1. Ntak emi idọhọde ke idụhe eyo ndomokiet emi etiede nte eyo nnyịn?

IDỤHE eyo ndomokiet emi etiede nte eyo nnyịn emi. Jehovah ke atan̄ “akwa otuowo, emi . . . ẹtode kpukpru idụt ye esien ye obio ye usem” ẹdi ẹdituak ibuot ẹnọ enye nte Bible ọkọdọhọde. Mbon emi Jehovah atan̄de ẹdi man ẹdituak ibuot ẹnọ enye ẹwak ẹbe miliọn itiaita idahaemi. Bible okot mmọ “ọkpọsọn̄ idụt,” ndien enenem mmọ ndinam ‘edisana utom nnọ Jehovah uwemeyo ye okoneyo.’ (Edi. 7:​9, 15; Isa. 60:22) Akanam idụhe ini emi mbon oro ẹmade Jehovah ye mme owo ẹwakde ntem!

2. Mbon oro mîfiọkke Abasi ẹsima nso ye nso? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

² Bible ama etịn̄ n̄ko ke mbon oro mîfiọkke Abasi ke eyo nnyịn emi ẹdima idemmọ kpọt, imaha Abasi inyụn̄ imaha mbon en̄wen. Oro akanam apostle Paul ọdọhọ ke ama esịm mme akpatre usen emi, ke “mme owo ẹyedi mme ama idem, mme ama okụk, . . . ẹma unọ idem inemesịt utu ke ndima Abasi.” (2 Tim. 3:​1-4) Owo oro amade mme n̄kpọ emi imaha Abasi. Mbon oro ẹyomde ufọn idemmọ kpọt ikemeke ndikop ata inemesịt oro mmọ ẹkam ẹyomde. Mme owo ndima idemmọ kpọt anam ererimbot emi ọsọn̄ ndidụn̄.

3. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi, ndien ntak emi idinemede?

 ³ Paul ama ọfiọk ke edieke ikọt Abasi mîkpemeke ke mmọ ẹkeme nditiene ererimbot emi mma idemmọ kpọt, mma okụk, nnyụn̄ mma unọ idem inemesịt utu ke ndima Abasi. Oro akanam enye odụri mmọ utọn̄ ete ‘ẹwọn̄ọde ẹkpọn̄’ utọ mme owo oro. (2 Tim. 3:5) Edi nnyịn isụk idụn̄ ke ererimbot emi ye utọ mme owo oro. Didie ndien ke ikeme ndiwọn̄ọde n̄kpọn̄ mmọ nnyụn̄ nnam se inemde Jehovah emi edide Abasi ima? Ẹyak ise nte ima emi Abasi oyomde inyene okpụhọrede ye utọ ima emi ẹtịn̄de ke 2 Timothy 3:​2-4. Oro ayan̄wam nnyịn ise m̀mê imenyene utọ ima oro edinamde ikop ata inemesịt.

4. Nso iwụt ke idiọkke owo ndima idemesie?

⁴ Apostle Paul ọkọdọhọ ke “mme owo ẹyedi mme ama idem.” Edi, ndi ọdiọk owo ndima idemesie? Idiọkke, esesịne nnyịn ke iyịp ndima idem nnyịn, nte Jehovah okobotde nnyịn edi oro. Jesus ọkọdọhọ ete: “Afo enyene ndima mbọhọidụn̄ fo nte idemfo.” (Mark 12:31) Nnyịn idikemeke ndima mbọhọidụn̄ nnyịn edieke nnyịn mîmaha idem nnyịn. Ephesus 5:​28, 29 ọdọhọ n̄ko ete: “Mme ebe ẹkpema iban mmọ nte idem mmọ. Owo eke amade n̄wan esie ama idemesie, koro akananam baba owo kiet isuaha obụkidem esie; edi ọbọbọk onyụn̄ ama enye.” Ọwọrọ idiọkke owo ndima idemesie.

5. Nso ke mbon emi ẹmade idemmọ ẹkaha ẹsinam?

⁵ Ndima idem nnyịn nte ẹtịn̄de ke 2 Timothy 3:2 ifọnke, sia idịghe ata ima edi oro. Mbon oro ẹmade idemmọ ẹkaha ẹsikere ẹban̄a idemmọ ẹkan nte ẹkpekerede. (Kot Rome 12:3.) Mmọ ẹsikere ẹban̄a idemmọ kpọt, ikereke iban̄a mbon en̄wen. Mmọ ẹsiduọhọ mbon en̄wen ke ini edide mmọ ẹdue n̄kpọ. Utọ mme owo oro isikopke ata inemesịt.

6. Nso ufọn ke ididia edieke imade Abasi?

⁶ Ndusụk ntaifiọk emi ẹnamde ndụn̄ọde ẹban̄a Bible ẹdọhọ ke etie nte se ikanamde Paul ebemiso asiak owo ndima idemesie ke 2 Timothy 3:​2-5 edi ke owo ndima idemesie n̄kaha esinam enye anam ndiọi n̄kpọ eken oro enye akabatde ke itien̄wed oro. Edi mbon oro ẹmade Abasi ẹsinyene nti edu utọ nte idatesịt, emem, anyanime, mfọnido, eti ido, mbuọtidem, ifụre ifụre ido, ye mfara ke idem. (Galatia 5:​22, 23) Andiwet psalm ọkọdọhọ ete: “Mbon emi Jehovah edide Abasi mmọ ẹkop inemesịt!” (Ps. 144:15) Jehovah edi Abasi inemesịt, emi anam ikọt esie ẹsikop inemesịt n̄ko. Esịt esinem mmọ ke ntak emi mmọ ẹsidade ini mmọ ẹnam n̄kpọ ẹnọ mbon en̄wen; mmọ itiehe nte mbon emi ẹmade idemmọ kpọt ẹnyụn̄ ẹyomde owo ọnọnọ mmimọ n̄kpọ kpukpru ini.​—Utom 20:35.

7. Mme mbụme ewe ẹdin̄wam nnyịn ifiọk m̀mê imama idem nnyịn ikan Abasi?

⁷ Idisan̄a didie ifiọk m̀mê imama idem nnyịn ikan Abasi? Fiak se item oro ẹnọde nnyịn ke Philippi 2:​3, 4: “Ẹkûnam baba n̄kpọ kiet ke ndomoidem m̀mê ke n̄kụtidem, edi ẹda nsụhọdeidem ẹbat ẹte mbon en̄wen ẹfọn ẹkan mbufo, ẹkûse ẹban̄a mbubehe mbufo kpọt, edi ẹse ẹban̄a mbubehe mbon en̄wen n̄ko.” Imekeme ndibụp idem nnyịn ite: ‘Ndi mmesinam item emi? Ndi mmesịn idem nnam se Abasi ọdọhọde? Ndi mmesinam se n̄kekeme man n̄n̄wam mme owo ke esop ye ke an̄wautom?’ Isimemke utom ndida ini ye odudu nnyịn nnam n̄kpọ nnọ mbon en̄wen. Ekeme ndiyom itre ndinam ndusụk n̄kpọ emi ikpamade ndinam man ikeme ndin̄wam mbon en̄wen.  Edi, idụhe n̄kpọ ndomokiet en̄wen emi ekemede ndinam esịt enem nnyịn nte ndifiọk ke Andikara ofụri ekondo ama se inamde!

8. Nso ke ndusụk nditọete ẹnam ke ntak emi mmọ ẹmade Abasi?

⁸ Ndusụk nditọete nnyịn ẹma ẹkpọn̄ utom oro akpanamde mmọ ẹdi imọ owo man ẹnen̄ede ẹnyene ini ẹnam n̄kpọ Abasi. Mmọ ẹnam emi sia mmọ ẹnen̄ede ẹma Abasi. Se Ericka emi odụn̄de ke United States akanamde edi oro. Enye edi dọkta, edi utu ke ndiyom ndidi ọwọrọetop a-dọkta, enye ama ọtọn̄ọ ndinam utom usiakusụn̄ ofụri ini. Enye ye ebe esie ẹma ẹkenam n̄kpọ Abasi ke nsio nsio idụt. Enye ọdọhọ ete: “Ima inyene ediwak ifiọkutom ye ediwak ufan ini ikọkwọrọde ikọ ke idụt oro owo mîsemke usem nnyịn. Emi anam uwem enen̄ede enem nnyịn. Nsụk ndedi dọkta, edi nnen̄ede nda ini ye odudu mi n̄n̄wam mme owo ẹdifiọk Jehovah nnyụn̄ n̄n̄wam ke esop. Oro anam mi n̄kop ata inemesịt.”

9. Nso inam mbon emi ẹmade okụk mîkemeke ndikop inemesịt?

⁹ Apostle Paul ama ọdọhọ n̄ko ke mme owo ẹyedi “mme ama okụk.” Isua ifan̄ ko ke edem, asiakusụn̄ kiet ke Ireland ama eneme n̄kpọ aban̄a Abasi ye ete kiet. Ete oro ama okụbọde ekpri ekpatokụk esie osio okụk anyan onyụn̄ ọwọk inua ete: “Se abasi mi mi.” Kpa ye oro ediwak owo mîsisioho itịn̄ nte ete oro ke okụk edi abasi mmimọ, mmọ ẹma okụk ye inyene nte usen ọmọn̄ okụre. Edi Bible ọdọhọ ke “owo emi amade silver idiyụhọke ye silver, okụk inyụn̄ iyụhọke owo emi amade inyene.” (Eccl. 5:10) Utọ mme owo emi ẹsisịn ibuot ẹsịn itọn̄ ẹn̄wana n̄kpọ sia okụk isiyụhọke mmọ. Emi anam mmọ “ẹda ediwak ubiak ẹnọmọ idemmọ.”​—1 Tim. 6:​9, 10.

10. Nso ke Agur ekewet aban̄a inyene ye ubuene?

¹⁰ Kpukpru nnyịn imoyom okụk. Bible ọdọhọ ke okụk esikpeme owo. (Eccl. 7:12) Edi, ndi owo osụk ekeme ndikop inemesịt edieke enye enyenede sụk se enye adade odu uwem? Ekeme ndikop! (Kot Ecclesiastes 5:12.) Agur eyen Jakeh ekewet ete: “Kûnọ mi ubuene kûnyụn̄ unọ mi inyene. Yak mi ndia udeme udia mi.” Nso ikanam Agur ọdọhọ Abasi okûnam imọ ibuene? Enye ikoyomke ubuene anam imọ ikeyịp n̄kpọ inyụn̄ isuene enyịn̄ Abasi. Edi nso ikanam enye ọdọhọ Abasi okûnọ imọ inyene? Enye ọkọdọhọ ete: “Mbak ndiyụhọ ndien n̄kan̄ fi, nnyụn̄ ndọhọ nte: ‘Anie edi Jehovah?’ ” (N̄ke 30:​8, 9) Anaedi ọmọfiọk mme owo emi ẹberide edem ke inyene mmọ utu ke Abasi.

11. Nso item ke Jesus ọkọnọ aban̄a okụk?

¹¹ Mbon oro ẹmade okụk ikemeke ndinam esịt enem Abasi. Jesus ọkọdọhọ ete: “Baba owo kiet ikemeke ndidụk ufụn nnọ eteufọk iba; koro eyedi enye ayasua kiet onyụn̄ ama enye eken, mîdịghe enye ayadiana ye kiet onyụn̄ esịn enye eken ke ndek. Mbufo ikemeke ndidụk ufụn nnọ Abasi ye Inyene.” Mbemiso Jesus eketịn̄de ikọ emi, enye ọkọdọhọ ete: “Ẹtre ndibon n̄kpọuto nnọ idem mbufo ke isọn̄, ke ebiet emi utan̄kpọ ye n̄karafan̄ ẹbiatde, ye ke ebiet emi mme inọ ẹbụn̄de ẹdụk ẹyịp. Utu ke oro, ẹbon n̄kpọuto ẹnọ idem mbufo ke heaven, ke ebiet emi utan̄kpọ m̀mê n̄karafan̄ mîbiatke, mme inọ mînyụn̄ ibụn̄ke idụk iyịp.”​—Matt. 6:​19, 20, 24.

12. Didie ke nditre ndiyom ikpọ n̄kpọ ekeme ndinam emem utom ndikpono Abasi? Nọ uwụtn̄kpọ.

¹² Ediwak owo ẹkụt ke mmimọ nditre ndiyom ikpọ n̄kpọ anam mmimọ itetịm  ikop inemesịt inyụn̄ inen̄ede inyene ini inam n̄kpọ Jehovah. Jack emi odụn̄de ke United States ama anyam akamba ufọk ye mbubehe esie man enye ye n̄wan esie ẹnyene ini ẹnam utom usiakusụn̄. Enye ọdọhọ idahaemi ete: “Ikememke ndimen ediye ufọk ye isọn̄ nnyịn nnyam.” Jack ekesisan̄a ye iyatesịt ọnyọn̄ ufọk ke ntak n̄kọn̄ibuot emi ẹkesinọde enye ke itieutom. Nte ekesitiede edi oro ke ediwak isua. Enye ọdọhọ ete: “Esịt ekesinenem n̄wan mi kpukpru ini sia enye edi asiakusụn̄ ofụri ini. Enye ama esidọhọ mi ete, ‘Idụhe eteutom emi etiede nte okịm!’ Mma ntiene enye ndụk utom usiakusụn̄, idahaemi ami ye enye idinam utom inọ eteutom kiet, Jehovah.”

13. Nso idin̄wam nnyịn ifiọk m̀mê ima okụk m̀mê ima Abasi?

¹³ Nso idin̄wam nnyịn ifiọk m̀mê ima okụk m̀mê ima Abasi? Ọfọn ibụp idem nnyịn mme mbụme emi: ‘Ndi nte ndude uwem owụt ke mmenịm se Bible etịn̄de aban̄a okụk? Ndi se ibehede mi ikan edi ndin̄wana okụk? Ndi mmama inyene n̄kan ndidi ufan Jehovah? Ndi mmama inyene n̄kan owo? Ndi mmenen̄ede nnịm ke Jehovah ọyọnọ mi se nyomde?’ Idụhe se idinamde Jehovah okpu mbon oro ẹbuọtde idem ye enye.​—Matt. 6:33.

14. Ntak emi idọhọde ke idiọkke ndinọ idem inemesịt?

¹⁴ Mme owo mfịn “ẹma unọ idem inemesịt” etieti nte Bible eketịn̄de. Imokụt ke idiọkke ndima idem nnyịn, ke inyụn̄ idiọkke ndin̄wana okụk. Ukem ntre n̄ko, idiọkke ndinọ idem inemesịt m̀mê ndidia uwem ekpri. Jehovah iyomke nnyịn ikama idem ke ufen, inyụn̄ idọhọke ikûnam mme n̄kpọ emi ẹdinọde nnyịn inemesịt amakam edi mmọ idiọkke. Bible ọdọhọ nnyịn ete: “Ka, kadia udia fo ye idatesịt nyụn̄ n̄wọn̄ wine ye inemesịt.”​—Eccl. 9:7.

15. Nso utọ unọ idem inemesịt ke 2 Timothy 3:4 etịn̄ aban̄a?

¹⁵ Udiana Timothy 3:4 etịn̄ aban̄a mbon oro ẹmade unọ idem inemesịt utu ke ndima Abasi. Ti ke itien̄wed emi idọhọke ke mme owo ẹyema unọ idem inemesịt ẹkan Abasi. Oro ọkpọwọrọ ke mmọ ẹma Abasi ekpri. Edi itie oro ọdọhọ ke mmọ ẹma unọ idem inemesịt ‘utu ke ndima  Abasi.’ Ataifiọk kiet emi esinamde ndụn̄ọde aban̄a Bible ọkọdọhọ ete: “Itien̄wed emi iwọrọke ke mmọ ẹma Abasi ekpri. Utu ke oro, ọwọrọ ke mmọ imaha Abasi ke usụn̄ ndomokiet.” Akpana emi anam mbon oro ẹmade unọ idem inemesịt utu ke Abasi ẹkot idem ẹnọ item. Bible ọdọhọ ke mbon emi ‘ẹmade unọ idem inemesịt’ ẹdi mbon emi “inemesịt uwem emi” mîyakke mmọ ẹdọn̄ enyịn ke n̄kpọ Abasi.​—Luke 8:14.

16, 17. Jesus akada didie unọ idem inemesịt?

¹⁶ Jesus ikasuaha owo ndinem idem esịt ekpri. Enye ama aka “usọrọ ndọ” onyụn̄ aka “akamba usọrọ” ke ufọk Levi. (John 2:​1-10; Luke 5:29) Ke ini wine okokụrede ke itie usọrọ ndọ oro, enye ama anam mmọn̄ akabade wine. Ke ini ẹkedọhọde ke Jesus edi “owo udia ye owo mmịn,” enye ama owụt ke idiọkke ndidia udia nnyụn̄ n̄n̄wọn̄ mmịn.​—Luke 7:​33-36.

¹⁷ Edi Jesus ikedịghe ekpe ndia. Enye akama Jehovah akan n̄kpọ en̄wen ekededi, ama onyụn̄ esịn idem an̄wam mme owo. Enye ama enyịme ndibọ ufen ke eto ndutụhọ nnyụn̄ n̄kpa man ẹnyan̄a ubonowo. Enye ọkọdọhọ mbon oro ẹdimade nditiene enye ete: “Mbufo ẹkop inemesịt ke ini mme owo ẹsụn̄ide mbufo ẹnyụn̄ ẹkọbọde mbufo ẹnyụn̄ ẹtịn̄de kpukpru orụk idiọkn̄kpọ ke nsu ẹdian mbufo ke ntak mi. Ẹdara ẹnyụn̄ ẹfrọ ke idatesịt, koro utịp mbufo omokpon ke heaven; koro kpa ntem ke mmọ ẹkekọbọ mme prọfet emi ẹkebemde mbufo iso ẹdu.”​—Matt. 5:​11, 12.

18. Mme mbụme ewe idin̄wam nnyịn ifiọk m̀mê ima unọ idem inemesịt m̀mê ima Abasi?

¹⁸ Nso idin̄wam nnyịn ifiọk m̀mê ima unọ idem inemesịt m̀mê ima Abasi? Ọfọn ibụp idem nnyịn mme mbụme emi: ‘Ndi mmama unọ idem inemesịt n̄kan mbono esop ye ukwọrọikọ? Ndi mmenyịme nditre ndusụk n̄kpọ oro mmade man n̄keme ndinam n̄kpọ Abasi? Ndi mmesikere nte Jehovah esede mme n̄kpọ oro mmekde ndida nnem idem mi esịt?’ Edieke inen̄erede ima Jehovah, iyekpeme mbak nnyịn idinam n̄kpọ emi itịmde idiọn̄ọ ke enye imaha. Nnyịn idinyụn̄ inamke mme n̄kpọ emi nnyịn mînen̄ekede ifiọk m̀mê enye ama m̀mê imaha.​—Kot Matthew 22:​37, 38.

19. Mmanie mîkemeke-keme ndikop ata inemesịt?

¹⁹ Ererimbot Satan emi anam mme owo ẹbọ ufen ke n̄kpọ nte isua 6,000 idahaemi. Edi ererimbot esie emi ọmọn̄ esesịm utịt. Mbon emi ẹmade idemmọ, ẹmade okụk, ẹnyụn̄ ẹmade unọ idem inemesịt ẹkaha ẹyọyọhọ ererimbot emi. Mmọ ẹkere ẹban̄a idemmọ kpọt; n̄kukụre se ibehede mmọ edi se idọn̄de mmọ. Utọ mme owo oro ikemeke-keme ndikop ata inemesịt. Bible ọdọhọ ke “owo emi okopde inemesịt edi owo emi Abasi Jacob edide andin̄wam enye, emi odoride enyịn ke Jehovah Abasi esie.”​— Psalm 146:5.

20. Didie ke afo ndima Jehovah anam esịt enem fi?

²⁰ Ikọt Jehovah ke ẹdọdiọn̄ ẹma enye. Kpukpru isua, ata ediwak owo ẹsiditiene nnyịn ẹkpono enye ẹnyụn̄ ẹma enye. Emi owụt ke Obio Ubọn̄ Abasi ke akara ke heaven, ndien ibịghike enye ọmọn̄ ọdiọn̄ nnyịn mi ke isọn̄ akan nte nnyịn ikerede! Esịt esinem Jehovah ke ini inamde se enye amade, oro esinam nnyịn ikop ata inemesịt. Mbon oro ẹmade Jehovah ẹyekop inemesịt ke nsinsi! Ke ibuotikọ oro etienede, iyeneme ndusụk edu emi mbon oro ẹmade idemmọ, ẹmade okụk, ẹnyụn̄ ẹmade unọ idem inemesịt ẹkaha ẹsinyenede inyụn̄ ise nte mme edu mmọ ẹkpụhọrede ye mme edu oro ikọt Jehovah ẹnyenede.