Nte Idaha Ido Uwem eke Bible Edi Mfọnn̄kan?

“N̄KAOWO oyom orụk nti ido oro ẹnọde mme andibuana ke enye ukpeme ye ndausụn̄.” Ntre ke enyene-ifiọk owo Germany oro edide ewetn̄wed ye okot mbụk n̄kpọntịbe ekebe ndise ọkọdọhọ. Ke akpanikọ, oro esịne ifiọk. Man n̄kaowo ọsọn̄ọ ada onyụn̄ oforo, ana mme owo ẹnyene eti ndutịm kaban̄a mme idaha oro ẹnyịmede oro anamde ẹdiọn̄ọ se inende ye se ikwan̄ade, se idide eti m̀mê idiọk. Mbụme edi: Mme idaha ewe ẹdi mfọnn̄kan ẹnọ n̄kaowo ye mme andibuana ke enye?

Edieke ẹmekde mme idaha ido uwem eke Bible, mmọ ẹkpenyene ndin̄wam mme owo ẹdu uwem inemesịt oro enyenede iwụk. Ke ntatara usụn̄, oro ayanam n̄kaowo oro etienede mme ido uwem oro enen̄ede okop inemesịt onyụn̄ etịm enyene iwụk. Nte se itịbede edi oro? Ẹyak nnyịn idụn̄ọde se Bible enyenede nditịn̄ mban̄a akpan n̄kpọ iba: edinam akpanikọ ke ndọ ye edinam akpanikọ ke uwem ofụri usen.

Sọn̄ọ Diana ye Nsan̄a Fo

Andibot nnyịn ama obot Adam ndien ekem obot Eve ndidi nsan̄a esie. Ndọ mmọ ekedi akpa ndọ ke mbụk ndien ekenyene ndidi itie ebuana oro akade-ka iso. Abasi ama ọdọhọ ete: ‘Owo ọyọkpọn̄ ete esie ye eka esie, onyụn̄ adiana ye n̄wan esiemmọ.’ N̄kpọ nte isua 4,000 ke ukperedem, Jesus Christ ama  afiak etịn̄ idaha ndọ emi ọnọ kpukpru mme anditiene enye. Ke adianade do, enye ama obiom ebuana idan̄ ke ọwọrọde ọkpọn̄ ndọ, ikpe.—Genesis 1:27, 28; 2:24; Matthew 5:27-30; 19:5.

Nte Bible ọdọhọde, akpan ukpọhọde iba ke ndinyene inem inem ndọ ẹdi ima ye ukpono ke n̄kan̄ nsan̄a mbiba. Ebe, oro edide ibuotufọk, ekpenyene ndiwụt ima unana ibụk ebe ke ndiyom ufọn n̄wan esie. Enye ekpenyene ndidu uwem ye n̄wan nte “enyene-ibuot owo” ikponyụn̄ ‘isọn̄ke ido’ ye enye. Ana n̄wan “eten̄e ebe” esie. Edieke mme nsan̄a ndọ ẹtienede mme edumbet emi, ẹkeme ndikpan m̀mê ndikan ekese mfịna ke ndọ. Ebe oyoyom ndisọn̄ọ ndiana ye n̄wan esie n̄wan oyonyụn̄ oyom ndisọn̄ọ ndiana ye ebe esie.—1 Peter 3:1-7; Colossae 3:18, 19; Ephesus 5:22-33.

Ndi idaha Bible oro nte owo ọsọn̄ọ adiana ye nsan̄a esie ke edinam akpanikọ esitịp esịn ke inem inem ndọ? Ọfọn, kere ban̄a mme uyarade ndụn̄ọde oro ẹkenamde ke Germany. Ẹma ẹbụp mme owo m̀mê mme n̄kpọ ewe idi akpan n̄kpọ inọ eti ndọ. Kiet ke otu ata akpan n̄kpọ oro ẹkesiakde ekedi edem mbiba ndinam akpanikọ. Nte afo unyịmeke ute ke mme ọdọ ndọ ẹsikop inemesịt ẹkan ke ini mmọ ẹfiọkde ẹte ke nsan̄a ndọ mmimọ anam akpanikọ?

Nso Edieke Mme Mfịna Ẹdemerede?

Nte ededi, nso ke ẹkpenam edieke ebe ye n̄wan ẹnyenede ọkpọsọn̄ utọk? Nso ke ẹkpenam edieke ima mmọ ebịtde? Nte nditre ndọ oro idịghe mfọnn̄kan n̄kpọ ke utọ idaha oro? Mîdịghe nte osụk esesịne ifiọk nditiene idaha Bible oro nte owo ọsọn̄ọ adiana ye nsan̄a esie ke edinam akpanikọ?

Mme andiwet Bible ẹma ẹfiọk ẹte ke kpukpru mme ọdọ ndọ ẹyenyene mme mfịna nte utịp unana mfọnmma. (1 Corinth 7:28) Kpa ye oro, mme ọdọ ndọ oro ẹtienede mme idaha ido uwem eke Bible ẹsidomo ndifen nnọ nnyụn̄ mbiere mme utọk mmọ ọtọkiet. Edi akpanikọ, mme idaha ẹsidu—utọ nte efịbe m̀mê mfiomo—emi Christian nte odotde ekemede ndikere mban̄a edidian̄ade ntie m̀mê usiondọ. (Matthew 5:32; 19:9) Edi nditre ndọ ke ibụmede ye unana ata akpan ntak m̀mê man ẹdọ owo efen ayarade ibụk ibụk unana edikere mban̄a mbon efen. Enye ke akpanikọ inamke uwem owo enyene iwụk m̀mê inemesịt. Ẹyak nnyịn ikere iban̄a uwụtn̄kpọ kiet.

Peter ama ọfiọk ke ndọ imọ ikenyeneke aba inem oro enye ekenyenede ini kiet ko. * Ntem, enye ama ọwọrọ ọkpọn̄ n̄wan esie okodụn̄ ye Monika, oro ama ọkọkpọn̄ ebe esie. Nso ikedi utịp? Ke ufan̄ ọfiọn̄ ifan̄, Peter ama enyịme ete ke ndidụn̄ ye Monika “ikedịghe mmemmem n̄kpọ nte n̄kekerede ke eyedi.” Ntak mîkedịghe? Ẹma ẹkụt mme ndudue ke obufa itie ebuana emi kpa nte ẹkekụtde ke akani. Man anam mme n̄kpọ ẹtetịm ẹdiọk, ibụmede ibụmede ye ibụk ibụk ubiere esie ama esịn enye ke ikpọ mfịna okụk. N̄ko-n̄ko, nditọ Monika ẹma ẹkop mfịghe ke n̄kan̄ eke ntụk ke ntak akwa ukpụhọde emi ke uwem ubon mmọ.

Nte ifiọk n̄kpọntịbe emi owụtde, ke ini n̄kpọsọn̄ mfịna ẹdude ke ndọ, ndifehe n̄kpọn̄ ndọ isidịghe usọbọ. Ke n̄kan̄ eken, ndida nti ido uwem eke Ikọ Abasi, kpa Bible, ndu uwem kpa ye n̄kpọsọn̄ mfịna esiwak ndinam ndọ odu ke ifụre ye ke emem. Ntre ke ekedi ye Thomas ye Doris.

Thomas ye Doris ẹma ẹdọ ndọ ke se ibede isua 30 ke ini Thomas ọkọtọn̄ọde ndin̄wọn̄ mmịn ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄. Doris ama enen̄ede ofụhọ, ndien mmọ mbiba ẹma ẹkere ẹban̄a usiondọ. Doris ama etịn̄ ọnọ kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah. Ntiense oro ama owụt Doris se Bible etịn̄de aban̄a ndọ, esịnde udọn̄ ọnọ enye ete okûsọsọp ubiere ndidian̄ade ntie edi yak enye ebem iso ọkọk ibuot ye ebe esie man ẹdomo ndikụt usọbọ. Se Doris akanamde edi oro. Ke ufan̄ ọfiọn̄ ifan̄, mmọ ikekereke iban̄a usiondọ aba. Thomas ye Doris ẹma ẹbiere mme mfịna mmọ ọtọkiet. Nditiene item Bible ama anam ndọ mmọ ọsọn̄ idem onyụn̄ ọnọ mmọ ifet ndibiere mme mfịna mmọ.

Edinam Akpanikọ ke Kpukpru N̄kpọ

Ndisọn̄ọ ndiana ye nsan̄a ndọ ke edinam akpanikọ oyom ukeme ido uwem ye edima edumbet. Ẹyom mme ukem edu oro man ẹka iso ẹnam akpanikọ ke ererimbot unana edinam  akpanikọ. Bible enyene ekese nditịn̄ mban̄a edinam akpanikọ. Apostle Paul ama ewet ọnọ ẹsọk mme Christian akpa isua ikie ke Judea ete: “Nnyịn iyom ndinam akpanikọ ke kpukpru n̄kpọ.” (Mme Hebrew 13:18, NW) Nso ke oro ọwọrọ?

Owo oro anamde akpanikọ esitịn̄ akpanikọ inyụn̄ ibian̄ake abian̄a. Enye inamke asari ke mme edinam esie ye mbon efen—etie in̄wan̄în̄wan̄, owụt ukpono, ibian̄ake abian̄a m̀mê nditụn owo usụn̄. Akan oro, owo oro anamde akpanikọ edi owo oro enyenede nsọn̄ọnda oro mîsitụkke ekemmọ owo. Mbon oro ẹnamde akpanikọ ẹsinam ibetedem ye mbuọtidem ẹkọri, oro ẹsidade ẹsịm nti edu uwem ẹnyụn̄ ẹsịnde udọn̄ ẹnọ mme itie ebuana oro ẹsọn̄de idem.

Nte mbon oro ẹnamde akpanikọ ẹsikop inemesịt? Ọfọn, mmọ ẹnyene ntak ndikop inemesịt. Kpa ye oro n̄wo ye utụk ẹtarade—mîdịghe ekeme ndidi ke ntak n̄wo ye utụk—mbon en̄wen ke ofụri ofụri ẹsima mbon oro ẹnamde akpanikọ. Nte ekemde ye ndụn̄ọde kiet oro ẹkenamde ye n̄kparawa owo, edinam akpanikọ edi edu oro mbahade 70 eke ikie ke otu mbon oro ẹkedade ẹnam ndụn̄ọde ẹkenen̄erede ẹma. N̄ko-n̄ko, inamke n̄kpọ m̀mê nnyịn idi isua ifan̄ ke emana, edinam akpanikọ edi akpan edu oro isiyomde ke idem mbon oro nnyịn idade nte mme ufan.

Ẹma ẹkpep Christine ndiyịp inọ toto ke ini emi enye ekedide isua 12 ke emana. Ke ediwak isua enye ama akabade edi n̄wọrọnda inọ ekpatọfọn̄. Enye anam an̄wan̄a ete: “Ama odu mme usen oro n̄kesikamade DM 5,000 [$2,200, U.S.] nnyọn̄ ufọk.” Edi ẹma ẹsimụm Christine ediwak ini, ndien kpukpru ini enye okodu uwem ke ndịk edidi se ẹnọde aka ufọk-n̄kpọkọbi. Ke ini Mme Ntiense Jehovah ẹkenamde se Bible etịn̄de aban̄a edinam akpanikọ an̄wan̄a enye, Christine ama ama mme idaha ido uwem eke Bible. Enye ama ekpep ndinam item oro: “Owo eke esiyịpde inọ, okûyịp aba.”—Ephesus 4:28.

Etisịm ini oro Christine akanade baptism nte kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah, enye ikedịghe aba inọ. Enye ama odomo ndinam akpanikọ ke kpukpru n̄kpọ, sia Mme Ntiense ẹdoride nsọn̄uyo ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ke edinam akpanikọ ye mme edu Christian eken. N̄wedmbụk n̄kpọntịbe oro Lausitzer Rundschau ọtọt ete: “Ẹda mme ikọ ẹban̄ade ido uwem utọ nte edinam akpanikọ, mfara ke idem, ye ima mbọhọidụn̄ ke ata akpan n̄kpọ ke ido ukpono Mme Ntiense.” Didie ke Christine ekere aban̄a ukpụhọde emi ke uwem esie? “Mmenen̄ede n̄kop inemesịt idahaemi ke mma n̄ketre ndiyịp inọ. Etie mi ke idem nte ke ndi andibuana ke n̄kaowo oro enyenede ukpono.”

Ofụri N̄kaowo Ọbọ Ufọn

Mbon oro ẹnamde akpanikọ ẹnọ nsan̄a ndọ mmọ ye mbon oro ẹnamde akpanikọ ke kpukpru n̄kpọ isikopke inemesịt ke idemmọ kpọt edi ẹsinyene ufọn ẹnọ n̄kaowo ke ofụri ofụri. Mme ekpeutom ẹsima mme anamutom oro mîtụkke utụk. Kpukpru nnyịn imesima ndinyene mme mbọhọidụn̄ oro ikemede ndibuọt idem, ndien nnyịn imesima ndidep n̄kpọ ke ufọkurua mme anam-mbubehe oro ẹnamde akpanikọ. Nte nnyịn isikponoke mbon mbre ukara, mme bodisi, ye mme ebiereikpe oro ẹsọnde n̄wo? Obio esibọ ufọn akamba akamba ke ini mme andibuana ke enye ẹnamde akpanikọ ke ntak edumbet, idịghe n̄kukụre ke ini eferede mmọ ke idem ndinam ntre.

N̄ko-n̄ko, mme nsan̄a ndọ oro ẹnamde akpanikọ ẹdi itiat idakisọn̄ ẹnọ mme ubon oro ẹnyenede iwụk. Ndien ata ediwak owo ẹyenyịme ye owo mbre ukara Europe oro ọkọdọhọde ete: “Ubon ke osụk ededi ata akpan ebiet ifụre ye uduak ọnọ owo tutu esịm mfịn.” Emem emem ekpụk ubon edi ebiet oro ikpọ owo ye nditọwọn̄ ẹnyenede mfọnn̄kan ifet ndinyene ifụre eke ntụk. Ke ntem mbon oro ẹnamde akpanikọ ke ndọ ẹn̄wam ke ndibọp n̄kaowo oro enyenede iwụk.

Kere ban̄a ufọn oro kpukpru owo ẹkpebọde edieke mme nsan̄a ndọ oro ẹfehede ẹkpọn̄, mme esopikpe usiondọ, m̀mê mme mfịna unen edikpeme nditọ mîkpodụhe. Ndien nso edieke mme inọ ekpatọfọn̄, mme inọ ufọkurua, mme eyịp okụk, ikpọ owo ukara oro ẹdiade n̄wo, m̀mê mme abian̄a abian̄a ntaifiọk mîkpodụhe? Nte oro etie nte ikpîkpu ndap? Idịghe ntre inọ mbon oro ẹnyenede ọkpọsọn̄ udọn̄ ke Bible ye se enye etịn̄de aban̄a ini iso nnyịn. Ikọ Abasi ọn̄wọn̄ọ ete  ke ibịghike Obio Ubọn̄ Messiah Jehovah ayakara ofụri n̄kaowo ke isọn̄. Ke idak Obio Ubọn̄ oro ẹyekpep kpukpru mme andidu ke idak esie ndidu uwem ekekem ye mme idaha ido uwem eke Bible. Adan̄aoro, “nti owo ẹyeda isọn̄ ẹnyene, ẹnyụn̄ ẹdụn̄ ke esịt ke nsinsi.”—Psalm 37:29.

Idaha Ido Uwem eke Bible Edi Mfọnn̄kan

Ediwak miliọn mbon oro ẹdụn̄ọrede Edisana N̄wed Abasi ẹdi ẹdifiọk ẹte ke item Bible ọkọn̄ọ ke ọniọn̄ Abasi, oro enen̄erede okon̄ akan ekikere owo. Utọ mbon oro ẹda Bible nte se ẹkemede ndiberi edem ye se inyenede ufọn inọ uwem ke ererimbot mfịn. Mmọ ẹfiọk ẹte ke ndinam item oro odude ke Ikọ Abasi edi kaban̄a mfọnọn̄kpọ mmimọ.

Ntem, utọ mbon oro ẹsinam item Bible emi: “Buọt idem fo ye Jehovah ke ofụri esịt fo; ndien kûberi edem ke asian fo. Diọn̄ọ enye ke kpukpru usụn̄ fo, ndien enye eyenen̄ede usụn̄ fo enịm.” (Mme N̄ke 3:5, 6) Ke ndinam ntre, mmọ ẹsinen̄ede ẹfori uwem mmọ, mmọ n̄ko ẹsinyene ufọn ẹnọ mbon oro ẹdude ye mmọ. Ndien mmọ ẹkọri ọkpọsọn̄ mbuọtidem ke “uwem emi edidide,” ke ini ofụri ubonowo ẹditienede idaha ido uwem eke Bible.—1 Timothy 4:8.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Se Ẹwetde ke Ikpọ Abisi ke page 5]

Kpa ye n̄kpọsọn̄ mfịna ke ndọ, ndida mme edumbet Bible ndu uwem esiwak ndinam ndọ odu ke ifụre ye ke emem

[Se Ẹwetde ke Ikpọ Abisi ke page 6]

Kpa ye oro n̄wo atarade—mîdịghe ekeme ndidi ke ntak n̄wo—mbon en̄wen ke ofụri ofuri ẹsima mbon oro ẹnamde akpanikọ