Nte Jehovah Adade Nnyịn Usụn̄
Nte Jehovah Adade Nnyịn Usụn̄
“Da mi usụn̄ eke enende.”—PSALM 27:11.
1, 2. (a) Didie ke Jehovah ada ikọt esie usụn̄ mfịn? (b) Nso ke ndibọ ufọn ọyọhọ ọyọhọ nto mme mbono esop abuana?
JEHOVAH edi Ebiet emi un̄wana ye akpanikọ ẹtode, nte nnyịn ikekpepde ke ibuotikọ oro ekebemde iso. Ikọ esie esịn un̄wana ke usụn̄ nnyịn nte nnyịn isan̄ade ke usụn̄ eke enende. Jehovah ada nnyịn usụn̄ ebe ke ndikpep nnyịn mme usụn̄ esie. (Psalm 119:105) Ukem nte andiwet psalm eke eset, nnyịn imenyịme ndausụn̄ Abasi ke inemesịt inyụn̄ ibọn̄ akam ite: “O Jehovah, teme mi usụn̄ fo, nyụn̄ da mi usụn̄ eke enende.”—Psalm 27:11.
2 Usụn̄ kiet emi Jehovah ọnọde ukpep mfịn ebe ke mme mbono esop Christian. Ndi nnyịn imọbọ ufọn ọyọhọ ọyọhọ ito ima ima ndutịm emi ebe ke (1) ndidụk kpukpru ini, (2) ndinen̄ede nnọ n̄kpan̄utọn̄ ke edinam, ye (3) ndidu ke mben̄eidem ndibuana ke mme ikpehe ẹmi ẹbuanade otuowo? N̄ko-n̄ko, ndi nnyịn imesiwụt esịtekọm ke ini ẹnọde ekikere oro edin̄wamde nnyịn isọn̄ọ idu ke “usụn̄ eke enende”?
Esise Edidụk Mme Mbono Esop Didie?
3. Didie ke asan̄autom uyọhọ ini kiet ọkọkọri eti edu edidụk mbono esop kpukpru ini?
3 Ndusụk mme asuanetop Obio Ubọn̄ ẹdụk mme mbono esop kpukpru ini toto ke uyen. Asan̄autom uyọhọ ini kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah eti ete: “Ke ini ami ye nditọeka mi iban ikọkọride ke mme iduọk isua 1930, nnyịn ikenyeneke ndibụp ete ye eka nnyịn m̀mê nnyịn iyaka mbono esop. Nnyịn ima idiọn̄ọ ke iyaka ibọhọke idọdọn̄ọ. Ubon nnyịn ikakam itreke mme mbono esop.” Ukem nte prọfet an̄wan oro Anna, akananam eyenete an̄wan emi “ikpọn̄ke” itie utuakibuot Jehovah.—Luke 2:36, 37.
4-6. (a) Ntak emi ndusụk mme asuanetop Obio Ubọn̄ ẹsitabade mme mbono esop? (b) Ntak emi edide akpan n̄kpọ ndidụk mme mbono esop?
4 Nte afo odu ke otu mbon ẹmi ẹsidụkde mbono esop Christian kpukpru ini, mîdịghe nte afo usudụkke kpukpru ini? Ndusụk Christian ẹmi ẹkekerede ke mmimọ imenen̄ede inam ọfọn ẹma ẹbiere ndidụn̄ọde idem. Ke urua ifan̄, mmọ ẹma ẹwet kpukpru mbono esop emi mmọ ẹkedụkde. Ke ini mmọ ẹkedụn̄ọrede n̄wetnnịm n̄kpọ oro ke utịt ini emi mmọ ẹkenịmde, idem ama akpa mmọ ndikụt ibat mbono esop emi mmọ ẹketabade.
5 Owo ekeme ndidọhọ ete, ‘Oro idịghe n̄kpọ n̄kpaidem. Mme owo ẹdu ke ata ọkpọsọn̄ mfịghe mfịn tutu idịghe mmemmem n̄kpọ mmọ ndidụk mme mbono esop kpukpru ini.’ Enen̄ede edi akpanikọ nte ke nnyịn idu uwem ke ini emi ọyọhọde ye mfịghe. Akan oro, eyịghe idụhe nte ke mfịghe emi ọyọdọdiọn̄ ọkọri. (2 Timothy 3:13) Edi nte oro inamke ọdọdiọn̄ edi akpan n̄kpọ ndidụk mme mbono esop kpukpru ini? Ye unana eti udia eke spirit ndisọn̄ọ nnyịn idem kpukpru ini, nnyịn ikemeke ndidori enyịn ndisọn̄ọ nda mbiọn̄ọ mfịghe oro editịm n̄kpọ emi adade etiene nnyịn. Kamse, ye unana edisop idem kpukpru ini ẹkeme nditap nnyịn n̄kpọn̄ “usụn̄ nti owo” ofụri ofụri. (Mme N̄ke 4:18) Edi akpanikọ, ke ini inyọn̄de isịm ufọk ke ima ikokụre ọkpọsọn̄ utom eke usen, ekeme ndidi ididọn̄ke nnyịn kpukpru ini ndidụk mbono esop. Nte ededi, ke ini nnyịn idụkde kpa ye oro ikpade mba, nnyịn inọ idem nnyịn ufọn, inyụn̄ isịn udọn̄ inọ mme ekemmọ Christian ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄.
6 Mme Hebrew 10:25 ọnọ akpan ntak efen emi nnyịn ikpenyenede ndidụk mbono esop kpukpru ini. Do apostle Paul akpak mme ekemmọ Christian ete ‘ẹdọdiọn̄’ esop idem ọtọkiet “adan̄a nte ẹkụtde ẹte usen oro ke asan̄a ekpere.” Ih, inaha nnyịn ifre akpanikọ oro nte ke “usen Abasi” ke asan̄a ekpere. (2 Peter 3:12) Edieke nnyịn ikpesịmde ubiere nte ke utịt editịm n̄kpọ emi odu oyom usụn̄, nnyịn imekeme nditọn̄ọ ndiyak mme mbubehe idem nnyịn ẹda itie mme edinam eke spirit oro ẹdide se ẹyomde, utọ nte edidụk mbono esop. Ndien, nte Jesus ọkọtọtde, ‘usen oro ekeme ndibuat nnyịn nte ekpọ.’—Luke 21:34.
Di Eti Andikpan̄ Utọn̄
7. Ntak emi edide akpan n̄kpọ nditọwọn̄ ndikpan̄ utọn̄ ke mme mbono esop?
7 Ndidodụk mme mbono esop kpọt ikemke. Ana nnyịn inen̄ede inọ n̄kpan̄utọn̄, ikpan̄de utọn̄ ke se ẹtịn̄de do. (Mme N̄ke 7:24) Emi esịne nditọ nnyịn. Ke ini eyenọwọn̄ akade ufọkn̄wed, ẹdori enyịn enye ndikpan̄ utọn̄ nnọ andikpep, idem ke ini enye mîmaha ukpepn̄kpọ oro m̀mê etiede nte ke in̄wan̄ake enye. Andikpep ọdiọn̄ọ ete ke edieke eyen oro odomode ndikpan̄ utọn̄, enye ọyọbọ ke nsụhọde n̄kaha ndusụk ufọn oto ukpepn̄kpọ oro. Do, nte iwụtke eti ibuot nditọwọn̄ ẹmi ẹdude ke isua uka ufọkn̄wed ndikpan̄ utọn̄ ke item emi ẹnọde ke mme mbono esop utu ke ndiyak mmọ ẹde idap ke ndondo oro mbono esop ọtọn̄ọde? Edi akpanikọ, ‘ndusụk n̄kpọ eke ẹsọn̄de owo nditịm mfiọk’ ẹdu ke otu ọsọn̄urua akpanikọ oro ẹdude ke N̄wed Abasi. (2 Peter 3:16) Edi nnyịn ikpenyeneke ndise ukeme emi eyenọwọn̄ enyenede ndikpep n̄kpọ ke usụhọde. Abasi isehe ntre. Ke mme ini Bible, enye ama owụk mme asan̄autom esie ẹmi ẹkedide n̄kpri owo ete ‘ẹkop, ẹnyụn̄ ẹkpep, ẹnyụn̄ ẹbak Jehovah, ẹnyụn̄ ẹkpeme ndinịm kpukpru ikọ mbet emi,’ ẹmi ndusụk nte eyịghe mîdụhe ẹkedide ọkpọsọn̄ n̄kpọ ẹnọ nditọwọn̄ ndidiọn̄ọ. (Deuteronomy 31:12; men Leviticus 18:1-30 domo.) Nte Jehovah oyom se isụhọrede ikan oro oto nditọwọn̄ mfịn?
8. Nso ke ndusụk ete ye eka ẹsinam ndin̄wam nditọ mmọ ẹkpan̄ utọn̄ ke mme mbono esop?
8 Mme ete ye eka ẹdide Christian ẹdiọn̄ọ ẹte ke ẹyụhọ ubak n̄kpọ oro nditọ mmimọ ẹyomde ke n̄kan̄ eke spirit ebe ke se mmọ ẹkpepde ke mme mbono esop. Ntem, ndusụk ete ye eka ẹsinam ndutịm ẹnọ nditọ mmọ ndide idap esisịt ini mbemiso mbono esop man mmọ ẹkop idem inem ẹnyụn̄ ẹdu ke mben̄eidem ndikpep n̄kpọ ke ini ẹsịmde Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Ndusụk ete ye eka ẹkeme ndisọn̄ọ nnịm adan̄a m̀mê idem ẹdade eti ibuot ẹkpan nditọ mmọ ndise ekebe ndise ke mbubịteyo oro ẹdidụkde mbono esop. (Ephesus 5:15, 16) Ndien mme utọ ete ye eka oro ẹnam mme n̄kpọ oro ẹkemede ndiwọn̄ọde ntịn̄enyịn okûwak, ẹsịnde udọn̄ ẹnọ nditọ mmọ ndikpan̄ utọn̄ nnyụn̄ n̄kpep n̄kpọ, nte ekemde ye isua emana ye ukeme mmọ.—Mme N̄ke 8:32.
9. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ifori ukeme nnyịn ndikpan̄ utọn̄?
9 Jesus eketịn̄ ikọ ọnọ ikpọ owo ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Ẹtịn̄ enyịn ẹkpeme ndien adan̄a nte mbufo ẹkopde.” (Luke 8:18) Idahaemi, ediwak ini oro emem nditetịn̄ akan ndinanam. Nte ẹnyịmede, ndikpan̄ utọn̄ ifịk ifịk edi ọkpọsọn̄ utom, edi ẹkeme ndikọri ukeme edikpan̄ utọn̄. Nte afo akpan̄de utọn̄ ke utịn̄ikọ Bible m̀mê ikpehe ke mbono esop, domo ndisio mme akpan ekikere. Bem iso kere n̄kpọ efen oro etịn̄ikọ oyomde nditịn̄. Yom mme akpan n̄kpọ oro afo ekemede ndikama ke utom ukwọrọikọ fo m̀mê edidade anam n̄kpọ ke uwem fo. Da ekikere fo dụn̄ọde mme akpan n̄kpọ nte ẹnemede mmọ. Wet mbio mbio akpan n̄kpọ.
10, 11. Didie ke ndusụk ete ye eka ẹn̄wam nditọ mmọ ẹkabade ẹdi nti andikpan̄ utọn̄, ndien mme usụn̄ edinam ewe ke afo okụt nte ẹnyenede ufọn?
10 Mfọnn̄kan ini ndikpep nti edu edikpan̄ utọn̄ edi ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ isua emana. Idem mbemiso mmọ ẹkpepde ndikot n̄wed nnyụn̄ n̄wet n̄kpọ, mme ete ye eka ẹsisịn udọn̄ ẹnọ ndusụk nditọ mmọ oro mîtọn̄ọke ufọkn̄wed kan̄a ndiwet “mme akpan n̄kpọ” ke mme mbono esop. Mmọ ẹwet idiọn̄ọ ke ekpri ubak babru ke ini ẹsiakde mme ikọ oro ẹmehede nte “Jehovah,” “Jesus,” m̀mê “Obio Ubọn̄.” Ke usụn̄ emi, nditọ ẹkeme ndikpep ndiwụk ntịn̄enyịn ke se ẹtịn̄de ke mbot utịn̄ikọ.
11 Idem nditọ oro ẹkponide ẹyom nsịnudọn̄ ndusụk ini man ẹkpan̄ utọn̄. Ke okụtde ete ke ekikere ama oyo eyeneren imọ emi edide isua 11 ke ini akamba mbono Christian akakade iso, ibuot ufọk kiet ama ayak Bible ọnọ eyen oro onyụn̄ ọdọhọ enye ete okụbọde mme itien̄wed ke ini mme etịn̄ikọ ẹsiakde. Ete oro, emi ekewetde mme akpan n̄kpọ, ama ese nte eyen esie akakamade Bible. Ke oro ebede, eyen oro ama akpan̄ utọn̄ ke ndutịm mbono oro ye ọkpọsọn̄ udọn̄.
Nam Ẹkop Uyo Fo
12, 13. Ntak emi edide akpan n̄kpọ nditiene mbuana ke ndikwọ ikwọ ke mbono esop?
12 Edidem David ama ọkwọ ete: “Nyakanade itie uwa fo n̄kụk, O Jehovah: man nda uyo ekọm n̄kwọrọ, nnyụn̄ mbụk kpukpru mme utịbe n̄kpọ fo.” (Psalm 26:6, 7) Mme mbono esop eke Mme Ntiense Jehovah ẹnọ nnyịn ndiye ifet ndiwụt mbuọtidem nnyịn. Usụn̄ kiet emi nnyịn ikemede ndinam emi edi ke nditiene n̄kwọ ikwọ ke mbono esop. Emi edi akpan ubak utuakibuot nnyịn, edi ẹkeme ndifụmi enye mmemmem mmemmem.
13 Ndusụk nditọwọn̄ ẹmi mîkemeke ndikot n̄wed kan̄a ẹsimụm mme ikọ ikwọ Obio Ubọn̄ ẹmi ẹdikwọde ke mbono esop ke urua kiet kiet ẹdọn̄ ke ibuot. Mmọ ẹkop nduaidem ke ndikeme nditiene ikpọ owo n̄kwọ ikwọ. Nte ededi, nte nditọwọn̄ ẹkọride ẹkponi esisịt, eyedi mmọ ẹyenana udọn̄ esisịt nditiene n̄kwọ mme ikwọ Obio Ubọn̄. Ndusụk ikpọ owo n̄ko ẹmen̄e ndikwọ ikwọ ke mme mbono esop. Kpa ye oro, edikwọ ikwọ edi ubak utuakibuot nnyịn, kpa nte utom ukwọrọikọ edide ubak utuakibuot nnyịn. (Ephesus 5:19) Nnyịn imesinam ofụri ukeme nnyịn nditoro Jehovah ke an̄wautom. Nte nnyịn ikemeke n̄ko nditoro enye ke ndimenede uyo nnyịn—edide enem m̀mê inemke—ke ndikwọ mme ikwọ itoro ke ofụri esịt?—Mme Hebrew 13:15.
14. Ntak emi odotde itịn̄ enyịn inam mbemiso ntịmidem ke n̄wed emi ikpepde ke mme mbono esop?
14 Nnyịn inọ Abasi itoro n̄ko ke ini inọde mme ibọrọ oro ẹbọpde-bọp ke mme ikpehe mbono esop nnyịn oro oyomde otuowo ẹtiene ẹbuana. Emi oyom ntịmidem. Nditie n̄kere ntotụn̄ọ ikpehe ke Ikọ Abasi esida ini. Apostle Paul, ifịk ifịk eyen ukpepn̄kpọ N̄wed Abasi, ama ọdiọn̄ọ emi. Enye ekewet ete: “Uwak ọniọn̄ ye ifiọk Abasi ẹditụn̄ọ adan̄a didie!” (Rome 11:33) Mme ibuot ufọk, edi akpan n̄kpọ nte mbufo ẹn̄wam owo kiet kiet ke ubon mbufo ndidụn̄ọde ọniọn̄ Abasi, nte ẹyararede ke N̄wed Abasi. Ẹsio ndusụk ini ẹnịm ke ini ukpepn̄kpọ Bible ubon ndinam n̄kpọsọn̄ n̄kpọ ẹn̄wan̄a nnyụn̄ n̄n̄wam ubon mbufo ẹtịm idem ẹnọ mme mbono esop.
15. Mme ekikere ewe ikeme ndin̄wam owo ọnọ ibọrọ ke mme mbono esop?
15 Edieke afo edimade ndinọ ibọrọ ndien ndien ke mme mbono esop, ntak mûnamke mbemiso ntịmidem ke se aduakde nditịn̄? Iyomke anyan ibọrọ. Ẹyedara itie Bible kiet oro odotde emi ẹkotde ye nsọn̄uyo m̀mê nti ikọ ifan̄ ẹmi ẹtịmde ẹmek emi ẹtịn̄de ẹto esịt. Ndusụk asuanetop ẹsidọhọ ada ukpepn̄kpọ ayak mmimọ inọ akpa ibọrọ ke akpan ikpehe ekikere, man mmimọ ikûtaba ifet editan̄a mbuọtidem mmimọ.
Mme Ọkọi Ẹkabade Ẹnyene Ọniọn̄
16, 17. Nso item ke ebiowo kiet ọkọnọ asan̄autom unamutom, ndien ntak emi enye ekenyenede ufọn?
16 Ke mme mbono esop eke Mme Ntiense Jehovah, ẹsiwak nditi nnyịn ẹte ikot Ikọ Abasi ke usen ke usen. Edi inem inem n̄kpọ ndinam ntre. Enye n̄ko an̄wam nnyịn inam mme ubiere oro ẹwụtde eti ibuot, inen̄ede ndiọi edu uwem, ibiọn̄ọ mme idomo, inyụn̄ ifiak ida ekem ke n̄kan̄ eke spirit edieke ikọtọn̄ọde ndidụk ukwan̄ usụn̄.—Psalm 19:7.
17 Mbiowo esop ẹmi ẹnyenede mbufiọk ẹdu ke mben̄eidem ndinọ item N̄wed Abasi oro ẹtịmde ekekem ye udọn̄ nnyịn. Ukụre se nnyịn inyenede ndinam edi ‘ndikot enye nsio’ ebe ke ndiyom item mmọ emi ọkọn̄ọde ke Bible. (Mme N̄ke 20:5) Usen kiet asan̄autom unamutom emi enyenede ifiopesịt ama oyom ekikere oto ebiowo ke nte enye ekemede ndikabade nnyene ufọn n̄kan ke esop. Ebiowo oro, emi ama ọkọdiọn̄ọ akparawa emi etịm ọfọn, ama okụbọde Bible esie aka 1 Timothy 3:3 (NW), emi ọdọhọde ete ke ana irenowo oro ẹmekde ẹnyene “eti ibuot.” Enye ke mfọnido ama owụt akparawa oro mme usụn̄ ẹmi enye ekemede ndiwụt eti ibuot ke ebuana esie ye mbon en̄wen. Ndi akparawa eyenete oro ama ayat esịt ke in̄wan̄în̄wan̄ item emi enye ọkọbọde? N̄wan̄ansa-o! Enye ama anam an̄wan̄a ete: “Ebiowo oro akakama Bible, ntre mma ndiọn̄ọ nte ke item oro okoto Jehovah.” Asan̄autom unamutom oro ke inemesịt ama esịn item oro ke edinam ndien ke anam eti n̄kọri.
18. (a) Nso ikan̄wam uyen Christian kiet ndibiọn̄ọ idomo ke ufọkn̄wed? (b) Ewe itie Bible ke afo esiti ke ini osobode idomo?
18 Ikọ Abasi ekeme n̄ko ndin̄wam n̄kparawa owo ‘ẹfehe ẹkpọn̄ mme idiọk itọn̄ ini uyen.’ (2 Timothy 2:22) Uyen Ntiense Jehovah kiet emi okụrede ufọkn̄wed sekọndri ke ndondo emi ama ekeme ndibiọn̄ọ idomo ke ofụri isua emi enye okodude ke ufọkn̄wed ebe ke nditie n̄kere ndusụk itie Bible nnyụn̄ nda mmọ nsịn ke edinam. Enye ama esikere ediwak ini aban̄a item oro ẹwetde ke Mme N̄ke 13:20: “Owo eke asan̄ade ye mme enyene-ibuot eyenyene ibuot.” Nte ekemde, enye ama ekpeme man ọkọri itie ufan ye mbon oro ẹnyenede ntotụn̄ọ ukpono ẹnọ mme edumbet N̄wed Abasi kpọt. Enye ọkọdọhọ ete: “Ami mfọnke n̄kan owo efen ekededi. Edieke mbuanade ye ukwan̄ otu, ami nyoyom ndinem mme ufan mi esịt, ndien oro ekeme ndida n̄kesịm afanikọn̄.” Item Paul emi ẹwetde ke 2 Timothy 1:8 ama an̄wam enye n̄ko. Enye ekewet ete: “Kûyak bụt anam fi ndidi ntiense nnọ Ọbọn̄ nnyịn, . . . edi kam tiene gospel biom ukụt.” Ke n̄kemuyo ye item oro, enye ama abuana mme edinịm ke akpanikọ esie oro ẹkọn̄ọde ke Bible uko uko ye nsan̄a ubet ukpepn̄kpọ esie ke kpukpru idaha oro ẹdotde. Ini ekededi oro ẹkedọhọde enye ọnọ utịn̄ikọ ke iso otu nditọ ufọkn̄wed, enye ekesimek ibuotikọ oro ediyakde enye ada mbufiọk ọnọ ikọ ntiense aban̄ade Obio Ubọn̄ Abasi.
19. Ntak emi akparawa kiet mîkekemeke ndibiọn̄ọ mme mfịghe ererimbot emi, edi nso ikọnọ enye ukeme eke spirit?
19 Edieke nnyịn iyode ikpọn̄ “usụn̄ nti owo” ke ini ekededi, Ikọ Abasi ekeme ndin̄wam nnyịn inen̄ede ikpat nnyịn. (Mme N̄ke 4:18) Akparawa kiet emi odụn̄de ke Africa ama ekpep emi ke nnennen ini. Ke ini kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah akawahade ekese enye, enye ama enyịme ukpepn̄kpọ Bible. Enye ama adara se enye ekekpepde edi ikebịghike enye ama odụk idiọk nsan̄a ke ufọkn̄wed. Nte ini akade, enye ama ọfiọrọ odụk oburobụt usụn̄ uwem. Enye enyịme ete: “Ubieresịt mi ama aka iso ndifịna mi, ndien n̄kenyene nditre ndidụk mme mbono esop.” Ke ukperedem, enye ama afiak ọtọn̄ọ ndidụk mme mbono esop. Akparawa oro ama etịn̄ ikọ oro ayararede mfịna esie mi: “Mma ndikụt nte ke se idide akpan ntak kaban̄a kpukpru ẹmi ekedi nte ke n̄ketie biọn̄ ke n̄kan̄ eke spirit. N̄kanamke ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ ndomokiet. Ntak edi oro mmen̄kekemeke ndibiọn̄ọ idomo. Ekem mma ntọn̄ọ ndikot Enyọn̄-Ukpeme ye Awake! Mma mfiak nnyene ukeme eke spirit nnyụn̄ nnam uwem mi asana nsịtnsịt. Emi ekedi eti n̄kpọ ntiense ọnọ mbon oro ẹkekụtde mme ukpụhọde oro n̄kanamde. Mma nna baptism, ndien idahaemi mmokop inemesịt.” Nso ikọnọ akparawa emi ukeme ndikan mme mmeme ikpọkidem esie? Enye akafiak enyene ukeme eke spirit esie ebe ke ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ Bible ofụri ini.
20. Didie ke akparawa owo ekeme ndibiọn̄ọ ibụmede en̄wan Satan?
20 Mme uyen Christian, mbufo ẹdu ke en̄wan mfịn! Edieke mbufo ẹdibiọn̄ọde ibụmede en̄wan Satan, ana mbufo ẹdia udia eke spirit kpukpru ini. Andiwet psalm, emi nte an̄wan̄ade ekedide akparawa, ama ọdiọn̄ọ emi. Enye ama ọkọm Jehovah ke enye ndinọ Ikọ esie, man akparawa ada “anam usụn̄ esiemmọ asana.”—Psalm 119:9.
Ebiet Ekededi Oro Abasi Adade Nnyịn Usụn̄ Aka, Nnyịn Iyetiene
21, 22. Ntak emi nnyịn mîkpebiereke nte ke usụn̄ akpanikọ ọsọn̄ akaha?
21 Jehovah ama ada idụt Israel usụn̄ ọwọrọ ke Egypt ekesịm Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. Ke idaha ekikere owo ekeme ndidi usụn̄ oro enye ekemekde eketie ata ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ nte mîdotke. Utu ke ndisan̄a ke usụn̄ oro eketiede nte emem akan onyụn̄ edi ata nnennen usụn̄ ke mben Inyan̄ Mediterranean, Jehovah akanam ikọt esie ẹsan̄a usụn̄ desat oro eketiede ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄. Nte ededi, emi ke akpanikọ ekedi mfọnido ke n̄kan̄ Abasi. Okposụkedi ekekperede akan, usụn̄ inyan̄ akpakada nditọ Israel ebe idụt mme Philistine ẹmi ẹkedide mbon usua. Ebede ke ndimek usụn̄ efen, Jehovah ama anyan̄a ikọt esie osio ke ndibak n̄n̄wana en̄wan ye mme Philistine.
22 Ukem ntre, usụn̄ emi Jehovah adade nnyịn asan̄a mfịn ekeme nditie ndusụk ini nte ọsọsọn̄. Kpukpru urua, nnyịn imenyene ọyọhọ ndutịm ẹnamde ẹnọ utom Christian, esịnede mme mbono esop, ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ, ye utom an̄wautom. Mme usụn̄ eken ẹkeme nditie nte ẹmem ẹkan. Edi nnyịn idisịm ebiet emi nnyịn inamde utom ọkpọsọn̄ ndisịm n̄kukụre edieke itienede ndausụn̄ Abasi. Ke ntre, ẹyak nnyịn ika iso ndibọ akpan item otode Jehovah inyụn̄ isọn̄ọ idu ke “usụn̄ eke enende” ke nsinsi!—Psalm 27:11.
Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?
• Ntak oyomde nnyịn akpan akpan idụk mme mbono esop Christian kpukpru ini?
• Nso ke mme ete ye eka ẹkeme ndinam ndin̄wam nditọ mmọ ẹkpan̄ utọn̄ ke mme mbono esop?
• Ndidi eti andikpan̄ utọn̄ abuana nso?
• Nso ikeme ndin̄wam nnyịn inọ ibọrọ ke mme mbono esop?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 16, 17]
Edidụk mme mbono esop Christian an̄wam nnyịn inyene usen Jehovah ke ekikere
[Mme ndise ke page 18]
Nsio nsio usụn̄ ẹdu nditoro Jehovah ke mme mbono esop Christian