Jehovah—Enye Emi Ọsọn̄de Odudu

“Koro nsọn̄idem esie okponde, enye onyụn̄ ọsọn̄ odudu; baba owo mmọ kiet isopke.”—ISAIAH 40:26.

1, 2. (a) Ewe ebiet emi ata ata odudu otode ke kpukpru nnyịn iberi edem? (b) Nam an̄wan̄a ntak emi Jehovah edide akpan Ebiet kpukpru odudu ẹtode.

 ODUDU edi n̄kpọ oro ediwak nnyịn idade didie didie. Ke uwụtn̄kpọ, nnyịn isiwakke ndikere mban̄a odudu ilektrik oro ọnọde nnyịn un̄wana ye ufiop m̀mê ndikere mban̄a ifụre edida n̄kpọ oro inyenede emi ilektrik ọnọde odudu n̄kafak ke ikan̄ ilektrik. N̄kukụre ke ẹma ẹkebọ ikan̄ ke unana idotenyịn ke esin̄wan̄a nnyịn nte ke ikan̄ mîdụhe, ikpọ obio ikpenyeneke ufọn. Ekese ke otu odudu ilektrik oro nnyịn idade inam n̄kpọ oto ebiet emi odudu isọn̄ oro ẹtịmde ẹberi edem otode—kpa utịn. * Kpukpru sekọn, ọnọ-odudu utịn emi esida aran uwat nuclear tọn miliọn iba, ọnọde isọn̄ odudu oro omụmde uwem akama.

² Ofụri odudu utịn emi oto m̀mọ̀n̄? Anie akanam utịn emi? Jehovah Abasi akanam. Ke etịn̄de aban̄a enye, Psalm 74:16 ọdọhọ ete: “Afo emetịm un̄wana ye utịn.” Ih, Jehovah edi akpan Ebiet kpukpru odudu ẹtode, kpa nte enye edide Ebiet uwem otode. (Psalm 36:9) Nnyịn ikpedehede ida odudu esie didie didie. Ebede ke prọfet Isaiah, Jehovah eti nnyịn ete imenede enyịn ise mme ekondo ikpaenyọn̄, utọ nte utịn ye mme ntantaọfiọn̄, inyụn̄ itie ikere nte mmọ ẹkesan̄ade ẹdidu. “Ẹmenede enyịn mbufo ke enyọn̄, ẹnyụn̄ ẹse! Anie okobot mme mmọ ẹmi? Anie ada otu mmọ ọwọrọ ke ibat mmọ? Enye osio kpukpru mmọ enyịn̄: koro nsọn̄idem esie okponde, enye onyụn̄ ọsọn̄ odudu; baba owo mmọ kiet isopke.”—Isaiah 40:26; Jeremiah 32:17.

3. Didie ke nnyịn ibọ ufọn ito mme uyarade odudu Jehovah?

³ Sia Jehovah ọsọn̄de odudu, nnyịn imekeme ndinyene nsọn̄ọ nte ke utịn ayaka iso ndinọ  nnyịn un̄wana ye ufiop ẹmi uwem nnyịn ọkọn̄ọde. Nte ededi, nnyịn iberi edem ke odudu Abasi kaban̄a se ikande mme akpan n̄kpọ obụkidem. Edifak nnyịn nsio ke idiọkn̄kpọ ye n̄kpa, idotenyịn nnyịn kaban̄a ini iso, ye mbuọtidem nnyịn ke Jehovah ẹkpaha ẹdiana kiet ye usụn̄ emi enye owụtde odudu esie. (Psalm 28:6-9; Isaiah 50:2) Mme uwụtn̄kpọ oro ẹsọn̄ọde odudu Jehovah ndibot nnyụn̄ mfak, ndinyan̄a ikọt esie nnyụn̄ nsobo mme asua esie, ẹyọyọhọ Bible.

Odudu Abasi Owụt Idem ke Edibotn̄kpọ

4. (a) Didie ke David ndise ikpaenyọn̄ ke okoneyo okotụk enye? (b) Nso ke mme ekondo ikpaenyọn̄ ẹyarade ẹban̄a odudu Abasi?

⁴ Apostle Paul ama anam an̄wan̄a nte ke ‘ẹkeme ndida mme n̄kpọ emi Andibot nnyịn akanamde ntịm n̄kụt nsinsi odudu esie.’ (Rome 1:20) Ediwak isua ikie ke mbemiso, David andiwet psalm, emi anade edi ke ini ekedide ekpemerọn̄ ama esise ikpaenyọn̄ ndien ndien ke okoneyo, ama okụt uyai ekondo ye odudu Andinam enye. Enye ekewet ete: “Ke adan̄aemi nsede enyọn̄, utom nnuenubọk fo, ọfiọn̄ ye ntantafiọn̄ ẹmi afo owụkde; nso n̄kpọ edi owo eke afo etide enye? nso n̄kpọ edi eyen owo eke afo edide edise enye?” (Psalm 8:3, 4) Kpa ye esisịt ifiọk oro enye ekenyenede aban̄a ekondo ikpaenyọn̄, David ama ọfiọk ete ke imọ ikọwọrọke baba n̄kpọ kiet ke ẹmende ẹdomo ye Andibot akaka ekondo nnyịn. Mfịn, mme ekpepn̄kpọ mban̄a ikpaenyọn̄ ẹfiọk mme n̄kpọ efen efen ẹban̄a nte ekondo okponde ye odudu oro omụmde enye akama. Ke uwụtn̄kpọ, mmọ ẹsian nnyịn ẹte ke sekọn kiet kiet utịn nnyịn esinọ odudu oro edide ukem ye miliọn tọn TNT 100,000. * Ata esisịt ubak odudu oro esisịm isọn̄; edi oro ekem ndimụm kpukpru uwem n̄kama ke ekondo nnyịn. Kpa ye oro, utịn nnyịn idịghe ntantaọfiọn̄ oro okopde odudu akan ke ikpaenyọn̄. Ndusụk ntantaọfiọn̄ ẹda sekọn kiet kpọt ẹnọ odudu oro utịn ọnọde ke ofụri usen kiet. Do, kere ban̄a odudu oro Enye emi okobotde mme utọ ekondo ikpaenyọn̄ oro enyenede! Elihu ama ofiori nte  enende ete: “Abasi Ibom! Nnyịn ikemeke ndisịm Enye: okpon odudu.”—Job 37:23.

5. Nso uyarade odudu Jehovah ke nnyịn ikụt ke mme utom esie?

⁵ Edieke nnyịn ‘idụn̄ọrede mme utom Abasi’ nte David okodụn̄ọrede, nnyịn iyokụt uyarade odudu esie ke kpukpru ebiet—ke ofụm ye mbufụt inyan̄, ke obuma ye emịnen̄mịnen̄, ke ikpọ akpa ye ndiye obot. (Psalm 111:2; Job 26:12-14) N̄ko-n̄ko, nte Jehovah eketide Job, mme unam ẹwụt odudu Esie. Kiet ke otu mmọ ẹmi edi Behemoth, m̀mê isantịm. Jehovah ọkọdọhọ Job ete: “Odudu esie odu enye ke isịn . . . Mme ọkpọ esie ẹbiet ukwak.” (Job 40:15-18) Ẹma ẹtịm ẹfiọk enyene-ndịk odudu editịm n̄ko ke mme ini Bible, ndien David ama ọbọn̄ akam ete ẹnyan̄a imọ ẹsio ke ‘inua lion ye ke nnụk editịm.’—Psalm 22:21; Job 39:9-11.

6. Nso ke enan̄ ada aban̄a ke N̄wed Abasi, ndien ntak-a? (Se ikọ idakisọn̄.)

⁶ Ke ntak ukeme esie, ẹda enan̄ ke Bible ndida mban̄a odudu Jehovah. * Ebekpo Jehovah oro  apostle John okokụtde ke n̄kukụt ama owụt odu-uwem n̄kpọ inan̄, emi kiet ekebietde enan̄. (Ediyarade 4:6, 7) Nte an̄wan̄ade, kiet ke otu akpan edu Jehovah inan̄ oro mme cherub ẹmi ẹwụtde edi odudu. Mmọ eken ẹdi ima, ọniọn̄, ye unenikpe. Sia odudu edide akpan ikpehe edu Abasi ntre, editịm mfiọk odudu esie ye nte enye adade enye anam n̄kpọ oyodụri nnyịn esịk ekpere enye onyụn̄ an̄wam nnyịn ndikpebe uwụtn̄kpọ esie ebe ke ndida odudu ekededi oro nnyịn inyenede nnam n̄kpọ nte ọfọnde.—Ephesus 5:1.

“Jehovah Mme Udịm, Ọkpọsọn̄ Abasi”

7. Didie ke nnyịn ikeme nditịm mfiọk nte ke eti ayakan idiọk?

⁷ Ke N̄wed Abasi, ẹkot Jehovah “Ata Ọkpọsọn̄ Abasi,” kpa udorienyịn̄ emi etide nnyịn nte ke nnyịn ikpedehede ida odudu esie ke usụhọde m̀mê ndiyịk ukeme esie ndisobo mme asua esie. (Genesis 17:1; Exodus 6:3) Ekeme nditie nte ke idiọk editịm n̄kpọ Satan enen̄ede enyene iwụk, edi ke enyịn Jehovah “mme idụt ẹbiet ntọi mmọn̄ ke aban̄, ẹnyụn̄ ẹbat mmọ nte obu ke balance.” (Isaiah 40:15) Ke ntak utọ odudu Abasi oro, eyịghe idụhe nte ke eti ayakan idiọk. Ke ini emi idiọkido atarade mi, nnyịn imekeme ndikop ndọn̄esịt ke ndifiọk nte ke “Jehovah mme udịm, Ọkpọsọn̄ Abasi Israel” eyetre idiọkido ke nsinsi.—Isaiah 1:24; Psalm 37:9, 10.

8. Ewe udịmekọn̄ eke heaven ke Jehovah enyene, ndien nso iwụt odudu mmọ?

⁸ Ikọ oro “Jehovah mme udịm,” emi odude utịm ike 285 ke Bible (NW), edi n̄kpọ efen oro etide owo aban̄a odudu Abasi. “Udịm” oro ẹtịn̄de ẹban̄a mi ẹdi ata ediwak edibotn̄kpọ eke spirit oro Jehovah enyenede. (Psalm 103:20, 21; 148:2) Ke n̄kpasịp okoneyo kiet, kiet kpọt ke otu mme angel ẹmi ama owot mbonekọn̄ Assyria 185,000 ẹmi ẹkedịghede Jerusalem. (2 Ndidem 19:35) Edieke nnyịn ifiọkde odudu udịmekọn̄ Jehovah eke enyọn̄, mme andibiọn̄ọ idisọpke isịn nnyịn ndịk ke idem. Ikafịnake prọfet Elisha ke ini ofụri udịmekọn̄ ẹkeyomde enye koro, ke mîbietke asan̄autom esie, enye ama ekeme ndida enyịn mbuọtidem n̄kụt akwa udịmekọn̄ eke heaven ẹberede ye enye.—2 Ndidem 6:15-17.

9. Ukem nte Jesus, ntak emi nnyịn ikpenyenede mbuọtidem ke ukpeme Abasi?

⁹ Kpasụk ntre, Jesus ama ọfiọk aban̄a ibetedem mme angel ke ini enye okosobode ye otu mbon ntịme oro ẹkekamade ofụt ye eto ke in̄wan̄ Gethsemane. Ke ama ọkọdọhọ Peter ete esịn ofụt esie ke efọk, Jesus ama asian enye ete, ke edieke okpoyomde, Imọ ikpọdọhọ Ete ọnọ imọ “se ibede legion mme angel duopeba.” (Matthew 26:47, 52, 53) Edieke nnyịn idiọn̄ọde ntre nte ke Abasi enyene udịmekọn̄ eke heaven, nnyịn n̄ko iyenyene ọyọhọ mbuọtidem ke ibetedem Abasi. Apostle Paul ekewet ete: “Nso ke ididọhọ ndien iban̄a n̄kpọ emi? Edieke Abasi adade ye nnyịn, anie edikeme ndibiọn̄ọ nnyịn?”—Rome 8:31.

10. Jehovah esida odudu esie anam n̄kpọ ke ufọn mmanie?

¹⁰ Do, nnyịn imenyene kpukpru ntak ndibuọt idem ke ukpeme Jehovah. Kpukpru ini enye esida odudu esie anam n̄kpọ ke eti usụn̄ ye ke n̄kemuyo ye mme edu esie eken—unenikpe, ọniọn̄, ye ima. (Job 37:23; Jeremiah 10:12) Ke adan̄aemi mme okopodudu owo ẹsifịkde mme ubuene ye mme usụhọde owo ke ntak ibụk ibụk udori, Jehovah ‘esisio mme ubuene ke ntan emen’ onyụn̄ ‘ọsọn̄ọ ke edinyan̄a.’ (Psalm 113:5-7; Isaiah 63:1) Nte akan̄wan̄ade Mary, osụhọde-idem eka Jesus, “Enye emi enyenede odudu” esida odudu esie anam n̄kpọ ye unana ibụk ke ufọn mbon oro ẹbakde enye, osụhọrede mbon ntan̄idem enịm onyụn̄ emenerede mbon nsụhọdeidem.—Luke 1:46-53.

Jehovah Ayarade Odudu Esie ọnọ Mme Asan̄autom Esie

11. Ewe uyarade odudu Abasi ke nditọ Israel ẹkekụt ke isua 1513 M.E.N.?

¹¹ Ke ediwak idaha, Jehovah ama ayarade odudu esie ọnọ mme asan̄autom esie. Kiet ke otu utọ idaha oro ekedi ke Obot Sinai ke 1513 M.E.N. Nditọ Israel ẹma ẹkokụt akwa uyarade odudu Abasi ke isua oro. Mme akama-nsobo nnama duop ẹma ẹwụt ọkpọsọn̄ ubọk Jehovah ye unana ukeme mme abasi Egypt.  Esisịt ini ke oro ebede, utịbe utịbe edibe Ididuot Inyan̄ ye edisobo udịmekọn̄ Pharaoh ẹma ẹka iso ẹwụt odudu Abasi. Ọfiọn̄ ita ke oro ebede, ke isọn̄ isọn̄ Obot Sinai, Jehovah ama okot nditọ Israel ete ẹdi “akpan inyene [imọ] ẹkan kpukpru obio.” Ke n̄kan̄ mmọ, mmọ ẹma ẹn̄wọn̄ọ ẹte: “Iyanam kpukpru se Jehovah ọdọhọde.” (Exodus 19:5, 8) Ekem, Jehovah ama owụt in̄wan̄în̄wan̄ uyarade odudu esie. Ke ufọt obuma ye emịnen̄mịnen̄ ye ọkpọsọn̄ uyom ukotowo, Obot Sinai ama ọwọrọ nsụn̄ikan̄ onyụn̄ enyek. Mme owo oro ẹkedade nsannsan ẹma ẹkop ndịk etieti. Edi Moses ama asian mmọ ete ke ifiọk n̄kpọntịbe emi ekpenyene ndikpep mmọ mbak Abasi, mbak oro okponụkde mmọ ndikop uyo ata Abasi mmọ oro enyenede ofụri odudu, kpa Jehovah.—Exodus 19:16-19; 20:18-20.

12, 13. Mme idaha ewe ẹkeda ẹkesịm Elijah ndikpọn̄ utom esie, edi didie ke Jehovah ọkọsọn̄ọ enye idem?

¹² Ediwak isua ikie ke ukperedem, ke eyo Elijah, ẹma ẹfiak ẹwụt odudu Abasi ke Obot Sinai. Prọfet oro ama okokụt nte odudu Abasi akanamde n̄kpọ. Ke isua ita ye ubak, Abasi ama “omụm ikpaenyọn̄, akpan edịm” okûdep ke ntak nsọn̄ibuot idụt Israel. (2 Chronicles 7:13) Ke ini unana edịm oro, mme utere ẹma ẹsinọ Elijah udia ke itịghede idịm Cherith, ndien ke ukperedem ekpri ndomuyo ebeakpa ama ọtọt ke utịbe utịbe usụn̄ man enye enyene udia. Jehovah ama akam ọnọ Elijah odudu man anam eyeneren ebeakpa emi eset. Ke akpatre, ke ndyọ ndyọ udomo ediwụt idaha Abasi ke Obot Carmel, ikan̄ ama oto ke heaven edita uwa Elijah. (1 Ndidem 17:4-24; 18:36-40) Nte ededi, esisịt ini ke oro ebede, Elijah ama okop ndịk ye mmemidem ke ini Jezebel ekedịghede ndiwot enye. (1 Ndidem 19:1-4) Enye ama efehe ọkpọn̄ idụt oro, ekerede ke utom imọ nte prọfet ama okụre. Man ọnọ enye nsọn̄ọ onyụn̄ ọsọn̄ọ enye idem, Jehovah ke mfọnido ama owụt enye odudu Esie san̄asan̄a.

¹³ Ke adan̄aemi Elijah ekedịbede ke abaitiat, enye ama okụt enyene-uten̄e an̄wa an̄wa uyarade ita ke otu odudu oro Jehovah akarade: oyobio, unyekisọn̄, ye ke akpatre ikan̄. Nte ededi, ke ini Jehovah eketịn̄de ikọ ọnọ Elijah, enye eketịn̄ ke “sụn̄-sụn̄ ekpri uyo.” Enye ama ọnọ enye mme utom efen efen ndinam onyụn̄ asian enye ete ke mme anam-akpanikọ andituak ibuot nnọ Jehovah 7,000 ẹkesụk ẹdodu ke idụt oro. (1 Ndidem 19:9-18) Ukem nte Elijah, edieke nnyịn ikopde mmemidem ke ntak unana utịp ke utom ukwọrọikọ nnyịn, nnyịn imekeme ndiben̄e Jehovah “akwa ubom odudu”—kpa odudu emi ekemede ndisọn̄ọ nnyịn idem ndika iso n̄kwọrọ eti mbụk ye unana edikpa mba.—2 Corinth 4:7.

Odudu Jehovah Ọsọn̄ọ ke Mme Un̄wọn̄ọ Esie Ẹyesu

14. Nso ke ọkpọkpọ enyịn̄ Jehovah ayarade, ndien didie ke odudu esie enyene ebuana ye enyịn̄ esie?

¹⁴ Odudu Jehovah enyene n̄kpet n̄kpet ebuana n̄ko ye enyịn̄ esie ye edisu uduak esie. N̄wọrọnda enyịn̄ oro Jehovah, emi ọwọrọde “Enye Anam Akabade Edi,” ayarade nte ke enye esinam idemesie akabade edi Andisu mme un̄wọn̄ọ esie. N̄kpọ m̀mê owo ndomokiet ikemeke ndikpan Abasi ndisu mme uduak esie, ekpededi mbon eyịghe ẹkere ke mmọ idisụhu. Nte Jesus akasiande mme apostle esie isan̄ kiet, “Abasi emekeme ndinam kpukpru n̄kpọ.”—Matthew 19:26.

15. Didie ke ẹketi Abraham ye Sarah nte ke n̄kpọ ndomokiet isọn̄ke ikan Jehovah?

¹⁵ Ke ndinam an̄wan̄a, inikiet Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ ọnọ Abraham ye Sarah ete ke imọ iyanam mme andito ubon mmọ ẹkabade ẹdi akamba idụt. Nte ededi, mmọ ikenyeneke eyen ke ediwak isua. Mmọ mbiba ẹma ẹnen̄ede ẹsọn̄ ke ini Jehovah akasiande mmọ ete ke un̄wọn̄ọ oro ọmọn̄ osu ndien Sarah ama asak. Ke ibọrọ, angel oro ama ọdọhọ ete: “Nte n̄kpọ ọsọn̄ akan Jehovah?” (Genesis 12:1-3; 17:4-8; 18:10-14) Isua ikie inan̄ ke ukperedem, ke ini Moses ke akpatre okosopde mme andito ubon Abraham—idahaemi ẹkedide akwa idụt—ke Unaisọn̄ Moab, enye ama eti mmọ nte ke Abasi ama osu un̄wọn̄ọ esie. Moses ọkọdọhọ ete: “Koro [Jehovah] akamade mme usọ, mmọdo enye emekde nditọ mmọ ẹmi ẹtienede mmọ ke edem, onyụn̄ adade akwa odudu esie osio  fi ke Egypt ke iso esiemmọ: ete ibịn mme idụt ẹmi ẹkponide ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọde ẹkan fi, ke iso fo ifep, ete ida fi idụk, ndinọ fi isọn̄ mmọ ke udeme; nte edide mfịn emi.”—Deuteronomy 4:37, 38.

16. Ntak emi mme Sadducee ẹkenamde ndudue edifan̄a ediset ke n̄kpa?

¹⁶ Ediwak isua ikie ke ukperedem, Jesus ama ọsọn̄ọ asua ọnọ mme Sadducee, ẹmi mîkenịmke ediset ke n̄kpa ke akpanikọ. Ntak emi mmọ ẹkesịnde ndinịm un̄wọn̄ọ Abasi nte ke imọ iyanam mbon oro ẹkpan̄ade ẹfiak ẹdidu uwem? Jesus ọkọdọhọ mmọ ete: “Mbufo [ifiọkke] n̄wed Abasi ye odudu Abasi.” (Matthew 22:29) N̄wed Abasi ọsọn̄ọ ọnọ nnyịn ete ke ‘kpukpru mme andidu ke udi ẹyekop uyo Eyen owo ẹwọn̄ọ ẹdi.’ (John 5:27-29) Edieke nnyịn ifiọkde se Bible etịn̄de aban̄a ediset ke n̄kpa, mbuọtidem nnyịn ke odudu Abasi ayanam nnyịn inịm ke akpanikọ nte ke ẹyenam mme akpan̄kpa ẹset. Abasi “eyemen n̄kpa ke nsinsi; . . . koro edi Jehovah ọdọhọ.”—Isaiah 25:8.

17. Ini ewe ke ini iso ke mbuọtidem ke Jehovah edidi akpan n̄kpọ ke san̄asan̄a usụn̄?

¹⁷ Ke n̄kpet n̄kpet ini iso, oyodu ini oro ediyomde kpukpru nnyịn ibuọt idem ke odudu edinyan̄a Abasi ke san̄asan̄a usụn̄. Satan kpa Devil ayan̄wana ye ikọt Abasi, ẹmi editiede nte ke inyeneke ukpeme. (Ezekiel 38:14-16) Abasi ndien oyowụt akwa odudu esie ke ibuot nnyịn, ndien kpukpru owo ẹyefiọk ẹte ke enye edi Jehovah. (Ezekiel 38:21-23) Idahaemi edi ini ndisọn̄ọ mbuọtidem ye uko nnyịn ke Abasi Ata Ọkpọsọn̄ mbak nnyịn idisehede ke akpan ini oro.

18. (a) Nso ufọn ke nnyịn ibọ ito editie n̄kere odudu Jehovah? (b) Mbụme ewe ke ẹdineme ke ibuotikọ oro etienede?

¹⁸ Ye unana eyịghe, ediwak ntak ẹdu nditie n̄kere odudu Jehovah. Nte nnyịn ikerede iban̄a mme utom esie, onụk nnyịn ke nsụhọdeidem nditoro Akwa Andibot nnyịn nnyụn̄ nnọ ekọm nte ke enye ada odudu esie anam n̄kpọ ke utọ ọniọn̄ ọniọn̄ ye ima ima usụn̄ oro. Tutu amama owo idisịnke nnyịn ndịk ke idem edieke nnyịn ibuọtde idem ye Jehovah mme udịm. Mbuọtidem nnyịn ke mme un̄wọn̄ọ esie idisehekede. Nte ededi, ti ete ke ẹkebot nnyịn ke mbiet Abasi. Ntem, nnyịn n̄ko imenyene odudu—okposụkedi edide ke ukeuke udomo. Didie ke nnyịn ikeme ndikpebe Andibot nnyịn ke usụn̄ oro idade odudu nnyịn inam n̄kpọ? Ẹyeneme emi ke ibuotikọ oro etienede.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emekeme Ndibọrọ Mbụme Ẹmi?

• Didie ke edibotn̄kpọ etie ntiense aban̄a odudu Jehovah?

• Mme udịm ewe ke Jehovah ekeme ndida nnọ ikọt esie ibetedem?

• Nso idi ndusụk idaha oro Jehovah okowụtde odudu esie?

• Nso nsọn̄ọ ke nnyịn inyene nte ke Jehovah oyosu mme un̄wọn̄ọ esie?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Mme ndise ke page 10]

“Ẹmenede enyịn mbufo ke enyọn̄, ẹnyụn̄ ẹse! Anie okobot mme mmọ ẹmi?”

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Foto Malin, © IAC/RGO 1991

[Mme ndise ke page 13]

Nditie n̄kere mme uyarade odudu Jehovah ọbọp mbuọtidem ke mme un̄wọn̄ọ esie