Ẹsiwụt ndiye obio ke n̄wed ye ke TV. Ndusụk owo ẹsikam ẹkot utọ obio oro paradise. Emi esinam ọdọn̄ mme owo ndika do n̄kadia uwem man ẹfre mfịna mmọ. Edi sia ẹsidọhọde ke aka n̄kpọ ọkpọn̄ ukụt ufọk ọnyọn̄ edikụt, mmọ ẹsinyọn̄ ẹdikụt mfịna emi mmọ ẹkedahade ẹkpọn̄.

Kpa ye oro, esinenem mme owo ndikop n̄kpọ mban̄a Paradise. Edi, ndi Paradise onyụn̄ edi mbụk emi ẹtịbide-tịbi ẹtịn̄? Mîdịghe, ndi isọn̄ nnyịn emi ayakabade Paradise?

Ke ediwak isua emi ebede, mme owo ẹyom ndifiọk n̄kpọ mban̄a Paradise. Se Bible etịn̄de aban̄a In̄wan̄ Eden anam ediwak owo ẹyom ndifiọk n̄kpọ mban̄a Paradise. Bible ọdọhọ ke Abasi ọkọtọ in̄wan̄ emi “ke edem usiahautịn.” Nso ikanam in̄wan̄ emi enen̄ede eye? Bible ọdọhọ ete: “Jehovah Abasi anam isọn̄ etịbe kpukpru eto eke ẹyede ndise ẹnyụn̄ ẹfọnde ke udia.” In̄wan̄ oro ama enen̄ede eye onyụn̄ enem ndidu. Se ifọnde ikan edi ke ‘eto uwem ama odu n̄ko ke ufọt in̄wan̄ oro.’​—Genesis 2:​8, 9.

N̄wed Genesis ọdọhọ n̄ko ke akpa inan̄ ẹma ẹto Eden ẹwet ẹdibịt in̄wan̄ oro. Akpa iba ke otu oro ẹsụk ẹdodu tutu emi, oro edi, Akpa Hiddekel (m̀mê, Tigris) ye Akpa Euphrates. (Genesis 2:​10-14) Akpa iba emi ẹwet ẹbe idụt emi ẹkotde Iraq idahaemi, emi ekesịnede ke Persia ke eset, ẹkedụk Inyan̄ibom Persia.

Ediwak n̄kpọ emi ẹdude ke Persia owụt ke mbon Persia ẹma ẹsinen̄ede ẹtịn̄ n̄kpọ ẹban̄a Paradise. Carpet emi mmọ ẹkenamde ke n̄kpọ nte isua 500 emi ekebede odu ke itie ubon n̄kpọeset ke Philadelphia ke U.S.A. Carpet emi owụt in̄wan̄esa emi ẹtọde ndiye eto ye flawa, ẹnyụn̄ ẹsịn ọkọ ẹkanade in̄wan̄esa oro. Mbon Persia ẹkesikot utọ in̄wan̄esa oro “paradise.” Ndise oro odude ke carpet oro ebiet In̄wan̄ Eden oro Bible etịn̄de aban̄a.

Mme owo ke nsio nsio itie ke ererimbot ẹsitịn̄ n̄kpọ ẹban̄a Paradise emi okodude ke eset. Nte mme owo ẹwọrọde ẹkedụn̄ ke nsio nsio itie ke ererimbot, mmọ ẹsida se mmọ ẹfiọkde ẹban̄a Paradise ẹketịn̄ do n̄ko. Sia edide kwa idụt kwa usem, se mme owo ke nsio nsio obio ẹtịn̄de ẹban̄a Paradise okpụhọde esisịt. Tutu esịm emi, ediwak owo ẹsikot itie emi enen̄erede eye, paradise.

Ndusụk mme anam-ndụn̄ọde ẹdọhọ ke imokụt ebiet emi Paradise okodude. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini Charles Gordon, akwa owoekọn̄ Britain, akakade ekese Seychelles ke 1881, enye ama enen̄ede ama nte Vallée de Mai eyede. Itie oro ama eye enye tutu enye ọdọhọ ke In̄wan̄ Eden edi oro. Idahaemi Vallée de Mai esịne ke otu ndiye itie emi mme owo ke ofụri ererimbot ẹsimade ndika n̄kese. Ke 1492, Christopher Columbus ama ekere ke etie nte imọ imokụt In̄wan̄ Eden ke ini enye ekesịmde Isuo Hispaniola, emi edide Dominican Republic ye Haiti idahaemi.

N̄wed emi ẹkotde Mapping Paradise enyene se ikande ndise obio eset 190, ndien ediwak ke otu ndise emi ẹwụt nte Adam ye Eve ẹdude ke In̄wan̄ Eden. Kiet ke otu emi edi enye oro Beatus, emi okotode Liébana, ẹkewetde ke n̄kpọ nte isua 800 emi ekebede. Enye ama ọdrọ ekpri ekebe emi paradise odude ke ufọt. Akpa inan̄ ẹwet ẹbe, ndien ẹkot mmọ “Tigris,” “Euphrates,” “Indus,” ye “Jordan.” Ke ndise emi, akpa inan̄ oro ẹkewụt ikpehe isọn̄ mbinan̄ ye nte ukpepn̄kpọ Christ akatarade esịm ofụri isọn̄. Mme ndise ntem ẹwụt ke okposụkedi emi owo mîfiọkke ata ebiet emi In̄wan̄ Eden okodude, ke mme owo ẹsụk ẹmama nditịn̄ n̄kpọ mban̄a Paradise.

 John Milton emi ekesiwetde uto ke se ibede isua 400 ko ke edem ama ewet n̄wed emi ẹkotde Paradise Lost. N̄wed esie oro akaban̄a nte Adam akanamde idiọkn̄kpọ ndien ẹbịn enye ẹsio ke In̄wan̄ Eden. Enye ama ewet n̄ko aban̄a nte Abasi ọn̄wọn̄ọde ndifiak nnam mme owo ẹdu uwem ke nsinsi ke isọn̄, onyụn̄ ọdọhọ ete: “Adan̄aoro ke ofụri isọn̄ edidi Paradise.” Nte ini akade, Milton ama ewet uto en̄wen emi enye okokotde Paradise Regained.

Kpukpru se inemede emi owụt ke toto ke eset, mme owo ẹma ẹsima nditịn̄ n̄kpọ mban̄a Paradise emi okodude ke In̄wan̄ Eden. Edi nso inam ndusụk owo mîmaha aba nditịn̄ mban̄a Paradise? N̄wed oro ẹkotde Mapping Paradise ọdọhọ ke ikpọ owo ufọkabasi imaha aba nditịn̄ mban̄a ebiet emi Paradise okodude.

Ẹkpep ediwak mme aka ufọkabasi ke mmọ ẹdika heaven, utu ke ndidu uwem ke nsinsi ke Paradise mi ke isọn̄. Edi Bible ọdọhọ ke Psalm 37:29 ete: “Ndinen owo ẹyeda isọn̄ ẹnyene, ẹnyụn̄ ẹdụn̄ ke esịt ke nsinsi.” Edi sia isọn̄ mîdịghe Paradise mfịn, nso inam inịm ke se ẹtịn̄de ke itie N̄wed Abasi emi oyosu? *

Jehovah Abasi emi akanamde akpa Paradise ọdọhọ ke iyafiak inam isọn̄ edi Paradise. Didie ke enye edinam emi? N̄kọ emeti ke Jesus ọkọdọhọ ibọn̄ akam ite: “Yak obio ubọn̄ fo edi. Yak uduak fo ada itie, nte edide ke heaven, yak edi ke isọn̄ kpasụk ntre.” (Matthew 6:10) Obio Ubọn̄ oro edi ukara emi edidade itie ukara ererimbot emi; Jesus edi Edidem Obio Ubọn̄ oro. (Daniel 2:44) Obio Ubọn̄ oro ayanam isọn̄ emi akabade Paradise nte Abasi akaduakde.

Ediwak isua ko ke edem, Abasi ama ọdọhọ prọfet Isaiah ewet nte n̄kpọ editiede ke Paradise. Enye ama ewet ke kpukpru mfịna oro odude mfịn ididụhe aba. (Isaiah 11:​6-9; 35:​5-7; 65:​21-23) Mbọk kot mme itie N̄wed Abasi emi ke Bible fo. Oro ayanam enen̄ede enịm ke se Abasi ọn̄wọn̄ọde ndinam nnọ nti owo iditreke ndisu. Mbon oro ẹdidude uwem ini oro ẹyekop inem ndidụn̄ ke Paradise ẹnyụn̄ ẹdi nditọ Abasi. Se Adam akatabade edi oro.​—Ediyarade 21:3.

Nso inam inen̄ede inịm ke isọn̄ emi ayafiak edi Paradise? Bible ọdọhọ ete: “Heaven enyene Jehovah, edi enye ada isọn̄ ọnọ nditọ owo.” N̄kpọ en̄wen edi ke “Abasi, emi mîkemeke ndisu nsu,” ọn̄wọn̄ọ ndinam isọn̄ edi Paradise. (Psalm 115:16; Titus 1:2) Enem nnyịn tutu ndifiọk ke Bible ọdọhọ ke isọn̄ emi ayafiak edi Paradise ke nsinsi!