ekpri mbemiso itọn̄ọde ndinam n̄kpọ nte mbon emi ẹdidide ete ye eka. Edi ini emi ikọtọn̄ọde ndinen̄ede n̄kop inemesịt obufa utom emi idinyenede inyụn̄ itọn̄ọ nditịm idem ndifiak nnyọn̄ Canada, n̄kpọ mmọn̄eyet ama etịbe.

Idịbi ama obụn̄ọ Sheila. Dọktọ ọkọdọhọ nnyịn ke eyen oro ekedi eyen erenowo. Ebe isua 50 tọn̄ọ n̄kpọ oro eketịbe, edi nnyịn ikefreke se iketịbede oro. Kpa ye edide ima ifụhọ, ima ika iso idu ke ebiet emi ẹkenọde nnyịn ikodu do sia ima ima utom nnyịn do etieti.

Ẹma ẹsiwak ndikọbọ nditọete ke Cameroon etieti ke ntak emi mmọ mîkamaha ndisịn idem ke n̄kpọ pọlitiks. Ekesinen̄ede ọdiọk enyịn ẹma ẹyom ndimek adaibuot ukara. N̄kpọ emi ikesibọn̄de akam ite okûtịbe ama editịbe. Ke May 13, 1970, ẹma ẹtre utom Mme Ntiense Jehovah do. Ukara ẹma ẹdibọ obufa n̄kọk itieutom emi ima ikọbọp ima enye eye inyụn̄ iwọrọ ikodụn̄ ọfiọn̄ ition kpọt. Ke ufan̄ urua kiet ẹma ẹbịn kpukpru isụn̄utom, sịm ami ye Sheila, ẹfep ke idụt oro. Ikememke inọ nnyịn ndikpọn̄ nditọete emi ikamade etieti, ima inyụn̄ ikere m̀mê n̄kpọ editetie didie ye mmọ.

Ima ikodu ke n̄kọk itieutom ke France ke ọfiọn̄ itiokiet. N̄kodu do n̄ka iso nnam ofụri se n̄kekeme man n̄n̄wam nditọete nnyịn ke Cameroon. Ke December isua oro, ẹma ẹnọ nnyịn idika ikodu ke n̄kọk itieutom Nigeria, emi ẹketọn̄ọde ndise mban̄a utom Abasi ke Cameroon. Nditọete ke Nigeria ẹma ẹdara nnyịn etieti, ima inyụn̄ ikop inem n̄kpọ Abasi do isua ifan̄.

Enyene ata ọkpọsọn̄ n̄kpọ emi akanade ibiere ke 1973. Ofụri emi, udọn̄ọ ke akakama Sheila otụhọde. Ini isụk idude ke New York emi ikakade ndidụk akamba mbono, enye ama ọdọhọ mi ete: “Ndikemeke ndinam utom emi aba! Ibifịk okụre mi. Ata ediwak ini, osụk edi udọn̄ọ udọn̄ọ.” Okokop mi, akatatua etịn̄. Sheila ama etiene mi anam n̄kpọ Abasi ke West Africa ebe isua 14. Nte enye ọkọsọn̄ọde ada anam n̄kpọ Abasi ama enem mi etieti, edi akana ikpụhọde ndusụk n̄kpọ. Ke ima iketie ineme nte n̄kpọ etiede ye nnyịn inyụn̄ inen̄ede ibọn̄ akam ediwak ini iban̄a n̄kpọ oro, ima ibiere ndifiak nnyọn̄ Canada man ẹkenen̄ede ẹsọbọ enye idem do. Nnyịn ndikpọn̄ utom isụn̄utom nnyịn ye utom ofụri ini emi ikanamde inọ Abasi ekedi ata ọkpọsọn̄ n̄kpọ emi akanade ibiere ndinam, ikonyụn̄ inemke nnyịn esịt ke usụn̄ ndomokiet.

Ke ima ikesịm Canada, mma n̄kanam utom nnọ ete kiet emi ekedide ufan mi ke ata anyan ini. Enye ekenyene itie unyam moto ke edere edere Toronto. Ima ikọbọ ufọk, ibọ mme owo n̄kani n̄kpọ ndụn̄ufọk idep, iwọrọ ikodụn̄ ke ufọk nnyịn, ikamake owo ndomokiet isọn. Nnyịn ikoyomke n̄kukọhọ ke uwem sia ikekere ke usen kiet imekeme ndifiak nnam utom ofụri ini nnọ Abasi. Se  ikakpade nnyịn idem ekedi ke ama ọsọp etịbe akan nte ikekerede.

Mma ntọn̄ọ ndika n̄kanam utom kpukpru Saturday ke itie emi ẹkesụk ẹbọpde obufa Itie Mbono ke Norval, ke Ontario. Aka ko, ẹma ẹdọhọ ndi esenyịn Itie Mbono oro. Idem ama ọtọn̄ọ ndisọn̄ Sheila, ima inyụn̄ ikere ke imekeme ndinam obufa utom emi. Ntre ima iwọrọ ikodụn̄ ke ufọk emi okodude ke Itie Mbono oro ke June 1974. Ama enem nnyịn etieti ndifiak nnam utom ofụri ini nnọ Abasi!

Ima ikọm Abasi nte ekedide eyo esiere, idem enen̄ede ọsọn̄ Sheila. Ke isua iba ama ekebe, ẹma ẹdọhọ idinam utom circuit, ima inyụn̄ inyịme. Circuit oro okodu ke Manitoba, ke Canada. Mme owo ẹdiọn̄ọ ke ini snow ke n̄kan̄ oro, ke esibịt nte ice. Edi nditọete emi ẹkedude do ẹma ẹsịn nnyịn ufiop ke idem. Ima idikụt ke idịghe ebiet emi idude inam n̄kpọ inọ Jehovah enen̄ede edi enye, ke se inen̄erede idi enye akam edi nnyịn ndika iso nnam n̄kpọ Jehovah ke ebiet ekededi emi idude.

Ke ima ikanam utom circuit isua ifan̄, ẹma ẹkot nnyịn ididu ke Bethel ke Canada ke 1978. Ikebịghike, mma n̄kpep akpan n̄kpọ kiet, edi n̄kekpep ke ubiak. Mma nnyene utịn̄ikọ hour kiet ye ubak ke usem French ke akpan mboho kiet ke Montreal. Se idiọkde edi ke ofụri ini emi nnọde utịn̄ikọ oro, ekikere nditọete ikesịneke do. Brọda kiet emi anamde utom ke Itieutom Utịmutom ama ọnọ mi item aban̄a utịn̄ikọ oro. Se idude edi ke mmesinọ utịn̄ikọ-o, edi enyene mbon emi ẹfọnde ke n̄kpọ utịn̄ikọ emi ntem ẹkan mi. Osụk edi ntre tutu esịm emi. Akpakana nti oro, edi mma ntọhọ ke item emi ẹkenọde mi do. Nneme mi ye brọda oro ama enyene nte eketiede. Esịt ama ayat mi sia n̄kekere ke enye odori akrasi enyịn ke ibuo oyom ndudue utu ke nditịn̄ ebiet emi n̄kanamde ọfọn. Ndudue emi n̄kanamde ekedi ndiyat esịt nte ẹkenọde mi item oro, ye ke nte n̄kadade owo emi ọkọnọde mi item oro.

Ke usen ifan̄ ama ekebe, owo Kọmiti N̄kọk Itieutom kiet ama editịn̄ ikọ ye ami aban̄a se iketịbede oro. Mma ndọhọ enye ke n̄kadaha item oro nte akpakanade nda, nnyụn̄ ndọhọ ke mmatua n̄kpọfiọk ke nte n̄kanamde n̄kpọ. Ekem mma ndika mbịne brọda emi ọkọnọde mi item oro n̄kekpe ubọk. Brọda oro ama efen ọnọ mi. N̄kpọ oro ama ekpep mi ke enen̄ede ọfọn nsụhọde idem. Ndifreke se iketịbede oro. (N̄ke 16:18) Mmọbọn̄ akam nnọ Jehovah mban̄a n̄kpọ oro ediwak ini nnyụn̄ nnen̄ede mbiere ke ẹma ẹnọ mi item, ndinamke ntre aba.

Ebe isua 40 idahaemi tọn̄ọ n̄kodu ke Bethel ke Canada. Toto ke 1985 ke n̄kedi owo Kọmiti N̄kọk Itieutom. Ke February 2021, Sheila edima an̄wan mi ama akpa. Idịghe n̄kpa esie oro kpọt afịna mi-o, udọn̄ọ n̄ko ke afịna mi. Edi utom emi nnamde nnọ Jehovah ọyọhọ mi ubọk onyụn̄ anam esịt enem mi tutu usen ke awat ebe ndiọn̄ọke. (Eccl. 5:20) Kpa ye mme mfịna emi nnyenede ke uwem, mme n̄kpọ emi ẹdatde mi esịt ke uwem ẹwak ẹkan. Ntuaha n̄kpọfiọk nte n̄kanamde Jehovah edi akpa ke uwem mi, ye ofụri isua 70 emi nsịnde nnam utom ofụri ini nnọ enye. Akam mi edi yak n̄kparawa ye n̄kaiferi nnyịn ẹka iso ẹnam Jehovah edi akpa ke uwem mmọ, koro mmenịm ke mmọ ẹyekop inem n̄kpọ Abasi inyụn̄ ituaha n̄kpọfiọk. Ima inam n̄kpọ Abasi ke ikeme ndinyene utọ uwem oro.