Edikpono Odudu Ukara—Ntak Edide Akpan N̄kpọ?

ANIE mîwụtke esịtekọm nte ke mme bodisi ẹnyene odudu ndimụm mme abiatibet emi ẹyịpde inyene nnyịn m̀mê ẹdịghede ubon nnyịn uwem? Ndien nte nnyịn iwụtke esịtekọm nte ke mme esopikpe ẹnyene odudu ndimia mme abiatibet ufen man ẹkpeme obio?

Nnyịn imekeme nditi mme n̄kpọ eken oro ẹdade ufọn ẹsọk obio, utọ nte udiọn̄ usụn̄, unam obio asana, ye ukpep n̄wed—emi ẹsidade mme okụk tax oro ukara ọbọde ẹse ẹban̄a. Mme ata Christian ẹda iso ke ndinyịme nte ke edikpono odudu oro ẹmekde edi akpan n̄kpọ. Edi utọ ukpono oro akpaka anyan adan̄a didie? Ndien ke mme ikpehe uwem ewe ke ẹyom ẹkpono odudu ukara?

Odudu Ukara ke Obio

Bible ọdọhọ kpukpru owo, edide mme andinịm ke akpanikọ m̀mê mbon oro mînịmke, ete ẹkpono odudu ukara obio, emi anamde utom ke ufọn obio. Christian apostle Paul ama ewet n̄wed ọnọ ẹsọk mme ekemmọ andinịm ke akpanikọ ke Rome aban̄a emi, ndien edi n̄kpọ un̄wam ndikere mban̄a se enye etịn̄de, nte ẹwetde ke Rome 13:1-7.

Paul ekedi amanaisọn̄ Rome, ndien Rome ekedi odudu ukara ererimbot ke ini oro. Leta Paul, emi ẹkewetde ke n̄kpọ nte isua 56 E.N., ama eteme mme Christian ete ẹdi nti nditọisọn̄. Enye ekewet ete: “Kpukpru owo ẹsụk idem ẹnọ mme enyene-odudu emi ẹkarade; koro odudu idụhe ke mîtoho Abasi; ndien mme enyene-odudu emi ẹdude kemi, edi Abasi ekenịm mmọ.”

Paul anam an̄wan̄a mi ete ke odudu ukara owo ndomokiet ikpodụhe ke Abasi mîkpenyịmeke. Ke usụn̄ifiọk oro mme enyene-odudu emi ẹkarade ẹnyene ukeuke idaha ke uduak Abasi. Emi ke ntre ọwọrọ nte ke “owo eke an̄wanade ye odudu emi an̄wana ye se Abasi ekenịmde.”

Ke adan̄aemi mme enyene-odudu emi ẹkarade ẹkemede nditoro nditọisọn̄ oro ẹnamde se ifọnde, ẹnọ ukara emi odudu ndimia mme anamidiọk ufen n̄ko. Mbon oro ẹnamde se idiọkde ẹnyene ekese ntak ndikop ndịk mban̄a unen oro ukara enyenede ndinam n̄kpọ  nte “andisio usiene,” sia ukara anamde ntre nte “anam-utom Abasi.”

Paul eberi utịn̄ikọ esie ke ndidọhọ: “Ntem ke ana nte mbufo ẹsụk idem, idịghe ke ntak iyatesịt oro ikpọn̄, edi man esịt okûbiom mbufo n̄ko. Ke ntak emi ke mbufo ẹnyụn̄ ẹnọ utomo; koro mme andikara ẹdide mme asan̄autom Abasi, emi ẹsede ẹban̄a mbubehe Esie kpukpru ini.”

Mme enyene-odudu emi ẹkarade ẹnyene mbiomo ndibiere nte ẹkpedade utomo ẹnam n̄kpọ, idịghe mbiomo andinọ utomo. Nte eyenisọn̄ emi anamde akpanikọ, Christian esimụm eti ubieresịt akama. Enye ọfiọk ete ke ebede ke imọ ndisụk ibuot nnọ mme enyene-odudu emi ẹkarade nnyụn̄ n̄kpe mme tax oro ẹyomde, imọ isọn̄ọke imụm idaha obio oro imọ idụn̄de ikama kpọt edi n̄ko idu uwem ke n̄kemuyo ye mme n̄kpọ oro Abasi oyomde.

Odudu Ukara ke Ubon

Nso kaban̄a odudu ukara ke ubon? Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ini uwem esie, nsekeyen esiwak ndiyom ntịn̄enyịn ebe ke nditua eyet m̀mê idem ndifiori n̄kpo. Edi enyene-ọniọn̄ ete ye eka ẹyefiọk se nsekeyen oro enen̄erede oyom idinyụn̄ iyakke iyatesịt emi eyen owụtde eti mmimọ. Ẹsinọ ndusụk nditọ ifụre ẹnyụn̄ ẹyak mmọ ẹnịm mme idaha ẹnọ idemmọ nte mmọ ẹkọride ẹwọrọ owo. Sia mînyeneke ifiọk, mmọ ẹkeme ndikabade mbuana ke ubiatibet m̀mê mme idiọk edinam eken, ẹtịmerede ubon ye obio ke ofụri ofụri, nte ediwak ukara n̄kann̄kụk ẹtịmde ẹfiọk.

Rosalind Miles, andiwet Children We Deserve ọdọhọ ete: “Mme ete ye eka isibakke inọ nditọ mmọ ukpep. Ini nditọn̄ọ edi ke ndondo oro eyen amanade.” Edieke mme ete ye eka ẹtịn̄de ikọ nte odudu oro owụtde mfọnido ye edikere mban̄a ke ata ntọn̄ọ, ẹnyụn̄ ẹnyenede iwụk ke mme edinam mmọ, nditọ mmọ ẹyesọp ndikpep ndinyịme odudu oro ye ima ima ntụnọ oro asan̄ade ye enye.

Bible ọdọn̄ọ ediwak ntọt ẹban̄ade odudu ukara ke ubon. Ke n̄wed Mme N̄ke, owo ọniọn̄ oro Solomon odụri ntịn̄enyịn owụt edidianakiet eke mme ete ye eka oro ẹbakde Abasi ke iso nditọ mmọ, ọdọhọde ete: “Eyen mi, kop item usọ, kûnyụn̄ ukpọn̄ mbet uka.” (Mme N̄ke 1:8) Ke ini mme ete ye eka ẹmụmde utọ eti edidianakiet oro ẹkama ke iso nditọ mmọ, nditọ oro ẹsifiọk se ete ye eka mmọ ẹyomde mmọ ẹnam. Mmọ ẹkeme ndidomo ndibre n̄kari ye ete m̀mê eka man ẹnyene se mmọ ẹyomde, edi odudu ukara ete ye eka oro ẹdianade kiet edi ukpeme ọnọ nditọ.

Bible anam an̄wan̄a nte ke ebe inyeneke akpan mbiomo edise mban̄a mfọnọn̄kpọ eke spirit nditọ esie kpọt edi enyene mbiomo edise mban̄a eke n̄wan esie n̄ko. Ẹtịn̄ ẹban̄a emi nte itieibuot. Didie ke ẹkpekama itieibuot emi? Paul osio owụt ete ke kpa nte Christ edide Ibuot ọnọ esop kpasụk ntre ke eren edi ibuot ọnọ n̄wan esie. Ekem Paul adian do ete: “Mme ebe, ẹma iban mbufo, kpa nte Christ akamade ufọk Abasi [n̄wanndọ esie eke spirit], okonyụn̄ ayakde Idem ọnọ ke ibuot esie.” (Ephesus 5:25) Ke ini eren etienede uwụtn̄kpọ Jesus onyụn̄ akamade itieibuot ke ima ima usụn̄, enye ọyọbọ “ntotụn̄ọ ukpono” oto n̄wan esie. (Ephesus 5:33, NW) Nditọwọn̄ oro ẹdude ke utọ ufọk oro n̄ko ẹyekụt ufọn odudu ukara oro Abasi ọnọde ẹnyụn̄ ẹbọ nsịnudọn̄ ndinyịme enye.—Ephesus 6:1-3.

Didie ke mme ete m̀mê eka oro ẹbọkde nditọ ikpọn̄, esịnede mbon oro ẹma ẹketaba nsan̄andọ mmọ ke n̄kpa, ẹkeme ndise mban̄a n̄kpọ emi? Edide ete m̀mê eka, mmọ ẹkeme ndida odudu Jehovah Abasi ye Jesus Christ nnam n̄kpọ nnennen nnennen. Jesus ekesitịn̄  ikọ kpukpru ini ye odudu—eke Ete esie ye eke N̄wed Abasi eke odudu spirit.—Matthew 4:1-10; 7:29; John 5:19, 30; 8:28.

Bible ọnọ akpakịp nti edumbet oro ẹnyenede ebuana ye mme mfịna oro nditọ ẹsisobode. Ebede ke ndiyom nnyụn̄ ntiene mme edumbet ẹmi, ete m̀mê eka eyekeme ndinọ nditọ esie ima ima item oro enyenede ufọn. (Genesis 6:22; Mme N̄ke 13:20; Matthew 6:33; 1 Corinth 15:33; Philippi 4:8, 9) Mme ete ye eka ẹkeme n̄ko ndikama mme n̄wed oro ẹkọn̄ọde ke Bible oro ẹtịmde san̄asan̄a man ẹn̄wam mmọ ẹkpep nditọ mmọ ufọn edikpono odudu N̄wed Abasi. *

Esop Christian ye Odudu Ukara

“Emi edi edima Eyen Mi, emi mmenem esịt ye Enye; ẹkop uyo Esie.” (Matthew 17:5) Mme ikọ emi, oro Jehovah Abasi eketịn̄de ke idemesie, ẹma ẹwụt Jesus nte enye emi adade odudu Abasi etịn̄ ikọ. Ẹwet se enye eketịn̄de ke mbụk Gospel inan̄ oro nnyịn ikemede ndika mbịne mmemmem mmemmem.

Esisịt ini mbemiso ọkọdọkde ke heaven, Jesus ama etịn̄ ọnọ mme mbet esie ete: “Ẹnọ Mi ofụri odudu ke heaven ye ke isọn̄.” (Matthew 28:18) Nte Ibuot esop esie, Jesus ikesehe enyịn iban̄a sụk mme anditiene nde ikpat esie oro ẹyetde aran ke isọn̄, edi tọn̄ọ nte ẹken̄wan̄a edisana spirit ẹduọk ke Pentecost 33 E.N., enye amada mmọ n̄ko anam n̄kpọ nte usụn̄ akpanikọ, nte “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄.” (Matthew 24:45-47; Utom 2:1-36) Nso ke enye anam ndisịm kpukpru emi man ọsọn̄ọ esop Christian idem? “Ke ini enye ọdọkde ke enyọn̄, . . . enye ọnọ mme enọ ke owo.” (Ephesus 4:8, NW) Mme “enọ ke owo” emi ẹdi mbiowo Christian, oro ẹmekde ke edisana spirit ẹnyụn̄ ẹnọde odudu ndise mban̄a mme udọn̄ n̄kpọ eke spirit mme ekemmọ andinịm ke akpanikọ.—Utom 20:28.

Ke ntak emi Paul ọnọ item ete: “Ẹti mmọ emi ẹkedade mbuot usụn̄, emi ẹketịn̄de ikọ Abasi ẹnọ mbufo. Ẹtịm ẹse se uwem mmọ ọwọrọde ke akpatre, ẹnyụn̄ ẹkpebe mbuọtidem mmọ.” Sia iren mbuọtidem emi ẹtienede nde ikpat Jesus ketket, enen̄ede owụt eti ibuot ndikpebe mbuọtidem mmọ. Ekem Paul adian do ete: “Ẹkop uyo mme andida mbufo usụn̄, ẹnyụn̄ ẹsụk ibuot ẹnọ mmọ [“ẹka iso ẹnyịme odudu ukara mmọ,” The Amplified Bible]; koro mmọ ẹkpemede ẹyom ufọn ukpọn̄ mbufo, nte mmọ emi ẹnyenede ndinọ Abasi ibat; man mmọ ẹnam utom ke idara, ẹkûnam ke mfụhọ; koro emi mîdorike udori inọ mbufo.”—Mme Hebrew 13:7, 17.

Nso isitịbe ke ini ẹfụmide utọ ndausụn̄ oro? Oro edi ukem ukem se ndusụk mme andibuana ke akpa esop Christian ẹkenamde ẹnyụn̄ ẹkabarede ẹdi mbon nsọn̄ibuot. Ẹtịn̄ ẹban̄a Hymenaeus ye Philetus nte iren emi ẹkebiatde mbuọtidem ndusụk owo, emi mme ikpîkpu ndutịn̄ mmọ ẹkenyụn̄ “ẹsabarede n̄kpọ emi edide edisana.” (NW) Kiet ke otu ndutịn̄ mmọ ekedi nte ke ediset ke n̄kpa ama ebebe, nte an̄wan̄ade edide eke spirit m̀mê ndamban̄a, ndien ke ntre ke ediset ke n̄kpa efen idụhe ke ini iso ke idak Obio Ubọn̄ Abasi.—2 Timothy 2:16-18.

Odudu oro ẹkemekde ama edinọ un̄wam. Mbiowo Christian ẹma ẹkeme ndiwụt ke utọ ukpepn̄kpọ oro inenke koro nte mme andida  ke ibuot Jesus Christ, mmọ ẹkekama odudu N̄wed Abasi. (2 Timothy 3:16, 17) Ntre ke edi mfịn ke esop Christian, emi ẹtịn̄de ẹban̄a nte “adaha ye isọn̄ eke akpanikọ Abasi odorode ke esịt.” (1 Timothy 3:15) Tutu amama owo idiyakke mme nsunsu ukpepn̄kpọ ẹbiat “nti ikọ,” oro ẹketịmde ẹnịm ẹnọ nnyịn ke uwetn̄kpọ Bible nte ọsọn̄urua n̄kpọ.—2 Timothy 1:13, 14.

Ke adan̄aemi unana edikpono odudu ukara ọkọride usọp usọp ke ererimbot, nte mme Christian nnyịn imọfiọk ite ke ẹwụk nnennen odudu ukara ke obio, ke ubon, ye ke esop Christian ke ufọn nnyịn. Edikpono odudu ukara edi akpan n̄kpọ kaban̄a mfọnọn̄kpọ nnyịn ke n̄kan̄ eke ikpọkidem, eke ntụk, ye eke spirit. Ebede ke ndinyịme nnyụn̄ n̄kpono utọ odudu ukara oro Abasi enịmde do, mme akakan odudu—Jehovah Abasi ye Jesus Christ—ẹyekpeme nnyịn.—Psalm 119:165; Mme Hebrew 12:9.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Se Ẹwetde ke Ikpọ Abisi ke page 5]

Bible ọdọn̄ọ ediwak ntọt ẹban̄ade odudu ukara ke ubon

[Ndise ke page 6]

Mme ete m̀mê eka oro ẹbọkde nditọ ikpọn̄ ẹkeme ndida odudu Jehovah Abasi ye Jesus Christ nnam n̄kpọ nnennen nnennen

[Mme ndise ke page 7]

Mme Christian ẹfiọk ẹte ke ẹwụk nnennen odudu ukara ke ubon, ke esop Christian, ye ke obio ke ufọn mmimọ

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 4]

Foto Josh Mathes, Ẹbọde Ẹto N̄kponn̄kan Esopikpe United States