Ẹtoro Nsinsi Edidem!
Ẹtoro Nsinsi Edidem!
“Jehovah edi edidem ke nsinsi nsinsi.”—PSALM 10:16.
1. Nso mbụme ẹdemede kaban̄a nsinsi?
NSINSI—afo ọkpọdọhọ ke enye edi nso? Nte afo emekere ke ini ekeme ndinen̄ede n̄kaiso ke nsinsi? Nte ededi, eyịghe idụhe nte ke ini edem edi nsinsi. Ntre ntak emi ini iso mîkemeke ndidi ke nsinsi? Ke akpanikọ, Edisana N̄wed Abasi Ibom ọdọhọ ke ẹtoro Abasi “ke nsinsi nsinsi.” (Psalm 41:13) Nso ke ikọ emi ọwọrọ? Ekeme ndin̄wam nnyịn ndifiọk edieke nnyịn idụn̄ọrede ibuot nneme oro enyenede ebuana—edem ikpaenyọn̄.
2, 3. (a) Nso mbụme ẹbuana edem ikpaenyọn̄, ẹn̄wamde nnyịn ndifiọk se nsinsi edide? (b) Ntak emi nnyịn ikpoyomde ndituak ibuot nnọ nsinsi Edidem?
2 Edem ikpaenyọn̄ okpon adan̄a didie? Ndi enye enyene utịt? Tutu osịm isua 400 ẹmi ẹkebede, ẹkekere ẹte ke isọn̄ nnyịn edi ufọt-iba ekondo. Ekem Galileo ama osio ukwak usen̄kpọ edi, anamde n̄kpọ oro ẹsede ke ikpaenyọn̄ ẹnen̄ede ẹkponi. Kemi Galileo ama ekeme ndikụt ata ediwak ntantaọfiọn̄ onyụn̄ ekeme ndikụt nte ke isọn̄ ye ekondo eken ẹsasan̄a ẹkanade utịn. Ntọn̄ntọn̄ Otu Ntantaọfiọn̄ iketiehe aba ntọn̄ntọn̄. Enye ekedidi uyọ ntantaọfiọn̄, n̄kpọ nte biliọn ntantaofiọn̄ ikie ke ibat. Tutu amama nnyịn ikpekemeke ndibat utọ ediwak ntantaọfiọn̄ oro, idem ke ofụri eyouwem. Ekem, mme ekpepn̄kpọ mban̄a ikpaenyọn̄ ẹma ẹkaiso ẹfiọhọ ediwak biliọn uyọ ntantaọfiọn̄. Mmọemi inyeneke adan̄a ke edem ikpaenyọn̄, adan̄a nte mme ukwak usen̄kpọ oro ẹnyenede odudu ẹkan ẹkemede ndikụt. Etie nte edem ikpaenyọn̄ inyeneke utịt. Ukem oro ke edi ye nsinsi—enye inyeneke utịt.
3 Etie nte ekikere aban̄ade nsinsi akan ifiọk mfre owo oro enyenede-nyene adan̄a. Nte ededi, odu Owo oro enen̄erede ọfiọk enye. Enye ekeme ndibat, ih, onyụn̄ akam okot ediwak quadriliọn ntantaọfiọn̄ ẹmi ẹdude ke ediwak biliọn uyọ ntantaọfiọn̄ ke enyịn̄! Owo emi ọdọhọ ete: “Ẹmenede enyịn mbufo ke enyọn̄, ẹnyụn̄ ẹse! Anie okobot mme mmọ emi? Anie ada otu mmọ ọwọrọ ke ibat mmọ? Enye osio kpukpru mmọ enyịn̄: koro nsọn̄idem esie okponde, enye onyụn̄ ọsọn̄ odudu; baba owo mmọ kiet isopke. Nte afo ufiọkke? Nte afo akanam ukopke? Jehovah emi okobotde mme utịt ererimbot edi nsinsi Abasi; enye ikpaha mba, inyụn̄ ikpọtke; idịghe nte ẹdụn̄ọrede asian esie.” (Isaiah 40:26, 28) Nso utịbe utịbe Abasi! Ke akpanikọ, enye edi Abasi emi nnyịn ikpoyomde ndituak ibuot nnọ!
“Edidem ke Nsinsi Nsinsi”
4. (a) Didie ke David okowụt esịtekọm aban̄a nsinsi Edidem? (b) Nso ke kiet ke otu n̄kponn̄kan ntaifiọk ke mbụk eketịn̄ aban̄a ntọn̄ọ ekondo?
4 Ke Psalm 10:16, David etịn̄ aban̄a Andibot, kpa Abasi, ete: “Jehovah edi edidem ke nsinsi nsinsi.” Ndien ke Psalm 29:10, enye afiak etịn̄ ete: “Jehovah onyụn̄ etie nte edidem ke nsinsi.” Ih, Jehovah edi nsinsi Edidem! Ke adianade do, David ọsọn̄ọ ete ke Edidem emi ẹmenerede ke enyọn̄ mi edi Ọdiọn̄-Ndudiọn̄ ye Andinam kpukpru se nnyịn ikụtde ke edem ikpaenyọn̄, ọdọhọde ke Psalm 19:1 ete: “Mme heaven ke ẹbụk ubọn̄ Abasi, ikpaenyọn̄ onyụn̄ etịn̄ se ubọk esie anamde.” Ke n̄kpọ nte isua 2,700 ke ukperedem, ọwọrọetop ataifiọk oro Sir Isaac Newton ama onyịme ye David, ewetde ete: “Ata ubọn̄ ubọn̄ ndutịm utịn, mme ekondo ye mme ntantaọfiọn̄ ẹmi ẹkpekeme n̄kukụre nditọn̄ọ nto uduak ye itie edikara eke enyene-ifiọk ye ọkpọsọn̄ owo.”
5. Nso ke Isaiah ye Paul ẹkewet ẹban̄a Ebiet emi ọniọn̄ otode?
5 Emi akpanam nnyịn isụhọde idem didie ntem ndifiọk nte ke Ọbọn̄ Andikara, Jehovah, emi idem adan̄a akwa “enyọn̄ ye ata enyọn̄ [mîkemke],” odu ke nsinsi nsinsi! (1 Ndidem 8:27) Jehovah, emi ẹkotde ke Isaiah 45:18 “andibot enyọn̄; . . . Abasi emi obotde isọn̄ onyụn̄ anamde enye,” edi Ebiet emi ọniọn̄ oro otịmde okpon akan se mfre ikpîkpu owo ekemede ndifiọk otode. Jehovah ọkọdọhọ, nte ẹwụtde ke 1 Corinth 1:19, ete: “Nyebiat ifiọk mbon eti ibuot, nyenyụn̄ nsịn ọniọn̄ mbon ọniọn̄.” Apostle Paul ama adian do ke 1Co 1 ufan̄ikọ 20 ete: “Enye owo eti ibuot? Enye andiwet n̄wed? Enye eneni eneni eyo emi? Nte Abasi ikanamke ifiọk mbon ererimbot emi akabade edi ndisịme?” Ih, nte Paul akakade iso nditịn̄, ke 1Co ibuot 3, ufan̄ikọ 19, “ifiọk ererimbot emi edi ndisịme ke iso Abasi.”
6. Nso ke Ecclesiastes 3:11 etịn̄ aban̄a “nsinsi ini”?
6 Mme ekondo ikpaenyọn̄ ẹdi ubak edibotn̄kpọ oro Edidem Solomon eketịn̄de aban̄a ete: “[Abasi] ama anam ofụri n̄kpọ eye ke ini esie. Enye ama akam esịn mmọ nsinsi ini ke esịt, man tutu amama ubonowo okûkeme ndifiọk se ata Abasi anamde ọtọn̄ọde ke ntọn̄ọ tutu osịm utịt.” (Ecclesiastes 3:11, NW) Ke akpanikọ, ẹsịn udọn̄ ke esịt owo ndidomo ndifiọk se “nsinsi ini” ọwọrọde, oro edi, nsinsi nsinsi. Edi ndi enye ekeme ndinyene orụk ifiọk oro tutu amama?
Utịbe Utịbe Idotenyịn Uwem
7, 8. (a) Nso utịbe utịbe idotenyịn uwem ana ke iso ọnọ ubonowo, ndien didie ke ẹkeme ndinyene enye? (b) Ntak emi nnyịn ikpokopde idatesịt nte ke ukpepn̄kpọ Abasi eyekaiso ke nsinsi?
7 Jesus Christ ọkọdọhọ ke akam oro ọkọbọn̄de ọnọ Jehovah ete: “Ndien nsinsi uwem oro edi ndifiọk Fi, ata Abasi kierakiet, ye Enye emi Afo ọkọdọn̄de, kpa Jesus Christ.” (John 17:3) Nnyịn ikeme ndisan̄a didie nnyene utọ ifiọk oro? Oyom nnyịn ikpep Ikọ Abasi, kpa Edisana Bible. Ebede ke oro nnyịn imekeme ndinyene ifiọk akwa uduak Abasi, esịnede ndutịm oro ẹnamde ebe ke Eyen esie kaban̄a nsinsi uwem ke paradise isọn̄. Oro edidi “ata uwem” oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke 1 Timothy 6:19. Emi eyedu ke n̄kemuyo ye se Ephesus 3:11 okotde “nsinsi uduak emi [Abasi] akaduakde ke Christ Jesus Ọbọn̄ nnyịn.”
8 Ih, nnyịn mme owo ẹmi idide mme anamidiọk imekeme ndinyene nsinsi uwem ebe ke ukpepn̄kpọ Abasi ye mbuọtidem ke uwa ufak Jesus. Unọ ukpep emi edibịghi adan̄a didie? Enye edidu ke nsinsi nte ẹkpepde ubonowo ọniọn̄ Andibot nnyịn ke adiana ke adiana. Ọniọn̄ Jehovah inyeneke utịt. Ke ọfiọkde emi, apostle Paul ama ọdọhọ ete: “Uwak ọniọn̄ ye ifiọk Abasi editụn̄ọ adan̄a didie! Mme ikpe Esie ẹkak owo ndidụn̄ọde adan̄a didie, onyụn̄ ayan̄a owo nditiene nde usụn̄ Esie.” (Rome 11:33) Ke akpanikọ, odot nte 1 Timothy 1:17 (NW) okotde Jehovah “nsinsi Edidem”!
Ọniọn̄ Ubotn̄kpọ Jehovah
9, 10. (a) Nso akamba utom ke Jehovah akanam ke ndidiọn̄ isọn̄ nte enọ emi enye ọnọde ubonowo? (b) Didie ke akakan ọniọn̄ Jehovah owụt idem ke mme edibotn̄kpọ esie? (Se ekebe.)
9 Kere ban̄a utịbe utịbe n̄kpọ-akpa emi nsinsi Edidem ọnọde nnyịn mme owo. Psalm 115:16 asian nnyịn ete: “Enyọn̄ edi heaven Jehovah: edi enye ada isọn̄ ọnọ nditọ owo.” Nte afo ukereke ke emi edi utịbe utịbe ubiọn̄? Ke akpanikọ edi! Ndien nnyịn iwụt esịtekọm didie ntem iban̄a n̄wọrọnda ukeme edibem iso nda n̄kụt n̄kpọ emi Andibot nnyịn enyenede ke ndikotịm isọn̄ nte ebietidụn̄ nnyịn!—Psalm 107:8.
10 Mme utịbe utịbe n̄kọri ẹma ẹda itie ke “usen” edibotn̄kpọ itiokiet eke Genesis ibuot 1, usen kiet kiet ọniọn̄de ke ediwak tọsịn isua. Ke akpatre mme edibotn̄kpọ Abasi ẹmi ẹma ẹyọhọ isọn̄ emi otịbede awawa mbiet, ikpọ akai, ye ndiye flawa. Enye eyeyọhọ ye ata ikpọ unam mmọn̄, otu ndiye inuen, ye ata ediwak unam ufọk ye eke ikọt, kiet kiet ẹsion̄ode “orụk mmọ” ẹdi. Ke etienede editịn̄ mban̄a nte ẹbotde eren ye n̄wan, Genesis 1:31 obụk ete: “Ndien Abasi okụt kpukpru se enye akanamde, ndien, sese ẹfọn etieti.” Nso ediye n̄kann̄kụk akakan mme akpa owo oro okụk ntem! Ndi nnyịn ikwe ọniọn̄, ikike, ye edikere mban̄a eke ima ima Andibot ke kpukpru edibotn̄kpọ ẹmi?—Isaiah 45:11, 12, 18.
11. Didie ke Solomon ekemenede ọniọn̄ ubotn̄kpọ Jehovah ke enyọn̄?
11 Owo kiet emi okokopde n̄kpaidem aban̄a ọniọn̄ nsinsi Edidem ekedi Solomon. Enye ama esidụri ntịn̄enyịn ndien ndien owụt ọniọn̄ Andibot. (Mme N̄ke 1:1, 2; 2:1, 6; 3:13-18) Solomon ama ọsọn̄ọ ọnọ nnyịn ete ke “ererimbot ada ke nsinsi.” Enye ama ọfiọk ekese utịbe utịbe edibotn̄kpọ, esịnede utom oro obubịt enyọn̄ anamde ke edinam isọn̄ nnyịn ebịt. Ntem, enye ekewet ete: “Kpukpru akpa mmọn̄ ẹwet ẹdụk ke inyan̄; edi inyan̄ iyọhọke; ke ebiet emi mme akpa ẹtode, do ke mmọ ẹtọn̄ọ ntak ẹka.” (Ecclesiastes 1:4, 7) Ntre ke esidi ke edịm ye akpa ẹma ẹkebịt isọn̄, mmọn̄ mmọ ẹfiak ẹto inyan̄ibom ẹkedụk obubịt enyọn̄. Isọn̄ emi ekpetie didie, ndien m̀mọ̀n̄ ke nnyịn ikpodu, ke ẹsiode edinam asana ye mmọn̄ ndifiak nsan̄a n̄kanade ẹmi ẹfep?
12, 13. Didie ke nnyịn ikeme ndiwụt esịtekọm mban̄a utom edibotn̄kpọ Abasi?
12 Esịtekọm oro nnyịn inyenede iban̄a nte n̄kpọ ẹdade ukem ukem ke ufọt edibotn̄kpọ ekpenyene ndisan̄a ye edinam, nte Edidem Solomon okowụtde ke mme akpatre ikọ Ecclesiastes: “Yak nnyịn ikop utịt ofụri n̄kpọ emi: bak Abasi, nyụn̄ nịm mbet esie: koro emi edi eke kpukpru owo. Koro Abasi eyekot kpukpru n̄kpọ ẹmi ẹnamde ẹdi ikpe, ọkọrọ ke kpukpru ndịbe-ndịbe n̄kpọ, ẹdide eti, ẹnyụn̄ ẹdide mme idiọk.” (Ecclesiastes 12:13, 14) Akpana nnyịn ibak ndinam n̄kpọ ekededi oro ayatde Abasi esịt. Utu ke oro, nnyịn ikpoyom ndikop uyo nnọ enye ke ukpono ukpono uten̄e.
13 Ke akpanikọ, nnyịn ikpoyom nditoro nsinsi Edidem kaban̄a mme utịbe utịbe utom edibotn̄kpọ esie! Psalm 104:24 ọdọhọ ete: “O Jehovah, n̄kpọ emi afo anamde ẹwak didie! Afo amanam mmọ kpukpru ke ifiọk; inyene fo ọyọhọ ke ererimbot.” Ke idara, ẹyak nnyịn inyịme akpatre ufan̄ikọ psalm Ps 104:35 emi ebe ke ndidọhọ idem nnyịn ye mbon en̄wen nte: “Ukpọn̄ mi, kọm Jehovah. Mbufo ẹtoro Jehovah.”
Ubọn̄ Ubọn̄ Edibotn̄kpọ eke Isọn̄
14. Ke mme usụn̄ ewe ke edibotn̄kpọ Abasi ẹdide owo ẹnen̄ede ẹkon̄ ẹkan mme unam?
14 Kpukpru edibotn̄kpọ Jehovah owụt usọ. Edi edibotn̄kpọ eke isọn̄ oro edide n̄wọrọnda akan edi nnyịn—ubonowo. Ẹkebot Adam, ndien ekem Eve, ke utịt usen edibotn̄kpọ Jehovah itiokiet—kpa edibotn̄kpọ emi enen̄erede akan iyak, inuen, ye mme unam! Ke adan̄aemi ediwak ke otu ẹmi ẹnyenede ibuot ke n̄kan̄ ntụk, ẹnọ ubonowo ukeme ndikere n̄kpọ, ubieresịt emi ekemede ndifiọk eti ye idiọk, ukeme edinam ndutịm nnọ ini iso, ye ndammana udọn̄ ndituak ibuot. Kpukpru emi akasan̄a didie edidu? Utu ke ndifoforo nto mme unam oro mînyeneke ifiọk, ẹkebobot owo ke mbiet Abasi. Nte ekemde, owo ikpọn̄îkpọn̄ ekeme ndiwụt mme edu Andibot nnyịn, emi okowụtde idemesie nte “Jehovah, Jehovah, Abasi mbọm, ye mfọn, ye anyan ime, awak ima ye akpanikọ.”—Exodus 34:6.
15. Ntak emi nnyịn ke nsụhọdeidem ikpotorode Jehovah?
15 Ẹyak nnyịn itoro inyụn̄ ikọm Jehovah kaban̄a utịbe utịbe ndudiọn̄ idem nnyịn. Iyịp nnyịn, emi edide akpan n̄kpọ kaban̄a uwem, esisan̄a akanade idem ke kpukpru sekọn 60. Nte Deuteronomy 12:23 ọdọhọde, “iyịp [edi] uwem”—uwem nnyịn—ọsọn̄urua n̄kpọ ke enyịn Abasi. Nsọsọn̄ ọkpọ, mmemmem obụk, ye ndutịm usan̄a osịp oro n̄kpọ ọsọpde otụk odu ye mfre emi enen̄erede ọfọn akan eke unam ekededi emi onyụn̄ enyenede mme ukeme oro kọmputa emi okponde nte ata anyan ufọkenyọn̄ mîkemeke ndinyene. Nte emi inamke fi osụhọde idem? Ekpenyene ndinam. (Mme N̄ke 22:4) Ndien kere ban̄a emi n̄ko: Obufre, eyenitọn̄, edeme, edet, ye inua nnyịn ẹkeme ndidiana ye kiet eken man ẹnam owo etịn̄ ikọ ke ekededi ke otu ediwak tọsịn usem. David ama ọkwọ itoro oro odotde ọnọ Jehovah, ọdọhọde ete: “Nyekọm fi, koro nyenede ndyọ ye ndịk; se afo anamde edi utịbe; ukpọn̄ mi onyụn̄ ọfiọk enene.” (Psalm 139:14) Ẹyak nnyịn idiana ye David ke nditoro Jehovah, kpa utịbe utịbe Andinam ye Abasi nnyịn, ke ekọm!
16. Nso ikwọ ke ọwọrọetop ebre ikwọ kiet ọkọkwọ ke nditoro Jehovah, ndien ewe okopodudu ikot ke nnyịn ikpeyere?
16 Mme ikọ ikwọ Joseph Haydn eke ọyọhọ isua ikie 18 oro ẹdade uyo ẹkwọ etịn̄ ke nditoro Jehovah ete: “Ẹnọ Enye ekọm, kpukpru mbufo utom ubọk Esie ẹmi ẹnen̄ede ẹnyene ndyọ! Ẹkwọ ukpono Esie, ẹkwọ ubọn̄ Esie, ẹtoro ẹnyụn̄ ẹmenede Enyịn̄ Esie! Itoro Jehovah odu ke nsinsi nsinsi, Amen, Amen!” Se ikam itịmde inem ikan edi mme ikọ odudu spirit ẹmi ẹsitịn̄de ẹfiak ẹtịn̄ ke Psalm, utọ nte ikot oro ẹnọde utịm ikanan̄ ke Psalm ọyọhọ 107 Ps 107:8, 15, 21, 31: “Yak owo ẹkọm Jehovah ke ima esie, ye ke mme utịbe n̄kpọ ẹmi enye anamde ye nditọ owo.” Nte afo emetiene abuana ke itoro oro? Akpana etiene abuana, koro kpukpru n̄kpọ oro enen̄erede eye enyene ntọn̄ọ oto Jehovah, kpa nsinsi Edidem.
Mme Utom Oro Ẹkam Ẹkponide Ẹkan
17. Didie ke ‘ikwọ Moses ye eke Eyenerọn̄’ otoro Jehovah?
17 Ke ufan̄ isua tọsịn itiokiet ẹmi ẹkebede, nsinsi Edidem ama ọtọn̄ọ mme utom oro ẹkam ẹkponide ẹkan. Ke akpatre n̄wed Bible, ke Ediyarade 15:3, 4, nnyịn ikot iban̄a mbon oro ẹdude ke heaven ẹmi ẹkekande mme asua ẹdide mme demon ite: “Mmọ ẹnyụn̄ ẹkwọ ikwọ Moses owo Abasi ye ikwọ Eyen-erọn̄, ẹte, Mme utom Fo ẹkponi ẹnyụn̄ ẹnyene ndyọ, O Ọbọn̄ Abasi, Andikara kpukpru n̄kpọ; mme usụn̄ Fo ẹnen ẹnyụn̄ ẹdi akpanikọ, O Edidem mme obio. Anie editre nditen̄e Fi, O Ọbọn̄, ndinyụn̄ nnọ enyịn̄ Fo ubọn̄? Koro Afo ikpọn̄ edi edisana; kpukpru mme idụt ẹyenyụn̄ ẹdi ẹdituak ibuot ke iso Fo; koro ndinen ikpe Fo ẹma ẹyarade ẹwụt idem.” Ntak ẹkotde emi ‘ikwọ Moses ye eke Eyenerọn̄’? Ẹyak ise.
18. N̄kpọsọn̄ utom ewe ke ẹti ke ikwọ ke Exodus ibuot 15?
18 Ke n̄kpọ nte isua 3,500 ẹmi ẹkebede, ke ini ọkpọsọn̄ udịmekọn̄ Pharaoh ẹkekpan̄ade ke Ididuot Inyan̄, nditọ Israel ke inemesịt ẹma ẹda ikwọ ẹtoro Jehovah. Nnyịn ikot ke Exodus 15:1, 18 ite: “Ndien Moses ye nditọ Israel ẹkwọ ikwọ emi ẹnọ Jehovah, ẹnyụn̄ ẹdọhọ ẹte, Nyekwọ nnọ Jehovah, koro enye okon̄de; enye ekemen horse ye andidoro-horse, ọduọk ke inyan̄. Jehovah eyeda ubọn̄ ke nsinsi.” Ndinen ewụhọ nsinsi Edidem emi ẹma ẹwụt idem ke enye ndibiere ikpe nnọ nnyụn̄ nsobo mme asua oro ẹkesọn̄de ibuot ye itie edikara esie.
19, 20. (a) Ntak emi Jehovah akanamde idụt Israel? (b) Didie ke Eyenerọn̄ ye mbon eken ẹnọ ibọrọ ke eneni Satan?
19 Ntak okoyomde emi? Ekedi ke in̄wan̄ Eden ke akari-n̄kari Urụkikọt akada akpa ete ye eka nnyịn ekesịn ke idiọkn̄kpọ. Emi ama osụn̄ọ ke ediyak idiọkn̄kpọ unana mfọnmma nnọ ofụri ubonowo. Nte ededi, nsinsi Edidem ama anam mme usio-ukot inikiet inikiet ke n̄kemuyo ye akpasarade uduak esie, emi edidade ikosịm edision̄o kpukpru mme asua esie ke isọn̄ nnyụn̄ mfiak n̄wụk mme idaha paradise ke isọn̄. Nsinsi Edidem ama otịm idụt Israel onyụn̄ ọnọ Ibet esie man ada aban̄a nte enye ediyọhọde emi.—Galatia 3:24.
20 Nte ededi, nte ini akakade, Israel ke idemesie ama ọduọ odụk unana edinam akpanikọ, ndien idiọk idaha emi ama osịm utịt ke ini mme adausụn̄ esie ẹkeyakde ikpọn̄îkpọn̄ edibon Eyen Abasi ẹnọ mbon Rome man ẹtụhọde enye ibak ibak ẹnyụn̄ ẹwot. (Utom 10:39; Philippi 2:8) Nte ededi, nsọn̄ọnda Jesus tutu osịm n̄kpa, nte “Eyen-erọn̄ Abasi” emi ẹwade, ama ọnọ ibọrọ ke n̄wọrọnda usụn̄ ke ata oro akani Asua Abasi, Satan, akamiade—nte ke baba owo kiet ke isọn̄ ikemeke ndinam akpanikọ nnọ Abasi ke idak ọkpọsọn̄ udomo. (John 1:29, 36; Job 1:9-12; 27:5) Okposụkedi ẹdade-da unana mfọnmma ẹto Adam, ediwak miliọn owo efen ẹmi ẹten̄ede Abasi ẹmetiene nde-ikpat Jesus ebe ke ndimụm nsọn̄ọnda n̄kama ke ẹsobode en̄wan ẹtode Satan.—1 Peter 1:18, 19; 2:19, 21.
21. Nte ekemde ye Utom 17:29-31, nso efen ke edineme iban̄a?
21 Kemi usen edisịm Jehovah ndinọ mme anam-akpanikọ oro utịp nnyụn̄ mbiere ikpe nnọ kpukpru mme asua akpanikọ ye edinen ido. (Utom 17:29-31) Didie ke edinam emi? Ibuotikọ nnyịn efen eyetịn̄.
Ekebe Ndụn̄ọde
◻ Ntak ẹkotde Jehovah nte enende “nsinsi Edidem”?
◻ Didie ke ọniọn̄ Jehovah owụt idem ke mme edibotn̄kpọ esie?
◻ Ke mme usụn̄ ewe ke ubonowo ẹdi utomusọ eke edibotn̄kpọ?
◻ Mme utom ewe ẹdemede ‘ikwọ Moses ye eke Eyenerọn̄’?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ekebe ke page 12]
Akakan Ọniọn̄ Jehovah
Ọniọn̄ nsinsi Edidem owụt idem ke ata ediwak usụn̄ ke mme n̄kpọ-obot esie ke isọn̄. Tịm fiọk mme ikọ Agur ẹmi: “Kpukpru se Abasi ọdọhọde ẹdi edisana: enye edi otu ekọn̄ mmọ eke ẹbuọtde idem ye enye.” (Mme N̄ke 30:5) Ekem Agur etịn̄ aban̄a ediwak ke otu oduuwem edibotn̄kpọ Abasi, n̄kpri ye ikpọ. Ke uwụtn̄kpọ, ke ufan̄ikọ 24 osịm 28, enye etịn̄ aban̄a “n̄kpọ [inan̄] ẹmi ẹkpride etieti ke isọn̄; edi mmọ ẹnyene ibuot [ke n̄kan̄ ntụk, NW].” Mmọemi ẹdi nnuene, cony, n̄kukun̄kpọyọriyọ, ye ukpọn̄eyen.
“Ẹnyene ibuot ke n̄kan̄ ntụk”—ih, ẹnam mme unam emi ntre. Mmọ isikọkke ibuot ke n̄kpọ nte mme owo ẹsinamde edi ẹberi edem ke eti ibuot oro ẹbotde ẹsịn mmọ ke idem. Nte akanam afo omokop n̄kpaidem aban̄a emi? Nso edibotn̄kpọ oro ẹsan̄ade ke ndutịm ke mmọ ẹdi ntem! Ke uwụtn̄kpọ, ẹtịm nnuene ẹdọn̄ ke mme otu, ẹmi ẹsịnede ọbọn̄, mme anamutom, ye nyara. Ke ndusụk orụk, mme anamutom ẹsikam ẹtịm ata n̄kpri nnuene ẹdọn̄ ke aba oro mmọ ẹkebọpde. Do, mmọ ẹsion̄o mmọn̄eba ke ata n̄kpri nnuene oro, ke adan̄aemi mbonekọn̄ ẹbịnde mme asua ẹfep. Ẹnọ item ke Mme N̄ke 6:6 ẹte: “O ifem, ka ke ebiet iyọn̄; se ido mmọ, ndien nyene ibuot.” Nte mme utọ uwụtn̄kpọ oro ikponụkke nnyịn mme owo ‘ndiyọhọ kpukpru ini ke utom Ọbọn̄’?—1 Corinth 15:58.
Owo omobot ikpọ ubomofụm. Edi mme inuen ẹkpụhọde didie ntem, esịnede nnụn̄esien, emi mîsịmke gram 30 ke udop! Ana ubomofụm ekerede Boeing 747 akama lita aranuwat 180,000, mbonutom oro ẹnọde ukpep ẹwat, onyụn̄ enyene awak-n̄kukọhọ ndutịm uwat man ekeme ndibe inyan̄ibom. Edi, ekpri nnụn̄esien eberi edem ke aranuwat edide gram kiet kpọt man enye efe ọtọn̄ọde ke North America, ebe Itụn̄ Inyan̄ibom Mexico, aka South America. Ikamake akpakịp aranuwat, ibọhọ ukpep uwat, inyeneke mme awak-n̄kukọhọ n̄wed uwat m̀mê kọmputa! Ndi ukeme emi okoto mbabuat edinam edito ke unam mforo owo? Ikemeke-keme! Ekpri inuen emi enyene ibuot ke n̄kan̄ ntụk, sia Andibot enye, kpa Jehovah Abasi, anamde enye ntre.
[Ndise ke page 10]
Nsio nsio edibotn̄kpọ “nsinsi Edidem” ẹmenede ubọn̄ esie ke enyọn̄
[Ndise ke page 15]
Nte Moses ye ofụri Israel ẹkenamde usọrọ edikan oro Jehovah ọkọnọde ke Ididuot Inyan̄, akamba idara eyedu ke Armageddon ebede