Ubọhọ ke Isuo  Robinson Crusoe

ROBINSON CRUSOE edi kiet ke otu isuo ita ẹmi ẹdude ke Inyan̄ibom Pacific ẹmi ẹnamde otu isuo ẹkotde Juan Fernández, emi oyomde usụn̄ ke n̄kpọ nte kilomita 640 ọkpọn̄ mbenesụk Chile. * Isuo oro edide kilomita 93 ke n̄kan̄ mbinan̄ mi akada enyịn̄ esie oto ọwọrọetop n̄wed ọyọhọ isua ikie-18 emi ẹkotde Robinson Crusoe, oro ewetn̄wed owo England oro Daniel Defoe ekewetde. Nte an̄wan̄ade n̄wed oro ọkọkọn̄ọ ofụri ofụri ke ifiọk n̄kpọntịbe owo Scotland oro, Alexander Selkirk, emi okodụn̄de ikpọn̄ ke isuo oro ke n̄kpọ nte isua inan̄.

Idiọn̄ọ ẹwetde ke obukpọk kiet ke isuo emi ọdọhọ ubak ubak ete: “Ke ebiet emi, ke usen ke usen ke se iwakde ibe isua inan̄, awat nsụn̄ikan̄ owo Scotland oro Alexander Selkirk ama enen̄ede oyom ubom ubọhọ emi edinamde enye ọbọhọ udụn̄ ikpọn̄.” Ke akpatre, ẹma ẹnyan̄a Selkirk ẹnyụn̄ ẹda enye ẹfiak ke obio emana esie, kpa ebiet oro mîkọnọhọ enye uyụhọ aba ke enye ama okodụn̄ ke ekpri paradise esie. Nte mbụk ọdọhọde, enye ama ọdọhọ ke ukperedem ete: “Oh, edima isuo mi! Ubaha ekpedide n̄kọkpọn̄ke fi!”

Nte ini ekebede, ẹma ẹda isuo oro ẹnam n̄kpọ nte ebiet emi ẹsinọde mme abiatibet ufen, emi mbon oro “ẹkebiatde ukpepn̄kpọ” Ufọkabasi Catholic ẹkedụn̄de. Nso ukpụhọde ke emi edi ntem ye isuo oro ebietde paradise oro Selkirk ọkọdiọn̄ọde inikiet ko! Nte ededi, mme andidụn̄ isuo oro mfịn ẹnyene emem emem uwem oro owo mînyeneke ke ediwak ikpehe ke ererimbot. Ifụre ifụre usụn̄ uwem, emi edide ọsọ ido ke ediwak isuo, anam edi mmemmem n̄kpọ nditọn̄ọ nneme ye owo ekededi.

Nte ido edide, mme andidụn̄ Robinson Crusoe ẹdi n̄kpọ nte owo 500, edi ke n̄wakn̄kan ini ke isua, n̄kpọ nte owo 400 kpọt ẹsidụn̄ ke isuo oro. Ke ubak ubak, ntak edi nte ke ndusụk eka ye nditọ mmọ ẹsidụn̄ ke esịt obio Chile ke ini ufọkn̄wed, ẹfiakde ẹnyọn̄ọ isuo oro n̄kukụre ke mme ọfiọn̄ nduọkodudu man ẹkedu ye mbon eken ke ubon.

Kpa ye ndiye n̄kann̄kụk Robinson Crusoe ẹbietde in̄wan̄, etie ndusụk mbon isuo ẹmi ukpọk ukpọk ke idem ke n̄kan̄ eke spirit, ndien mmọ ke ẹyom un̄wam. Etie mbon eken nte n̄kpọ eke mmọ ẹyomde ubọhọ ke n̄kan̄ eke spirit.

Ubọhọ eke Spirit

Utom edinọ ubọhọ eke spirit oro ọkọtọn̄ọ ke n̄kpọ nte 1979. N̄wan kiet emi ekekpepde Bible ye Mme Ntiense Jehovah ke Santiago, Chile, ama ọwọrọ aka isuo oro ọkọtọn̄ọ ndikpep mbon en̄wen se enye ekekpepde. Ndusụk ini ke ukperedem idem ama akpa ebiowo esop oro akakade isuo oro ke ntak utom idịbi udia ndikụt ekpri otu nditọ ukpepn̄kpọ Bible ẹnamde n̄kọri ke n̄kan̄ eke spirit ye un̄wam n̄wan oro. Ọfiọn̄ ita ke ukperedem ke ini ebiowo oro akafiakde aka isuo oro, andikpep Bible emi odude  nsannsan mi ye owo iba ke otu nditọ ukpepn̄kpọ esie ẹma ẹben̄e idem ndina baptism, ntre ebiowo oro ama ọnọ utịn̄ikọ baptism mmọ. Ke ukperedem, kiet ke otu Christian oro ẹkenade baptism obufa mi ama ọdọ ndọ ndien, ke adianade ye ebe esie, ama aka iso ndiyom mbon eken oro ẹkeyomde ubọhọ eke spirit. Ebe esie ama ada usụn̄ ke ndibọp ukeuke Ufọkmbono Obio Ubọn̄, emi akade iso ndin̄wam ekpri otu oro ẹdude ke isuo emi. Nte ini akakade, ke ntak ndutịm uforo, mmọ ẹma ẹkpọn̄ Robinson Crusoe ẹka esop kiet ke ufọt ufọt Chile, ebiet emi mmọ ẹkade iso ndinam n̄kpọ Jehovah ifịk ifịk.

Ekpri otu oro okodude ke isuo emi ama aka iso ndikọri sụn̄sụn̄ nte ẹkenyan̄ade mbon en̄wen ẹsio ke nsunsu ido ukpono. Nte ededi, sia anade nditọ ufọkn̄wed ẹwọrọ ẹka esịt obio ke ntak ubọ ukpep akamba ufọkn̄wed mmọ, otu oro ama osụhọde esịm nditọete iban iba oro ẹma ẹkena baptism ye ekpri n̄kaiferi kiet. Otu oro esikọri ke ini nduọkodudu emi ndusụk mme eka ẹnyọn̄ọde ẹdi isuo oro. Emi esifiak edemede Christian ita oro ẹdude nsannsan oro ẹsisụhọde do ke ofụri isua. Ke ntak ọkpọsọn̄ utom nditọete iban ẹmi, ẹtịm ẹdiọn̄ọ Mme Ntiense Jehovah ke Robinson Crusoe. Edi akpanikọ, ndusụk mbon isuo oro ẹbiọn̄ọ utom mmọ ẹnyụn̄ ẹdomo ndinyịk mmọ en̄wen ẹte ẹsịn etop Obio Ubọn̄. Kpa ye oro, n̄kpasịp akpanikọ Bible oro ẹketọde ke esịt mbon esịt akpanikọ ke aka iso ndisiaha.

Ndisọn̄ọ Mbon Oro Ẹnamde Ẹbọhọ Idem

Ini kiet ke isua esenyịn oro asan̄ade-san̄a esika ekese isuo oro. Etie didie ndika n̄kese ibat ibat Ntiense ke nsannsan isuo? Esenyịn circuit kiet etịn̄ aban̄a akpa ini emi enye akakade ekese Robinson Crusoe:

“Isan̄ emi ekedi n̄wọrọnda. Enye ọkọtọn̄ọ ke n̄kanika itiaba usenubọk ke ini nnyịn ikọkpọn̄de Valparaiso ndiwat n̄ka An̄wambehe Ubomofụm Santiago Cerrillos. Nnyịn ima idụk ekpri ubomofụm emi esimende owo itiaba. Ke ima ikawat hour 2 ye minit 45, nnyịn ima ida nsannsan ikụt enyọn̄ obot okokon̄de esịm ikpaenyọn̄. Nte nnyịn ikawatde ikpere, ima ida ikụt isuo oro—akwa ediye itiat ke ufọt inyan̄ibom. Eketie nte enye ọfọfiọrọ ke enyọn̄ mmọn̄, nte nsụn̄ikan̄ oro osopde usụn̄ ke inyan̄.

 “Ke ima ikebehe, ubom kiet ama emen nnyịn aka obio-in̄wan̄. Ke nsio nsio itie, mme itiat ẹmi ẹkesiode iso ẹnyan ke inyan̄ oro ẹma ẹkabade n̄kpri isuo oro ẹkenamde n̄kpọ nte mme itie nduọkodudu ẹnọ mme unam mmọn̄ Juan Fernández. Ẹkpekpeme mme orụk unam mmọn̄ ẹmi koro ibat mmọ ẹsụhọrede akamba akamba. Inikiet inikiet, n̄kpọ ama ọfrọ ke mben ubom onyụn̄ afiak osop ke inyan̄. Enye ekedi ufe iyak, emi mba esie ebietde mba inuen. Eketie nte enye ama okop inem edifrọ n̄wọrọ ke mmọn̄ man omụm n̄kpri unam. Nte ededi, ndusụk ini ẹsimụm andimụm emi; edifrọ esie ekeme ndidụri ntịn̄enyịn mme unam oro ẹsitade ekemmọ unam ẹmi ẹben̄ede idem ndimen enye mmen nte enye ọduọde odụk mmọn̄.

“Ke akpatre, nnyịn ima idisịm obio-in̄wan̄ San Juan Bautista (Edisana John Baptist). Ediwak mme andidụn̄ isuo oro ẹma ẹda ke itie mbehe nsụn̄ikan̄, ẹbetde isenowo mmọ mîdịghe ẹnyenede sụk ọkpọsọn̄ udọn̄ ndifiọk m̀mê mmanie ẹbehe isan̄ enye emi. Ediye n̄kpọ ndise kiet—akamba n̄kpotụk n̄kpotụk obot oro ẹkotde El Yunque (Itiatutịm), etiede nte n̄kpọ eke ẹkebride awawa ubrin̄kpọ isọn̄ufọk, ndien ke edem edem, nyayama blu blu ikpaenyọn̄ oro afia enyọn̄ akanarede mben esie ama otụk nnyịn.

“Ikebịghike, nnyịn ima ikụt otu nditọete Christian nnyịn iban ye nditọ mmọ ẹdade ẹbet nnyịn ke itie mbehe oro. Ekedi ini nduọkodudu, ntre otu oro ama okpon akan nte ekpedide. Ke ima ikokụre ufiop ufiop ekọm, ẹma ẹda nnyịn ẹka ediye ufọk oro edidide ebietidụn̄ nnyịn ke urua kiet.

“Enye ekedi ata san̄asan̄a urua, ndien nnyịn ima ifiọk ite ke enye ọyọsọp ebe. Ama oyom nnyịn ida ini nnyịn inam n̄kpọ nte ọfọnde. Kpa ke usen oro, ke ima ikadia udia uwemeyo, nnyịn ima ikese eyen ukpepn̄kpọ Bible emi ke mîbịghike edikabarede edi eyenete nnyịn an̄wan eke spirit ye andibuana ke paradise eke spirit Abasi. Enye ama okop idatesịt etieti onyụn̄ okop esisịt nnyekidem. Utịtmbuba esie ndina baptism oro enye ekebetde ke anyan ini ama ekpere. Nnyịn ima idụn̄ọde ndusụk ntọt ẹyomde ye enye man enye ekeme ndidot nte asuanetop eti mbụk. Ke ndan̄nsiere, enye ama abuana ke utom ukwọrọikọ ke akpa ini. Ke ọyọhọ usen ita, nnyịn ima itọn̄ọ ndidụn̄ọde ye enye se ẹyomde mbemiso baptism. Mbemiso urua oro ekesịmde utịt, enye ama ana baptism.

“Ẹma ẹnen̄ede ẹnọ mme mbonoesop oro ẹkenịmde urua oro ibetedem, ye n̄wakn̄kan ibatowo ẹdide owo 14. Usen kiet kiet, ẹma ẹnam mme ndutịm ẹnọ utom an̄wautom, mme mfiakn̄ka, mme ukpepn̄kpọ Bible, ye utom ubọkerọn̄. Nso nsịnudọn̄ ke emi ekedi ntem ọnọ nditọete iban oro ẹkenamde mme utom ẹmi ke idemmọ ke ofụri isua!”

Edi ata ọkpọsọn̄ n̄kpọ ọnọ irenowo ke isuo emi ndinyịme akpanikọ, eyedi ke ntak ọkpọsọn̄ ukeme oro oyomde mmọ ẹsịn ke utom idịbi udia mmọ. Ata akpan utom mmọ edi ndikọ ibiahi, emi oyomde ekese n̄waidem. Asari edi n̄ko ntak etikwo etikwo edinam ediwak owo. Nte ededi, ẹdori enyịn nte ke mbon isuo oro efen efen, iren ye iban, ẹyeyere ikot ke ini iso.

Tutu esịm emi, ẹnam owo duop ke isuo emi ẹnyene ubọhọ ebe ke ndidiọn̄ọ akpanikọ ye mme uduak Jehovah Abasi. Ndusụk mmọ ẹma ẹkpọn̄ isuo emi ke anyan ini ke nsio nsio ntak. Edi, edide mmọ ẹsụhọ do mme isụhọke, ubọhọ eke spirit mmọ edi ata akpan n̄kpọ akan ubọhọ Alexander Selkirk. Mmọ idahaemi ke ẹdara paradise eke spirit ke ebiet ekededi oro mmọ ẹdụn̄de. Nditọete iban oro ẹsụk ẹdụn̄de ke isuo oro ye nditọ mmọ ke ẹdara n̄kann̄kụk oro ẹbietde in̄wan̄, idem akande oro, mmọ ẹnyene idotenyịn edidu uwem ke ini ofụri isọn̄ edikabarede edi ata paradise ke ọyọhọ ọyọhọ udomo.

Utom Edinọ Ubọhọ ke Aka Iso

Ke ikpehe isọn̄, ekpri otu Mme Ntiense Jehovah ẹmi ke Robinson Crusoe ẹdụn̄ ẹnen̄ede ẹyom usụn̄ ẹkpọn̄ nditọete mmọ iren ye iban eke spirit. Kpa ye oro, mmọ ikereke ke mmimọ idụn̄ ikpọn̄, nte Selkirk owo Scotland oro ekekerede. Ebede ke mme n̄wed ukara Abasi ẹmi ẹdude kpukpru ini, mme vidio n̄kpri ye ikpọ mbono oro n̄kọk itieutom Watch Tower Society ke Chile esinọde ẹsọk mmọ ikata ke isua, ye esenyịn circuit ndisika n̄kese mmọ ke isua ke isua, mmọ ẹka iso ẹnyene n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye esop Jehovah. Ntre mmọ ke ẹka iso ifịk ifịk ndidi ubak ‘otu nditọete ẹmi ẹdude ke ererimbot.’—1 Peter 5:9.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ndise obio/Ndise ke page 9]

(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)

C H I L E

Santiago

ISUO ROBINSON CRUSOE

San Juan Bautista

El Yunque

INYAN̄IBOM PACIFIC

ISUO SANTA CLARA

[Ndise]

Nte owo asan̄ade ekpere isuo oro, ntre ke enye okụt akwa ediye itiat ke ufọt inyan̄ibom

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

N̄wed ndise obio Chile: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Ndise ke page 8, 9]

Akamba n̄kpotụk n̄kpotụk obot ẹkotde El Yunque (Itiatutịm)

[Ndise ke page 9]

Obio-in̄wan̄ San Juan Bautista (Edisana John Baptist)

[Ndise ke page 9]

N̄kpri isuo oro ẹnam n̄kpọ nte itie nduọkodudu ẹnọ mme unam mmọn̄ ye ekpe mmọn̄

[Ndise ke page 10]

Nnyịn ikawat ke ekpri ubomofụm ito Santiago, Chile

[Ndise ke page 10]

N̄kpotụk n̄kpotụk mbenesụk Isuo Robinson Crusoe

[Ndise ke page 10]

Ukeuke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ oro odude ke isuo oro