Mme Unan Ekọn̄

“MME andikan isidụhe ke ekọn̄,” ntre ke akani owoekọn̄ oro akakade Ekọn̄ Ererimbot II eketịn̄. “Mme andikpu kpọt ẹsidu.” Ediwak owo ẹnyịme ye enye. Ekọn̄ asan̄a ye enyene-ndịk ekọmurua; mme andikan ọkọrọ ye mbon oro ẹkande mmọ ẹsikpe enyene-ndịk ekọmurua. Idem ke ekọn̄ ama okokụre, ediwak miliọn owo ẹsika iso ẹdu ke ndutụhọ otode mme enyene-ndịk unan ekọn̄.

Mme unan ewe? Ekọn̄ ekeme ndisobo akwa udịm owo, anamde ẹnyene ata ediwak nditọakpa ye mme ebeakpa. Ediwak mme andibọhọ ẹsinyene enyene-ndịk ndo ke ikpọkidem ye ke ekikere. Ẹkeme ndinam ediwak miliọn owo ẹdu ke unana m̀mê ndinyịk mmọ ẹkabade ẹdi mbon itọkekọn̄. Nte nnyịn imekeme ndikere mban̄a usua ye mfụhọ oro osụk odude ke esịt mbon oro ẹbọhọde mme utọ ekọn̄ oro?

Mme Ntatara Unan

Mme unan emi ekọn̄ ọnọde mme owo ke esịt ẹsika iso ẹtara anyan ini ke ẹma ẹketre ekọn̄, ẹtre nditop ikan̄, ndien mbonekọn̄ ẹnyọn̄ọde ufọk. Mme emana ini iso ẹkeme ndinyene ata ndotndot usua mban̄a kiet eken. Ke usụn̄ emi, mme unan oro ekọn̄ kiet ọnọde ekeme ndidi ntak ekọn̄ efen.

Ke uwụtn̄kpọ, Ediomi Versailles, emi ẹkesịnde ubọk ke 1919 man ẹtre Ekọn̄ Ererimbot I, ama ọnọ Germany mme idaha oro nditọisọn̄ esie ẹkedade nte n̄kpọsọn̄ idaha ye usio usiene. Nte The Encyclopædia Britannica ọdọhọde, mme ikọ ediomi oro “ẹma ẹdemede iyatesịt ke otu mbon Germany ẹnyụn̄ ẹdemede udọn̄ edisio usiene.” Ndusụk isua ke ukperedem, “ediyat esịt mban̄a utọ ediomi emem oro ama ọnọ Hitler n̄kpọ ndida ntọn̄ọ” onyụn̄ edi kiet ke otu mme n̄kpọ oro ẹkedade ẹkesịm Ekọn̄ Ererimbot II.

Ekọn̄ Ererimbot II ọkọtọn̄ọ ke Poland onyụn̄ atara ekesịm mbon Balkan. Mme unan oro mme ekpụk ẹkenọde kiet eken ke ikpehe oro ke mme iduọk isua 1940 ẹma ẹn̄wam ndidiọn̄ usụn̄ nnọ ekọn̄ ke otu mbon Balkan ke iduọk isua 1990. Die Zeit, n̄wedmbụk n̄kpọntịbe Germany, ọkọdọhọ ete: “Idiọk edu usua ye usio usiene amakabade edi n̄kpọ oro akade-ka iso, asan̄ade esịm eyo nnyịn.”

Edieke anade ubonowo odu ke emem, ke akpanikọ ẹnyene ndikọk mme unan ekọn̄. Didie ke ẹkeme ndinam oro? Nso ke ẹkeme ndinam man ẹsọhi usua ye mfụhọ ẹfep? Anie ekeme ndikọk mme unan ekọn̄?

 [Ebiet ẹdade ndise ẹto ke page 2]

IKPAEDEM: Fatmir Boshnjaku

[Mme ebiet ẹdade ndise ẹto ke page 3]

U.S. Coast Guard photo

UN PHOTO 158297/J. Isaac