Nte Afo Ọmọfiọk Ndibet?

NTE afo emekeme ndikere adan̄a ini oro mme owo ẹsibiatde kpukpru isua ke ndibet kpọt? Mmọ ẹsibet ke udịm ke ufọkurua m̀mê ke itie unyam aranuwat. Mmọ ẹsibet ẹnọ mmimọ udia ke itie unyamudia. Mmọ ẹsibet ndikụt abiaibọk m̀mê abia edet. Mmọ ẹsibet bọs ye tren. Ih, ẹsibiat udomo ini oro akpade owo idem ke ini uwem owo ndibet mme n̄kpọ. Nte ibat kiet owụtde, mbon Germany ikpọn̄ ẹsibiat biliọn hour 4.7 kpukpru isua ndibet ke ini n̄kpọisan̄ ẹwakde ẹkaha ke usụn̄! Owo kiet ama abat okụt ete ke ibat hour emi edi ukem ye ofụri isua uwem n̄kpọ nte owo 7,000.

Ndibet ekeme ndinen̄ede n̄kama editịmede esịt. Mfịn, etie nte ini iwakke ikem ndida nnam kpukpru n̄kpọ, ndien ndikere mban̄a mme n̄kpọ en̄wen oro nnyịn ikpanamde ekeme ndinam ndibet edi ata udomo. Ewetn̄wed oro Alexander Rose ọkọdọhọ inikiet ete: “Ndibet edi ubak ọkpọsọn̄ ubiak eke edidu uwem.”

Owo ukara America oro Benjamin Franklin ama ọfiọk ete ke ndibet ekeme n̄ko ndisọn̄. Se ibede isua 250 emi ẹkebede, enye ekewet ete: “Ini edi ọsọn̄urua n̄kpọ.” Ntak edi oro mbon mbubehe ẹsiyomde mme usụn̄ ndifep edibiat ini nte mîdotke ke ini utom. Ndida esisịt ini mbot ediwak n̄kpọ ọwọrọ ata akamba udori. Mbon oro ẹnamde mbubehe ẹnọ mme owo nnennen nnennen ẹsidomo ndinọ mmọ mme n̄kpọ oro mîdaha ekese ini—mme udia oro mîdaha ini nditem, ndutịm itie unịm okụk oro ẹsịnede ke ubomisọn̄ ẹnam, ye mme n̄kpọ ntre—koro mmọ ẹfiọk ẹte ke ndinem owourua esịt abuana ndisụhọde udomo ini oro mmọ ẹbetde.

Nditahade Uwem Nnyịn

Ralph Waldo Emerson, ewet uto ọyọhọ isua ikie 19 edide owo America ama eseme inikiet ete: “Ini uwem owo oro atakde ke ndibet okpon adan̄a didie ntem!” Ke ata ndondo emi, ewetn̄wed oro Lance Morrow ama eseme aban̄a mfekuwem ye ubiak eke edibet. Edi ekem enye  ama etịn̄ aban̄a “n̄kari n̄kari ubiak edibet.” Nso idi oro? “Ndifiọk nte ke ẹyịp ata ọsọn̄urua inyene owo, ini, ubak uwem owo, atak ke nsinsi.” Edi n̄kpọ mfụhọ, edi edi akpanikọ. Ini oro ẹbiatde ke ntak edibet atak ke nsinsi.

Edi akpanikọ, edieke uwem mîkpomụhọke ntem, ndibet ikpenen̄ekede idi mfịna. Edi uwem omụhọ. Ediwak tọsịn isua emi ẹkebede, andiwet psalm eke Bible ama ọdọhọ ete: “Isua ata ye duop ẹdu ke eyo uwem nnyịn, ye isua anan̄, edieke nsọn̄idem odude; ndien iseri mmọ ẹdi ọkpọsọn̄ utom ye ukụt: koro enye (isua) awarade ndibe, ndien nnyịn idan̄a.” (Psalm 90:10) Ebiet ekededi oro nnyịn idụn̄de ye se ededi oro nnyịn idide, uwem nnyịn—mme usen, mme hour, mme minit oro ẹnade nnyịn ke iso ke ini nnyịn imanade—ẹdi esisịt. Edi, nnyịn ikemeke ndifep mme idaha oro ẹnyịkde nnyịn ndibiat ndusụk ọsọn̄urua ini oro ndibet mme n̄kpọ m̀mê mme owo.

Ndikpep Nte Ẹbetde

Ata ediwak nnyịn imodụk ubomisọn̄ oro andiwat odomode kpukpru ini ndiwat mbe ubomisọn̄ oro odude enye ke iso. Ediwak ini, isidụhe n̄kpọ oro edide usọp usọp—inyeneke n̄kpọ oro andiwat oro efehede ebịne. Kpa ye oro, enye ikemeke ndiyọ ke ini awat ubomisọn̄ efen ọbiọn̄ọde usọp esie. Unana ime esie owụt ke enye ikpepke nte ẹbetde. Ndikpep? Ih, ndifiọk nte ẹbetde edi n̄kpọ oro anade ẹkpekpep. Owo ndomokiet idaha-da enye imana. Nseknditọ ẹsiyom usọp usọp ntịn̄enyịn ke ini biọn̄ ọdọn̄de mmọ m̀mê ke ini ẹkopde ubiak. Edi n̄kukụre nte mmọ ẹkọride ke mmọ ẹsifiọk ẹte ke ndusụk ini mmimọ inyene ndibebet se mmimọ iyomde. Ke akpanikọ, sia edibet edide n̄kpọ oro owo mîkemeke ndifep ke uwem, ndifiọk nte ẹkpebetde ke ime ke ini oro edide se ẹyomde edi idiọn̄ọ edikọri nsịm ọyọhọ idaha.

Nte ededi, mme idaha ẹdu oro ẹtiede itọk itọk emi ẹnamde unana ime enen. Ebe oro emende n̄wan esie efehe aka ufọkibọk ke ntak oro enye oyomde ndiman eyen enen edieke ananade ime ke ntak oro ẹnamde ubịghi. Mme angel oro ẹkekpakde Lot ẹte ọwọrọ ke Sodom ikeben̄eke idem ndibet ke adan̄aemi Lot akanamde ubịghi. Nsobo ama asan̄a ekpere, ndien uwem Lot ye eke ubon esie ẹkedu ke itiendịk. (Genesis 19:15, 16) Nte ededi, ediwak ini uwem isidụhe ke itiendịk ke ini ẹnyịkde mme owo ndibet. Ke mme idaha oro, mme n̄kpọ ẹkpekeme ndinen̄ede mfọn edieke kpukpru owo ẹkpekpepde ndime ime—idem ọkpọkọm edibet oro okoto ntak unana owo ndidiọn̄ọ utom esie m̀mê unana udọn̄. Akan oro, ekpenen̄ede edi mmemmem ndime ime edieke kpukpru owo ẹkpekpepde ndida ini oro ẹbiatde ke ndibet nnam n̄kpọ ke usụn̄ ọnọde udori. Ekebe oro odude ke page 5 ọdọn̄ọ ndusụk ekikere ke nte ẹkpenamde edibet edi se ẹkemede ndiyọ onyụn̄ akam edi se inọde ufọn.

Owo ikemeke ndifụmi nte ke edu unana ime ekeme ndiwụt edu ntan̄idem, owo ndikere ke imokpon ibe se ẹkpedọhọde ibet. Odot owo ekededi oro enyenede utọ edu oro ekere aban̄a mme ikọ Bible oro ẹtienede mi: “Ime esịt ọfọn akan n̄kponesịt.” (Ecclesiastes 7:8) N̄kponesịt, m̀mê ntan̄idem, edi ata idiọk edu, ndien n̄ke Bible ọdọhọ ete: “Jehovah abat kpukpru okpon-esịt ke mbubiam.” (Mme N̄ke 16:5) Ke ntre, ndikpep ndime ime—ndikpep ndibet—ekeme ndiyom ete nnyịn itịm idụn̄ọde idem nnyịn ye itie ebuana nnyịn ye mme owo oro ẹdude ye nnyịn.

Ẹyenọ Ime Utịp

Nte ido edide, nnyịn imesikụt nte edide mmemmem n̄kpọ ndibet edieke nnyịn ifiọkde ite ke se nnyịn ibetde odot ye ini oro ibiatde ye nte ke enye ke akpanikọ eyedi ke akpatre. Ke afan̄ emi, ọfọn nditi akpanikọ oro nte ke kpukpru ata andituak ibuot nnọ Abasi ẹtie ẹbet edisu ikpọ un̄wọn̄ọ esie oro ẹdude ke Bible. Ke uwụtn̄kpọ, ẹsian nnyịn ke psalm eke odudu spirit Abasi ẹte: “Nti owo ẹyeda isọn̄ ẹnyene, ẹnyụn̄ ẹdụn̄ ke esịt ke nsinsi.” Apostle John ama afiak etịn̄ aban̄a un̄wọn̄ọ emi ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Owo eke anamde se Abasi amade ododu ke nsinsi.” (Psalm 37:29; 1 John 2:17) Nte an̄wan̄ade, edieke nnyịn ikpekemede ndidu uwem ke nsinsi, ndibet ikpedịghe akamba mfịna. Edi nnyịn idụhe uwem ke nsinsi idahaemi. Nte akam owụt ifiọk nditịn̄ mban̄a nsinsi uwem?

 Mbemiso ibọrọde, ti ete ke Abasi okobot akpa ete ye eka nnyịn ye idotenyịn ndidu uwem ke nsinsi. Ekedi n̄kukụre koro mmọ ẹkenamde idiọkn̄kpọ ke mmọ ẹkeduọk idotenyịn oro eke idemmọ ye eke nditọ mmọ—esịnede nnyịn. Nte ededi, ke ndondo oro mmọ ẹma ẹkenam idiọkn̄kpọ, Abasi ama etịn̄ uduak esie ndibiat utịp nsọn̄ibuot mmọ. Enye ama ọn̄wọn̄ọ edidi “mfri,” emi ekedide Jesus Christ.—Genesis 3:15, NW; Rome 5:18.

Edide nnyịn nte owo kiet kiet iyọbọ ufọn itọ edisu mme un̄wọn̄ọ esie edi ubiere nnyịn. Ndinam ntre oyoyom ime. Man an̄wam nnyịn ikpep utọ ime emi, Bible esịn udọn̄ ọnọ nnyịn nditie n̄kere uwụtn̄kpọ ọtọin̄wan̄. Enye ọtọ n̄kpasịp esie onyụn̄ enyene nditie mbet ke ime—anamde se enye ekemede ndinam man ekpeme mfri esie—tutu ekem ini ukpen̄e. Ekem ẹnọ ime esie utịp, enye onyụn̄ okụt mfri utom esie. (James 5:7) Apostle Paul asiak uwụtn̄kpọ ime efen. Enye eti nnyịn aban̄a iren ye iban mbuọtidem eke eset. Mmọ ẹkedori enyịn ndikụt edisu mme uduak Abasi, edi mmọ ẹkenyene ndibet edikem ini Abasi. Paul esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndikpebe mmọ, “emi ẹkesan̄ade ke mbuọtidem ye ime ẹbọ mme un̄wọn̄ọ Abasi ẹnyene.”—Mme Hebrew 6:11, 12.

Ih, ndibet edi n̄kpọ oro owo mîkemeke ndifep ke uwem. Edi enye inyeneke ndidi ntak mfụhọ kpukpru ini. Ye mbon oro ẹtiede ẹbet edisu mme un̄wọn̄ọ Abasi, enye ekeme ndidi ntak idatesịt. Mmọ ẹkeme ndida ini oro mmọ ẹbetde nnam n̄kpọ ebe ke ndikọri n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye Abasi ye ke ndinam mme utom oro ẹwụtde mbuọtidem mmọ. Ndien ebede ke akam, ukpepn̄kpọ, ye editie n̄kere, mmọ ẹkeme ndikọri ọkpọsọn̄ mbuọtidem nte ke kpukpru se Abasi ọn̄wọn̄ọde ẹyesu ke edikem ini esie.

[Ekebe/Mme ndise ke page 5]

SỤHỌDE UBIAK EDIBET!

Bem iso nam ndutịm! Edieke afo ọfiọkde ke imọ iyebet, tịm idem ndikot n̄wed, ndiwet n̄kpọ, ndidọk ọfọn̄, m̀mê ndibuana ke ndusụk edinam efen oro ẹnyenede ufọn.

Da ini oro nditie n̄kere n̄kpọ, kpa n̄kpọ oro akade-ka iso ọsọn̄ ndinam ke ererimbot nnyịn oro etiede itọk itọk.

Nịm mme n̄wed kpere urụk ukopikọ man okot edieke n̄kpọ ọbiọn̄ọde nneme fo ke urụk ukopikọ; ke minit ition m̀mê duop, afo emekeme ndikot ediwak ikpan̄wed.

Ke ini ebetde ke otu, da ifet oro, edieke odotde, nditọn̄ọ nneme ye mbon efen nnyụn̄ mbuana mme ekikere oro ẹbọpde-bọp ye mmọ.

Sịn n̄wed uwet n̄kpọ m̀mê edikot n̄wed ke ubomisọn̄ fo nọ mme ini oro afo edibetde ke unana idotenyịn.

Bọp enyịn, duọk odudu, mîdịghe bọn̄ akam.

EDIBET ORO OKỤTDE UNEN ỌKỌN̄Ọ AKPAN AKPAN KE EDU YE EDIBEM ISO NTIE N̄KERE.