JOB ama etịn̄ ke se ibede isua 3,000 ete ke mme edibotn̄kpọ eke ẹfede ke enyọn̄, oro edi, mme inuen enyọn̄, ẹkpep nnyịn ediwak n̄kpọ ẹban̄a ubọkutom Abasi. Nte mmọ ẹtiede esinam ẹda mmọ ẹtop n̄ke ẹnyụn̄ ẹda ẹtịn̄ mme ebetọ ikọ. Ediwak itie oro ẹtịn̄de n̄kpọ ẹban̄a mme inuen enyọn̄ ke Bible ẹkpep nnyịn nte ikpodude uwem ye nte ikpanamde n̄kpọ Abasi. Ẹyak ineme uwụtn̄kpọ ifan̄.

Mme andidụn̄ Jerusalem ẹma ẹdiọn̄ọ akadan̄abasi sia mmọ ẹma ẹsiwak ndikụt inuen emi ọbọpde efọk ke nyaraọkọm ufọk. Ndusụk mmọ ẹma ẹbọp efọk mmọ ke temple emi Solomon ọkọbọpde. Etie nte akadan̄abasi emi ẹkesibọpde efọk ke temple ikenyeneke mfịna, sia idụhe eke ekesitịmerede mmọ ye nditọ mmọ.

Kiet ke otu nditọ Korah emi ekewetde Psalm 84, ama esitiene anam utom ke temple urua kiet kpukpru ọfiọn̄ itiokiet. Enye ama esikụt efọk inuen emi ke temple oro. Ama ọdọn̄ enye ndidu ke ufọk Jehovah kpukpru ini kpasụk nte inuen oro ekesidude. Enye ọkọdọhọ ete: “Akwa tent utuakibuot fo eye didie ntem, O Jehovah mme udịm! Okụre Jehovah ọdọn̄ ukpọn̄ mi tutu akpa mba. . . . Inuen akam okụt ufọk, akadan̄abasi onyụn̄ okụt efọk ọnọ idemesie, emi enye ọdọn̄de nditọ esie—akwa itieuwa fo, O Jehovah mme udịm, Edidem mi ye Abasi mi!” (Psalm 84:1-3) Ndi nnyịn ye nditọ nnyịn imesinen̄ede ima ndidu ye ikọt Abasi mfịn kpa nte ọkọdọn̄de andiwet Psalm oro ndidu?—Psalm 26:8, 12.

Prọfet Jeremiah ekewet ete: “Inuen inyan̄ ke enyọn̄ etịm ọfiọk edikem ini esie.” Etie nte enye ama enen̄ede ọdiọn̄ọ nte inuen inyan̄ ẹsiwọrọde idụn̄ ke Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. Ke ini ukwọedịm, se iwakde ibe mfia inuen inyan̄ 300,000 ẹsito Africa ẹfe ẹbe Itịghede Jordan ẹka Europe. Enyene n̄kpọ emi odude mmọ ke esịtidem emi esinamde mmọ ẹdiọn̄ọ ini emi mmọ ẹkpenyọn̄de ẹdi ẹdisịn nsen ẹbot nditọ ke ini ndaeyo. Kpa nte mme inuen eken oro ẹsiwọrọde idụn̄, mme inuen inyan̄ “ẹtịm ẹfiọk ini emi mmọ” ẹdinyọn̄de idi.—Jeremiah 8:7.

N̄wed oro ẹkotde Collins Atlas of Bird Migration ọdọhọ ke se isikpade owo idem ikan edi nte ntụk esinamde mmọ ẹfiọk ini emi ẹkpewọrọde idụn̄. Jehovah Abasi ama ọnọ inuen ntụk ndifiọk ini emi mmọ ẹkpewọrọde idụn̄, edi enye anam mme owo ẹkeme ndifiọk mme ini, utọ nte ukwọedịm ye ndaeyo. (Luke 12:54-56) Ifiọk emi Abasi ọnọde mme owo akan ntụk emi inuen inyan̄ enyenede, sia ifiọk emi esinam idiọn̄ọ ntak emi ererimbot etiede ntem. Nditọ Israel ke eyo Jeremiah ikọdiọn̄ọke  ntak emi ndusụk n̄kpọ ẹketịbede ke eyo mmọ. Abasi ama etịn̄ ntak emi mmọ mîkọdiọn̄ọke ete: “Mmọ ẹmesịn ikọ Jehovah, ndien nso ọniọn̄ ke mmọ ẹnyene?”—Jeremiah 8:9.

Ediwak n̄kpọ emi ẹtịbede mfịn ẹwụt ke idu uwem ke ini emi Bible okotde “mme akpatre usen.” (2 Timothy 3:1-5) Ndi ọmọfiọk “ini” emi idude mi ye ntak emi n̄kpọ etiede ntem mfịn kpa nte inuen inyan̄ ọdiọn̄ọde ini esie?

Bible etịn̄ aban̄a ntrukpom ediwak ini, ndien ẹma ẹsiwak ndikụt enye ke Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. Enye esibọp efọk esie ke enyọn̄ akamba itiat. Bible ọdọhọ ke ‘enye esitie do oyom udia, ke enyịn esie esinyụn̄ ada okụt n̄kpọ anyan ebiet.’ (Job 39:27-29) Enye esisọp enyịn tutu ekeme ndida n̄kụt oyot ke itie emi oyomde usụn̄ esịm kilomita kiet.

Kpasụk nte ntrukpom ‘esidade okụt n̄kpọ ke anyan ebiet,’ Jehovah esifiọk se iditịbede ke ini iso. Ntak edi oro Bible ọdọhọde ke Jehovah Abasi esitịn̄ “akpatre ke ntọn̄ọ, ndien ke eset enye etịn̄ mme n̄kpọ oro owo mînamke” kan̄a. (Isaiah 46:10) Edieke ikopde item Abasi, iyọbọ ufọn ito ọniọn̄ Abasi inyụn̄ ifiọk se iditịbede ke ini iso.—Isaiah 48:17, 18.

Bible onyụn̄ emen mbon emi ẹbuọtde idem ye Abasi odomo ye ntrukpom. Enye ọdọhọ ete: “Mbon oro ẹdoride enyịn ke Jehovah ẹyefiak ẹkop odudu. Mmọ ẹyedọk ke mba nte ntrukpom.” (Isaiah 40:31) Ntrukpom esima ndife ntiene ofụm oro adahade ọdọk. Ke ini enye odụkde ofụm emi, enye esitat mba esie man ofụm oro emen enye ọdọk. Ufiop ofụm emi esinam ntrukpom idaha ofụri odudu esie ife ke ini enye akade anyan ebiet, edi ofụm oro esin̄wam enye. Kpasụk ntre, mbon oro ẹbuọtde idem ye Jehovah ẹnịm ke enye ọyọnọ mmimọ “odudu eke ebede ukeme owo,” nte enye ọkọn̄wọn̄ọde.—2 Corinth 4:7, 8.

Jesus ama ada ese Jerusalem usen ifan̄ mbemiso enye akpade. Enye ama eseme ete: “Jerusalem, Jerusalem, afo emi owotde mme prọfet onyụn̄ ọtọn̄ọde mmọ emi ẹdọn̄de ẹtiene fi ke itiat,—adan̄a ediwak ini didie ke n̄koyom nditan̄ nditọ fo mbon ọtọkiet nte unen esidọn̄de nditọ esie ke idak mba esie! Edi mbufo ikoyomke.”—Matthew 23:37.

N̄kpọ kiet emi inuen ye unen ẹsinen̄erede ẹma ndinam edi ndikpeme nditọ mmọ. Unen esinen̄ede ekpeme man n̄kpọ idinam nditọ esie. Edieke enye okụtde n̄kukwọ-inọ efede, enye esisio n̄kpo man nditọ esie ẹfehe ẹdidụk idak mba esie. Eka unen esitan̄ nditọ esie ọdọn̄ ke idak mba esie man ekpeme mmọ ke ini eyo ofiopde m̀mê ọkpọsọn̄ edịm edepde. Jesus okoyom ndikpeme mme andidụn̄ Jerusalem kpasụk ntre mbak mmọ idikpọn̄ Abasi. Mfịn, Jesus ọdọhọ nnyịn itiene imọ man imọ inọ nnyịn nduọkodudu inyụn̄ ikpeme nnyịn.—Matthew 11:28, 29.

Ke akpanikọ, imenyene ediwak n̄kpọ ndikpep nto mme inuen enyọn̄ ye unen. Ke ini esede nte mmọ ẹnamde n̄kpọ, domo nditi se Bible etịn̄de aban̄a mmọ. Yak se ekpepde aban̄a akadan̄abasi anam fi ama ndisika ufọk Jehovah. Dori enyịn ke Abasi man enye an̄wam fi onyụn̄ ọnọ fi odudu man ekeme ndife nte ntrukpom. Kpep se Bible etịn̄de aban̄a Jesus nyụn̄ nam se Jesus ọdọhọde man enye ekpeme fi nte emi eka unen esikpemede nditọ esie. Nyụn̄ yak se ekpepde aban̄a inuen inyan̄ anam fi ọdiọn̄ọ ini emi nnyịn idude uwem mi ye se inamde ererimbot etie ntem.