1-2. Nso ufọn ke isidia ke ntak emi Jehovah okobotde nnyịn ndisikop inemesịt ima inọ owo n̄kpọ?

 IMA inọ mbon en̄wen n̄kpọ mîdịghe inam n̄kpọ inọ mmọ, esịt esinem nnyịn akan ekpedi mmọ ẹkenọ nnyịn mîdịghe ẹnam n̄kpọ ẹnọ nnyịn. Nte Jehovah okobotde nnyịn edi oro. (Utom 20:35) Ndi oro ọwọrọ ke ima inọ owo n̄kpọ mîdịghe inam n̄kpọ inọ owo, ke esịt idinemke nnyịn? Ihih-o. Imọdiọn̄ọ ke owo ama ọnọ nnyịn n̄kpọ mîdịghe anam n̄kpọ ọnọ nnyịn, esinem nnyịn. Edi inemesịt esinen̄ede okpon ekpedi nnyịn ikọnọ. Akam ọfọn ye nnyịn nte Jehovah okobotde nnyịn ntre. Ntak idọhọde ntre?

² Nte Jehovah okobotde nnyịn anam nnyịn ke idem nnyịn ikeme ndinam se idinnamde inen̄ede ikop inemesịt. Ima ikere nsio nsio usụn̄ emi ikemede ndinọ owo n̄kpọ m̀mê ndinam n̄kpọ nnọ owo, esịt esinem nnyịn etieti. Enen̄ede ọfọn nte Jehovah okobotde nnyịn ntre.​—Ps. 139:14.

3. Nso inam ẹkot Jehovah “Abasi inemesịt”?

³ Bible ọdọhọ nnyịn ke iyokop inemesịt edieke inọde owo n̄kpọ. Ntre ikpaha nnyịn idem nte enye okotde Jehovah “Abasi inemesịt.” (1 Tim. 1:11) Jehovah ekebem iso ọtọn̄ọ ndinọ owo n̄kpọ, inyụn̄ idụhe eke esinọde owo n̄kpọ akan enye. Apostle Paul ọkọdọhọ ke “inyene uwem inyụn̄ isan̄a inyụn̄ idu uwem” ke ntak Esie. (Utom 17:28) “Kpukpru nti enọ ye kpukpru enọ eke ẹfọnde ẹma” ẹto Jehovah.​—Jas. 1:17.

4. Nso idin̄wam nnyịn inen̄ede ikop inemesịt?

⁴ Imenịm ke ọdọn̄ kpukpru nnyịn ndinen̄ede n̄kop inemesịt ima inọ owo n̄kpọ. Edieke isitatde ubọk inọ owo n̄kpọ nte Jehovah, iyekeme ndikop utọ inemesịt oro. (Eph. 5:1) Nte isụk inemede nte ikemede ndikpebe Jehovah, ẹyak ise n̄ko se ikemede ndinam ekpetie nte ke mbon en̄wen ikọmke nnyịn ke se inọde mmọ m̀mê ke se inamde inọ mmọ. Oro ayan̄wam nnyịn ika iso inọ owo n̄kpọ inyụn̄ inen̄ede ikop inemesịt.

 TAT UBỌK NTE JEHOVAH

5. Tịn̄ ndusụk n̄kpọ emi iyomde, emi Jehovah esinọde nnyịn.

⁵ Didie ke Jehovah esiwụt ke imatat ubọk? Se ndusụk uwụtn̄kpọ mi. Jehovah esinọ nnyịn se iyomde. Ekeme ndinam idịghe kpukpru ini ke idisinyene n̄kpọ barasuene, edi Jehovah esinam inyene se idade idu uwem. Uwụtn̄kpọ edi ke enye esinam inyene se idiade, se isịnede, ye itie udakibuot. (Ps. 4:8; Matt. 6:31-33; 1 Tim. 6:6-8) Ndi Jehovah esinọ nnyịn mme n̄kpọ oro sia se anade enye anam edi oro, ikemeke ndinyan̄a? Nsa-o! Nso isinam enye ọnọ nnyịn ndien?

6. Nso ke ikpep ito Matthew 6:25, 26?

⁶ Ima emi Jehovah amade nnyịn anam enye esinọ nnyịn se idade idu uwem. Kere se Jesus eketịn̄de ke Matthew 6:25, 26. (Kot.) Jesus akada se Jehovah okobotde ọnọ uwụtn̄kpọ. Kop se enye eketịn̄de aban̄a mme inuen mi: “Mmọ isuanke n̄kpasịp inyụn̄ idọkke-dọk inyụn̄ itan̄ke n̄kpọ ibon ke ubet ubonn̄kpọ.” Kop n̄ko se enye eketịn̄de adian do: “Ete mbufo eke heaven ọbọk mmọ.” Ekem enye ama obụp ete: “Nte mbufo isọn̄ke urua ikan mmọ?” Nso ke Jesus akan̄wana ndikpep? Akan̄wana ndikpep nnyịn ke Jehovah ada mbon emi ẹtuakde ibuot ẹnọ enye ke ọsọn̄urua akan mme unam emi enye okobotde. Edieke Jehovah esisede aban̄a mme unam, ẹyak inịm ke enye ọyọnọ nnyịn se idade idu uwem! Jehovah etie nte ete emi amade mbonubon esie. Enye esinọ ikọtufọk esie se mmọ ẹyomde ke ntak emi enye amade mmọ.​—Ps. 145:16; Matt. 6:32.

7. Tịn̄ usụn̄ kiet emi ikemede nditat ubọk nte Jehovah. (Se ndise n̄ko.)

⁷ Ukem nte Jehovah, nnyịn n̄ko imekeme ndinọ mbon en̄wen se inanade mmọ ke ntak emi imade mmọ. Se uwụtn̄kpọ mi. Ndi ọmọdiọn̄ọ eyenete emi oyomde udia se adiade m̀mê ọfọn̄ se esịnede? Jehovah ekeme ndida fi n̄n̄wam enye. Ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ ke ikọt Jehovah ẹsin̄wam mme owo etieti ke ini akamba mfịna. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini udọn̄ọ COVID-19, ndusụk owo ikenyeneke se ẹdiade, se ẹsịnede, ye mme n̄kpọ en̄wen ntre. Nditọete nnyịn ẹma ẹnọ mmọ mme n̄kpọ oro. N̄kpọ en̄wen emi ediwak owo ẹkenamde ekedi nditịp ediwak okụk nnọ yak ẹda ẹnam utom Abasi ke ofụri ererimbot. Okụk oro ke ẹkeda ẹn̄wam mbon emi ikan̄, oyobio, m̀mê mmọn̄ akabiatde n̄kpọ mmọ. Nditọete emi ẹkenamde kpukpru oro ẹkenam se ẹtịn̄de ke Mme Hebrew 13:16  ẹte: “Ẹkûfre ndinam eti n̄kpọ ndinyụn̄ mbuana n̄kpọ ye mbon en̄wen, koro orụk uwa emi enen̄erede enem Abasi esịt.”

8. Jehovah esinọ nnyịn odudu inam nso? (Philippi 2:13)

⁸ Jehovah esinọ nnyịn odudu. Odudu Jehovah inyeneke adan̄a, ndien esinenem enye ndinọ nti ikọt esie odudu. (Kot Philippi 2:13.) Ndi akanam ọmọbọn̄ akam ọdọhọ Jehovah ọnọ fi odudu akan idomo m̀mê ọyọ mfịna emi ọkọsọn̄de ntem? Ekeme ndidi ọmọbọn̄ akam ndien n̄kukụre se ekemede ndidọhọ Jehovah edi, “Mbọk nọ mi odudu mfịn mfịn kpọt nnam se anade nnam.” Abasi ama ọbọrọ akam oro onyụn̄ ọnọ fi odudu, ekeme ndidi eyenyịme ke se apostle Paul eketịn̄de ete: “Mmenyene ukeme ndinam kpukpru n̄kpọ ebe ke enye emi ọnọde mi odudu” edi akpanikọ.​—Phil. 4:13.

9. Didie ke ikeme ndida odudu nnyịn n̄n̄wam mbon en̄wen ukem nte Jehovah? (Se ndise n̄ko.)

⁹ Kpa ye emi nnyịn mîfọnke ima, imekeme ndida odudu nnyịn n̄n̄wam mbon en̄wen ukem nte Jehovah. Nnyịn ikemeke ndisịn mbon en̄wen odudu ke idem ukem nte Jehovah. Edi imekeme ndida odudu nnyịn n̄n̄wam mmọ. Se uwụtn̄kpọ mi. Nditọete emi ẹma ẹkekpon owo m̀mê emi idem mîsọn̄ke ẹkpeyom eke edin̄wamde mmọ idep n̄kpọ mîdịghe an̄wam mmọ anam n̄kpọ ke ufọk, imekeme ndin̄wam. Imekeme ndin̄wam nnam Ufọkmbono Obio Ubọn̄ asana nnyụn̄ ntịm enye n̄kama edieke nte n̄kpọ etiede ye nnyịn ediyakde ikeme ndinam oro. Nnyịn ndida odudu nnyịn nnam mme n̄kpọ ntre esinen̄ede enyene ufọn ọnọ mbon emi ẹtienede nnyịn ẹtuak ibuot ẹnọ Jehovah.

10. Didie ke ikeme ndida se itịn̄de n̄n̄wam mbon en̄wen?

¹⁰ Kûfre ke ikọ enyene odudu. Ekere ke anie ekeme ndidi ama otoro enye ke se enye akanamde, enye ọsọn̄ọ enye idem? Toro enye. Ndi ọmọdiọn̄ọ owo emi ọkpọdọn̄de esịt? Dọn̄ enye esịt. Emekeme ndikaka ke idem ebịne enye, okot m̀mê ọnọ enye etop ke fon, mîdịghe ewet leta m̀mê email ọnọ enye. Kûfịna idem ukere m̀mê idinenịm didie inua itịn̄. Ikọ ifan̄ emi etịn̄de ke ofụri esịt ekeme ndikem; ekeme ndin̄wam eyenete fo enyene idotenyịn, mîdịghe ekpedi enye ọkọdọhọ ke imọ idikemeke ndinam n̄kpọ Abasi aba, enye aka iso anam.​—N̄ke 12:25; Eph. 4:29.

11. Didie ke Jehovah esinọ mme owo ọniọn̄ esie?

¹¹ Jehovah esinọ mme owo ọniọn̄. James emi ekedide mbet Jesus ekewet ete: “Edieke owo mbufo ekededi ananade ọniọn̄, yak enye aka iso eben̄e Abasi, koro enye ọnọde kpukpru owo ke ntatubọk inyụn̄ isueneke owo.” (Jas. 1:5) Ikọ James oro owụt ke Jehovah isidọhọke ite, “Nnịm ọniọn̄ mi nnọ idem mi. Mbuanake ye owo.” Jehovah esitat ubọk ọnọ mbon en̄wen ọniọn̄. Ndi ama okụt n̄ko ke itie oro ọkọdọhọ ke Jehovah ama ọnọ owo ọniọn̄, ke enye “[isisueneke] owo”? Tutu amama, Jehovah  idinamke bụt anam nnyịn ke ntak emi idọhọde enye ke imoyom enye eteme nnyịn se ikpanamde. Enye esikam ọdọhọ idi ibịne imọ ididọhọ imọ iteme nnyịn se ikpanamde.​—N̄ke 2:1-6.

12. Mme ifet ewe ke inyene ndikpep mbon en̄wen se idiọn̄ọde?

¹² Nnyịn ndien-e? Didie ke ikeme ndikpebe Jehovah nnyụn̄ n̄kpep mbon en̄wen se idiọn̄ọde? (Ps. 32:8) Ikọt Jehovah ẹnyene ediwak ifet ndimen se mmọ ẹdiọn̄ọde n̄kpep mbon en̄wen. Se mme uwụtn̄kpọ mi. Ediwak ini imesikpep mbufa mme ọkwọrọikọ se mmọ ẹkemede ndinam ke an̄wautom. Mbiowo ẹsinyene ime ẹn̄wam mme asan̄autom unamutom ye mme brọda emi ẹma ẹkena baptism ẹdiọn̄ọ utom emi ẹnọde mmọ ẹnam ke esop. Mbon emi ẹdiọn̄ọde ndibọp n̄kpọ nnyụn̄ ntịm mme n̄kpọ emi ẹma ẹkebọp n̄kama ẹsin̄wam ẹkpep mbon emi mînen̄ekede idiọn̄ọ utọ utom oro man mmọ ẹdiọn̄ọ ndibọp n̄kpọ nnọ esop Abasi ẹnyụn̄ ẹtịm mme n̄kpọ emi ẹkebọpde ẹkama.

13. Ima ikpep mbon en̄wen n̄kpọ, didie ke ikeme ndiwụt ke imekpebe nte Jehovah esinọde mme owo ọniọn̄ esie?

¹³ Ọfọn mbon emi ẹsikpepde mbon en̄wen se ẹkpenamde ẹkpebe nte Jehovah esinọde mbon en̄wen ọniọn̄ esie. Ti ke Jehovah esitatat ubọk ọnọ mme owo ọniọn̄. Ukem ntre, imesikpep mbon en̄wen se idiọn̄ọde ke ofụri esịt. Nnyịn isidịpke ndusụk se idiọn̄ọde sia ikerede ke n̄kpọn̄ do, owo emi ikpepde n̄kpọ oro ekeme ndibọ nnyịn itie. Nnyịn isinyụn̄ idọhọke ite: ‘Idụhe eke ekekpepde mi se ndiọn̄ọde emi! Yak enye ekekpep ke idemesie.’ Ikọt Jehovah isikereke n̄kpọ ntre. Utu ke oro, esinenem nnyịn ndikpep mbon en̄wen se idiọn̄ọde nnyụn̄ ‘nnọ mmọ ukpọn̄ nnyịn,’ oro edi, inam kpukpru se ikemede yak mmọ ẹdiọn̄ọ se ikpepde mmọ. (1 Thess. 2:8) Akam nnyịn edi yak mmọ n̄ko “[ẹtịm] ẹdot ndikpep mbon en̄wen.” (2 Tim. 2:1, 2) Ikpanam ntre, edidi nte inọde mme owo se inyenede inyụn̄ inen̄ede ikop inemesịt, mmọ n̄ko ẹyenyụn̄ ẹnọ mme owo se mmọ ẹnyenede ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹkop inemesịt.

SE IKPANAMDE EKPEDI ETIE NTE KE MME OWO IKỌMKE NNYỊN

14. Ediwak owo ẹsinam nso ima inam n̄kpọ inọ mmọ mîdịghe inọ mmọ n̄kpọ?

¹⁴ Ima inọ mme owo n̄kpọ mîdịghe inam n̄kpọ inọ mmọ, akpan akpan nditọete nnyịn, mmọ ẹsiwak ndikọm nnyịn. Mmọ ẹkeme ndiwewet ekọm oro ke kad nnọ nnyịn mîdịghe ẹkọm ke usụn̄ en̄wen. (Col. 3:15) Mmọ ẹma ẹkọm nnyịn, esinen̄ede enem nnyịn nte ikanamde n̄kpọ inọ mmọ m̀mê nte ikọnọde mmọ n̄kpọ.

15. Mme owo mîkọmke nnyịn ke se ikanamde inọ mmọ, nso ke ikpeti?

¹⁵ Se idude edi ke idịghe kpukpru ini ke ndusụk owo ẹsikọm owo ke se ẹkenamde ẹnọ mmọ mîdịghe ẹwụt ke imama se ẹkenamde ẹnọ mmimọ. Ndusụk ini, imekeme ndida ini nnyịn, odudu nnyịn, ye se inyenede inam n̄kpọ inọ owo edi enye anam nte imọ ikwe se ikanamde oro. Ekpetịbe ntre, idinam nso man nnyịn iditre ndikop idatesịt mîdịghe man esịt ididiọk nnyịn ikakaha? Ẹyak iti se Utom 20:35 emi ẹdade ibuotikọ emi ẹto etịn̄de. Se inọde owo m̀mê se inamde inọ owo esinam ikop inemesịt, idịghe m̀mê owo oro ọkọm nnyịn m̀mê ikọmke. Imekeme ndimek ete ke iyaka iso inọ owo n̄kpọ ke idatesịt, ekpededi ẹkọm nnyịn m̀mê ikọmke. Didie ke idinam oro? Se usụn̄ ifan̄ mi.

16. Ikpesịn ekikere ke nso ima inọ owo n̄kpọ?

¹⁶ Sịn ekikere fo ke nte ekpekpebede Jehovah. Jehovah esinọ mme owo nti n̄kpọ m̀mê mmọ ẹkọm enye m̀mê ikọmke. (Matt. 5:43-48) Jehovah ọn̄wọn̄ọ ete ke edieke nnyịn n̄ko inọde mme owo n̄kpọ inyụn̄ “[idorike] enyịn ndifiak mbọ n̄kpọ ndomokiet,” ke “utịp [nnyịn] oyokpon.” (Luke 6:35) Ekọm emi  ẹkpekọmde nnyịn esịne n̄ko ke se Bible okotde “ndomokiet” oro. M̀mê mme owo ẹkọm nnyịn m̀mê ikọmke, Jehovah edisụk ikaka iso inọ nnyịn utịp ke eti n̄kpọ emi ikanamde in̄wam mme owo, ye nte idide ‘mbon emi ẹnọde owo n̄kpọ ke idatesịt.’​—N̄ke 19:17; 2 Cor. 9:7.

17. Ima inọ owo n̄kpọ, nso idin̄wam nnyịn ikûfre se idide akpan n̄kpọ? (Luke 14:12-14)

¹⁷ Se idin̄wamde nnyịn ikûfre se idide akpan n̄kpọ ima inọ owo n̄kpọ edi eti item emi odude ke Luke 14:12-14. (Kot.) Ikpokot mme owo ufọk mîdịghe inam nti n̄kpọ inọ mmọ ndien mmọ ẹdi mbon emi ẹkemede ndinam mbiet n̄kpọ oro nnọ nnyịn, inyeneke se idiọkde do. Edi ekpedi imokụt ke isinọ owo n̄kpọ ke ntak emi idoride enyịn ndibọ usiene, ikpanam didie? Ọfọn idomo ndinam se Jesus eketịn̄de. Imekeme ndifọn ido ye owo emi idiọn̄ọde ke idikemeke ndinọ nnyịn usiene. Ima inam ntre, iyokop inemesịt sia ikpebe Jehovah. Oro n̄ko ayan̄wam nnyịn ika iso ikop idatesịt mbon en̄wen mîkọmke nnyịn ima inam n̄kpọ inọ mmọ.

18. Nso ke nnyịn mîkpanamke? Ntak-a?

¹⁸ Kûda mbon en̄wen nte idiọk owo. (1 Cor. 13:7) Mme owo mîkọmke nnyịn ke se ikanamde inọ mmọ, imekeme ndibụp idem nnyịn ite: ‘Ndi mmọ ẹdi mbon emi ẹdide ọkpọkọm ẹnam nso ẹnọ mmọ, mmọ ikọmke mîdịghe ndi ẹkefefre ndikọm mi?’ Mme ntak en̄wen ẹkeme ndidu emi ẹnamde mmọ ẹkûnam n̄kpọ nte ikekerede ke akpana mmọ ẹnam. Se inamde inọ ndusụk owo ekeme ndinem mmọ etieti edi mmọ idiọn̄ọke nte ẹkpesiode ẹtịn̄ m̀mê nte ẹkpekọmde. Ekeme ndidi bụt anam mmọ nte in̄wamde mmọ, akpan akpan ekpedi mmọ ẹdi mbon emi ẹkesin̄wamde mme owo ke ini edem. Inamke n̄kpọ m̀mê nso idi ntak, ikpenen̄ede ima nditọete nnyịn, nnyịn ididaha mmọ nte ndiọi owo. Iyaka iso inọ mme owo n̄kpọ inyụn̄ ika iso ikop idatesịt.​—Eph. 4:2.

19-20. Ntak emi ọfọnde inyene ime ima inam n̄kpọ inọ mbon en̄wen mîdịghe inọ mmọ n̄kpọ? (Se ndise n̄ko.)

¹⁹ Nyene ime. Se se Edidem Solomon emi ekenyenede ọniọn̄ ekewetde aban̄a nditat ubọk. Enye ọkọdọhọ: “Duọk uyo fo ke enyọn̄  mmọn̄, koro afo ayafiak okụt enye ke ediwak usen ẹbede.” (Eccl. 11:1) Ikọ oro owụt ke ekọm ndusụk owo ekeme ndidi “ke ediwak usen ẹbede,” oro edi, ke anyan ini ama ekebe tọn̄ọ ikanam n̄kpọ inọ mmọ. Se iyomde ndibụk emi oyowụt ke edi akpanikọ.

²⁰ Ediwak isua ko ke edem, n̄wan esenyịn circuit ama ewet leta ọnọ sista kiet emi akanade baptism obufa ete aka iso ọsọn̄ọ ada ye Jehovah. Ke n̄kpọ nte isua itiaita ama ekebe, sista oro ama ewet leta ọnọ n̄wan esenyịn circuit oro ọdọhọ ete: ‘N̄kekere ke ana n̄wet leta emi ndọhọ fi nte afo an̄wamde mi ofụri isua emi, edi udiọn̄ọke.’ Enye ama adian do ete: ‘Se ekewetde ke leta fo ama enem mi etieti edi itie Bible emi ekewetde ekenem mi akan nnyụn̄ mfreke enye tọn̄ọ oro.’ a Ke sista oro ama eketịn̄ ndusụk mfịna emi ẹkesịmde enye, enye ama ọdọhọ ete: ‘Ndusụk ini, ama ọdọn̄ mi ndision̄o ubọk n̄kpọn̄ kpukpru n̄kpọ ofụri ofụri nnyụn̄ ntre ndidi Ntiense Jehovah. Edi itie Bible emi ekewetde do ikayakke. Ama ọsọn̄ọ mi idem, ami nnyụn̄ n̄ka iso ntịme.’ Enye ama ọdọhọ n̄ko ete: ‘Idụhe n̄kpọ ndomokiet ke ofụri isua itiaita emi, emi ọsọn̄ọde mi idem ntre.’ Kere nte esịt ekenemde n̄wan esenyịn circuit oro ndibọ utọ leta oro ‘ke ediwak usen ama ekebe’! Owo emi nnyịn ikanamde n̄kpọ inọ ekeme ndikọm nnyịn ntre n̄ko ke anyan ini ama ekebe.

21. Nso inam ebiere ndika iso ntat ubọk nte Jehovah?

²¹ Ima itetịn̄ ke nte Jehovah okobotde nnyịn anam yak edi ima inọ owo n̄kpọ, nnyịn ikop inemesịt ikan nte ekpedide ekpedi ikọbọbọ. Idịghe ekpri n̄kpọ edi oro. Esinem nnyịn ima ikeme ndin̄wam nditọete nnyịn; mmọ ẹma ẹkọm nnyịn, esinyụn̄ enem nnyịn. Edi, edide owo emi ikanamde n̄kpọ inọ ọkọm nnyịn m̀mê ikọmke, ẹyak inem esịt ke ikanam eti n̄kpọ. Kûfre ke se ededi emi ọnọde owo, ke “Jehovah enyene ukeme ndinọ fi se iwakde ikan [oro].” (2 Chron. 25:9) Idụhe se ikemede ndinọ Jehovah yak akan se enye ọnọde nnyịn! Inyụn̄ idụhe se ikemede ndinem owo nte Jehovah ke idemesie ndinọ owo utịp. Ntre ẹyak ibiere ndika iso n̄kpebe Ete nnyịn emi odude ke heaven nnyụn̄ ntat ubọk nnọ mme owo n̄kpọ.