Edikụt Unen Ebe ke Edisọn̄ọ Nyịre

EDISỌN̄Ọ NYỊRE amakabade edi edu emi ananade ke eyomfịn. Ediwak owo ẹnịm ke akpanikọ nte ke edikụt unen ọkọn̄ọ ke edidu ke nnennen itie ke nnennen ini akan nte enye edide ye edisọn̄ọ nyịre. Anie ekeme ndiduọhọ mmọ? Ndutịm usuanetop ẹyọhọ ye mme ufiet usuanetop n̄kpọurua oro ọnọde etop nte ke emekeme ndinyene ke ekperede ndidi n̄kpọ ekededi emi afo oyomde ye esisịt ukeme ye okụk efen efen. Ẹsiwet ata ekese mbụk aban̄ade mme usọp usọp uforo ye n̄kpri mme anam-mbubehe ẹmi ẹsidiade ediwak miliọn ke ndondo oro ẹkụrede ufọkn̄wed ke mme n̄wedmbụk n̄kpọntịbe.

Ewet n̄wedmbụk n̄kpọntịbe oro Leonard Pitts eseme ete: “Ke n̄kaowo oro ọyọhọde ye ukeme ufiọk n̄kpọ, etie nte ata mmemmem n̄kpọ. . . . Etie nte n̄kpọ emi owo ekededi ekpekemede ndinam edieke enye n̄kukụre ọdiọn̄ọde nte ẹnamde, enyenede ukeme, mîdịghe edieke enye enyenede ndausụn̄ Abasi.”

Nso Idi Edisọn̄ọ Nyịre?

Edisọn̄ọ nyịre ọwọrọ ‘ndisọn̄ọ mmụm ye ndisọn̄ọ nda ke ndusụk uduak, idaha, m̀mê edinam kpa ye mme n̄kpọ ubiọn̄ọ m̀mê edikpu.’ Enye abuana ndisọn̄ọ nyọ kpa ye afanikọn̄, ndisọn̄ọ nyịre ye unana edikpa mba. Bible owụt nte edu emi edide akpan n̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, Ikọ Abasi eteme nnyịn ete: “Ẹkam ẹbem iso ẹyom Obio Ubọn̄,” “ẹka iso ẹtuak, ndien ẹyesio usụn̄ ẹnọ mbufo,” “ẹkọbọ ke edibọn̄ akam,” ye “ẹmụm se ifọnde ẹkama.”—Matthew 6:33; Luke 11:9, NW; Rome 12:12; 1 Thessalonica 5:21.

Akpan ikpehe kiet ke edisọn̄ọ nyịre edi ndiyọ  mme edikpu ẹmi owo mîkemeke ndifep. Mme N̄ke 24:16 ọdọhọ ete: “Koro eti owo ọduọde utịm ikatiaba, ndien adaha ke enyọn̄.” (Sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.) Utu ke ‘ndikpa mba’ ke ini osobode mfịna m̀mê edikpu, owo oro ọsọn̄ọde eyịre ‘ayadaha ada,’ ‘aka iso,’ onyụn̄ afiak odomo.

Nte ededi, ediwak owo iben̄eke idem inọ mme mfịna ye mme edikpu oro mmọ ẹkemede ndisobo. Sia akananam mîkọrike edu edisọn̄ọ nyịre, mmọ ẹkpa mba mmemmem mmemmem. Ewetn̄wed oro Morley Callaghan ọdọhọ ete: “Ata ediwak owo ẹsinam n̄kpọ ẹban̄a edikpu ke usụn̄ emi abiatde uwem mmọ. Mmọ ẹsiseme idem, ẹduọhọ kpukpru owo, ẹkop iyatesịt ẹnyụn̄ . . . ẹsion̄o idem ẹkpọn̄.”

Emi edi n̄kpọ mbọm. Pitts ọdọhọ ete: “Nnyịn imesifre ite ke ntak odu ndisobo afanikọn̄, ndusụk ufọn ẹdu ke ndisobo nnama.” Nso ufọn idi oro? Enye eberi ete: “[Owo] ekpep nte ke edikpu idịghe n̄kpọ n̄kpa, edikan inyụn̄ idịghe ke nsinsi. Owo enyene ntotụn̄ọ ifiọk. Akabade odu ke mben̄eidem.” Bible esịn enye ke in̄wan̄în̄wan̄ usụn̄ ete: “Kpukpru orụk utom ẹnyene udori.”—Mme N̄ke 14:23.

Edi akpanikọ, edifiak ntọn̄ọ ke ẹma ẹkesobo edikpu isidịghe mmemmem n̄kpọ kpukpru ini. Ndusụk ini nnyịn imesisobo mme n̄kpọ-ata oro ẹkemede nditie nte ẹsọn̄ ẹkan ukeme nnyịn. Utu ke ndisasan̄a n̄kpere, ekeme nditie nte ke mme utịtmbuba nnyịn ke ẹsụk ẹdu usụn̄ oyom. Nnyịn imekeme ndikere ke imanana un̄wam, inana ukeme, imonyụn̄ ikeme ndikop mmemidem, idem ikopde mfịghe. (Mme N̄ke 24:10) Kpa ye oro, Bible esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ete: “Ẹyak ikûkpa mba ke edinam eti n̄kpọ; koro ke edikem ini nnyịn iyọdọk mbun̄wụm, edieke nnyịn mîyakke idem emem nnyịn.”—Galatia 6:9, sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.

Nso Ikeme Ndin̄wam Nnyịn Isọn̄ọ Iyịre?

Akpa usio-ukot ke ndisọn̄ọ nyịre ke usụn̄ edinam oro ẹmekde edi ndinịm mme utịtmbuba oro ẹdotde ẹnyụn̄ ẹkemede ndisịm. Apostle Paul ama enen̄ede ọfiọk emi. Enye ọkọdọhọ mbon Corinth ete: “Ntre ndien ke ami mfehe mbuba; mfeheke nte owo eke mînyeneke iwụk ebiet eke enye akade: ntem n̄ko ke ntop ita; ntopke nte owo ọtọde ofụm.” Paul ama ọfiọk ete ke edieke imọ ikoyomde ndikụt unen ke ukeme imọ, imọ iyoyom mme in̄wan̄în̄wan̄ utịtmbuba, ukem nte efehe-itọk owụkde ekikere esie ke ndisịm utịt itọk. Enye ama ọnọ mmọ item ete: “Nte mbufo ifiọkke ite edi kpukpru mbon itọk ẹfehe mbuba, edi edi owo kiet ọbọ utịp. Ẹfehe ndien ke usụn̄ nte ẹdibọde utịp.” (1 Corinth 9:24, 26) Didie ke nnyịn ikeme ndinam emi?

Mme N̄ke 14:15 ọdọhọ ete: “Ọniọn̄ etịm ese ikpat isan̄ esiemmọ.” Owụt eti ibuot ndidụn̄ọde uwem ke ini ke ini, ibụpde idem nnyịn ebiet emi nnyịn ikade n̄ko m̀mê oyom inam mme edinen̄ede. Edi akpan n̄kpọ ndinyene se nnyịn iyomde ndinam ye ntak iyomde ndinam in̄wan̄în̄wan̄ ke ekikere. Edieke nnyịn iwụkde ekikere nnyịn ke akpan ebiet emi nnyịn ikade, nnyịn idisọpke ikpa mba. N̄ke eke odudu spirit akpak ete: “Sak enyịn fo se edinene; yak n̄kpọk-enyịn fo ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹse ke iso fo.”—Mme N̄ke 4:25, 26.

Ke ama ọkọdiọn̄ọ mme utịtmbuba fo, usio-ukot en̄wen edi ndidụn̄ọde nte ekemede ndisịm mmọ. Jesus okobụp ete: “Anie owo ke otu mbufo, emi oyomde ndikọn̄ tower, idibemke iso itie ibat se iditakde enye?” (Luke 14:28) Ke n̄kemuyo ye edumbet emi, ataifiọk nsọn̄idem ekikere ama ọdọhọ ete: “Kiet ke otu n̄kpọ emi mfiọkde kaban̄a mbon oro ẹkụtde unen edi nte ke mmọ ẹnyene in̄wan̄în̄wan̄ ifiọk ẹban̄a ebuana oro odude ke ufọt ntak emi n̄kpọ etịbede ye utịp esie ke uwem mmọ. Mbon ẹmi ẹkụtde unen ẹfiọk ẹte ke edieke mmimọ iyomde n̄kpọ, ke mmimọ inyene ndinam kpukpru mme n̄kpo oro ẹyomde man inyene enye.” Ndinyene in̄wan̄în̄wan̄ ifiọk aban̄ade mme usio-ukot ẹmi oyomde inam man isịm se iyomde ayan̄wam nnyịn inyene iwụk. Enye n̄ko ayanam edi mmemmem n̄kpọ ọnọ nnyịn ndifiak ntọn̄ọ edieke isobode edikpu. Utọ ndụn̄ọde oro ekedi ukpọhọde edikụt unen Orville ye Wilbur Wright.

Ntem, ke ini osobode mme edikpu, nam ofụri ukeme fo ndise mmọ ke in̄wan̄în̄wan̄ usụn̄ ye nte ifiọk n̄kpọntịbe ndikpep n̄kpọ nto. Dụn̄ọde idaha oro, fiọk ebiet emi akanamde ndudue, ndien  ekem nen̄ede ndudue oro m̀mê yom usọbọ nọ mmeme oro. Esifọn ndineme nnọ mmọ en̄wen, sia “item ayanam uduak osu.” (Mme N̄ke 20:18) Nte ido edide, ye ukeme kiet kiet, afo ọyọkọri ifiọk efen efen ye usọ, ke akpatre etịpde esịn ke afo ndikụt unen.

Ọyọhọ akpan ikpehe ita ke edisọn̄ọ nyịre edi enyene-iwụk edinam. Apostle Paul eteme nnyịn ete: “Edi ẹyak nnyịn [ika iso] isan̄a ke se nnyịn ima ikọbọ inyene idu uwem.” (Philippi 3:16) Nte andikpep kiet esịnde enye, “mfaraidem ye edinyene iwụk ke ata anyan ini esision̄o ikpọ utịp edi.” Ẹtịm ẹnam emi an̄wan̄a ke n̄ke oro owo Greece okosiode edi, emi ẹdiọn̄ọde ntatara ntatara aban̄ade ikụt ye ebet. Ikụt ama akan ke mbuba, idem okposụkedi enye mîkefeheke ọsọp nte ebet. Ntak-a? Koro ikụt ama enyene iwụk, ọnọ idem ntụnọ. Enye ikakpaha mba edi ama emek usọp oro ekemde ye ukeme esie, ekem enye ọsọn̄ọ eyịre ke oro tutu esịm akpatre. Sia owo emi enyenede ndutịm ye iwụk esinamde n̄kọri oro akade-ka iso, esinụk enye ndika iso ndien ke ntem isiwakke ndikpa mba m̀mê ndidi se ẹsiode ẹfep ke mbuba. Ih, ‘fehe ke usụn̄ nte’ afo edikemede ndisịm utịtmbuba fo.

Ndimek Nti Utịtmbuba

Nte ededi, man edisọn̄ọ nyịre enyene ufọn ekededi, oyom nnyịn inyene nti utịtmbuba. Ediwak owo ẹbịne mme n̄kpọ oro mîdaha inemesịt idi. Edi Bible owụt ete: “Owo eke owụkde enyịn ese ata edifọn ibet Abasi emi anamde owo ọwọrọ ufụn, onyụn̄ ọsọn̄ọde ada ke esịt . . . oyokụt edidiọn̄ ke edinam esie.” (James 1:25) Ih, ndikpep ndidiọn̄ọ ibet Abasi nte ẹwụtde ke Bible edi ata eti utịtmbuba. Ntak-a? Koro ibet Abasi ọkọn̄ọde ke mfọnmma, ndinen idaha esie. Nte Andibot, enye ọfiọk se ifọnde ikan ye mme edibotn̄kpọ esie. Ntre edieke nnyịn iyịrede ke ndikpep mme item Abasi inyụn̄ idade mmọ isịn ke edinam ke uwem nnyịn, ke akpanikọ utọ edisọn̄ọ nyịre oro ayada inemesịt ọsọk nnyịn. Mme N̄ke 3:5, 6 ọn̄wọn̄ọ ete: “Buọt idem fo ye Jehovah ke ofụri esịt fo; . . . Diọn̄ọ enye ke kpukpru usụn̄ fo, ndien enye eyenen̄ede usụn̄ fo enịm.”

Adianade do, Jesus ọdọhọ ete ke “nsinsi uwem” edi ndinyene ifiọk Abasi ye eke Jesus. (John 17:3) Ntịn̄nnịm ikọ Bible owụt nte ke nnyịn idu uwem ke “ukperedem ini” eke editịm n̄kpọ emi. (2 Timothy 3:1-5; Matthew 24:3-13) Ibịghike Obio Ubọn̄ Abasi, kpa edinen ukara esie, ọyọtọn̄ọ ndikara mme andidụn̄ isọn̄. (Daniel 2:44; Matthew 6:10) Ukara emi ayada anana-mbiet eyo emem, uforo, ye mfọnọn̄kpọ ọsọk kpukpru mme okop-item ubonowo. (Psalm 37:10, 11; Ediyarade 21:4) Utom 10:34 (NW) ọdọhọ ete: “Abasi inamke asari.” Ih, ẹnọ kpukpru owo ikot ẹte ẹdidara mme ufọn oro!

Bible edi n̄wed eset emi ọyọhọde ye ọniọn̄ onyụn̄ enyenede se ọwọrọde. Ndifiọk enye oyom ini ye ukeme. Edi ye un̄wam Abasi—n̄ko edieke nnyịn ikọbọde ke ndiyom ifiọk esie—nnyịn imekeme nditịm mfiọk enye. (Mme N̄ke 2:4, 5; James 1:5) Edi akpanikọ, ndida se nnyịn ikpepde nsịn ke edinam ekeme ndidi n̄kpọ-ata. Ekeme ndiyom nnyịn inam mme edinen̄ede ke ekikere m̀mê mme edu nnyịn. Mme ufan m̀mê mbonubon ẹmi ẹnyenede nti uduak ẹkam ẹkeme ndibiọn̄ọ nnyịn ndikpep Bible. Ntre edisọn̄ọ nyịre edi akpan n̄kpọ. Apostle Paul eti nnyịn ete ke Abasi ayada nsinsi uwem ọnọ mmọ ẹmi “ẹyịrede ke edinam eti ido.” (Rome 2:7) Mme Ntiense Jehovah ẹyedara ndin̄wam fi esịm utịtmbuba emi.

Nịm ke akpanikọ nte ke afo oyokụt unen edieke afo ọsọn̄ọde eyịre ke ndikpep mban̄a Abasi ye uduak esie onyụn̄ esịnde ifịk ndida se afo ekpepde nsịn ke edinam.—Psalm 1:1-3.

[Ndise ke page 6]

Afo oyokụt unen edieke afo ọsọn̄ọde eyịre ke ndikpep mban̄a Abasi ye uduak esie

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 4]

Culver Pictures