Nso ke Afo Ọdiọn̄ọ Aban̄a Ifọt?

IFỌT! Nso ke ikọ oro eti fi?

Ye ediwak owo, enye edi nsunsu ye mfụmmfụm ekikere, emi owo mînyeneke ndida nte akpan n̄kpọ. Ye mmọ, ifọt edi sụk n̄kpọ oro ẹkerede-kere—n̄kaniban ifọt ẹmi ẹsịnede ndodobi ewụra ẹnyụn̄ ẹdọn̄de mme mba n̄kpekpem ke eso emi efịtde, ẹnam mme owo ẹkabade edọn̄, ẹnyụn̄ ẹfe ke ọkpọ-ayan̄ ke ekịm okoneyo ke ẹsak ubi ubi imam.

Ye mbon efen, ifọt idịghe n̄kpọ mbubru. Ndusụk mme anam-ndụn̄ọde ẹdọhọ ẹte ke se ibede mbahade iba ke otu mme andidụn̄ ererimbot ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke mme ifọt ẹnen̄ede ẹdu ẹnyụn̄ ẹkeme ndinyene odudu ke idem mbon en̄wen. Ediwak miliọn owo ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke ifọt ọdiọk, akama n̄kpọndịk, onyụn̄ edi se ẹkpenen̄erede ẹbak. Ke uwụtn̄kpọ, n̄wed kiet aban̄ade ido ukpono mbon Africa ọdọhọ ete: “Edinịm utom ye mme n̄kpọndịk eke idiọk mfọni, ubre-idiọn̄, ye ifọt ke akpanikọ enen̄ede enyene orụn̄ ke uwem mbon Africa . . . Mme ifọt ye mbiaidiọn̄ ẹdi mbon oro ẹsuade ẹkan ke obio mmọ. Idem tutu esịm mfịn mme itie ye mme idaha ẹdu ẹmi mme owo ẹsitịmde mmọ ẹwot.”

Nte ededi, ke mme idụt N̄kan̄ Edem Usoputịn, ẹtọn̄ọ ndikpono ifọt. Mme n̄wed, ekebe ndise, ye mme ndise senima ẹnam ekese ndisụhọde ndịk ẹnyenede ẹban̄a ifọt. Anam-ndụn̄ọde mban̄a unọ idem inemesịt oro David Davis ọdọhọ ete: “Ke mbuari, mme ifọt ẹdidi n̄kpri owo ẹnyụn̄ ẹye, ẹnen̄ede ẹye. Ufọkutom Hollywood ọsọsọp anam n̄kpọ etiene mme idaha. . . . Ebede ke ndinam ifọt etie nte se iyede ye se ẹnen̄erede ẹma, mmọ ẹkeme ndidụri ntịn̄enyịn uwak owo, esịnede iban ye nditọwọn̄.” Ufọkutom Hollywood ọdiọn̄ọ ndiwọn̄ọde idaha ekededi nsịn ke unyamurua.

Ndusụk owo ẹdọhọ ẹte ke ifọt akabade edi kiet ke otu mme n̄ka spirit oro ẹkọride usọp usọp ẹkan ke United States. Ke ofụri idụt uforo, ibat owo oro ọkọride-kọri, ẹmi mme n̄ka iban ẹnọde odudu ẹmi ẹnyụn̄ ẹkụtde edikpu ye mme ọwọrọetop ido ukpono, ke ẹyom uyụhọ eke spirit ebe ke nsio nsio orụk ifọt. Ke akpanikọ, ifọt ẹwak orụk tutu mme owo ẹnyene nsio nsio ekikere ẹban̄a se idem ikọ oro “ifọt” ọwọrọde. Nte ededi, ẹsiwak ndida nta mbon ifọt n̄kabuan ye Wicca—emi n̄wed ukabadeikọ kiet akakabarede nte “orụk ido ukpono ndem emi ọkọtọn̄ọde mbemiso eyo mme Christian ke n̄kan̄ edem usoputịn Europe onyụn̄ afiakde edemede ke ọyọhọ isua ikie 20.” * Mmọdo, ediwak mmọ ẹsitịn̄ ẹban̄a idemmọ n̄ko nte mme okpono ndem m̀mê mme okpono ndem eyomfịn.

 Ke ofụri mbụk, ẹmesua, ẹkọbọ, ẹtụhọde, idem ẹwot mme ifọt. Eyịghe idụhe mme ifọt eyomfịn ẹnyenede ọkpọsọn̄ udọn̄ ndifori idaha ekikere oro ẹnyenede ẹban̄a mmọ. Ke ndụn̄ọde kiet, ẹma ẹbụp ediwak ifọt m̀mê nso etop ke mmọ ẹkpema ndinọ mme owo. Nte anam-ndụn̄ọde oro Margot Adler etịn̄de ibio ibio, ibọrọ mmọ ekedi: “Nnyịn idiọkke. Nnyịn ituakke ibuot inọ Devil. Nnyịn inọhọ mme owo unan m̀mê ndibian̄a mme owo. Nnyịn idịghe n̄kpọndịk. Nnyịn idi owo nte mbufo. Nnyịn imenyene ubon, utom, idotenyịn, ye uduak. Nnyịn idịghe ndedịbe n̄ka. Nnyịn idịghe mbon esurisu. . . . Inaha mbufo ẹkop ndịk ẹban̄a nnyịn. . . . Nnyịn imenen̄ede itie nte mbufo akan nte mbufo ẹkerede.”

Ẹtetịm ẹnyịme etop oro. Edi nte emi ọwọrọ ke ntak ndomokiet idụhe owo ndikere mban̄a edikama ifọt? Ẹyak nnyịn ikere iban̄a mbụme oro ke ibuotikọ oro etienede.

[Mme Ikọ idakisọn̄]