Mme Anam Ikọ Abasi Ẹkop Inemesịt

“Nnyịn ida akamba mbono emi nte ndutịm Jehovah efen efen nditịm nnyịn idem nnọ n̄kaiso utom Obio Ubọn̄,” ntem ke kiet ke otu mme etịn̄ikọ ọkọdọhọ ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ mbono District “Mme Anam Ikọ Abasi” eke Mme Ntiense Jehovah. Enye ama aka iso ete: “Nnyịn imetịm idem nnyịn ndidi se ẹnọde ukpep ẹban̄a inem inem uwem ubon, ndidi se ẹnọde nsịnudọn̄ ndisịk n̄kpere esop Jehovah, ndidi se ẹdemerede udọn̄ ndika iso nsịn ifịk ke utom Obio Ubọn̄, ndinyụn̄ ndi se ẹtide ufọn ndidu ke edidemede.”

ỌTỌN̄ỌDE ke utịt utịt May 2000, ediwak miliọn mme anam ikọ Abasi ye mme ufan mmọ ẹma ẹbụn̄ọ ẹka ediwak ebiet ke mme itie tọsịn ke ofụri ererimbot man ẹkebọ akpan ukpep ke Bible. Nso ke mmọ ẹkekpep ke mbono usen ita oro?

Akpa Usen —Ẹkûfre Nti Enọ Jehovah

Ke utịn̄ikọ ediberede, etieibuot okpokoro ama ọdọhọ otuowo ete ẹbọ mme edidiọn̄ ẹtode edidianakiet ntuak ibuot nnọ Jehovah ke mme mbono. Ẹma ẹn̄wọn̄ọ ẹnọ kpukpru mme andidụk ẹte ke mbuọtidem mmọ ọyọkọri ye nte ke ọkpọkpọ itie ebuana mmọ ye Jehovah ọyọsọn̄.

“Abasi inemesịt” ọfiọk se nnyịn iyomde man inyene inemesịt. (1 Timothy 1:11, NW) Ntem, utịn̄ikọ oro “Ndinam Uduak Abasi Ada Inemesịt Edi” ama ọsọn̄ọ etịn̄ nte ke Ikọ Jehovah, kpa Bible, owụt mfọnn̄kan usụn̄ udu uwem. (John 13:17) Ediwak ndụn̄ọde oro ẹkenamde ye Mme Ntiense Jehovah oro ẹnamde utom ke anyan ini ẹma ẹwụt nte edinam uduak Abasi ke nsio nsio idaha anamde uwem nnyịn enyene se ọwọrọde. Utịn̄ikọ efen, “Ẹdat Esịt ke Nti Ido Jehovah,” ama ọsọn̄ọ etịn̄ nte ke nte “mme andikpebe Abasi,” mme Christian ẹyom ndinyene “kpukpru nti ido” ke uwem mmọ. (Ephesus 5:1, 9) N̄wọrọnda usụn̄ kiet ndinam emi edi ke ndikwọrọ eti mbụk nnyụn̄ nnam mme mbet.—Psalm 145:7.

Utịn̄ikọ oro “Ẹka Iso Ẹsọn̄ọ Ẹda Nte N̄kpọ Eke Ẹkụtde Enye Emi Enyịn Mîkwe” ama owụt nte ọkpọsọn̄ mbuọtidem an̄wamde nnyịn “ndikụt” Abasi emi enyịn mîkwe. Etịn̄ikọ ama anam an̄wan̄a nte mme owo oro ẹnyenede udọn̄ ke n̄kpọ eke spirit ẹfiọkde mme edu Abasi, esịnede ukeme esie ndikam mfiọk se nnyịn ikerede. (Mme N̄ke 5:21) Mbon oro ẹkedade ẹnam ndụn̄ọde ẹma ẹbụk mme usio-ukot oro mmọ ẹkenamde man ẹkọri mbuọtidem oro etịmde ọsọn̄ ẹnyụn̄ ẹnịm mme udọn̄ n̄kpọ eke spirit akpa ke uwem mmọ.

Ikpehe usenubọk ekesịm utịt ye utịn̄ikọ ibuotikọ mbono oro, “Ẹtoro Jehovah—Andinam Mme Utịben̄kpọ.” Enye ama an̄wam otuowo ẹfiọk ẹte ke adan̄a nte nnyịn ikpepde iban̄a Jehovah, ntre ke nnyịn ikụt mme ntak efen efen nditoro enye nte Andinam  mme utịben̄kpọ. Etịn̄ikọ ama ọdọhọ ete: “Nte nnyịn ikerede iban̄a mme utịbe utom obot Abasi ọkọrọ ye kpukpru utịben̄kpọ oro enye anamde ọnọ nnyịn idahaemi, ntotụn̄ọ esịtekọm onụk nnyịn nditoro enye. Nte nnyịn itiede ikere mme utịben̄kpọ oro enye akanamde ke ibuot ikọt esie ke eset, ọdọn̄ nnyịn nditoro enye. Ndien nte ikerede iban̄a mme un̄wọn̄ọ ẹban̄ade mme utịben̄kpọ oro Jehovah edinamde, nnyịn n̄ko iyoyom mme usụn̄ ndiwụt esịtekọm.”

Ikpehe edinam uwemeyo ọkọtọn̄ọ ye utịn̄ikọ oro “Ẹkûkpa Mba ke Edinam Eti N̄kpọ,” emi eketide otuowo nte ke mme mfịghe ererimbot emi ẹsọn̄ọ nte ke utịt emekpere. (2 Timothy 3:1) Nte ededi, ebede ke nditre ndikpa mba, nnyịn imekeme ndiwụt ite ke nnyịn “idi mmọ emi ẹbuọtde idem isịm edinyan̄a ukpọn̄.”—Mme Hebrew 10:39.

Ewe item Bible ke ẹkenọ kaban̄a uwem ubon? Akpa nneme ke mbono oro—“Ẹsụk Ibuot Ẹnọ Ikọ Abasi”—ọkọtọn̄ọ ye ikpehe oro “Ke Ndimek Nsan̄a Ndọ.” Ndimek nsan̄a ndọ edi kiet ke otu ata akpan ubiere oro mme owo ẹnamde. Ntem, mme Christian ẹsiyom ndibet tutu mmọ ẹkọri ẹsịm ọyọhọ idaha mbemiso ẹdọde ndọ, ndien mmọ ẹnyene ndidọ “owo Abasi ikpọn̄-ikpọn̄.” (1 Corinth 7:39) Udiana ikpehe ke nneme oro ọkọdọhọ nte ke Jehovah oyom kpukpru ubon Christian ẹkụt unen nte otu oro ọsọn̄de idem ke n̄kan̄ eke spirit, ndien enye ama ọnọ nti usụn̄ emi ẹkemede ndinam emi. Akpatre ikpehe ama eti mme ete ye eka nte ke ndikpep nditọ mmọ ẹma Abasi ọtọn̄ọ ye ima emi mme ete ye eka ẹmade Abasi.

Mme akpan n̄kpọ oro ẹkesiode ẹwụt ke utịn̄ikọ oro “Ẹkpeme Idem ke Ufụmikọ ye Ikọ-Edem” ẹma ẹn̄wam kpukpru owo ndikụt nte ke okposụkedi ndyọ ndyọ n̄kpọ ẹsitịbede, nnyịn inyene ndinam n̄kpọ mban̄a mmọ ke ọniọn̄, idịghe ndisọsọp nnịm kpukpru n̄kpọ ke akpanikọ, ke ini ikopde mme ntọt oro ẹdemerede udọn̄. Mme Christian ẹnam etịm ọfọn nditịn̄ mban̄a se mmọ ẹfiọkde nte edide akpanikọ—eti mbụk Obio Ubọn̄. Ediwak owo ẹma ẹkụt nte utịn̄ikọ oro eketienede, “Ndiyọ ‘N̄kukịm ke Obụkidem’” ekenen̄erede ọnọ ndọn̄esịt ye odudu. Enye ama an̄wam mmọ ndikụt nte ke kpa ye oro mmimọ ikemede ndisobo mme idomo oro ẹkade-ka iso, Jehovah ekeme ndisọn̄ọ nnyịn idem ebe ke edisana spirit esie, Ikọ esie, ye itie nditọete Christian nnyịn. Ẹma ẹbọ ekese nsịnudọn̄ ẹto ọkpọkpọ ifiọk n̄kpọntịbe apostle Paul ke afan̄ emi.—2 Corinth 12:7-10; Philippi 4:11, 13.

Akpa usen ekesịm utịt ye utịn̄ikọ oro “Ndisan̄a Ikpat Kiet ye Esop Jehovah.” Ẹma ẹkere ẹban̄a ikpehe ita oro esop Abasi anamde n̄kọri akpan akpan: (1) n̄kaiso edifiọk un̄wana eke spirit  oro Jehovah ọnọde, (2) utom oro Abasi ayakde esịn nnyịn ke ubọk, ye (3) ekemini edinen̄ede mme usụn̄ unam n̄kpọ ke esop. Ekem etịn̄ikọ ama etịn̄ uko uko ete: “Nnyịn imokop nduaidem iban̄a idotenyịn ini iso.” Enye ama obụp ete: “Nte eyịghe ekeme ndidu nte ke nnyịn imenyene kpukpru ntak ndisọn̄ọ mmụm idotenyịn oro nnyịn ikenyenede ke akpa n̄kama tutu esịm utịt?” (Mme Hebrew 3:14) Ibọrọ ama ana in̄wan̄ in̄wan̄. Oro ama ada esịm edisio obufa ediye uduot ekpri n̄wed ẹkotde Afo Emekeme Ndidi Ufan Abasi! Enye edidi okopodudu un̄wam ukpepn̄kpọ ndida n̄n̄wam mme owo emi ẹnyenede esisịt ifiọkn̄wed m̀mê esisịt ukeme ukot n̄wed ndikpep mban̄a Jehovah.

Ọyọhọ Usen Iba —Ẹka Iso Ndisiak Mme Utịben̄kpọ Abasi

Ke ẹma ẹkeneme itien̄wed eke usen ke usen, ọyọhọ usen iba ke mbono oro ama aka iso ye nneme oro “Mme Asan̄autom Ikọ Abasi.” Akpa ikpehe ama odụri ntịn̄enyịn owụt nte utom ukwọrọikọ nnyịn eke ofụri ererimbot okụtde unen mfịn. Nte ededi, ata ediwak owo ndisịn etop Obio Ubọn̄ edi n̄kpọ-ata ọnọ ime nnyịn ke utom emi. Ediwak asuanetop emi ẹnamde utom ke anyan ini ẹma ẹnam an̄wan̄a nte mmọ ẹmụmde idatesịt mmọ ke utom ukwọrọikọ ẹkama ebe ke ndisọn̄ọ ekikere ye esịt mmọ ndiyọ n̄kpọ-ata eke unana udọn̄ m̀mê ubiọn̄ọ. Ọyọhọ ikpehe iba ama eti mme andidụk mbono nte ke Mme Ntiense Jehovah ẹdomo ndisịm mme owo ke kpukpru ebiet, ke ufọk ke ufọk ye ke ido nneme. Ndien akpatre ikpehe ama anam an̄wan̄a nsio nsio usụn̄ emi kpukpru Christian ẹkemede nditat utom mmọ ọkpọkpọ. Etịn̄ikọ ama ọsọn̄ọ etịn̄ ete ke man inam emi, nnyịn ikpenyene ndinịm Obio Ubọn̄ Abasi ata akpa, idem ọkpọkọm ndinam ntre abuana afanikọn̄ ye n̄waidem.—Matthew 6:19-21.

Sia nnyịn idude uwem ke ererimbot unana uten̄e Abasi oro enyenede udọn̄ oro owo mîkemeke ndiyụhọ kaban̄a mme n̄kpọ obụkidem, utịn̄ikọ oro “Kọri Uten̄e Abasi Emi Asan̄ade ye Edikụt ke Se Inyenede Ekem” ekedi ata ekemini. Ke ọkọn̄de ndusụk utịn̄ikọ esie ke 1 Timothy 6:6-10, 18, 19, etịn̄ikọ ama owụt nte uten̄e Abasi an̄wamde mme Christian ndifep itọn̄ inyene, emi ekemede ndinam  mmọ ẹyo ẹkpọn̄ usụn̄ onyụn̄ akamade ediwak mfụhọ. Enye ama ọsọn̄ọ etịn̄ ete ke se ededi oro idaha ndutịm uforo nnyịn edide, inemesịt ọkọn̄ọ ke itie ebuana nnyịn ye Jehovah ye mfọnọn̄kpọ eke spirit nnyịn. Mme akpan n̄kpọ oro ẹkewụtde ke utịn̄ikọ oro “Ẹkûyak Abasi Adia Bụt” ama enen̄ede otụk esịt ediwak owo. Ẹma ẹsọn̄ọ ẹtịn̄ akpanikọ oro nte ke tutu amama Jehovah ifreke mme anam-akpanikọ Ntiense esie. Anana-mbiet uwụtn̄kpọ Jesus Christ—emi ‘etiede ukem-ukem n̄kpọn̄, mfịn, ye ke nsinsi’—ayan̄wam ediwak owo ẹka iso ndifehe mbuba uwem ye ime.—Mme Hebrew 13:8.

Ẹma ẹda ikpehe edinam uwemeyo oro ẹkeberi ye utịn̄ikọ baptism—emi esiwakde ndidi akpan n̄kpọ udọn̄ ke ikpọ mboho eke Mme Ntiense Jehovah. Nso n̄kpọ idatesịt ke edi ntem ndikụt mbufa mme andiyak idem nnọ nte ẹtienede nde ikpat Jesus ebe ke ndina baptism mmọn̄! (Matthew 3:13-17) Kpukpru mbon oro ẹnamde usio-ukot emi ẹma ẹnanam ekese nte mme anam ikọ Abasi. Akan oro, ke ini ẹnade baptism, mmọ ẹkabade ẹdi mme asan̄autom eti mbụk oro ẹdoride ubọk, ẹkopde ekese idatesịt ke ndifiọk nte ke mmimọ imabuana ke ndinam enyịn̄ Jehovah asana.—Mme N̄ke 27:11.

Ẹma ẹnọ nnennen item ke utịn̄ikọ oro “Oyom Edikọri Nsịm Ọyọhọ Idaha ‘Ndidiọn̄ọ Se Ifọnde ye Se Idiọkde.’” Idaha ererimbot kaban̄a se inende ye se ikwan̄ade ikpetke-kpet ndikem. Ke ntre oyom nnyịn iberi edem ke mme idaha Jehovah. (Rome 12:2) Ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ kpukpru owo ẹte ẹnam  utom ọkpọsọn̄ ndinyene nnennen ifiọk mban̄a mme usụn̄ Abasi nnyụn̄ n̄kọri nsịm ọyọhọ idaha. Ndien, otode ke nnam-mmehe nnyịn iyọnọ ukeme ikike nnyịn ukpep “ndidiọn̄ọ se ifọnde ye se idiọkde.”—Mme Hebrew 5:11-14.

Ekem nneme oro “Nam Utom Ọkpọsọn̄ Ndikọri Idaha eke Spirit” ama etiene. Mme ata Christian ẹfiọk nte edikọri ye edimụm idaha eke spirit n̄kama edide akpan n̄kpọ. Emi abuana ọkpọsọn̄ utom—edikot, edikpep, ye editie n̄kere. (Matthew 7:13, 14; Luke 13:24) Mme owo oro ẹnyenede udọn̄ ke n̄kpọ eke spirit n̄ko ẹsikọbọ ke “kpukpru akam ye n̄kpeubọk.” (Ephesus 6:18) Nnyịn imọfiọk ite ke akam nnyịn owụt udomo mbuọtidem ye utuakibuot nnyịn, idaha eke spirit nnyịn, ọkọrọ ye se nnyịn isede nte “se ifọnde ikan.” (Philippi 1:10) Ẹma ẹsọn̄ọ ẹtịn̄ n̄ko nte edide akpan n̄kpọ ndikọri ufiop ufiop, ima ima itie ebuana ye Jehovah ukem nte enye oro okopitem eyen enyenede ye eti ete. Nnyịn inyeneke sụk ido ukpono—kpa ye edide eke akpanikọ—edi nnyịn iyom ndinyene ọkpọsọn̄ mbuọtidem, ‘nte n̄kpọ eke ikụtde Abasi.’—Mme Hebrew 11:6, 27.

Ẹma ẹka iso ẹneme n̄kpọ aban̄ade n̄kọri eke spirit ke utịn̄ikọ oro “Nam Ẹkụt N̄kọri Fo.” Ẹma ẹneme ẹban̄a ikpehe ita ke utọ n̄kọri oro: (1) ndikọri ke ifiọk, asian, ye ọniọn̄, (2) ndision̄o mbun̄wụm spirit Abasi, ye (3) ndise mban̄a mbiomo nnyịn nte mme andibuana ke ubon.

Ke utịt akpatre utịn̄ikọ usen oro, “Ndisan̄a ke N̄kaiso Un̄wana Ikọ Abasi,” mme andidụk mbono ẹma ẹkop idatesịt ndibọ obufa n̄wed oro, Ntịn̄nnịm Ikọ Isaiah—Un̄wana Ofụri Ubonowo I. Emi edi akpa ke otu eboho iba oro ẹnemede ibuot kiet kiet ke n̄wed Isaiah eke Bible. “N̄wed Isaiah enyene etop ọnọ nnyịn mfịn,” ntem ke etịn̄ikọ ọkọdọhọ. Enye ama aka iso ete: “Ih, ediwak ntịn̄nnịm ikọ esie ẹma ẹsu ke eyo Isaiah. . . . Nte ededi, ediwak ke otu ntịn̄nnịm ikọ Isaiah ke ẹsu mfịn, ndien ndusụk ẹdisu ke obufa ererimbot oro Abasi ọn̄wọn̄ọde.”

Ọyọhọ Usen Ita—Ẹdi Mme Anam Ikọ Jehovah

Akpatre usen mbono oro ọkọtọn̄ọ ye edineme itien̄wed eke usen. Ekem nneme oro “Enyene-Uduak Ntịn̄nnịm Ikọ Zephaniah Oro Enyenede Mme Anam Uduak Abasi” ama etiene. Utịn̄ikọ ita eke nneme emi ẹma ẹwụt nte ke Jehovah ayada ukụt etiene mbon oro ẹsịnde ndikpan̄ utọn̄ nnọ ntọt esie idahaemi, kpa nte enye akanamde ke eyo otụtutọn̄ Judah. Koro mmọ ẹnamde idiọkn̄kpọ ẹdian Abasi, mmọ ẹyeyo ẹnana un̄wam nte nnan, idikemeke ndikụt edinyan̄a. Nte ededi, mme ata Christian ẹka iso ndiyom Jehovah ke edinam akpanikọ, ndien mmọ ẹyedịbe ke usen iyatesịt Abasi. Akan oro, mmọ ẹnyene ediwak edidiọn̄ idem  idahaemi. Mmọ ẹnyene eti ifet edisem “edisana usem” akpanikọ Bible. (Zephaniah 3:9, NW) Etịn̄ikọ ama ọdọhọ ete: “Ndisem edisana usem idịghe sụk edisọn̄ọ mmụm akpanikọ n̄kama ye edida enye n̄kpep mbon en̄wen, edi abuana n̄ko ndinam edu uwem nnyịn odu ke n̄kemuyo ye mme mbet ye mme edumbet Abasi.”

Mme andidụk mbono ẹma ẹbet drama oro “Mme Ntọt Uwụtn̄kpọ Ẹnyenede Eyo Nnyịn” ye ọkpọsọn̄ udọn̄. Drama emi ẹkesịnede ọyọhọ ọyọhọ usịnen̄kpọ eset mi ama owụt nte ediwak tọsịn nditọ Israel ẹkeduọkde uwem mmọ ke adan̄a Isọn̄ Un̄wọn̄ọ koro mmọ ẹkefrede Jehovah ẹnyụn̄ ẹyakde iban mme okpono ndem ẹtap mmọ ẹsịn ke edinam use ye nsunsu utuakibuot. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ekikere Jamin—kiet ke otu akpan owo ke Drama oro—ama asiaha iba ke ufọt etabi iban Moab ye utuakibuot esie nnọ Jehovah. Nsunsu ye abian̄a abian̄a ekikere Zimri oro mîkenyeneke uten̄e Abasi ẹma ẹnen̄ede ẹwụt idem, ukem nte mbuọtidem ye uten̄e Abasi Phinehas okowụtde. Ẹma ẹwụt n̄kpọndịk odude ke ndinyene ebuana ye mbon oro mîmaha Jehovah in̄wan̄ in̄wan̄.

Drama oro ama etịm mme owo ekikere eben̄e utịn̄ikọ oro eketienede, “Ẹkûdi Mme Andikokop Emi Ẹfrede.” Edidụn̄ọde 1 Corinth 10:1-10 ama owụt nte ke Jehovah esidomo nsụkibuot nnyịn ndibiere nte nnyịn idotde ndibọ udeme ke obufa ererimbot, ese. Ye ndusụk owo, mme udọn̄ obụkidem ẹbaba mme utịtmbuba eke spirit ẹwot idem idahaemi, emi ikperede ndibe ndụk obufa editịm n̄kpọ. Ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ kpukpru owo ẹte ẹkûduọk ifet ‘edidụk nduọkodudu Jehovah.’—Mme Hebrew 4:1.

Utịn̄ikọ an̄wa ekedi ke ibuotikọ oro “Ntak Etịn̄de Enyịn ke Mme Utịben̄kpọ Abasi.” “Mme utịbe n̄kpọ” Jehovah ẹwụt ọniọn̄ ye odudu ukara esie ke edibotn̄kpọ oro ẹkụtde ke enyịn, oro ẹkande nnyịn ẹkụk. (Job 37:14) Ediwak mbụme ndụn̄ọde oro Jehovah okobụpde ẹma ẹkem ndinam Job okụt odudu ata ọkpọsọn̄ Andibot. Jehovah n̄ko ayanam “mme utịbe n̄kpọ” ke ibuot mme anam-akpanikọ asan̄autom esie ke ini iso. Etịn̄ikọ ama eberi ete: “Nnyịn imenyene akpakịp ntak nditịn̄ enyịn ke mme utịben̄kpọ Jehovah—se enye akanamde ke eset, se enye anamde ke edibotn̄kpọ oro ẹkande nnyịn ẹkụk mfịn, ye se enye ọn̄wọn̄ọde ndinam ke n̄kpet n̄kpet ini iso.”

Ke utịn̄ikọ Enyọn̄-Ukpeme eke urua oro okụrede, ẹma ẹnọ akpatre utịn̄ikọ mbono oro. Edemede-owo-udọn̄ utịn̄ikọ oro ibuotikọ ekedide “Da Ifetutom Fo nte Anam Ikọ Abasi ke Ata Ọsọn̄urua N̄kpọ,” ama ọsọn̄ọ etịn̄ nte ke edi n̄kpọ ukpono ndidi mme anam ikọ Abasi. (James 1:22) Ẹma ẹti otuowo nte ke ifetutom nnyịn nte mme anam ikọ Abasi edi n̄wọrọnda, ndien adan̄a anyan ini nte nnyịn idade enye inam n̄kpọ, ntre ke nnyịn inen̄ede ida enye ke ọsọn̄urua n̄kpọ. Ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ kpukpru mme andidụk nditie n̄kere ufọn mbono district emi onụkde owo anam n̄kpọ mi nte ọdọn̄de mmọ ndidi mme anam ikọ Abasi ke ata ọyọhọ ọyọhọ udomo. Oro edi n̄kukụre usụn̄ ndinyene n̄kponn̄kan inemesịt!

[Ekebe/Ndise ke page 25]

Afo Emekeme Ndidi Ufan Abasi!

Ke uwemeyo Friday ẹma ẹsio obufa ediye uduot ekpri n̄wed ẹkotde Afo Emekeme Ndidi Ufan Abasi! Ẹnen̄ede ẹyom mmemmem usụn̄ unọ ukpep Bible ke ediwak ikpehe ererimbot, ndien ẹyeda ediye uduot ekpri n̄wed emi ndiyụhọ udọn̄ oro. Enye edidi akwa edidiọn̄ ọnọ mme owo emi mînen̄ekede ifiọk n̄wed m̀mê oro mîkemeke ndikot n̄wed ọfọn.

[Ekebe/Ndise ke page 26]

Ntịn̄nnịm Ikọ Isaiah—Un̄wana Ofụri Ubonowo

Mme andidụk mbono ẹma ẹkop inemesịt ndibọ Eboho 1 eke Ntịn̄nnịm Ikọ Isaiah—Un̄wana Ofụri Ubonowo oro enyenede eboho iba. Ke n̄wed emi, ẹsọn̄ọ ẹtịn̄ ata ata ufọn oro ntịn̄nnịm ikọ Isaiah enyenede ọnọ eyo nnyịn.