Idara Idara Udianndọ Oro Ẹkponode Jehovah

Welsh Ye Elthea Ẹkenam Ndọ Ke Soweto, South Africa, Ke 1985. Ke Ini Ke Ini Mmọ Ẹsitie Ye Adiaha Mmọ, Zinzi, Ẹse Ndise Udianndọ Mmọ, Ẹnyụn̄ Ẹfiak Ẹti Idara Idara Usen Oro. Zinzi Esima Ndisiak Enyịn̄ Mme Andikodụk Udianndọ Oro Ndien Enye Enen̄ede Ama Mme Ndise Eka Esie Emi Esịnede N̄kpọ Ata Ediye Ediye.

UDIANNDỌ oro ọkọtọn̄ọ ye utịn̄ikọ ndọ emi ẹkenọde ke efe obio ke Soweto. Ekem otu mme ọkwọ ikwọ ẹmi ẹdide mme uyen Christian ẹma ẹkwọ ikwọ itoro ẹnọ Abasi emi ekedide ikpehe inan̄ oro ẹkwọde ke ukem ini. Ekem, isenowo ẹma ẹdia udia ke adan̄aemi kaset inem inem ikwọ Obio Ubọn̄ ebrede sụn̄sụn̄. Owo ikọnọhọ ọkpọsọn̄ mmịn, ndien uyom uyom ikwọ m̀mê unek ikodụhe. Utu ke oro, isenowo oro ẹma ẹdara ebuana ọtọkiet ye edikọm mme ọdọ ndọ oro. Ke ofụri ofụri, edinam oro ekebịghi ke n̄kpọ nte hour ita. Raymond, ebiowo Christian, eti ete: “Enye ekedi udianndọ oro mmade nditi kpukpru ini.”

Ke ini mmọ ẹkenamde udianndọ mmọ, Welsh ye Elthea ẹkedi mme anamutom unyịmesịt ke n̄kọk itieutom Watch Tower Bible and Tract Society ke South Africa. Mmọ ẹkekeme ndinam ukeuke udianndọ. Ndusụk Christian ẹma ẹmek ndikpọn̄ utom uyọhọ-ini n̄kanam utom idịbi udia man ẹnyene okụk emi ẹdidade ẹnam uwouwo udianndọ. Nte ededi, Welsh ye Elthea ituaha n̄kpọfiọk nte mmọ ẹkemekde ndinam ukeuke udianndọ emi owo mîwakke koro emi ama ayak mmọ ẹka iso ndinam n̄kpọ Abasi nte mme asan̄autom uyọhọ-ini tutu Zinzi amana.

Nte ededi, nso edieke mbon oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹmekde ndinam ẹbre ikwọ ererimbot ẹnyụn̄ ẹnek unek ke itie udianndọ mmọ? Nso edieke mmọ ẹbierede ndinam wine m̀mê n̄kpọsọn̄ mmịn en̄wen ẹdu? Nso edieke mmọ ẹnyenede okụk ndinam udianndọ okpon onyụn̄ edi uwouwo? Didie ke mmọ ẹkeme ndikụt nte ke edinam oro edi inem inem usọrọ oro odotde ye mme andituak ibuot nnọ Abasi? Oyom ẹkere ẹban̄a mme utọ mbụme oro ye ntịn̄enyịn, koro Bible owụk ete: “M̀mê mbufo ẹdiade, m̀mê ẹn̄wọn̄de, m̀mê ẹnamde n̄kpọ ekededi, ẹnam kpukpru ẹnọ Abasi ubọn̄.”—1 Corinth 10:31.

Ndifep Etịme-Etịme Ido

Ọsọsọn̄ ndikere nte udianndọ emi n̄kpọ inemesịt mîdụhe etiede. Ata akamba n̄kpọndịk odu ke ndinam n̄kpọ mbe ubọk nnyụn̄ nnam uyom uyom usọrọ emi ananade ukpan. Ke ediwak udianndọ ẹmi mîdịghe eke Mme Ntiense, mme n̄kpọ ẹsitịbe oro mîdaha ukpono isọk Abasi. Ke uwụtn̄kpọ, edi ọsọ n̄kpọ ndin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn tutu enye anam owo. Ke mfụhọ, emi ama akam etịbe ke ndusụk udianndọ Christian.

Bible odụri owo utọn̄ ete ke “mmịn edi ifiopesịt.” (Mme N̄ke 20:1) Ikọ Hebrew emi ẹkabarede “ifiopesịt” ọwọrọ “ndinam ọkpọsọn̄ uyom.” Edieke ọkpọsọn̄ mmịn ekemede ndinam owo kiet anam uyom, kere ban̄a se enye ekemede ndinam akwa udịm owo ẹmi ẹtiede ọtọkiet ẹn̄wọn̄ ata ekese mmịn! Nte an̄wan̄ade, mme utọ idaha oro ẹkeme ndisọp n̄kabade ndi “ediyụhọ mmịn, ye etịme-etịme ido, ye mme ido eke ẹtiede ntre,” ẹmi ẹwụtde ke Bible nte “ubọk-utom obụkidem.” Mme utọ edinam oro ẹnam owo ekededi oro mîkabakede esịt okûdot ndinyene nsinsi uwem ke idak ukara Obio Ubọn̄ Abasi.—Galatia 5:19-21.

Ẹkeda ikọ Greek adade ọnọ “etịme-etịme ido”  ẹtịn̄ ẹban̄a otu mme uyen ẹmi ẹsan̄ade ke enyịn mmịn ẹnam uyom ke efak, ẹkwọ ikwọ, ẹnek unek, ẹnyụn̄ ẹbre ikwọ. Edieke ọkpọsọn̄ mmịn odude barasuene ke itie udianndọ, ndien edieke uyom uyom ikwọ ye idat idat unek ẹdude, ata n̄kpọndịk odu nte ke usọrọ oro ayakabade etie ntịme ntịme. Ke utọ idaha oro, mbon ẹmi mîsọn̄ke idem ẹkeme ndisọp nduọ ndụk idomo nnyụn̄ nnam mme ubọkutom obụkidem eken utọ nte “use, ye mbubiam ido, ye obukpo ido, [m̀mê ẹyak idem ẹnọ] iyatesịt.” Nso ke ẹkeme ndinam man ẹkpan utọ ubọkutom obụkidem oro ndibiat idatesịt udianndọ Christian? Man ibọrọ mbụme oro, ẹyak nnyịn ikere se Bible etịn̄de aban̄a udianndọ kiet.

Udianndọ Oro Jesus Okodụkde

Ẹma ẹnọ Jesus ye mme mbet esie ikot ndidụk udianndọ kiet ke Cana ke Galilee. Mmọ ẹma ẹnyịme ikot oro, ndien Jesus ama akam etịp esịn ke ndinam usọrọ oro etie idara idara. Ke ini wine okokụrede, enye ke utịbe utịbe usụn̄ ama anam wine efen emi ọkọfọnde akan. Ke udianndọ oro ama okokụre, se ikọyọhọde isụhọ nte eyịghe mîdụhe ama ekem se owụt-esịtekọm ebendọ ye ubon esie ẹkedade ẹnam n̄kpọ ke ndusụk ini.—John 2:3-11.

Odu ndusụk ukpepn̄kpọ oro nnyịn ikemede ndikpep nto udianndọ emi Jesus okodụkde. Akpa, Jesus ye mme mbet esie ikodụkke usọrọ ndọ oro ye unana edibọ ikot. Bible etịn̄ nnennen nnennen ete ke ẹkekokot mmọ. (John 2:1, 2) Kpasụk ntre, ke n̄ke iba ẹban̄ade mme usọrọ ndọ, Jesus ama etịn̄ ndien ndien aban̄a isenowo ẹmi ẹkedụkde ke ntak ẹkekotde mmọ.—Matthew 22:2-4, 8, 9; Luke 14:8-10.

Ke ndusụk idụt edi ido kpukpru owo ke obio ndikere ke ẹnyịme mmimọ idụk usọrọ udianndọ edide ẹkot mmọ m̀mê owo ikotke. Nte ededi, emi ekeme ndida nsọn̄ọn̄kpọ ndi. Mbon ẹmi ẹyomde ndidọ ndọ ẹmi mînyeneke okụk ẹkeme ndidụk isọn man ẹkụt ẹte ke udia ye edin̄wọn̄ n̄kpọ ẹdu ẹkem anana-ibat otuowo. Ke ntre, edieke mbon ẹmi ẹyomde ndidọ ndọ ẹmi ẹdide Christian ẹbierede ndinyene ukeuke usọrọ ndọ emi akpan ibat isenowo ẹdude, akpana mme ekemmọ Christian oro owo mîkotke ẹdiọn̄ọ ntak emi owo mîkotke mmọ ẹnyụn̄ ẹkpono ndutịm emi. Eren kiet emi akanamde ndọ ke Cape Town, South Africa, eti nte ikọnọde isenowo 200 ikot ndidụk ndọ imọ. Nte ededi, owo 600 ẹkedi, ndien ibịghike udia ama okụre. Mbon oro ẹkedọn̄ọde ẹyọhọ bọs ẹnam isan̄ ẹkanade ẹse Cape Town ke utịturua udianndọ oro ẹma ẹdu ke otu mbon oro ẹkedụkde ye unana edikot mmọ. Adausụn̄ ke isan̄ emi ekedi nsannsan iman n̄wanndọ oro ndien enye ama enịm ete ke imọ imenyene unen ndida ofụri otu oro ndi ye unana edikam mbobụp n̄wanndọ m̀mê ebendọ!

Ibọhọke ẹdọhọ ke kpukpru owo ẹkeme ndidụk usọrọ ndọ, ata anditiene Jesus eyetre ndidụk usọrọ udianndọ oro owo mîkokotke enye nnyụn̄ n̄kadia udia nnyụn̄ n̄n̄wọn̄ mmịn oro enyenede isenowo oro ẹkenọde ikot. Mbon oro ẹsobode idomo edidụk ye unana edibọ ikot ẹkpenyene ndibụp idemmọ, ‘Nte ami ndidụk usọrọ udianndọ emi idiwụtke unana ima inọ mbufa mme ọdọ ndọ ẹmi? Nte edinam mi idifịnake mmọ inyụn̄ iwọn̄ọde ntịn̄enyịn ikpọn̄ idatesịt edinam oro?’ Utu ke ndiyat esịt ke ini owo mîkotke enye, Christian emi enyenede ifiọk ekeme ke ima ndinọ etop ekọm ẹsọk mme ọdọ ndọ oro onyụn̄ eben̄e edidiọn̄ Jehovah ọnọ mmọ. Enye akam ekeme ndikere mban̄a ndin̄wam mme ọdọ ndọ oro ebe ke ndinọ enọ emi etịpde esịn ke inemesịt usen udianndọ mmọ.—Ecclesiastes 7:9; Ephesus 4:28.

Edi Mbiomo Anie?

Ke ediwak ikpehe Africa, edi ido mme iman ẹmi ẹkponide ndibọ mme ndutịm udianndọ nnam. Mbon oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹkeme ndiwụt esịtekọm ke emi, sia emi obiomorede mmọ mbiomo eke n̄kan̄ okụk. Mmọ ẹkeme ndikere ke emi n̄ko obiomode mmimọ mbiomo ke se ededi oro etịbede. Nte ededi, mbemiso ẹnyịmede orụk un̄wam ekededi ẹto mme iman ẹmi ẹnyenede eti uduak, mbon oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹkpenyene ndikụt nte ke ẹyekpono ọkpọkpọ ekikere mmimọ.

Okposụkedi Jesus ekedide Eyen Abasi emi “otode ke heaven osụhọde,” idụhe se iwụtde ke enye ama ọbọ mme ndutịm anam onyụn̄ ọnọ ndausụn̄ ke nte ẹkpenamde ekese n̄kpọ ke udianndọ oro ke Cana. (John 6:41) Utu ke oro, mbụk Bible oro asian nnyịn ete ke ẹma ẹmek  owo efen ndinam n̄kpọ nte “etubom udia.” (John 2:8) Owo emi, ndien, ekenyene ndinam ibat nnọ obufa ibuot ufọk emi, oro edi ebendọ.—John 2:9, 10.

Mme iman ẹdide Christian ẹkpenyene ndikpono obufa ibuot ubon emi Abasi emekde. (Colossae 3:18-20) Enye edi owo emi ekpenyenede mbiomo ke se idade itie ke udianndọ esie. Nte ido edide, akpana ebendọ enyene eti ibuot ndien, ke ekemede, enyịme ekikere n̄wanndọ esie, ete ye eka esie, ye mme ukot esie. Kpa ye oro, edieke mme iman ẹsọn̄ọde ẹyịre ke ndidiomi mme n̄kpọ oro ẹtuahade ye se mbon ẹmi ẹyomde ndidọ ndọ ẹmade, do mbon ẹmi ẹyomde ndidọ ndọ ẹkeme ndisịn un̄wam mmọ ukpono ukpono ẹnyụn̄ ẹda okụk mmọ ẹse ẹban̄a ukeuke udianndọ mmọ. Ke usụn̄ emi n̄kpọ ndomokiet iditịbeke oro anamde mbon ẹmi ẹyomde ndidọ ndọ ẹkop mfụhọ ke ẹtide. Ke uwụtn̄kpọ, ke udianndọ Christian kiet ke Africa, iman kiet oro mîkedịghe andinịm ke akpanikọ emi ekedide adausụn̄ edinam ama ọduọk mmịn ọnọ mme ete ete ẹmi ẹma ẹkekpan̄a!

Ndusụk ini ebe ye n̄wan ẹsidaha ẹka isan̄ udara obufa ndọ mbemiso usọrọ udianndọ okụrede. Ke utọ idaha oro, ebendọ ekpenyene ndinam ndutịm man mbon oro ẹkamade utom ẹkụt ẹte ke ẹtiene mme idaha Bible ye nte ke usọrọ oro etre ke eti ini.

Eti Ndutịm ye Edida Ukem Ukem

Nte an̄wan̄ade, eti udia ama odu barasuene ke udianndọ oro Jesus okodụkde, koro Bible okot enye usọrọ ndọ. Nte ẹwụtde, wine ama odu n̄ko barasuene. Eyịghe idụhe, eti ikwọ ye unek ẹmi ẹnyenede uku ẹma ẹdu koro emi ekedi ọsọ n̄kpọ ke uwem mme Jew. Jesus ama owụt emi ke ọwọrọetop n̄ke esie aban̄ade idiọk udọ. Ete emi edide imọ ke mbụk oro ama enen̄ede okop inemesịt ke ini eyen esie emi akakabarede esịt ọkọnyọn̄de edi tutu enye ọdọhọ ete: “Ẹyak nnyịn idia inyụn̄ idat esịt.” Nte Jesus ọdọhọde, usọrọ oro ama esịne “ikwọ ye unek.”—Luke 15:23, 25.

Nte ededi, nte enemde, Bible itịn̄ke san̄asan̄a iban̄a ikwọ ye unek ke udianndọ oro ke Cana. Ke akpanikọ, owo itịn̄ke iban̄a unek ke mbụk Bible ekededi ẹmi ẹban̄ade mme udianndọ. Etie nte ke otu mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi ke mme ini Bible, unek ekesidi mbabuat n̄kpọ inyụn̄ idịghe akpan n̄kpọ emi ẹdiomide ke mme udianndọ mmọ. Nte nnyịn imekeme ndikpep n̄kpọ ekededi nto emi?

Ke ndusụk udianndọ Christian ke Africa, ẹsida okopodudu ukwak ikwọ. Ikwọ ekeme nditịm nsọn̄ uyo tutu isenowo ikemeke ndineme nneme n̄kop inem. Ndusụk ini udia esikụre edi unek emi ebede ubọk ikụreke. Utu ke ndidi usọrọ ndọ, mme utọ usọrọ oro ẹkeme ndikam n̄kabade ndi usọrọ unek. N̄ko-n̄ko, uyom ikwọ esiwak ndidụri mbon ntịme ndi, kpa isenowo ẹmi owo mîkotke-kot.

Sia mbụk Bible emi aban̄ade mme udianndọ mîdorike nsọn̄uyo ke ikwọ ye unek, nte emi ikpedịghe n̄kpọ ndausụn̄ inọ eren ye n̄wan ẹmi ẹdiomide ndinam udianndọ oro edikponode Jehovah? Kpa ye oro, ke ntịmidem ẹnamde ẹnọ ediwak udianndọ ndondo emi ke usụk usụk Africa, mme uyen Christian ẹmi ẹkemekde ndisan̄a ye mme ọdọ ndọ ẹma ẹbiat ediwak hour nditịm awak-n̄kukọhọ unek. Ke ediwak ọfiọn̄ mmọ ẹma ẹbiat ekese ini ke usụn̄ emi. Edi oyom mme Christian “ẹdedep ifet” ẹnọ “se ifọnde ikan,” utọ nte utom ukwọrọikọ, ukpepn̄kpọ idemowo, ye edidụk mme mbono esop Christian.—Ephesus 5:16; Philippi 1:10.

Ke ẹbierede ẹto udomo wine emi Jesus akanamde, etie nte ke udianndọ oro ke Cana ama okpon onyụn̄ awak owo. Nte ededi, nnyịn imekeme nditịm nnịm nte ke usọrọ oro iketiehe uyom uyom ye nte ke isenowo ikọn̄wọn̄ke ọkpọsọn̄ mmịn ke idiọk usụn̄ nte ekesidide ke ndusụk udianndọ mme Jew. (John 2:10) Nnyịn isan̄a didie ifiọk emi? Koro Ọbọn̄ Jesus Christ ama odu do. Ke otu kpukpru owo, Jesus edi owo emi ekpetịn̄de enyịn akan ndinam ewụhọ Abasi emi aban̄ade idiọk nsan̄a: “Kûda ke otu mme ofobo wine.”—Mme N̄ke 23:20.

 Ke ntre, edieke mbon ẹmi ẹyomde ndidọ ndọ ẹbierede ndinam ẹnọ wine m̀mê n̄kpọsọn̄ mmịn en̄wen ke udianndọ mmọ, mmọ ẹkpenyene ndinam ndutịm man mbon oro ẹsede enyịn ẹtịm ẹkpeme nte ẹnamde emi. Ndien edieke mmọ ẹbierede ndibre ikwọ, mmọ ẹkpenyene ndimek ikwọ emi odotde ẹnyụn̄ ẹnịm owo emi odotde ndikpeme idaha uyo emi ẹbrede. Owo ikpenyeneke ndiyak isenowo ẹbọ ndutịm ẹnam ẹnyụn̄ ẹda eyịghe eyịghe ikwọ ẹdisịn m̀mê ẹmenede uyo ikwọ ẹsịm udomo oro mîwụtke eti ibuot. Edieke ẹdinekde unek, ẹkeme ndinam enye ke usụn̄ emi enyenede uku onyụn̄ enyenede adan̄a. Edieke mme iman ẹmi mînịmke ke akpanikọ m̀mê mme Christian ẹmi mîkọrike isịm ọyọhọ idaha ẹnekde oburobụt unek m̀mê unek emi edemerede idiọk udọn̄, ekeme ndiyom ebendọ okpụhọ orụk ikwọ m̀mê ada mbufiọk ọdọhọ ẹtre unek oro. Mîdịghe ntre udianndọ oro ekeme ndikabade ntie ntịme ntịme nnyụn̄ nnam ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ.—Rome 14:21.

Ke ntak mme n̄kpọndịk ẹmi ẹdude ke ndusụk orụk unek eyomfịn, uyom uyom ikwọ, ye ọkpọsọn̄ mmịn ndidu barasuene, ndusụk ebendọ Christian ẹma ẹbiere nditre ndisịn mme n̄kpọ ẹmi ke udianndọ mmọ. Ẹtịn̄ ikọ ẹbiat ndusụk mmọ ke ntak emi, edi ẹkpekam ẹtotoro mmọ ke mmọ ndinyene udọn̄ ndifep n̄kpọ ekededi oro ekemede ndida esuene nsọk edisana enyịn̄ Abasi. Ke n̄kan̄ eken, ndusụk ebendọ ẹsinam ndutịm ẹnọ ikwọ emi odotde, ini ndinek unek, ye edinọ esisịt udomo ọkpọsọn̄ mmịn. Ke idaha ekededi ke otu emi ebendọ enyene mbiomo ke se enye ayakde ada itie ke udianndọ esie.

Ke Africa ndusụk owo ẹmi mîkọrike isịm ọyọhọ idaha ẹsise uku uku udianndọ Christian ke usụhọde ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke mmọ ẹbiet owo aka itie ubụkowo. Nte ededi, oro idịghe ekikere emi adade ukem ukem. Ndiọi ubọkutom obụkidem ẹkeme ndida nduaidem ibio ini ndi, edi mmọ ẹsifịna ubieresịt Christian ẹnyụn̄ ẹda ẹsuene ẹsọk enyịn̄ Abasi. (Rome 2:24) Ke n̄kan̄ eken, edisana spirit Abasi ada ata idatesịt edi. (Galatia 5:22) Ediwak mme ọdọ ndọ ẹdide Christian ẹsiti usen ndọ mmọ ye idatesịt, ẹfiọkde ẹte ke enye ekedi inem inem usọrọ inyụn̄ idịghe n̄kpọ “ubiọn̄ọ.”—2 Corinth 6:3.

Welsh ye Elthea ẹsụk ẹteti ediwak nti ikọ oro mme iman ẹmi mînịmke ke akpanikọ ẹmi ẹkedụkde udianndọ mmọ ẹketịn̄de. Owo kiet ọkọdọhọ ete: “Mme uyom uyom udianndọ oro ẹdade itie idahaemi ẹfek nnyịn. Ama enen̄ede ọfọn ndidụk eti udianndọ nnyụn̄ n̄kụt isio n̄kpọ.”

Ke edide akpan n̄kpọ akan, mme udianndọ Christian oro ẹtiede idara idara ẹnyụn̄ ẹnyenede uku ẹkpono Anditọn̄ọ ndọ, Jehovah Abasi.

[Ekebe ke page 22]

MME N̄KPỌ NDIDỤN̄ỌDE MBEMISO USỌRỌ NDỌ

• Edieke afo okotde iman emi mînịmke ke akpanikọ editịn̄ ikọ, nte afo omokụt ete ke enye ididaha ndusụk ido edinam oro mîdịghe eke mme Christian idisịn?

• Edieke ẹdibrede ikwọ, nte afo amasat sụk mme ikwọ ẹmi ẹdotde?

• Nte ẹdibre ikwọ fo ke udomo uyo oro owụtde eti ibuot?

• Edieke ẹnyịmede ẹnek unek, ndi emi ayada itie ke usụn̄ emi enyenede uku?

• Nte ẹdinọ ọkpọsọn̄ mmịn ke esisịt udomo kpọt?

• Nte mbon oro ẹsede enyịn ẹyekpeme nte ẹdemede enye?

• Nte afo emenịm ini emi owụtde eti ibuot nditre usọrọ ndọ?

• Nte mbon oro ẹdotde ẹyedu man ẹkụt ẹte ke n̄kpọ asan̄a nte ọfọnde tutu esịm utịt?