Iseri Ada Bụt Edi

“Iseri edi, bụt edi n̄ko: edi eti ibuot odu ye mme osụk idem.”—MME N̄KE 11:2.

1, 2. Nso idi iseri, ndien ke mme usụn̄ ewe ke enye esida ekesịm afanikọn̄?

 EFỊBE-UFỤP owo Levi ada otu mbon nsọn̄ibuot usụn̄ ndibiọn̄ọ mbon oro Jehovah emekde. Eyen ọbọn̄ emi oyomde ikpọ n̄kpọ aduak n̄kari n̄kari uduak ndibọ ebekpo ete esie nda. Edidem emi ananade ime ofụmi in̄wan̄în̄wan̄ item prọfet Abasi. Nditọ Israel ita emi ẹnyene ukem edu: iseri.

² Iseri edi edu esịt owo oro edide akwa n̄kpọndịk ọnọ kpukpru owo. (Psalm 19:13) Owo iseri esinam n̄kpọ uko uko akaha ye unana edibọ odudu mbemiso anamde ntre. Ediwak ini, emi esida ekesịm afanikọn̄. Ke akpanikọ, iseri ada nsobo ọsọk ndidem onyụn̄ anam mme obio ukara ẹduọn̄ọ. (Jeremiah 50:29, 31, 32; Daniel 5:20) Enye akam atap ndusụk asan̄autom Jehovah onyụn̄ ada mmọ esịm nsobo.

3. Didie ke nnyịn ikeme ndikpep n̄kpọ mban̄a mme n̄kpọndịk oro ẹsan̄ade ye iseri?

³ Ye eti ntak Bible ọdọhọ ete: “Iseri edi, bụt edi n̄ko: edi eti ibuot odu ye mme osụk idem.” (Mme N̄ke 11:2) Bible ọnọ nnyịn mme uwụtn̄kpọ emi ẹsọn̄ọde nte n̄ke emi edide akpanikọ. Ndidụn̄ọde ndusụk ke otu mmọ emi ayan̄wam nnyịn ndikụt n̄kpọndịk odude ke ndibe mme adan̄a oro ẹnịmde. Ntem, ẹyak nnyịn ise nte ufụp, ediyom ikpọ n̄kpọ, ye unana ime  ẹkenamde iren ita oro ẹketịn̄de ẹban̄a ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ẹnam n̄kpọ iseri iseri, ẹdade bụt ẹsọk mmọ.

Korah—Efịbe-Ufụp Owo Nsọn̄ibuot

4. (a) Anie ekedi Korah, ndien nso mme enịm-mbụk n̄kpọntịbe ke enye nte eyịghe mîdụhe akabuana? (b) Ke mme ukperedem isua esie, nso idiọk edinam ke Korah akada usụn̄?

⁴ Korah ekedi Levite otode ubon Kohath, eyen eyeneka Moses ye Aaron. Nte an̄wan̄ade, enye ama anam akpanikọ ọnọ Jehovah ke ediwak iduọk isua. Korah ama enyene ifet edidu ke otu mbon oro ẹkenyan̄ade ẹsio ke Ididuot Inyan̄ ke utịbe utịbe usụn̄, ndien eyedi enye ama etiene ada ubiereikpe Jehovah etiene nditọ Israel oro ẹketuakde ibuot ẹnọ eyenenan̄ ke Obot Sinai. (Exodus 32:26) Nte ededi, nte ini akakade, Korah ama akabade edi andida usụn̄ ke nsọn̄ibuot oro Dathan, Abiram, ye On oro ẹketode ubon Reuben ke adianade ye mbọn̄ Israel 250 ẹkesọn̄de ye Moses ye Aaron. * Mmọ ẹma ẹdọhọ Moses ye Aaron ẹte: “Eke mbufo ekem ke adan̄a oro: koro ofụri esop kpukpru ẹdide edisana, Jehovah onyụn̄ odu ke otu mmọ n̄ko: nsinam ndien mbufo ẹmende idem mbufo ke enyọn̄ ntre ẹkan esop Jehovah.”—Numbers 16:1-3.

5, 6. (a) Ntak emi Korah ọkọsọn̄de ibuot ye Moses ye Aaron? (b) Ntak ẹkemede ndidọhọ ke Korah ekese itie esie ke ndutịm Abasi ke ata usụhọde?

⁵ Ke ama akanam akpanikọ ke ata ediwak isua, ntak emi Korah ọkọsọn̄de ibuot? Ke akpanikọ, Moses ikadaha nditọ Israel usụn̄ ke ufịk, koro enye ekedi “ata sụn̄sụn̄ owo, akan kpukpru owo emi ẹdude ke iso ererimbot.” (Numbers 12:3) Edi, etie nte Korah ekefịbe Moses ye Aaron ufụp onyụn̄ ayat esịt aban̄a idaha mmọ, ndien emi ama osụn̄ọ ke enye ndidọhọ—ke ukwan̄ usụn̄—nte ke mmọ ẹkemenede idemmọ ke enyọn̄ nte ẹmade ye ke ibụk ẹkan esop Jehovah.—Psalm 106:16.

⁶ Enen̄ede etie nte ntak mfịna Korah ekedi nte ke enye ikadarake mme ifetutom esie ke ndutịm Abasi. Edi akpanikọ, mme Levite ẹtode ubon Kohath ikedịghe mme oku, edi mmọ ẹkedi mme andikpep Ibet Abasi. Mmọ n̄ko ẹkesimen n̄kpọ mbanaufọk ye n̄kpọutom ataya ke ini akanade ẹmen mmọ ẹka ebiet efen. Emi ekedi ata akpan utom, koro mme owo oro ẹkesanade ke n̄kan̄ ido ukpono ye ke n̄kan̄ ido uwem kpọt ẹkesimen ndisana n̄kpọutom oro. (Isaiah 52:11) Ntem, ke ini Moses okosobode ye Korah, enye, ke nditịm  ntịn̄, okobụp ete, Nte afo ese utom fo ke usụhọde emi anamde afo oyom ndibọ itie oku n̄ko? (Numbers 16:9, 10) Korah ama okpu ndifiọk nte ke n̄kponn̄kan ukpono edi ndinam n̄kpọ Jehovah ke edinam akpanikọ nte ekemde ye ndutịm esie—idịghe ke edinyene san̄asan̄a idaha m̀mê ifetutom.—Psalm 84:10.

7. (a) Didie ke Moses akanam n̄kpọ ye Korah ye ikọt esie? (b) Didie ke ẹketre akama-nsobo nsọn̄ibuot Korah?

⁷ Moses ama ọdọhọ Korah ye ikọt esie ete ẹda censer ye incense ẹdi efe esop ke ndan̄nsiere. Owo ikọnọhọ Korah ye ikọt esie odudu ndifọp incense, sia mmọ mîkedịghe mme oku. Edieke mmọ ẹdidade censer ye incense ẹdi, emi oyowụt in̄wan̄în̄wan̄ nte ke iren emi ke ẹkesụk ẹkere ke mmimọ imenyene unen ndinam n̄kpọ nte mme oku—idem ke ẹma ẹkenyene ofụri okoneyo ndifiak n̄kere mban̄a n̄kpọ emi. Ke ini mmọ ẹma ẹkedi ke ndan̄nsiere, Jehovah nte enende ama owụt iyatesịt esie. Amaedi mme andito ubon Reuben, “isọn̄ atat inua esie emen mmọ.” Ikan̄ otode Abasi ama ata mbon eken owot, esịnede Korah. (Deuteronomy 11:6; Numbers 16:16-35; 26:10) Iseri Korah ama ada n̄kponn̄kan bụt edi—unana unyịme Abasi!

Biọn̄ọ ‘Spirit Ufụp’

8. Didie ke ‘spirit ufụp’ ekeme ndiwụt idem ke otu mme Christian?

⁸ Mbụk Korah edi ntọt ọnọ nnyịn. Sia ‘spirit ufụp’ esịnede mme anana-mfọnmma owo ke idem, enye ekeme ndikam n̄wụt idem ke esop Christian. (James 4:5) Ke uwụtn̄kpọ, nnyịn imekeme ndiyom akamba itie. Ukem nte Korah, nnyịn imekeme ndifịbe mbon oro ẹnyenede mme ifetutom oro nnyịn iyomde. Mîdịghe nnyịn imekeme ndikabade ntie nte Christian akpa isua ikie oro ẹkekotde Diotrephes. Enye ama enen̄ede okụt ndudue ọnọ itie apostle, nte an̄wan̄ade koro enye okoyomde ndinyene itie oro. Ke akpanikọ, John ama ewet nte ke Diotrephes ‘ama ndidi ebe-iso.’—3 John 9.

9. (a) Nso edu aban̄ade mme ifetutom ke esop ke oyom nnyịn ifep? (b) Nso idi nnennen ekikere kaban̄a itie nnyịn ke ndutịm Abasi?

⁹ Edi akpanikọ, ikwan̄ake eren Christian ndinyanade mbịne mme ifetutom ke esop. Paul ama akam esịn udọn̄ ọnọ utọ edinam oro. (1 Timothy 3:1) Nte ededi, nnyịn ikpedehede ise mme ifetutom nte idiọn̄ọ ukpono, nte n̄kpọ eke nnyịn ndinyene mmọ anamde nnyịn idọk inua-okot eberi n̄kọri. Ti, Jesus ọkọdọhọ ete: “Owo ekededi eke oyomde ndikabade n̄kpon ke otu mbufo eyedi asan̄a-utom mbufo; owo ekededi eke onyụn̄ oyomde ndidi ebe-iso owo ke otu mbufo oyodụk ufịn ọnọ mbufo.” (Matthew 20:26, 27) Nte an̄wan̄ade, akpakwan̄a ndifịbe mbon oro ẹnyenede akamba ifetutom, nte n̄kpọ eke Abasi abatde nnyịn ke n̄kpọ etiene “idaha” nnyịn ke esop esie. Jesus ọkọdọhọ ete: “Kpukpru mbufo ẹnyụn̄ ẹdi nditọ-ete.” (Matthew 23:8) Ih, edide idi asuanetop m̀mê asiakusụn̄, ina baptism obufa m̀mê imomụm nsọn̄ọnda ikama ke anyan ini—kpukpru owo emi ẹnamde n̄kpọ Jehovah ke ofụri ukpọn̄ ẹnyene ọsọn̄urua itie ke ndutịm esie. (Luke 10:27; 12:6, 7; Galatia 3:28; Mme Hebrew 6:10) Enen̄ede edi edidiọn̄ ndinam utom ọtọkiet ye ediwak miliọn owo oro ẹdomode ndida item Bible emi nsịn ke edinam: “Ẹbọbọ nsụkidem ke idem nte mbọbọ, ẹnam n̄kpọ ẹnọ kiet eken.”—1 Peter 5:5.

Absalom—Oyom Ikpọ N̄kpọ Emi Adade Ifet Oro Ebererede Anam N̄kpọ

10. Anie ekedi Absalom, ndien didie ke enye okodomo ndinyene uma mbon oro ẹkedide ikpe ke ọtọ edidem?

¹⁰ Usụn̄ uwem Absalom, udọ udọ Edidem David, edi ukpepn̄kpọ kaban̄a ediyom ikpọ n̄kpọ. Aduak uduak emi adade ifet oro ebererede anam n̄kpọ mi ama odomo ndinyene uma mbon oro ẹkedide ikpe ke ọtọ edidem. Akpa enye ama etịn̄ n̄kari n̄kari nte ke David ama anana udọn̄ ke se mmọ ẹyomde. Ekem enye ama etre n̄kari oro onyụn̄ ayarade ata uduakesịt esie. Absalom ọkọdọhọ ete: “Akpakam ẹnịm mi ke ebiereikpe ke idụt emi, man kpukpru owo eke ẹnyenede ikọ, m̀mê ikpe ẹda ẹtiene mi, ndien n̄kpekpe ikọ esie nte enende.” N̄kari n̄kari uduak Absalom ikenyeneke adan̄a. Bible ọdọhọ ete “Adan̄aemi owo asan̄ade ekpere ndituak ibuot nnọ enye, enye  anyan ubọk esie omụm enye, onyụn̄ etịm enye inua. Absalom onyụn̄ anam ntre-ntre ye ofụri Israel eke ẹdide ikpe ke ọtọ edidem.” Ye nso utịp? “Absalom onyụn̄ eyịp esịt nditọ Israel.”—2 Samuel 15:1-6.

11. Didie ke Absalom okodomo ndibọ David ebekpo?

¹¹ Absalom ama ebiere ndibọ ete esie itie edidem. Isua ition ke mbemiso, enye ama anam ẹwot akpan David, Amnon, ke usiene oro enye akadan̄de Tamar, eyeneka Absalom ke n̄kanubọk. (2 Samuel 13:28, 29) Nte ededi, idem ke ini oro ekeme ndidi Absalom ama enyenyene udọn̄ ke ebekpo oro, adade ediwot Amnon nte mmemmem usụn̄ ndisobo owo oro okodomode idem ye enye. * Ntre, ke ini ifet ekeberede, Absalom ama anam emi. Enye ama anam ẹtan̄a itie edidem esie ke ofụri idụt oro.—2 Samuel 15:10.

12. Nam an̄wan̄a nte iseri Absalom akadade bụt ọsọk enye.

¹² Ke ndusụk ini, Absalom ama okụt unen, “odu oro onyụn̄ ọsọn̄; koro mmọ emi ẹdude ye Absalom ẹdiọn̄de diọn̄ ẹwak ẹka iso.” Nte ini akakade, emi ama enyịk Edidem David ndifehe kaban̄a uwem esie. (2 Samuel 15:12-17) Nte ededi, ikebịghike, ẹma ẹbiat uduak Absalom ke ini Joab okowotde enye, otopde enye esịn ke obube, onyụn̄ okụbide enye itiat ke idem. Kere ban̄a oro—owo ikakam ibụkke eren oyom ikpọ n̄kpọ emi ukpono ukpono ke n̄kpa esie! * Iseri ama enen̄ede ada bụt ọsọk Absalom.—2 Samuel 18:9-17.

Fehe Kpọn̄ Ibụk Ibụk Edu Uyom Ikpọ N̄kpọ

13. Didie ke edu uyom ikpọ n̄kpọ ekeme ndinyene orụn̄ ke esịt Christian?

¹³ Edidaha nda Absalom ke ukara ye iduọ esie oro eketienede edi ukpepn̄kpọ ọnọ nnyịn. Ke ibak ibak ererimbot mfịn, edi ọsọ n̄kpọ mme owo ndinem inua ye ikpọ owo, ẹdomode ndinyene uma mmọ n̄kukụre man ẹdụri ntịn̄enyịn ẹnọ idemmọ mîdịghe iso ọfọn man ẹnyene ndusụk ifetutom m̀mê edimenede itie ke utom. Ke ukem ini oro, ikpọ owo ẹkeme nditịn̄ ikọ nneminua nnọ mmọ oro ẹdude ke idak mmọ, ẹdoride enyịn ndinyene uma ye ibetedem mmọ. Edieke nnyịn mîkpemeke idem, utọ edu uyom ikpọ n̄kpọ oro ekeme ndinyene orụn̄ ke esịt nnyịn. Nte an̄wan̄ade, emi ama etịbe ke otu ndusụk owo ke akpa isua ikie, anamde mme apostle ẹnen̄ede ẹdụri mme owo utọn̄ ẹban̄a mme utọ owo oro.—Galatia 4:17; 3 John 9, 10.

14. Ntak emi nnyịn ikpefepde edu uyom ikpọ n̄kpọ?

¹⁴ Mbon idiọk uduak oro ẹmenerede idem ke enyọn̄ ẹdomo “ndiyom ukpono idem-mmọ” idotke ndidu ke esop Jehovah. (Mme N̄ke 25:27) Ke akpanikọ, Bible odụri owo utọn̄ ete: “Jehovah oyokpok kpukpru mmọ eke ẹyan̄de ke n̄kpọk-inua, ye edeme eke ọdọhọde ikpọ n̄kpọ.” (Psalm 12:3) Absalom ama enyene nneminua. Enye ama akama mbukpek etịn̄ ikọ ye mbon oro enye okoyomde uma mmọ—kpukpru emi ke idiọkitọn̄ man enyene akamba itie. Ke edide isio ye oro, nnyịn inyene edidiọn̄ didie ntem ndidu ke otu nditọete oro ẹtienede item Paul emi: “Ẹkûnam baba n̄kpọ kiet ke ndomo-idem m̀mê ke ntan̄-idem, edi yak owo kiet kiet ada nsụhọde-esịt abat ete ke owo en̄wen ọfọn akan imọ.”—Philippi 2:3.

Saul—Edidem Emi Akananade Ime

15. Didie ke Saul okosụhọde idem ini kiet?

¹⁵ Ini kiet Saul, emi akakabarede edi edidem Israel ke ukperedem, ama osụhọde idem. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a se iketịbede ke mme isua akparawa esie. Ke ini Samuel prọfet Abasi okotorode enye, Saul ama ọbọrọ ke nsụhọdeidem ete: “Nte ami ndịghe eyen Benjamin, nto ke ata ekpri esien Israel? Nte orụk mi inyụn̄ ikprike ikan kpukpru orụk esien Benjamin? Nsinam ndien afo ọdọhọde mi orụk ikọ emi?”—1 Samuel 9:21.

16. Ke nso usụn̄ ke Saul okowụt edu unana ime?

¹⁶ Nte ededi, ke ukperedem, Saul ikosụhọkede  idem aba. Ke adan̄aemi okodude ke ekọn̄ ye mme Philistine, enye ama aka Gilgal, ebiet emi ẹkedoride enyịn enye ndibet Samuel edinam n̄kpeubọk ọnọ Abasi ke ndiwa mme uwa. Ke ini Samuel mîkedịghe ke ini ẹkedoride, Saul ke ntan̄idem ama ọfọp uwa oro ke idemesie. Ke ndondo oro enye okokụrede, Samuel ama edisịm. Samuel ama obụp ete: “Nso ke afo akanam?” Saul ama ọbọrọ ete: “Adan̄aemi n̄kụtde nte kpukpru owo ẹsuanade ẹkpọn̄ mi, afo mûkonyụn̄ udịghe ke ini oro ẹkedoride . . . ndien nsọn̄ esịt mfọp edifọp uwa.”—1 Samuel 13:8-12.

17. (a) Ke akpa edikere mban̄a, ntak emi edinam Saul ekemede nditie nte ama enen? (b) Ntak emi Jehovah akasuade ọnọ Saul ke unana ime esie?

¹⁷ Ke akpa edikere mban̄a, edinam Saul ekeme nditie nte ama enen. Kamse, ikọt Abasi ẹkedu ke “mbaba” ye “ufịk,” ẹnyụn̄ ẹnyek idem ke ntak nnanenyịn mmọ. (1 Samuel 13:6, 7) Ke akpanikọ, ikwan̄ake ndinam usio-ukot ke ini mme idaha ẹyomde oro. * Kpa ye oro, ti ete ke Jehovah ekeme ndikụt esịt nnyụn̄ mfiọk mme uduakesịt nnyịn. (1 Samuel 16:7) Ntem, ana edi enye ama okụt ndusụk n̄kpọ ẹban̄ade Saul oro owo mîwetke nnennen nnennen ke mbụk Bible. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndidi Jehovah ama okụt nte ke ntan̄idem akanam Saul anana ime. Eyedi Saul ekenen̄ede ayat esịt nte ke imọ—edidem ofụri Israel—ikenyene ndibet owo emi enye akadade nte akani prọfet emi esinamde ubịghi! Ke idaha ekededi, Saul ekekere ke Samuel ndibịghi ndidi ama ọnọ imọ unen ndinam n̄kpọ ke idem imọ nnyụn̄ mfụmi mme in̄wan̄în̄wan̄ item oro ẹkenọde imọ. Nso ikedi utịp? Samuel ikotoroke usio-ukot Saul. Ke edide isio, enye ama ọsọn̄ọ asua ọnọ Saul, ọdọhọde ete: “Ubọn̄ fo idibịghike . . . koro afo mûkenịmke se Jehovah eketemede fi.” (1 Samuel 13:13, 14) Inikiet efen, iseri ama ada bụt edi.

Kpeme Biọn̄ọ Unana Ime

18, 19. (a) Nam an̄wan̄a nte unana ime ekemede ndinam asan̄autom Abasi anam n̄kpọ iseri iseri mfịn. (b) Nso ke nnyịn ikpeti iban̄a nte esop Christian anamde n̄kpọ?

¹⁸ Ẹkewet mbụk aban̄ade edinam iseri Saul ẹnịm ke Ikọ Abasi ke ufọn nnyịn. (1 Corinth 10:11) Enen̄ede edi mmemmem n̄kpọ ndiyat esịt mban̄a mme unana mfọnmma nditọete nnyịn. Ukem nte Saul, nnyịn imekeme ndinana ime, ikerede ite ke edieke anade mme n̄kpọ ẹsan̄a nte enende, ke ana nnyịn inam mmọ ke idem nnyịn. Ke uwụtn̄kpọ, yak idọhọ ite ke eyenete enyene ndusụk usọ ke esop. Enye esika n̄kpọ ke ini, enyene ifiọk aban̄a ndutịm esop eke idahaemi, onyụn̄ enyene ukeme utịn̄ikọ ye unọ ukpep. Ke ukem ini oro, enye okụt nte ke mbon en̄wen inamke n̄kpọ ye ntịn̄enyịn nte imọ, mmọ inyụn̄ ikpetke-kpet ndinam n̄kpọ ọfọn nte imọ ikpamade mmọ ẹnam. Ndi emi ọnọ enye unen ndiwụt unana ime? Nte enye ekpenyene ndikụt ndudue nnọ nditọete esie, ndusụk owụtde nte ke mîkpedịghe ke ntak ukeme imọ ke owo ikpanamke n̄kpọ ndomokiet ndien ke esop ọkpọduọ? Emi ekpedi iseri!

¹⁹ Nso inen̄ede imụm esop Christian idian ọtọkiet? Ndi usọ utịm n̄kpọ? ukeme unam-n̄kpọ ọfọn? ntotụn̄ọ ifiọk? Edi akpanikọ, mme n̄kpọ emi ẹn̄wam ke ndinam esop asan̄a nte ọfọnde. (1 Corinth 14:40; Philippi 3:16; 2 Peter 3:18) Nte ededi, Jesus ọkọdọhọ ke ẹdida ima akpan akpan  ẹfiọk mme anditiene imọ. (John 13:35) Ntak edi oro mbiowo oro ẹsede ẹban̄a, ke adan̄aemi ẹnamde n̄kpọ ke nde ke nde, ẹfiọkde ẹte ke esop itiehe nte mbubehe oro oyomde eto eto ndutịm; utu ke oro, enye edi otuerọn̄ oro oyomde ima ima ukpeme. (Isaiah 32:1, 2; 40:11) Iseri iseri edifụmi mme utọ edumbet oro esiwak ndisụn̄ọ ke utọk. Ke edide isio, edinam n̄kpọ ke nde ke nde ke usụn̄ Abasi esida emem edi.—1 Corinth 14:33; Galatia 6:16.

20. Nso ke ẹdineme ke ibuotikọ oro etienede?

²⁰ Mme mbụk Bible ẹban̄ade Korah, Absalom, ye Saul ẹwụt in̄wan̄în̄wan̄ nte ke iseri esida bụt edi, nte ẹwetde ke Mme N̄ke 11:2. Nte ededi, ufan̄ikọ Bible oro adian ete: “Eti ibuot odu ye mme osụk idem.” Nso idi nsụkidem? Mme uwụtn̄kpọ ewe ẹtode Bible ẹkeme ndinam edu emi an̄wan̄a, ndien didie ke nnyịn ikeme ndiwụt nsụkidem mfịn? Ẹyeneme mme mbụme emi ke ibuotikọ oro etienede.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emeti?

• Nso idi iseri?

• Didie ke ufụp akanam Korah anam n̄kpọ iseri iseri?

• Nso ke nnyịn ikpep ito mbụk aban̄ade Absalom oro okoyomde ikpọ n̄kpọ?

• Didie ke nnyịn ikeme ndifep edu unana ime oro Saul okowụtde?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 10]

Saul ama anana ime onyụn̄ anam n̄kpọ iseri iseri