Ọniọn̄ Ọniọn̄ Item Eka

“Eyen mi, kop item usọ, kûnyụn̄ ukpọn̄ mbet uka.”—Mme N̄ke 1:8.

 ETE ye eka nnyịn ẹkeme ndidi ọsọn̄urua ebiet emi nsịnudọn̄, un̄wam, ye item ẹtode. N̄wed Mme N̄ke eke Bible etịn̄ aban̄a ekpri edidem kiet, Lemuel, emi ọkọbọde “ndodobi etop” “edinen̄ede” oto eka esie. Ẹwet mme ikọ ẹmi ke Mme N̄ke ibuot 31, ndien nnyịn n̄ko imekeme ndibọ ufọn nto ọniọn̄ ọniọn̄ item eka emi.—Mme N̄ke 31:1, NW.

Item Emi Odotde Edidem

Eka Lemuel ọtọn̄ọ ye mbụme ifan̄ oro ẹdemerede udọn̄ nnyịn: “Nso, eyen mi? Nso, eyen idịbi mi? Nso, eyen akan̄a mi n̄ko (ke ndidọhọ fi)?” Enye nditịn̄ eben̄e emi utịm ikata owụt udọn̄ ofụri esịt emi enye enyenede ete eyen imọ akpan̄ utọn̄ ke ikọ imọ. (Mme N̄ke 31:2) Udọn̄ emi enye enyenede ke mfọnọn̄kpọ eke spirit eyen esie enịm eti uwụtn̄kpọ ọnọ mme ete ye eka ẹdide Christian mfịn.

Kaban̄a mfọnọn̄kpọ eyen esie, nso ikeme ndifịna eka n̄kan mme uyom uyom usọrọ ye etịme etịme ido ke wine, iban, ye ikwọ? Eka Lemuel osio ọkpọ ikọ etịn̄: “Kûda odudu fo unọ iban.” Enye ọdọhọ ke etịme etịme ido edi “se ibiatde mbọn̄.”—Mme N̄ke 31:3.

Owo inyeneke ndifụmi ebeubọk edin̄wọn̄ n̄kpọ. Enye ọtọt ete: “Ifọnke mbọn̄, O Lemuel, ifọnke mbọn̄ ndin̄wọn̄ wine.” Didie ke edidem ekeme ndibiere ikpe ke usụn̄ emi ọfọnde onyụn̄ owụtde eti ekikere okûnyụn̄ “efre mme ewụhọ, onyụn̄ akwan̄a ikpe kpukpru mbon ukụt” edieke enye akpade mmịn kpukpru ini?—Mme N̄ke 31:4-7.

Ke edide isio, ebede ke ndibọhọ utọ ukwan̄ edinam oro, edidem eyekeme ‘ndikpe edinen ikpe: nnyụn̄ mbiere ikọ mbon ukụt ye ubuene.’—Mme N̄ke 31:8, 9.

Okposụkedi ekemede ndidi mme uyen Christian ididịghe “mbọn̄” mfịn, ọniọn̄ ọniọn̄ item eka Lemuel edi ekemini kpa nte ekedide ini oro, ke mîkam idịghe ikan oro. Edida ọkpọsọn̄ mmịn ke idiọk usụn̄, edida un̄wọn̄, ye oburobụt ido idan̄ ẹdu ntatara ntatara ke otu n̄kparawa owo mfịn, ndien edi akpan n̄kpọ nte mme uyen Christian ẹnọ n̄kpan̄utọn̄ ke ini ete ye eka mmọ ẹnọde mmọ “ndodobi etop.”

Enyene-Ido An̄wan

Nte enende, mme eka ẹsinyene udọn̄ ẹban̄a idotenyịn ndọ nditọ mmọ ẹmi ẹkọride ẹbịne idaha akwa owo. Ekem eka Lemuel ọwọn̄ọde ntịn̄enyịn  ebịne mme edu eti an̄wan. Nte eyịghe mîdụhe, akparawa owo ọyọbọ ufọn akamba akamba ke ndikere mban̄a idaha ekikere n̄wan ke akpan n̄kpọ emi.

Ke N̄ke 31 ufan̄ikọ 10, ẹmen “enyene-ido an̄wan” ẹdomo ye ọsọn̄urua pearl emi owo mîsisọpke ikụt, emi ẹkesisịnde ọkpọsọn̄ ukeme ke mme ini Bible man ẹnyene. Ke ukem usụn̄ oro, oyom ukeme man ẹkụt enyene-ido an̄wan. Utu ke ndibụmede ye ọkpọsọn̄ udọn̄ ndụk ndọ, akparawa owo ayanam ọfọn ndida ini nnam edimek. Ekem, etịm etie nte ke enye ayada ọsọn̄urua n̄kpọ emi enye okụtde ke ata akpan n̄kpọ.

Kaban̄a enyene-ido an̄wan, ẹsian Lemuel ẹte: “Esịt ebe esie ọbuọt idem ye enye.” (N̄ke 31 Ufan̄ikọ 11) Ke ikọ efen, enye ikpenyeneke ndisọn̄ọ nyịre nte n̄wan esie ọbọ unyịme ke kpukpru n̄kpọ. Nte ededi, mme nsan̄a ndọ ẹkpenyene ndikọk ibuot ye kiet eken mbemiso ẹnamde ikpọ ubiere, utọ nte mbon oro ẹbuanade edidep ọsọn̄urua n̄kpọ m̀mê edibọk nditọ mmọ. Edinyene nneme ke mme ikpehe ẹmi esitịp esịn ke n̄kpet n̄kpet mbọbọ ndidu ke ufọt mmọ.

Nte ededi, enyene-ido an̄wan enyene ediwak n̄kpọ ndinam. Ke N̄ke 31 ufan̄ikọ 13 esịm 27 ẹwet item ye mme edumbet oro ibanndọ ke eyo ekededi ẹkemede ndida nnam n̄kpọ ke ufọn ubon mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, ke emi ekọmurua edisịnen̄kpọ ye n̄kpọ ndụn̄ufọk ẹdọkde mi, enyene-ido an̄wan ekpep ndida ubọk nnam n̄kpọ nnyụn̄ mfam okụk man otodo ubon esie esịne n̄kpọ ke usụn̄ ọfọnde onyụn̄ eyede. (N̄ke 31 Ufan̄ikọ 13, 19, 21, 22) Man osụhọde ekọmurua udia ubon, enye ọtọ se enye ekemede onyụn̄ edep n̄kpọ ye ntịn̄enyịn.—N̄ke 31 Ufan̄ikọ 14, 16.

Nte an̄wan̄ade, n̄wan emi idiaha “udia ifu.” Enye anam utom ọkpọsọn̄, ndien enye ese aban̄a utom ufọk esie nte ọfọnde. (N̄ke 31 Ufan̄ikọ 27) Enye ọbọbọ “odudu ke isịn esiemmọ,” emi ọwọrọde ete ke enye eben̄e idem ndinam ọkpọsọn̄ utom. (N̄ke 31 Ufan̄ikọ 17) Enye adaha ke n̄kpọusen ọtọn̄ọ utom usen esie, onyụn̄ anam utom ifịk ifịk tutu esịm okoneyo. Etie nte n̄kpọ eke utuenikan̄ oro enye adade anam utom akade-ka iso ndiyama.—N̄ke 31 Ufan̄ikọ 15, 18.

Ke akande kpukpru, enyene-ido an̄wan edi owo oro enyenede udọn̄ n̄kpọ eke spirit. Enye abak Abasi onyụn̄ atuak ibuot ọnọ enye ke ntotụn̄ọ ukpono ye ukpono ukpono uten̄e. (N̄ke 31 Ufan̄ikọ 30) Kpasụk ntre, enye an̄wam ebe esie ke ndikpep nditọ esie ẹnam ukem oro. N̄ke 31 Ufan̄ikọ 26 ọdọhọ ete: “Enye ada ifiọk” ekpep nditọ esie, “ewụhọ ima onyụn̄ odoro enye ke edeme.”

Enyene-Ido Ebe

Man omụm udọn̄ enyene-ido an̄wan, oyoyom Lemuel obiom mbiomo enyene-ido ebe. Eka Lemuel eti enye aban̄a ifan̄ ke otu mmọ ẹmi.

Enyene-ido ebe ọyọbọ itoro oto “mbiowo obio.” (Mme N̄ke 31:23) Oro ọwọrọ ke enye edidi owo emi enyenede ukeme, anamde akpanikọ, ẹkemede ndiberi edem, onyụn̄ abakde Abasi. (Exodus 18:21; Deuteronomy 16:18-20) Ke ntre, ‘ẹdiọn̄ọ enye ke inua-otop,’ emi mme ọwọrọiso owo ẹkesisopde idem ndise mban̄a mbubehe obio. Man “ẹdiọn̄ọ” enye nte owo emi abakde Abasi, oyoyom enye owụt eti ibuot onyụn̄ anam utom ke edidianakiet ye mbiowo “obio,” ndusụk ọwọrọde ikpehe m̀mê n̄kann̄kụk.

Eyịghe idụhe nte ke etịn̄de oto ọkpọkpọ ifiọk eyouwem, eka Lemuel eti eyen esie aban̄a nte edide akpan n̄kpọ enye ndiwụt esịtekọm nnọ n̄wan ini iso esie. Idụhe owo baba kiet ke isọn̄ emi enye edimade akan n̄wan esie. Ntre kere ban̄a ọkpọsọn̄ nduaidem emi odude ke uyo esie ke ini enye etịn̄de ke iso kpukpru owo ete: “Ediwak iban ẹmenam eti; edi afo akan mmọ kpukpru.”—Mme N̄ke 31:29.

Ana in̄wan̄în̄wan̄ nte ke Lemuel ama owụt esịtekọm aban̄a ọniọn̄ ọniọn̄ item eka esie. Ke uwụtn̄kpọ, nnyịn imokụt ite ke N̄ke 31 ufan̄ikọ 1, enye ada ikọ eka esie etịn̄ nte n̄kpọ eke edide eke esie. Ntem, enye ama enyịme se eka esie “eketemede” enye onyụn̄ ọbọ ufọn oto item esie. Nnyịn n̄ko ikpakam ibọ ufọn ito “ndodobi etop” emi ebe ke ndida mme edumbet esie nsịn ke edinam ke uwem nnyịn.

[Mme ndise ke page 31]

Enyene-ido an̄wan idiaha “udia ifu”