Nte Afo Emekeme Ndinyene Emem Esịtidem?

Ko ke edem ke 1854, ewetn̄wed owo America oro Henry Thoreau ekewet ete: “Ata ediwak owo ẹdu uwem unana idotenyịn ke ndopuyo.”

Nte an̄wan̄ade, n̄wakn̄kan ibat owo ikenyeneke emem esịtidem ke eyo esie. Nte ededi, oro ekedi ke n̄kpọ nte isua 150 ẹmi ẹkebede. Nte mme n̄kpọ ẹkpụhọde mfịn? Mîdịghe nte mme ikọ Thoreau ke ẹsụk ẹnyenyene n̄kpọ ndinam mfịn? Nso kaban̄a fi? Ndi afo omokop uyụhọ, onyụn̄ enyene emem? Mîdịghe ndi afo amanana ifụre, enyenede eyịghe aban̄a ini iso, ‘odude uwem unana idotenyịn ke ndopuyo,’ nte Thoreau eketịn̄de?

KE MFỤHỌ, ediwak n̄kpọ ẹdu ke ererimbot oro ẹbiatde emem esịtidem mme owo. Ẹyak nnyịn isiak ifan̄ kpọt. Ke ediwak idụt, unana utom ye okụk udu uwem oro mîwakke ikem ẹda unana ọkọrọ ye unana idotenyịn ke n̄kan̄ ndutịm uforo ẹdi. Ke mme idụt eken ediwak owo ẹsịn ekese odudu mmọ ke ndiyom uforo ye inyene obụkidem. Nte ededi, ediwak ini usụn̄ uwem umia mbuba emi abuanade ke emi esida editịmede esịt edi, idịghe emem esịtidem. Udọn̄ọ, ekọn̄, ubiatibet, ukwan̄ikpe, ye ufịk ẹsibiat emem mme owo n̄ko.

Mmọ Ẹma Ẹyom Emem Esịtidem

Ediwak owo inyịmeke ndiyọ mme idaha ererimbot. Antônio * ekedi eseutom ke akamba usiakifia kiet ke São Paulo, Brazil. Ke odoride enyịn ndifori mme idaha udu uwem, enye ama abuana ke mme edinam uwụt iyatesịt, edi emi ikọnọhọ enye emem esịtidem.

Ndusụk owo ẹdori enyịn ke ndọ ọyọnọ mmimọ ndusụk udomo emem esịtidem, edi mmọ ẹkeme ndikụt edikpu. Marcos ekedi anam mbubehe oro okokụtde unen. Enye ama esịn idem ke mbre ukara onyụn̄ akabade edi andikara obio usiakifia kiet. Nte ededi, uwem ufọk esie ama okpu ofụri ofụri. Ke ini nditọ esie ẹma ẹkekpọn̄ ufọk, enye ye n̄wan esie ẹma ẹdian̄ade ẹtie ke ntak utọk oro mmọ mîkekemeke ndinam emem.

Gerson, eyen emi okodụn̄de ke efak ke Salvador, Brazil, ama oyom edinam nduaidem. Enye ama esiyịre  ke ubomisọn̄ mbiomo ọyọrọ to ke obio kiet sịm en̄wen. Ikebịghike enye ama enyene mbumehe uda n̄kpọsọn̄ ibọk, owode mme owo man enyene okụk ndika iso ke edinam esie. Mme bodisi ẹma ẹsimụm enye ediwak ini. Nte ededi, kpa ye ibak ibak, afai afai ido emi enye ekenyenede, ama ọdọn̄ Gerson ndinyene emem esịtidem. Nte enye ekpekeme ndinyene tutu amama?

Ke adan̄aemi Vania okosụk edide eyenọwọn̄, eka esie ama akpa, ndien Vania ama akabade edi akama-ufọk, esịnede edise mban̄a ekpri eyeneka esie an̄wan oro ọkọdọn̄ọde. Vania ama esika ufọkabasi edi enye ekekere ke Abasi ama ọkpọn̄ imọ. Ke akpanikọ enye ikenyeneke emem esịtidem.

Ndien Marcelo ama odu. Ukụre se Marcelo okoyomde ekedi inemesịt. Enye ama esima nditiene n̄kparawa owo n̄ka usọrọ—enekde unek, ọn̄wọn̄de mmịn, onyụn̄ adade n̄kpọsọn̄ ibọk ke idiọk usụn̄. Ini kiet enye ama an̄wana en̄wan onyụn̄ ọnọ uyen efen unan. Ke oro ebede, enye ama ofụhọ aban̄a se enye akanamde onyụn̄ ọbọn̄ akam ọnọ Abasi oyom un̄wam. Enye n̄ko ama oyom ifụre ekikere.

Mme ifiọk n̄kpọntịbe ẹmi ẹwụt mme idaha oro ẹkemede ndibiat ifụre ekikere. Ndi usụn̄ ekededi ama odu oro adausụn̄ ke utom, ebre-mbre ukara, eyen oro okodụn̄de ke efak, eyenan̄wan oro akakamade ubon, ye aka-usọrọ oro ẹkpekekemede ndinyene emem esịtidem oro mmọ ẹkeyomde? Nte se iketịbede inọ mmọ ekpep nnyịn n̄kpọ ekededi? Ibọrọ ke mbụme mbiba ẹmi edi ih, nte nnyịn idikụtde ke ibuotikọ oro etienede.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 3]

Ndi ọdọn̄ fi ndinyene emem esịtidem?