Didie ke Afo Esise Aban̄a Utọk?

NNYỊN imesinyene ebuana ye nsio nsio owo ke usen ke usen. Emi esiwak ndinọ nnyịn idatesịt ye mbufa ekikere. Ke ndusụk idaha, enye esidemede mme utọk n̄ko, emi ndusụk mmọ ẹdide ikpọ ke adan̄aemi mbon eken ẹdide sụk n̄kpri ndutan̄uyo ke uwem nnyịn eke usen ke usen. Se ededi emi uduot mmọ ẹdide, nte nnyịn inamde n̄kpọ iban̄a utọk nnyịn otụk nnyịn ke n̄kan̄ ekikere, ke n̄kan̄ eke ntụk, ye ke n̄kan̄ eke spirit.

Nte ẹnyịmede, ndinam ofụri ukeme nnyịn ndibiere mme utọk eyetịp esịn ke nnyịn ndinyene nsọn̄idem ye emem emem itie ebuana ye mbon en̄wen. N̄ke eset kiet ọdọhọ ete: “Sụn̄ sụn̄ esịt edi uwem obụkidem.”—Mme N̄ke 14:30.

Emi edi ata isio ye akpanikọ oro: “Owo eke mîmụmke esịt esie ikama, ebiet obio eke owụrede anana ibibene.” (Mme N̄ke 25:28) Anie ke otu nnyịn okpoyom ndisio idem nnyan nnọ mme ukwan̄ ekikere oro ẹkemede ndinam nnyịn inam n̄kpọ ke mme usụn̄ oro mîdotke—mme usụn̄ oro ẹkemede ndinọ nnyịn ye mbon en̄wen unan? Iyatesịt oro owo mîkarake ekeme ndinam oro. Ke Ukwọrọikọ oro ke Obot, Jesus ama esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndidụn̄ọde mme edu nnyịn, emi ekemede nditụk nte nnyịn isede iban̄a utọk ekededi oro nnyịn ikemede ndinyene ye mbon efen. (Matthew 7:3-5) Utu ke ndikụt ndudue nnọ mbon en̄wen, nnyịn ikpenyene ndikere nte nnyịn ikpekemede ndikọri nnyụn̄ mmụm eti itie ufan ye mbon oro ẹnyenede nsio nsio ekikere ye idaha n̄kama.

Edu Nnyịn

Akpa usio-ukot ke ndibiere utọk otode ntak ukwan̄ ekikere m̀mê ata ata utọk edi ndinyịme nte ke nnyịn imesinyene mme ukwan̄ ekikere ye edu. N̄wed Abasi eti nnyịn ete ke kpukpru nnyịn imanam idiọkn̄kpọ ‘inyụn̄ itaba ubọn̄ Abasi.’ (Rome 3:23) Adianade do, eti ibuot ekeme ndiwụt nte ke idịghe owo enye eken edi ntak mfịna nnyịn. Ke afan̄ emi, ẹyak nnyịn ikere iban̄a ifiọk n̄kpọntịbe Jonah.

Ke idak ndausụn̄ Jehovah, Jonah ama aka obio Nineveh ndikwọrọ nsobo Abasi oro ekekperede ndisịm mme andidụn̄ enye. Idara idara utịp ekedi nte ke ofụri obio Nineveh ẹma ẹkabade esịt ẹnyụn̄ ẹnyene mbuọtidem ke ata Abasi. (Jonah 3:5-10) Jehovah ama okụt ke edu edikabade esịt mmọ ama odot edifen nnọ, ntre enye ama enịm mmọ uwem. “Ndien Jonah asua oro eti-eti, onyụn̄ ayat esịt.” (Jonah 4:1) Nte Jonah akanamde n̄kpọ aban̄a mbọm Jehovah ekedi n̄kpọ n̄kpaidem. Ntak emi Jonah akpayatde esịt ye Jehovah? Nte an̄wan̄ade, Jonah ama akabade ekere aban̄a idemesie akaha, ekerede ete ke imọ ima iduọk uku imọ ke obio oro. Enye ama okpu ndiwụt esịtekọm mban̄a mbọm Jehovah. Ke mfọnido, Jehovah ama ekpep Jonah ukpepn̄kpọ oro ẹkụtde ke enyịn oro akan̄wamde enye okpụhọde edu esie onyụn̄  okụt anana-mbiet mbọm Abasi. (Jonah 4:7-11) Ana in̄wan̄în̄wan̄ nte ke ikoyomke Jehovah okpụhọde edu esie, edi okoyom Jonah okpụhọde.

Ndi esiyom nnyịn ukem ntre ikpụhọde edu oro inyenede iban̄a n̄kpọ ndusụk ini? Apostle Paul ọnọ nnyịn item ete: “Ẹsọp ndikpono kiet eken.” (Rome 12:10) Nso ke ikọ esie ọkọwọrọ? Ke n̄kan̄ kiet, enye esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndinyene eti ibuot nnyụn̄ nnọ mme Christian eken ntotụn̄ọ ukpono ye uku. Emi esịne ndifiọk nte ke owo kiet kiet enyene ifụre umek n̄kpọ. Paul eti nnyịn n̄ko ete: “Owo kiet kiet enyene ndibiom mbiomo idem esie.” (Galatia 6:5) Ntem, mbemiso utọk esịnde ubahade, ediwụt eti ibuot didie ntem ndikere m̀mê oyom ikpụhọde edu nnyịn! Nnyịn inyene ndinam utom ọkpọsọn̄ ndinyene ekikere Jehovah nnyụn̄ mmụm emem ye mbon en̄wen oro ẹnen̄erede ẹma Abasi n̄kama.—Isaiah 55:8, 9.

Nte Nnyịn Inamde N̄kpọ

Kere ban̄a nditọwọn̄ iba emi kiet an̄wanade ndibọ enye eken n̄kpọmbre, mmọ kiet kiet ẹnen̄ede ẹdụri ye ekikere ndibọ n̄kpọmbre oro. Mmọ ẹkeme nditịn̄ mme ikọ iyatesịt nte mmọ ẹdụride tutu ke akpatre owo kiet asana n̄kpọmbre oro ayak mîdịghe owo en̄wen esịbe odụk.

Mbụk Genesis asian nnyịn ete ke Abraham ama okop nte ke utọk ama odu ke ufọt mme ekpeme ufene esie ye mme ekpeme ufene eyen eyeneka esie Lot. Abraham ama anam usio-ukot ndikosobo ye Lot onyụn̄ ọdọhọ ete: “Mbọk kûyak utọk odu ke ufọt mi ye afo, ye ke ufọt mme ekpeme ufene mi ye mme ekpeme ufene fo; koro nnyịn idide nditọ ete kiet.” Abraham ama ebiere nditre ndiyak utọk ekededi abiat itie ebuana mmọ. Ke nso ekọmurua? Enye ama eben̄e idem ndisana unen edimek esie nte akamba owo nyak; enye ama eben̄e idem ndiyak n̄kpọ atak. Abraham ama ayak Lot emek ebiet emi enye okoyomde ndida ufọk ye ufene esie n̄ka. Ke ntre Lot ama emek n̄kann̄kụk Sodom ye Gomorrah oro ekesehede ọnọ idemesie. Abraham ye Lot ẹma ẹdian̄ade ke emem.—Genesis 13:5-12.

Man inyene emem ye mbon en̄wen, ndi nnyịn imeben̄e idem ndida ukem edu oro Abraham ekenyenede nsịn ke edinam? Mbụk Bible emi enịm eti uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn nditiene ke ini isede iban̄a utọk. Abraham ama ekpe ubọk ete: “Kûyak utọk odu.” Abraham ekenen̄ede enyene udọn̄ ndinam emem. Ke akpanikọ utọ ikot oro ndimụm emem emem itie ebuana n̄kama ayan̄wam ke ndibiere mfịna ekededi. Ekem Abraham ama eberi ye ikọ oro, “koro nnyịn idide nditọ ete kiet.” Ntak ẹkpeyakde utọ ọsọn̄urua itie ebuana oro atak ke ntak n̄kpọ oro nnyịn imade ikan m̀mê ntan̄idem? Abraham okowụk enyịn ese se ikedide akpan n̄kpọ. Enye akanam oro ye ukpono idemowo, ke ukem ini oro ọnọde eyen eyeneka esie uku.

Ke adan̄aemi mme idaha ẹsidemerede emi ẹkemede ndiyom owo efen esịbe odụk man ẹbiere utọk, etịm ọfọn didie ntem edieke ẹkpekemede ndibiere mfịna ọkpọkpọ! Jesus esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndinam usio-ukot ke ndinam emem ye nditọete nnyịn, ikpede mmọ ubọk edieke oro edide se ẹyomde. * (Matthew 5:23, 24) Emi oyoyom nsụhọdeidem, m̀mê nsụhọde esịt, edi Peter ama ewet ete: “Ẹbọbọ nsụkidem ke idem nte mbọbọ, ẹnam n̄kpọ ẹnọ kiet eken: koro Abasi an̄wan̄wana ye mbon iseri, edi ọfọn ido ye mbon nsụkidem.” (1 Peter 5:5) Nte nnyịn inamde n̄kpọ ye mme ekemmọ andituak ibuot otụk itie ebuana nnyịn ye Abasi nnennen nnennen.—1 John 4:20.

Ke esịt esop Christian, ekeme ndiyom nnyịn  isana unen nnyịn iyak man ikeme ndinyene emem. Ediwak mbon oro ẹbuanade ye Mme Ntiense Jehovah idahaemi ẹdidụk ubon Abasi eke mme ata andituak ibuot ke isua ition emi ẹkebede. Emi ọnọ nnyịn idatesịt didie ntem! Ke akpanikọ usụn̄ nte nnyịn inamde n̄kpọ esitụk mmọ emi ye mbon en̄wen ke esop. Emi edi eti ntak nditịm n̄kere mban̄a unọ idem inemesịt, mme edinam ini nduọkodudu, mme edinam n̄kaowo, m̀mê utom oro nnyịn imekde, ikerede iban̄a nte mbon efen ẹkemede ndise nnyịn. Nte mbon efen ẹkeme ndinyene ukwan̄ ekikere mban̄a mme edinam ye utịn̄ikọ nnyịn ekededi ndien ke ntem ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ?

Apostle Paul eti nnyịn ete: “Kpukpru n̄kpọ ẹnenen ndinam, edi idịghe kpukpru n̄kpọ ẹfọn. Kpukpru n̄kpọ ẹnenen ndinam, edi idịghe kpukpru n̄kpọ ẹnam owo ẹkọri ke nti ido. Owo okûyom ufọn esie, edi oyom ufọn owo en̄wen.” (1 Corinth 10:23, 24) Nte mme Christian, nnyịn imenen̄ede inyene udọn̄ ndinam ima ye edidianakiet itie nditọete Christian ọkọri.—Psalm 133:1; John 13:34, 35.

Mme Ikọ Emi Ẹkọkde Unan

Mme ikọ ẹkeme ndinyene odudu ndinam ufọn. “Inem ikọ ebiet obukpa ọkwọk: ke enịn̄e ukpọn̄, onyụn̄ ọnọ ọkpọ odudu.” (Mme N̄ke 16:24) Mbụk aban̄ade nte Gideon ekefepde en̄wan ye mbon Ephraim owụt nte n̄ke emi edide akpanikọ.

Gideon, emi akabuanade ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ke ekọn̄ ye Midian, ama okot esien Ephraim ete ẹdin̄wam. Nte ededi, ke ẹkọn̄ ama okokụre, Ephraim ama enen̄ede ọtọhọ ye Gideon ete ke enye ikokotke mmimọ ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ekọn̄ oro. Mbụk oro ọdọhọ ete ke “mmọ ẹtọhọ ye enye eti-eti.” Gideon ama ọbọrọ ete: “Nso ke ami n̄kanam ke emi ndien, n̄kem ye eke mbufo? Nte usan̄a-mfiọhọ Ephraim ifọnke ikan ukpen̄e Abiezer? Abasi amada Oreb ye Zeeb, mbọn̄ Midian, esịn mbufo ke ubọk: ndien nso ke ami n̄keme ndinam n̄kem ye eke mbufo?” (Judges 8:1-3) Ebede ke nti ikọ esie oro ẹsụhọrede owo esịt, Gideon ama efep se ikpekekemede ndidi enyene-ndịk ekọn̄ ekpụk. Ekeme ndidi mbon esien Ephraim ẹma ẹnyene mfịna edida idem ke akpan n̄kpọ ye ntan̄idem. Nte ededi, oro ikanamke Gideon etre ndinam n̄kpọ ndisịn emem. Nte nnyịn imekeme ndinam ukem oro?

Mbon en̄wen ẹkeme ndiyat esịt ẹnyụn̄ ẹsua nnyịn. Nyịme nte ke ọmọfiọk nte etiede mmọ ke idem, nyụn̄ nam n̄kpọ ndifiọk mme ekikere mmọ. Ndi ekeme ndidi nnyịn inam mmọ ẹfụhọ ke ndusụk usụn̄? Edieke edide ntre, ntak nnyịn mînyịmeke nte ke nnyịn idi ntak mfịna oro inyụn̄ iseme iban̄a nnyịn ndinam mfịna mmọ okpon? Ikọ ifan̄ oro ẹtịmde ẹkere ẹkeme ndifiak ndiọn̄ itie ebuana oro ama akabiara. (James 3:4) Ekeme ndiyom inọ mbon oro ẹyatde esịt ima ima nsọn̄ọ. Bible ọdọhọ ete ke “ifia ama okụre ikan̄ enịme.” (Mme N̄ke 26:20) Ih, mme ikọ oro ẹtịmde ẹmek oro ẹtịn̄de ye nnennen edu ẹkeme ‘ndikabade iyatesịt mfep’ ẹnyụn̄ ẹkọk unan.—Mme N̄ke 15:1.

Apostle Paul otoro ete: “Edieke usụn̄ odude, ẹn̄wana, nte mbufo ẹkekeme, ndidu ke emem ye kpukpru owo.” (Rome 12:18) Edi akpanikọ nte ke nnyịn ikemeke ndikara mme ntụk mbon en̄wen, edi imekeme ndinam udeme nnyịn ndinam emem odu. Utu ke ndiyak idem nnọ anana-mfọnmma ntụk nnyịn m̀mê eke mbon en̄wen, nnyịn imekeme ndinam n̄kpọ idahaemi ndida mme edumbet Bible oro ẹnyenede nsọn̄ọ nsịn ke edinam. Ndise mban̄a mme utọk ke usụn̄ oro Jehovah etemede nnyịn oyosụn̄ọ ke nsinsi emem ye inemesịt nnyịn.—Isaiah 48:17.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 24]

Nte nnyịn imesisọn̄ọ iyịre ite mme n̄kpọ ẹda itie nte nnyịn imade?

[Ndise ke page 25]

Abraham ama enịm eti uwụtn̄kpọ ke ndinyịme nnọ man ẹbiere utọk