Nte Afo ke Odu Uwem Ekekem ye Uyakidem Fo?
Nte Afo ke Odu Uwem Ekekem ye Uyakidem Fo?
“Sededi eke mbufo ẹnamde, ẹnam ke ofụri esịt, nte n̄kpọ eke ẹnamde ẹnọ Ọbọn̄, mînamke inọ owo.”—COLOSSAE 3:23.
1. Ke usụn̄ eke ererimbot, nso ke ikọ oro “uyakidem” ọwọrọ?
DIDIE ke mbon mbuba ẹsikan ke mbuba? Ke mbre tenis, mbre ikpa, basket bọl, baseball, itọk, golf, m̀mê mbre en̄wen ekededi, nta mbuba ẹsikan n̄kukụre ebe ke uyakidem emi mîsehekede. Edida idem ye ekikere nnam n̄kpọ esidi ebeiso n̄kpọ. Emi enen̄ede odot ye kiet ke otu mme usụn̄ emi ẹkabarede ikọ oro “uyakidem,” emi edide “ediyak idem ofụri ofụri nsịn ke akpan usụn̄ ukere n̄kpọ m̀mê usụn̄ edinam.”
2. Nso ke “uyakidem” ọwọrọ ke Bible? Nam an̄wan̄a.
2 Nte ededi, nso ke “uyakidem” ọwọrọ ke usụn̄ifiọk eke Bible? “Yak idem nọ” akabade ikọedinam Hebrew emi ọwọrọde “da san̄asan̄a; wọrọ da; dianade kpọn̄.” * Ke Israel eset, Akwa Oku oro Aaron ama esiyara uyaraibuot emi ekenyenede “edisana idiọn̄ọ uyakidem,” emi ekesidide ubak ata eti gold emi ẹkapde mme ikọ Hebrew oro “Edisana N̄kpọ Jehovah.” Oro ama esiti akwa oku nte ke ana enye efep ndinam n̄kpọ ekededi emi edisabarede edisana ebiet “koro enye [akayarade] anyanya aran-nyere Abasi esie.”—Exodus 29:6, NW; 39:30; Leviticus 21:12.
3. Didie ke uyakidem okpotụk edu uwem nnyịn?
3 Nnyịn imekeme ndikụt nte ke uyakidem ke afan̄ emi edi ata akpan n̄kpọ. Enye abuana unyịmesịt owo ndinam ẹdiọn̄ọ imọ nte asan̄autom Abasi, ndien emi oyom edisana edu uwem. Ke ntre, nnyịn imekeme ndifiọk ntak emi apostle Peter okokotde oto Jehovah nte ọdọhọde ete: “Mbufo ẹdisana, koro Ami ndide edisana.” (1 Peter 1:15, 16) Nte mme Christian oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ, nnyịn imenyene ndodobi mbiomo edidu uwem ekekem ye uyakidem nnyịn, inamde akpanikọ isịm akpatre. Edi uyakidem Christian abuana nso?—Leviticus 19:2; Matthew 24:13.
4. Didie ke nnyịn inam usio-ukot ibịne uyakidem, ndien ẹkeme ndimen enye ndomo ye nso?
4 Ke nnyịn ima ikenyene nnennen ifiọk iban̄a Jehovah Abasi ye mme uduak esie inyụn̄ inyene nnennen ifiọk iban̄a Jesus Christ ye udeme emi enye enyenede ke mme uduak oro, nnyịn ima inam ọkpọkpọ ubiere ndinam n̄kpọ Abasi ke ofụri esịt, ekikere, ukpọn̄, ye odudu. (Mark 8:34; 12:30; John 17:3) Ẹkeme ndikam nse oro nte ọkpọkpọ akan̄a, kpa uyakidem nnọ Abasi oro owo mîfamke n̄kpọ ida. Nnyịn ikanamke uyakidem nnyịn ke ntak nduaidem. Iketetịm ikere inyụn̄ ibọn̄ akam iban̄a, idade ukeme ukere n̄kpọ inam n̄kpọ. Ntem, enye ikedịghe ubiere ibio ini. Nnyịn ikemeke nditie nte owo emi ọtọn̄ọde ndifụn̄ isọn̄ ndien ekem akpa mba ke usụn̄ koro utom ọsọn̄de akaha m̀mê koro etiede nte ke ini idọk odu oyom usụn̄ m̀mê ke ididịghe-di. Kere ban̄a uwụtn̄kpọ ndusụk mbon emi ‘ẹkesịnde ubọk mmọ ke ufụn̄isọn̄’ eke mbiomo ukara Abasi ke kpukpru ndutụhọ ye ukụt.—Luke 9:62; Rome 12:1, 2.
Mmọ Ikakpaha Mba ke Uyakidem Mmọ
5. Didie ke Jeremiah ekedi n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ asan̄autom Abasi oro ayakde idem ọnọ?
5 Utom utịn̄ ntịn̄nnịm ikọ Jeremiah ke Jerusalem ama ebịghi ebe isua 40 (647-607 M.E.N.), ndien emi ikedịghe mfefere utom. Jeremiah ama enen̄ede ọfiọk mme mmeme esie. (Jeremiah 1:2-6) Enye ama oyom uko ye ime man ọyọ ọsọn̄ibuot mbon Judah ke usen ke usen. (Jeremiah 18:18; 38:4-6) Nte ededi, Jeremiah ama eberi edem ke Jehovah Abasi, emi ọkọsọn̄ọde enye idem man enye edi ata asan̄autom Abasi oro ayakde idem ọnọ.—Jeremiah 1:18, 19.
6. Nso uwụtn̄kpọ ke apostle John ekenịm ọnọ nnyịn?
6 Nso kaban̄a anam-akpanikọ apostle John, emi ẹkemende ẹka ntan̄mfep ke ndobo ndobo isuo Patmos ke ini usọn̄ esie ke ntak editịn̄ “ikọ Abasi, ye ikọ ntiense mban̄a Jesus”? (Ediyarade 1:9) Enye ama ọyọ onyụn̄ odu uwem ekekem ye uyakidem esie nte Christian ke n̄kpọ nte isua 60. Enye ama odu uwem ebe ini nsobo Jerusalem ke ubọk udịmekọn̄ Rome. Enye ama enyene ifet ndiwet Gospel kiet, leta eke odudu spirit ita, ye n̄wed Ediyarade, emi enye ekebemde iso ada okụt ekọn̄ Armageddon. Nte enye ama akpa mba ke ini enye ekedide edifiọk nte ke Armageddon ididịghe ke eyouwem imọ? Ndi enye ama etek ke ifịk? Baba, John ama anam akpanikọ tutu esịm n̄kpa, ọfiọkde ete ke okposụkedi ‘ini ekekperede,’ mme n̄kukụt imọ ẹdisu ke ini iso.—Ediyarade 1:3; Daniel 12:4.
Mme Uwụtn̄kpọ Uyakidem Eyomfịn
7. Didie ke eyenete eren kiet ekedi eti uwụtn̄kpọ uyakidem Christian?
7 Ke eyomfịn, ediwak tọsịn mme anam-akpanikọ Christian ẹmesọn̄ọ ẹyịre ifịk ifịk ke uyakidem mmọ kpa ye oro mîdụhe uwem ikụt Armageddon. Utọ owo oro kiet ekedi Ernest E. Beavor ke England. Enye akakabade edi Ntiense ke 1939 ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ Ekọn̄ Ererimbot II, ndien enye ama ayak mbubehe umịn̄ ndise emi ekenyenede uforo atak man odụk utom ukwọrọikọ uyọhọ ini. Ke ntak oro enye okomụmde edida san̄asan̄a Christian esie akama, enye ama aka n̄kpọkọbi isua iba. Ubon esie ẹma ẹsọn̄ọ ẹda ye enye, ndien ke 1950 nditọ esie ita ẹma ẹdụk Ufọkn̄wed Enyọn̄-Ukpeme Ukpep Bible eke Gilead ndibọ ukpep nte mme isụn̄utom, ke New York. Brọda Beavor ama enen̄ede enyene ifịk ke utom ukwọrọikọ esie tutu mme owo ẹsikot enye Ernie Armageddon. Enye ama odu uwem ekekem ye uyakidem esie ke edinam akpanikọ, ndien tutu esịm n̄kpa esie ke 1986, enye ama atan̄a nte ke ekọn̄ Abasi eke Armageddon ekpere. Enye ikesehe uyakidem esie nte ediomi ibio ini emi enye anamde ye Abasi! *—1 Corinth 15:58.
8, 9. (a) Nso uwụtn̄kpọ ke ediwak n̄kparawa ke Spain ẹkenịm ke ini ukara Franco? (b) Mme mbụme ewe ẹdot ẹbụp?
8 Uwụtn̄kpọ efen kaban̄a ifịk oro mîtekke oto Spain. Ke ini ukara Franco (1939-1975), ediwak uyen ẹdide Mme Ntiense ke mme itie ikie oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ ẹma ẹda idaha mmọ nte mme Christian emi ẹdade san̄asan̄a. Ediwak mmọ ẹma ẹbiat isua duop m̀mê akande oro ke mme ufọk-n̄kpọkọbi ekọn̄. Ntiense kiet, Jesús Martín, ama akam enyene ubiereikpe emi ke ẹtan̄de ẹdian, ẹkeyọhọde isua 22 ke ufọk-n̄kpọkọbi. Ẹma ẹmia enye idiọk idiọk ke adan̄aemi ẹkesịnde enye ke ufọk-n̄kpọkọbi ekọn̄ ke Edem Edere Africa. Ndomokiet ke otu emi ikedịghe mmemmem, edi enye ama esịn ndikan̄ mbuọtidem.
9 Ata ediwak ini, n̄kparawa emi ikọfiọkke ini emi ẹdisanade mmimọ iyak, edieke edide ẹyekam ẹsasana ẹyak, koro ẹkenọde mmọ ediwak ubiereikpe ke adiana ke adiana. Edi, mmọ ẹma ẹmụm nsọn̄ọnda mmọ ẹkama ẹnyụn̄ ẹka iso ẹnyene ifịk ke utom ukwọrọikọ ke adan̄aemi ẹkedude ke n̄kọbi-ntem. Ke ini mfịna oro ọkọtọn̄ọde nditek ubọk ke 1973, ẹma ẹsion̄o ediwak ke otu Mme Ntiense emi, emi ẹkedude ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 30 mmọ ini oro, ke ufọk-n̄kpọkọbi ndien mmọ ẹma ẹbe nnennen ẹdụk utom ukwọrọikọ uyọhọ ini, ndusụk mmọ ẹkabarede ẹdi mme akpan asiakusụn̄ ye mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a. Mmọ ẹma ẹdu uwem ekekem ye uyakidem mmọ ke ufọk-n̄kpọkọbi, ndien ata ediwak mmọ ẹka iso ndinam ntre tọn̄ọ nte ẹkesana mmọ ẹyak. * Nso kaban̄a nnyịn mfịn? Nte nnyịn imanam akpanikọ ke uyakidem nnyịn ukem nte mme anam-akpanikọ emi?—Mme Hebrew 10:32-34; 13:3.
Nnennen Ekikere Kaban̄a Uyakidem Nnyịn
10. (a) Didie ke nnyịn ikpese uyakidem nnyịn? (b) Didie ke Jehovah ese utom emi nnyịn inamde inọ enye?
10 Didie ke nnyịn ise uyakidem nnyịn nnọ Abasi ndinam uduak esie? Ndi enye edi akpa n̄kpọ ke uwem nnyịn? Inamke n̄kpọ m̀mê nso ke mme idaha nnyịn ẹdi, edide idi n̄kpri m̀mê ikpọ owo, mme ọdọ ndọ m̀mê mbon oro mîdọhọ ndọ, edide imokop nsọn̄idem m̀mê idọdọn̄ọ, nnyịn ikpenyene ndisịn ukeme ndidu uwem ekekem ye uyakidem nnyịn, nte ekemde ye mme idaha nnyịn. Idaha owo kiet ekeme ndiyak enye anam utom ukwọrọikọ uyọhọ ini nte asiakusụn̄, nte anamutom unyịmesịt ke ọfis n̄kọk itieutom Watch Tower Society, nte isụn̄utom, m̀mê ke utom ẹsan̄ade-san̄a. Ke n̄kan̄ eken, ndusụk ete ye eka ẹkeme ndiyọhọ ye utom, ẹsede ẹban̄a mme udọn̄ eke obụk ye eke spirit ubon. Nte ibat ibat hour oro mmọ ẹsibiatde ke an̄wautom ke ọfiọn̄ kiet kiet osụhọde ke enyịn Jehovah akan ediwak hour oro asan̄autom uyọhọ ini abiatde? Baba. Enye idọhọke nnyịn inọ se nnyịn mînyeneke. Apostle Paul ama etịn̄ edumbet emi: “Edieke edinyịme esịt odude, enem Abasi esịt ndibọ enọ nte asan̄ade ekekem ye se owo enyenede, idịghe nte ebede ukeme esie.”—2 Corinth 8:12.
11. Edinyan̄a nnyịn ọkọn̄ọ ke nso?
11 Ke usụn̄ ekededi, edinyan̄a nnyịn ikọn̄ọke ke n̄kpọ ekededi oro nnyịn inamde, edi ọkọn̄ọ ke mfọnido Jehovah oro owo mîdotke ebe ke Christ Jesus, Ọbọn̄ nnyịn. Paul ama etịn̄ in̄wan̄ in̄wan̄ ete: “Kpukpru owo ẹma ẹnam idiọk-n̄kpọ, ẹnyụn̄ ẹtaba ubọn̄ Abasi. Edi ẹtebe mmọ ikpe ke ikpîkpu ke mfọn Esie, oto ke edifak emi odude ke Christ Jesus.” Nte ededi, mme utom nnyịn ẹdi uyarade ifịk ifịk mbuọtidem oro nnyịn inyenede ke mme un̄wọn̄ọ Abasi.—Rome 3:23, 24; James 2:17, 18, 24.
12. Ntak emi nnyịn mîkpemenke utom nnyịn idomo ye eke owo efen?
12 Ufọn idụhe nnyịn ndida ini oro nnyịn ibiatde ke utom Abasi, mme n̄wed Bible oro nnyịn inịmde, m̀mê ibat ukpepn̄kpọ Bible oro inịmde, ndomo ye eke mbon en̄wen. (Galatia 6:3, 4) Inamke n̄kpọ m̀mê nso ke nnyịn inam ke utom Christian, kpukpru nnyịn inyene nditi mme ikọ Jesus oro ẹn̄wamde owo ndisụhọde idem: “Kpa ntre ke mbufo n̄ko, ke adan̄aemi mbufo ẹnamde kpukpru se ẹkedọhọde mbufo, ẹdọhọ ẹte, Nnyịn idi ifịn eke mînamke utom ibe adan̄a; inam kpa se nnyịn ikpanamde.” (Luke 17:10) Adan̄a ediwak ini didie ke nnyịn ikeme ndinen̄ede ndọhọ ke nnyịn imanam “kpukpru se ẹkedọhọde” nnyịn inam? Ntre mbụme edi, Orụk utom emi nnyịn inamde inọ Abasi ekpetie didie?—2 Corinth 10:17, 18.
Ndinam Usen Kiet Kiet Enyene Ufọn
13. Nso edu ke oyom nnyịn inyene nte nnyịn inamde utom uyakidem nnyịn?
13 Ke ama ọkọnọ ibanndọ, mme ebe, nditọ, mme ete ye eka, ye ifịn item, Paul ewet ete: “Sededi eke mbufo ẹnamde, ẹnam ke ofụri esịt, nte n̄kpọ eke ẹnamde ẹnọ Ọbọn̄, mînamke inọ owo; sia mbufo ẹfiọkde ẹte iyọbọ Ọbọn̄ udeme nte utịp mbufo. Mbufo ẹnam utom ẹnọ Christ Ọbọn̄.” (Colossae 3:23, 24) Nnyịn inamke utom man inem owo esịt ebe ke se nnyịn inamde ke utom Jehovah. Nnyịn idomo ndinam utom Abasi ebe ke nditiene uwụtn̄kpọ Jesus Christ. Enye ama enyene nte ini edide usọp usọp ke ekikere nte enye akanamde utom ukwọrọikọ esie eke ibio ini.—1 Peter 2:21.
14. Nso ntọt ke Peter ọkọnọ aban̄a ukperedem ini?
14 Apostle Peter n̄ko ama enyene nte ini edide usọp usọp ke ekikere. Ke udiana leta esie, enye ama ọtọt ete ke mbon nsahi ẹyedu ke ukperedem ini—mbon nsọn̄ibuot ye mbon eyịghe—emi, nte ekemde ye udọn̄ idemmọ, ẹyedemerede mme mbụme ẹban̄a edidu Christ. Nte ededi, Peter ama ọdọhọ ete: “Ọbọn̄ iduọnke ke edinam un̄wọn̄ọ Esie, ke ido nte ndusụk owo ẹkerede ẹte, Enye ọduọn; Enye akam enyene anyan ime ye mbufo, inyụn̄ iyomke baba owo kiet atak, edi oyom kpukpru owo ẹtua n̄kpọfiọk ẹkabade esịt. Edi Usen Ọbọn̄ edibuat nte inọ.” Ih, usen Jehovah eyedi ke akpanikọ. Ke ntre, nnyịn ikpenyene ndikere ke usen ke usen adan̄a nte mbuọtidem oro nnyịn inyenede ke un̄wọn̄ọ Abasi ọsọn̄de.—2 Peter 3:3, 4, 9, 10.
15. Didie ke nnyịn ikpese usen kiet kiet ke uwem nnyịn?
15 Man idu uwem ekekem ye uyakidem nnyịn ke ofụri esịt, nnyịn ikpenyene ndida usen kiet kiet nnam n̄kpọ ke usụn̄ adade itoro ọsọk Jehovah. Ke utịt usen kiet kiet, nte nnyịn imekeme ndifiak nse nnyụn̄ n̄kụt nte iketịpde n̄kpọ ke ndusụk usụn̄ isịn ke edinam enyịn̄ Abasi asana ye ke editan̄a eti mbụk Obio Ubọn̄? Eyedi ikanam emi ebe ke edisana edu uwem, nneme emi ọbọpde-bọp, m̀mê ke ndiwụt ubon ye mme ufan nnyịn ima ima edikere mban̄a. Nte nnyịn ima ida mme ifet emi ẹkebererede ndibuana idotenyịn Christian nnyịn ye mbon efen? Ndi nnyịn ima in̄wam owo enen̄ede ekere aban̄a mme un̄wọn̄ọ Abasi? Ẹyak nnyịn ikọ eti n̄kpọ ke usụn̄ifiọk eke spirit ibon ke usen kiet kiet, inịmde ediwak okụk, yak idọhọ ntre, ke itie unịm okụk eke spirit.—Matthew 6:20; 1 Peter 2:12; 3:15; James 3:13.
Nam Enyịn Fo An̄wan̄a
16. Ke mme usụn̄ ewe ke Satan odomo ndinam uyakidem nnyịn nnọ Abasi emem?
16 Nnyịn idu uwem ke ini emi etịmde-tịm ọsọn̄ ye mme Christian. Satan ye mme isụn̄utom esie ẹdomo ndinam edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndikụt ukpụhọde oro odude ke ufọt eti ye idiọk, se isanade ye se idehede, eti ido uwem ye oburobụt ido uwem. (Rome 1:24-28; 16:17-19) Enye anam enen̄ede edi mmemmem n̄kpọ ndisabade esịt ye ekikere nnyịn ebe ke se nnyịn isede ke TV m̀mê ke edida Intanet nnam n̄kpọ. Enyịn eke spirit nnyịn ekeme ndikịm, m̀mê etre ndinen̄ede nse, tutu nnyịn ikemeke ndikụt mme n̄kari n̄kari edinam esie. Ubiere nnyịn ndidu uwem ekekem ye uyakidem nnyịn ekeme ndimem ndien ubọk ekeme ndimem nnyịn ndimụm n̄kpọ “ufụn̄isọn̄” edieke nnyịn isanade mme ọsọn̄urua n̄kpọ eke spirit nnyịn iyak.—Luke 9:62; Philippi 4:8.
17. Didie ke item Paul ekeme ndin̄wam nnyịn ndimụm itie ebuana nnyịn ye Abasi n̄kama?
17 Ke ntre, mme ikọ oro Paul ekewetde ọnọ ẹsọk esop ke Thessalonica ẹnen̄ede ẹdi ekemini: “Emi edi uduak Abasi, ete mbufo ẹkpekabade ẹsana, ete mbufo ẹnyụn̄ ẹbet use; kpukpru owo ke otu mbufo ẹnyụn̄ ẹfiọk ndikama n̄wan esie ke edisana ido ye ke ido ukpono, idịghe ke ọkpọsọn̄ udọn̄ idiọk itọn̄, nte mme Gentile emi mîfiọkke Abasi ẹnamde.” (1 Thessalonica 4:3-5) Oburobụt ido anam ẹsio ndusụk owo ke esop Christian ẹfep— mbon oro ẹkefụmide uyakidem mmọ nnọ Abasi. Mmọ ẹma ẹyak itie ebuana mmọ ye Abasi emem, tutu enye idịghe akpan n̄kpọ aba ke uwem mmọ. Edi, Paul ama ọdọhọ ete: “Abasi ikokotke nnyịn ite ididu uwem mbubiam, edi okokot nnyịn ete, ididu uwem ke edisana ido. Mmọdo, owo emi esịnde ndibọ item emi isịnke item owo, edi esịn item Abasi, emi ọnọde mbufo Edisana Spirit Esie.”—1 Thessalonica 4:7, 8.
Nso Idi Ubiere Fo?
18. Nso ikpedi ubiere nnyịn?
18 Edieke nnyịn ifiọkde nte uyakidem nnyịn nnọ Jehovah Abasi edide akpan n̄kpọ, nso ke nnyịn ikpebiere ndinam? Ọkpọsọn̄ ubiere nnyịn ekpedi ndinyene eti ubieresịt ke se iban̄ade edu uwem ye utom ukwọrọikọ nnyịn. Peter ama eteme ete: “Ẹtịn̄ enyịn ẹnyene esịt eke asanade, man ke nde eke ẹtịn̄de n̄kpọ ẹdian mbufo, mmọ eke ẹsuede eti uwem mbufo ke Christ ẹkpedia bụt.” (1 Peter 3:16) Nnyịn imekeme ndibọ ufen ye esuene ke ntak edu uwem Christian nnyịn, edi ntre ke Christ ọkọbọ ke ntak mbuọtidem ye edinam akpanikọ esie nnọ Abasi. Peter ọkọdọhọ ete: “Sia Christ okokụtde ukụt ke obụkidem, mbufo nde ẹda ekikere emi ẹsịne nte n̄kpọ-ekọn̄ ẹsọn̄ọ idem mbufo esịt; koro enye emi okokụtde ukụt ke obụkidem ama adianade ke idiọk-n̄kpọ ama.”—1 Peter 4:1.
19. Nso ke nnyịn iyom ẹtịn̄ ẹban̄a nnyịn?
19 Ke akpanikọ, ọkpọsọn̄ ubiere nnyịn ndidu uwem ekekem ye uyakidem nnyịn eyekpeme nnyịn osio ke afia ererimbot Satan emi ọdọn̄ọde ke n̄kan̄ eke spirit, ke n̄kan̄ eke ido uwem, ye ke n̄kan̄ eke ikpọkidem. Edi akan oro, nnyịn iyenyene mbuọtidem nte ke nnyịn imenyene unyịme Abasi, emi ọfọnde akan n̄kpọ ekededi emi Satan ye mme isụn̄utom esie ẹkemede ndinọ. Ntem, kûdede uyak ẹdọhọ ẹte ke nnyịn imọkpọn̄ ima emi nnyịn ikenyenede ke akpa ini emi nnyịn ikọfiọkde akpanikọ. Utu ke oro, yak ẹtịn̄ ẹban̄a nnyịn nte ẹketịn̄de ẹban̄a mbon oro ẹkedude ke esop akpa isua ikie ke Thyatira ẹte: “Mmọfiọk mme utom fo, ye ima ye mbuọtidem fo, ye se anamde ọnọ Mi, ye anyan ime fo; mmonyụn̄ mfiọk nte ukperedem utom fo okpon akan akpa.” (Ediyarade 2:4, 18, 19) Ih, ẹyak nnyịn ikûtie ndebe ndebe ke se iban̄ade uyakidem nnyịn, edi ẹyak nnyịn ‘inyene ifiopesịt ke spirit,’ inyenede ifịk isịm utịt—ndien utịt oro ekpere.—Rome 12:11; Ediyarade 3:15, 16.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
^ ikp. 2 Se Enyọn̄-Ukpeme, (Ikọmbakara) eke April 15, 1987, page 31.
^ ikp. 7 Se Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke March 15, 1980, page 8-11, kaban̄a ọyọhọ mbụk uwem Ernest Beavor.
^ ikp. 9 Se 1978 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, page 156-158, 201-218, emi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., osiode.
Nte Afo Emeti?
• Nso ke uyakidem abuana?
• Mme uwụtn̄kpọ mme asan̄autom Abasi ewe oro ẹkeyakde idem ẹnọ ke eset ye eyomfịn ẹdot nnyịn ndikpebe?
• Didie ke nnyịn ikpese utom oro nnyịn inamde inọ Abasi?
• Nso ikpedi ubiere nnyịn kaban̄a uyakidem nnyịn nnọ Abasi?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 15]
Jeremiah ama aka iso anam akpanikọ kpa ye oro ẹkenamde n̄kpọ idiọk idiọk ye enye
[Ndise ke page 16]
Ernest Beavor ama enịm uwụtn̄kpọ ọnọ nditọ esie nte ifịk ifịk Christian
[Ndise ke page 17]
Ediwak uyen Ntiense ke mme itie ikie emi ẹkedude ke mme ufọk-n̄kpọkọbi Spain ẹma ẹmụm nsọn̄ọnda mmọ ẹkama
[Mme ndise ke page 18]
Ẹyak nnyịn ikọ eti n̄kpọ ke usụn̄ifiọk eke spirit ibon usen kiet kiet