Eseme Kaban̄a Un̄wam

“ABASI emefre mi!” ntem ke n̄wan Brazil kiet okofiori. Ke ebe esie ama akakpa mbabuat n̄kpa, enye ama ekere ke uwem imọ ikenyeneke ufọn aba. Ndi akanam afo omodomo ndinọ owo oro ofụhọde m̀mê esemede oyom un̄wam, ndọn̄esịt?

Ndusụk owo ẹsinen̄ede ẹkop iduọesịt tutu ẹwot idem—ndien ediwak ke otu mmọ ẹdi mme uyen. Nte ekemde ye n̄wedmbụk n̄kpọntịbe oro Folha de S. Paulo, ndụn̄ọde kiet ke Brazil owụt nte ke “uwotidem ke otu mme uyen ọmọdọk ke mbahade 26 eke ikie.” Ke uwụtn̄kpọ, kere se iketịbede inọ Walter, * akparawa kiet ke São Paulo. Enye ikenyeneke ete m̀mê eka, inyeneke ufọk, inyeneke itie udu ikpọn̄, inyeneke mme ufan oro enye ekemede ndiberi edem. Man etre unana inemesịt esie, Walter ama ebiere ndiduọ ndụk inyan̄.

Edna, eka emi ọbọkde nditọ ikpọn̄, ama enyenyene nditọ iba ke ini enye okosobode eren efen. Ke ọfiọn̄ kiet kpọt ama ekebe, mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndidụn̄ ọtọkiet ke ufọk eka eren oro, emi ekesịnde idem ke ubụpekpo onyụn̄ edide owo mmịn. Edna ama enyene eyen efen, ọtọn̄ọ ndin̄wọn̄ mmịn ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄, onyụn̄ enen̄ede okop mfụhọ tutu odomo ndiwot idem. Ke akpatre, ẹma ẹbọ enye unen edibọk nditọ esie.

Nso kaban̄a mbonusọn̄? Maria ama esima ndibre mbre onyụn̄ ama nditịn̄ ikọ. Nte ededi, nte enye ọkọkọride ọsọn̄, enye ama ọtọn̄ọ nditịmede esịt mban̄a utom esie nte nurse koro enye okokopde ndịk ete ke imọ iyanam mme ndudue. Emi ama anam enye ofụhọ. Ke ama okodomo ndisọbọ idemesie ikpọn̄, enye ama oyom un̄wam ibọkusọbọ, ndien eketie nte usọbọ oro enye ọkọbọde ama enyene ufọn. Edi ke ini enye akatabade utom esie ke edide isua 57 ke emana, mfụhọ ama afiak edi ata ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ tutu enye ikekemeke ndikụt usọbọ. Maria ama ọtọn̄ọ ndikere mban̄a uwotidem.

Prọfesọ José Alberto Del Porto eke Ufọkn̄wed Ntaifiọk São Paulo ọdọhọ ete: “N̄kpọ nte mbahade 10 eke ikie ke otu mbon oro ẹkopde mfụhọ ẹsiyom ndiwot idem.” Akwa abiausọbọ United States oro, Dr. David Satcher, ọtọt ete: “Ọsọsọn̄ ndinịm nte ke mbon oro ẹwotde idem ẹwak ẹkan mbon oro owo owotde, edi enye edi akpanikọ oro akamade mfụhọ.”

Ndusụk ini edidomo ndiwot idem, ke nditịm ntịn̄, edi ediseme nyom un̄wam. Ndien ke akpanikọ mbonubon ye mme ufan ẹsiyom ndinam nnennen  n̄kpọ nnọ owo oro ọduọkde idotenyịn. Nte ededi, idin̄wamke nditịn̄ mme utọ ikọ nte: “Tre ndiseme idem,” “Eke ediwak owo ọdiọk akan okwo” m̀mê, “Kpukpru nnyịn imesinyene idiọk idaha ke ini ke ini.” Utu ke oro, ntak mûdịghe ata ufan ye eti andikpan̄ utọn̄? Ih, domo ndin̄wam owo iduọesịt ndikụt nte ke odot ẹdu uwem.

Ewetn̄wed owo France oro Voltaire ekewet ete: “Owo oro owotde idem mfịn ke ntak ọkpọsọn̄ mfụhọ, akpama ndisụk ndu uwem edieke enye akpakayakde urua kiet ebe.” Ọfọn, do, didie ke mbon oro ẹma ẹkeduọk idotenyịn ẹkeme ndifiọk nte ke odot ẹdu uwem?

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 3]

Ibat uyen ye ikpọ owo oro ẹwotde idem ke aka iso ndikọri

[Ndise ke page 4]

Didie ke afo ekeme ndin̄wam owo oro ọduọkde idotenyịn?