Ntak Emi N̄wo Okponde Ntem?

“Afo unyeneke ndibọ ubọkedem, koro ubọkedem etịbide mme okụt usụn̄ enyịn onyụn̄ oyụrọde ikọ ndinen owo.”—Exodus 23:8, NW.

KE ISUA 3,500 ẹmi ẹkebede, Ibet Moses ama akpan edibọ ubọkedem. Ediwak isua ikie ọtọn̄ọde ke ini oro, mme ibet oro ẹkpande n̄wo ẹyọyọhọ. Kpa ye oro, edibọp mbet ikwe unen ke nditre n̄wo. Ke ẹnọ ẹnyụn̄ ẹbọ ubọkedem ke mme itie miliọn kpukpru usen, ndien ediwak biliọn owo ẹbọ ufen nte utịp.

N̄wo enen̄ede atara onyụn̄ awak n̄kukọhọ tutu enye ekpere ndiwụri ofụri ndutịm n̄kaowo. Ke ndusụk idụt ẹkpere ndibọ ubọkedem ke kpukpru n̄kpọ. Ndinọ nnennen owo ubọkedem ayanam owo ebe udomo, enyene n̄wed unyịme uwat ubomisọn̄, enyene utom, m̀mê enyene utebeikpe. Arnaud Montebourg, ekpeibet ke Paris, eseme ete: “N̄wo etie nte ọkpọsọn̄ usabaden̄kpọ oro adade iduọesịt ọsọk mme owo.”

Edibọ ubọkedem odu ntatara ntatara akpan akpan ke ndutịm unyamurua. Ndusụk usiakifia ẹsio mbahade kiet ke itie ita ke otu kpukpru udori mmọ ẹnịm ndida nnọ mme oburobụt mbon ukara ubọkedem. Nte ekemde ye magazine Britain oro The Economist, se iwakde isịm mbahade 10 eke ikie ke otu biliọn $25 oro ẹbiatde kpukpru isua ke mbubịne n̄kpọekọn̄ ke ofụri ererimbot ẹtak ke ndida nnọ mbon oro ẹkemede ndikabade ndi mbonurua, ubọkedem. Nte n̄wo emi akade iso ndikọri, mme utịp esie ẹkama nsobo. Ke isua duop ẹmi ẹkebede, ẹdọhọ ke “asari” ndutịm uforo—idiọk usụn̄ unam mbubehe oro ọfọnde ye ibat ibat mbon mfọniso oro ẹnyenede nti idaha—abiat ndutịm uforo ofụri idụt.

Nte owo mîkemeke ndifep, mbon oro ẹsibọde ufen ẹkan ke ntak n̄wo ye ntakurua oro enye esidade edi ẹsidi mme ubuene—kpa mbon oro idaha mmọ mîsiyakke mmọ ẹnọ owo ndomokiet ubọkedem. Nte The Economist etịn̄de ibio ibio, “n̄wo edi kiet kpọt ke otu orụk ufịk.” Ndi ẹkeme ndikan utọ orụk ufịk emi, mîdịghe ndi n̄wo edi n̄kpọ oro owo mîkemeke ndibọhọ? Man ibọrọ mbụme oro, ana nnyịn ibem iso ifiọk ndusụk akpan ntak n̄wo.

Nso Idi Mme Ntak N̄wo?

Ntak emi mme owo ẹmekde ndidia n̄wo utu ke ndinam akpanikọ? Ye ndusụk owo, ndidia n̄wo ekeme ndidi usụn̄ oro ememde akan—m̀mê ke akpanikọ n̄kukụre usụn̄—ndinyene se mmọ ẹyomde. Ke ndusụk idaha, ubọkedem ekeme ndidi mmemmem usụn̄ ndida mbọhọ ufen. Ediwak owo ẹmi ẹsikụtde nte mbon mbre ukara, mme bodisi, ye mme ebiereikpe ẹfụmide m̀mê ẹkam ẹdiade n̄wo ke idemmọ n̄kukụre ẹsitiene uwụtn̄kpọ mmọ.

Nte n̄wo akade iso ndikọri, enye akabade edi se ẹnyịmede tutu ke akpatre enye akabade edi usụn̄ uwem ofụri usen. Mbon oro ẹsibọde ata esisịt okụkutom ẹkere ẹte ke mmimọ inyeneke  usụn̄ efen ikan emi. Onụk mmọ ndibọ ubọkedem edieke anade mmọ ẹnyene se ikemde ndida ndu uwem. Ndien ke ini owo mînọhọ mbon oro ẹbọde ubọkedem m̀mê mbon oro ẹnọde owo ubọkedem man ẹnyene ufọn nte mîdotke, ufen, esisịt ibat owo ẹnyịme ndin̄wana mbiọn̄ọ n̄wo. Edidem Solomon ọkọdọhọ ete: “Koro mîwarake ndinọ idiọk owo ufen, oro esịn nditọ owo ẹsọn̄ esịt ke idem mmọ ẹnam idiọk.”—Ecclesiastes 8:11.

N̄kpọsọn̄ odudu iba ẹka iso ndisịn udọn̄ nnọ n̄wo: ibụk ye idiọkitọn̄. Ke ntak ibụk, mbon n̄wo ẹsifụmi ndutụhọ oro n̄wo mmọ adade ọsọk mbon efen, ndien mmọ ẹdọhọ ke edibọ ubọkedem enen n̄kukụre koro mmọ ẹbọde ufọn ẹto enye. Adan̄a nte mbon n̄wo ẹkọde ekese inyene obụkidem ẹbon, ntre ke mmọ ẹtetịm ẹdiọk itọn̄ ẹkan. Solomon ọkọdọhọ ete: “Owo eke amade silver iyụhọke silver; ndien owo ekededi eke amade inyene idikwe utọt.” (Ecclesiastes 5:10) Edi akpanikọ, idiọkitọn̄ ekeme ndifọn ke ndin̄wana okụk, edi enye esiwak ndifụmi n̄wo ye edinam oro mîkemke ye ibet.

N̄kpọ efen oro owo mîkpofụmike edi udeme andikara ererimbot emi oro enyịn mîkwe, emi Bible anamde ẹdiọn̄ọ nte Satan kpa Devil. (1 John 5:19; Ediyarade 12:9) Satan esịn udọn̄ ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ọnọ n̄wo. N̄kponn̄kan ubọkedem ke mbụk ekedi enye oro Satan ọkọnọde Christ. ‘Nyọnọ Fi kpukpru ubọn̄ ererimbot ẹmi edieke ọduọde ke isọn̄ atuak ibuot ọnọ Mi.’—Matthew 4:8, 9.

Nte ededi, Jesus ikedịghe owo n̄wo, ndien enye ama ekpep mme anditiene enye nditie nte enye. Nte mme ukpepn̄kpọ Christ ẹkeme ndidi n̄kpọutom oro enyenede uforo ke ndin̄wana mbiọn̄ọ n̄wo mfịn? Ibuotikọ oro etienede oyodụn̄ọde mbụme emi.