Mbụk Eyouwem

Ndidat Esịt Nnyụn̄ N̄wụt Esịtekọm kpa ye Akama-Iduọesịt Nnama

NTE NANCY E. PORTER OBỤKDE

Ekedi ke June 5, 1947, ke ufiop ufiop mbubịteyo usen kiet ke Bahamas, mme isuo ẹdude nsannsan ẹkpọn̄ ufọt edem usụk ye edem usiahautịn mbenesụk United States. Akwa owo esede aban̄a uwọrọidụn̄ ama edi edise mi ye George, ebe mi, ke mbuari. Enye ama ọnọ nnyịn leta oro ọkọdọhọde ke owo iyomke nnyịn aba ke mme isuo oro ye nte ke nnyịn inyene “ndikpọn̄ obio emi iwiwa!”

MI ye George ikedi akpa isụn̄utom Mme Ntiense Jehovah ndidi Nassau, n̄kponn̄kan obio ke Bahamas. Ke ima ikokụre ukpep ke ọyọhọ otu itiaita eke Gilead, ufọkn̄wed isụn̄utom ke edere edere New York, ẹma ẹnọ nnyịn idinam utom mi. Nso ke nnyịn ikanam oro akanamde ẹnam n̄kpọ nsọn̄ido nsọn̄ido ntre ye nnyịn ke ima ikodu ọfiọn̄ ita kpọt? Ndien ami nsan̄a didie nsụk ndu mi ke se iwakde ibe isua 50 ke ukperedem?

Ukpep Kaban̄a Utom Ukwọrọikọ

Ete mi, Harry Kilner, ama enyene ọkpọsọn̄ odudu ke usụn̄ nte ndude uwem mi. Enye ama enịm ata eti uwụtn̄kpọ ọnọ mi, anamde ediwak n̄waidem man akabade edi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah. Okposụkedi enye mîketịmke ikop nsọn̄idem, enye ama esika ukwọrọikọ ke ekperede ndidi kpukpru utịturua, esịnde ifịk ndinịm mme ufọn n̄kpọ Obio Ubọn̄ akpa. (Matthew 6:33) Nnyịn ikenyeneke okụk, edi  ufọkurua ikpaukot esie ekedi iwụk ebiet edinam eke spirit ke Lethbridge, Alberta, Canada, ke iduọk isua 1930. Mmekeme nditi ke ata ntọn̄ọ nte mme asan̄autom uyọhọ ini eke Mme Ntiense Jehovah, oro ẹkotde mme asiakusụn̄, ẹkesidide ufọk nnyịn ẹdibuana mme ifiọkutom.

Ke 1943, mma ntọn̄ọ utom usiakusụn̄ mi ke mbọhọ Fort Macleod ye Claresholm, Alberta. Ke ini oro, ẹma ẹkpan utom ukwọrọikọ nnyịn ke Canada ke ntak nsunsu edori ikọ emi mme andibiọn̄ọ ẹkedoride nnyịn ke ini Ekọn̄ Ererimbot II. Efakutom nnyịn ama atara ke kilomita 50 ke edem mbinan̄, edi sia ikedide n̄kparawa ikonyụn̄ ikopde odudu, nnyịn ikenyeneke mfịna ediwat ke enan̄ukwak m̀mê edisan̄a ke ukot nsịm n̄kpri obio ye mme obio-in̄wan̄ ke n̄kann̄kụk oro. Ke ini emi, mma nnyene ifet ndineme nneme ye ndusụk mme andikụre ukpep ke Gilead, ndien mme ifiọkutom mmọ ẹma ẹdemede mi udọn̄ ndidi isụn̄utom.

Ke 1945, mma ndọ George Porter, emi okotode Saskatchewan, Canada. Ete ye eka esie ẹkedi mme ifịk ifịk Ntiense toto ke 1916, ndien enye n̄ko ama emek utom ukwọrọikọ uyọhọ ini nte ubọkọkọ. Akpa efakutom nnyịn ekedi ediye Lynn Valley ke North Vancouver, Canada. Esisịt ini ke oro ebede, ẹma ẹnọ nnyịn ikot ndidụk Gilead.

Mmenyene nneme ye mme andikụre ukpep ke nsio nsio ufọkn̄wed ukpepn̄kpọ ido ukpono ke ediwak isua oro ẹbede mmonyụn̄ n̄kụt nte ubọ ukpep ido ukpono mmọ abiatde mbuọtidem mmọ ke Abasi ye ke Ikọ esie, kpa Bible. Ke edide isio, se nnyịn ikekpepde ke Gilead ama anam ukeme ukere n̄kpọ nnyịn ọsọp ndien ke akande kpukpru ọsọn̄ọ mbuọtidem nnyịn ke Jehovah Abasi ye ke Ikọ esie. Ẹma ẹnọ mme nsan̄a ubet ukpepn̄kpọ nnyịn ẹka China, Singapore, India, mme idụt ke Africa, Edem Usụk America, ye mme itie en̄wen. Mmekeme ndisụk nti nduaidem nnyịn ke ini ikokopde ke efakutom nnyịn edi mme ufiop ufiop isuo Bahamas.

Nte Nnyịn Ikekemede Ndika Iso Ndu

Isan̄ nnyịn ndika Bahamas ikọniọn̄ke ke ẹmende ẹdomo ye isan̄ oro mme ekemmọ nsan̄a ubet ukpepn̄kpọ ẹkenamde. Ikebịghike nnyịn ima itọn̄ọ ndidara ufiop ufiop eyo, awawa ikpaenyọn̄, blu blu mmọn̄, mme awak-uduot ufọk, ye anana-ibat enan̄ukwak. Nte ededi, se ikenen̄erede itụk mi ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ekedi ekpri otu Mme Ntiense edide owo ition, oro ẹkedade ẹbet nnyịn ke ini nsụn̄ikan̄ nnyịn ekebehede. Ikebịghike nnyịn ima idifiọk nte ke ido obio ama okpụhọde akamba akamba mi ọkpọn̄ se nnyịn ikemehede. Ke uwụtn̄kpọ, ẹma ẹdọhọ ebe mi etre ndikot mi edima ke eferife, sia  ẹsiwakde ndikot utọ enyịn̄ oro ke mme ebuana oro ẹwọrọde ẹkpọn̄ ndọ.

Ikebịghike ọkwọrọ ederi, ndusụk ke ntak okopde ndịk oto nnyịn ndibuaha ifụre ifụre ye mme owo, ama odori nnyịn ikọ ete ke idi mbon ukara Communist. Nte utịp, ẹma ẹwụk nnyịn ẹte ikpọn̄ idụt oro. Edi Mme Ntiense—se isụhọrede ikan Ntiense 20 ẹkedu ke mme isuo oro ke ini oro—ẹma ẹsọsọp ẹnam ediwak tọsịn owo ẹsịn ubọk ke n̄wed ẹben̄e man ẹyak nnyịn ika iso idu. Ẹma ẹkpụhọde ewụhọ mbịnmfep oro.

Ndika Obufa Efakutom

Akpanikọ Bible ama ọkọri usọp usọp ke esịt mbon oro ẹkemade Abasi, ntre ẹma ẹnọ mme isụn̄utom Gilead efen efen ẹdi Bahamas. Ekem, ke 1950, ẹma ẹtọn̄ọ ọfis n̄kọk itieutom. Isua duop ke ukperedem, Milton Henschel, kiet ke otu mbonutom ibuot itieutom ke Brooklyn, New York, ama edi Bahamas onyụn̄ obụp mme isụn̄utom m̀mê owo ekededi akpama ndika n̄kọtọn̄ọ utom ukwọrọikọ ke isuo efen ke Bahamas. Ami ye George ima inọ idem unyịme unyịme, ndien ntem ke nnyịn ndidu isua 11 ke Long Island ọkọtọn̄ọ.

Isuo emi, kiet ke otu ediwak oro ẹdude ke Bahamas, edi kilomita 140 ke uniọn̄ ye kilomita 6 ke ubom, ndien ke ini oro, enye ikenyeneke ata ata obio. N̄kpọ nte ufọk 50 ẹkedu ke ibuot obio, Clarence Town. Ẹkedu ata uwem eset—ikan̄ ilektrik, mmọn̄ esan̄ukwak, n̄kpọ utem udia ke esịtufọk m̀mê itie ukaikọt mmọn̄ esan̄ukwak ikodụhe. Ntre nnyịn ikenyene ndikpụhọde nda ekekem ye inua-okot uwem nsannsan isuo. Mi nsọn̄idem mme owo ekedi ibuot nneme oro ẹmade. Nnyịn ima ikpep nditre ndibụp mbụme emi, “Idem fo etie didie?” ke ekọm nnyịn sia ibọrọ ekesiwakde ndidi anyan mbụk aban̄ade ofụri nsọn̄idem owo.

Nnyịn ikesinọ ata ediwak ikọ ntiense nnyịn to ke itie utem udia sịm itie utem udia koro ima isikeme ndikụt mme owo ke itie utem udia oro ẹdade n̄kanya ẹfụk ọkọm, oro onyụn̄ enyenede otụn̄ ikan̄ oro ẹdade ifia ẹbara ikan̄. Mme ubuene emi ẹkedide mme ata ọfọn-ido ọtọin̄wan̄ ye mme ọkọiyak ẹkedụn̄ọ ke mme obio oro akpan akpan. Ata ediwak mmọ ikenyeneke udọn̄ ke ido ukpono kpọt edi n̄ko ẹma ẹnen̄ede ẹnyene mme nsunsu ekikere. Ẹma ẹsiwak ndikabade mme esen esen n̄kpọntịbe nte idiọn̄ọ.

Esịt ikobiomke mme ọkwọrọ ederi ndidụk ufọk mme owo ke ini owo mîkotke mmọ nnyụn̄ n̄wak mme n̄wed Bible oro nnyịn ikọnọde mmọ. Ntem ke mmọ ẹkesisịn mbon oro ẹkekopde bụt ndịk ke idem, edi idịghe kpukpru owo ẹkesifehe mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, okopodudu akanian̄wan ekedide isua 70 ke emana ikayakke ẹsịn enye ndịk ke idem. Enye okoyom ndifiọk Bible ke idemesie, ndien nte ini akakade enye ọkọrọ ye ediwak mbon efen ẹma ẹkabade ẹdi Mme Ntiense. Nte nnyịn ikokụtde nte mme owo efen efen ẹnyenede udọn̄, George ekesinyene ndiwat kilomita 300 ke ndusụk Sunday, an̄wamde mme utọ owo oro ndidụk mme mbono esop nnyịn.

Ke mme ntọn̄ọ ntọn̄ọ ọfiọn̄ oro Mme Ntiense efen mîkodụhe, ami ye George ima imụm  idaha eke spirit nnyịn ikama ebe ke ndinịm kpukpru mbono esop Christian ofụri ini. Ke adianade do, kpukpru mbubịteyo Monday nnyịn ima isitiene enyene-iwụk ndutịm ke ndikpep ukpepn̄kpọ ke magazine Enyọn̄-Ukpeme ye ke ndinam edikot Bible nnyịn. Nnyịn n̄ko ima isikot kpukpru nsiondi Enyọn̄-Ukpeme ye Awake! ke ndondo oro ibọde mmọ.

Ete mi ama akpa ke adan̄aemi nnyịn ikodude ke Long Island. Ke ndaeyo oro eketienede, 1963, nnyịn ima inam ndutịm Mama ndidi ndidụn̄ n̄kpere nnyịn. Okposụkedi enye ọkọsọn̄de, enye ama etịm okpụhọde ada ekekem onyụn̄ odụn̄ ke Long Island tutu enye akpa ke 1971. Mfịn, Long Island enyene esop kiet ye ata obufa Ufọkmbono Obio Ubọn̄.

Akama-Iduọesịt N̄kpọ-Ata

Ke 1980, George ama ọfiọk ete ke idem imọ ọtọn̄ọ ndidiọk. Ntem ke kiet ke otu n̄kpọntịbe oro ẹbiakde mi ẹkan ke uwem ọkọtọn̄ọ—ndikụt edima ebe mi, nsan̄autom mi, ye nsan̄a mi ọduọde udọn̄ọ Alzheimer. Edu esie ama okpụhọde ofụri ofụri. Akpatre ikpehe oro akakamade ubiak akan ama ebịghi ke n̄kpọ nte isua inan̄ mbemiso n̄kpa esie ke 1987. Enye ama esisan̄a ye ami aka utom ukwọrọikọ ye mbono esop adan̄a nte enye ekekemede, okposụkedi ediwak ini ukeme oro enye ekesịnde man ekeme ndinam emi ekesinamde mi ntua eyet. Ima oro nditọete Christian ẹwụtde enen̄ede ọnọ ndọn̄esịt, edi ami nsụk ntataba enye ata etieti.

Kiet ke otu ata ọsọn̄urua n̄kpọ ke ndọ mi ye George ekedi inem inem nneme ofụri ini nnyịn. Idahaemi George ama akakpa, mmenen̄ede n̄wụt esịtekọm nte ke Jehovah ọdọhọ mme asan̄autom esie ete “ẹkûdop akam,” “ẹkọbọ ke edibọn̄ akam,” ẹnyụn̄ ẹbọn̄ “kpukpru [orụk] akam.” (1 Thessalonica 5:17; Rome 12:12; Ephesus 6:18) Enen̄ede ọnọ ndọn̄esịt ndifiọk nte ke Jehovah enen̄ede ekere aban̄a mfọnọn̄kpọ nnyịn. Enen̄ede etie mi ke idem nte eketiede andiwet psalm oro ọkọkwọde ete: “Ekọm enyene Jehovah, emi obiomde mbiomo nnyịn kpukpru usen.” (Psalm 68:19, NW) Ke akpanikọ, ndidu uwem n̄kekem ye usen kiet kiet, ndinyịme mme mmeme mi, ndinyụn̄ n̄wụt esịtekọm mban̄a mme edidiọn̄ oro usen kiet kiet adade edi, kpa nte Jesus eketemede, edi mfọnn̄kan usụn̄ ndidu uwem.—Matthew 6:34.

Mme Idara Idara Utịp Utom Ukwọrọikọ

Ndiyọhọ ye utom ukwọrọikọ Christian aman̄wam mi nditre ndinen̄ede n̄wụk ekikere ke se ima ikebe. Ntem ami mmekeme ndikan mme utọ ntụk oro ẹkemede ndida n̄kosụn̄ọ ke mfụhọ. Ndikpep mbon en̄wen akpanikọ Bible edi  akpan ntak idatesịt mi. Enye anam nnyene eti ndutịm eke spirit oro anamde uwem mi asan̄a ke ndutịm onyụn̄ enyene iwụk.—Philippi 3:16.

Ini kiet, n̄wan emi n̄kabuanade etop Obio Ubọn̄ ye enye ke n̄kpọ nte isua 47 ke mbemiso ama okot mi ke urụk ukopikọ. Enye ekedi kiet ke otu mme akpa nditọ ukpepn̄kpọ Bible nnyịn ke ini ikedide idisịm Bahamas ke 1947. Eka, ete, ye kpukpru nditọeka esie ẹma ẹkabade ẹdi Mme Ntiense Jehovah ye ata ediwak ke otu nditọ ye nditọ nditọ mmọ. Ke akpanikọ, se iwakde ibe owo 60 ke ubon n̄wan emi ẹdi Mme Ntiense. Edi enye ke idemesie ikenyịmeke akpanikọ Bible. Nte ededi, idahaemi enye ke akpatre ama eben̄e idem ndikabade ndi asan̄autom Jehovah Abasi. Nso idatesịt ke edi ntem ndikụt ekpri otu Mme Ntiense oro ẹkedude ke Bahamas ke ini ami ye George ikedide idisịm ọkọride ebe owo 1,400!

Ndusụk ini mme owo ẹsibụp m̀mê ami nditre ndinyene ọkpọkpọ nditọ anam mi ntaba n̄kpọ. Edi akpanikọ, ndinyene nditọ ekeme ndidi edidiọn̄. Edi, ima oro nditọ, nditọ nditọ ye nditọ nditọ-nditọ mi eke spirit ẹwụtde mi kpukpru ini edi ima oro ekemede ndidi idịghe kpukpru ata ata ete ye eka ke ẹsiwụt. Ke akpanikọ, mbon oro ‘ẹfọnde ido,’ ẹnyụn̄ ‘ẹnamde nti utom uwak-uwak’ ẹkop inemesịt ẹkan. (1 Timothy 6:18) Oro edi ntak nsịnde idem ọyọhọ ọyọhọ ke utom ukwọrọikọ adan̄a nte udọn̄ọ ayakde mi.

Usen kiet ke ọfis abia edet, n̄kaiferi kiet ama asan̄a ekpere mi onyụn̄ ọdọhọ ete, “Afo udiọn̄ọke mi, edi ami mmọdiọn̄ọ fi, nnyụn̄ nyom ndinam fi ọfiọk ete ke mmama fi.” Ndien enye ama aka iso ndibụk nte imọ ikasan̄ade idifiọk akpanikọ otode Bible ye nte enye owụtde esịtekọm nte ke nnyịn mme isụn̄utom ima idi Bahamas.

Ke idaha efen ke ini n̄kọnyọn̄de nduọkodudu ndi, mma n̄kụt flawa kiet afahade ke usụn̄ufọk oro ndụn̄de idahaemi ke ọfis n̄kọk itieutom eke Mme Ntiense Jehovah ke Nassau. Enye akasan̄a ye mme ikọ emi, “Nnyịn imokop inemesịt afo ndinyọn̄ ndi.” Mmesinen̄ede n̄wụt esịtekọm, nnyụn̄ mma Jehovah ke ini n̄kụtde mme orụk owo oro Ikọ esie, esop esie, ye spirit esie ẹsion̄ode ẹdi! Ke akpanikọ, Jehovah esiwak ndida mme owo oro ẹdude ẹkan nnyịn ẹkụk n̄wụt ukeme esie ndimụm owo n̄kama.

Ndiyọhọ ye Esịtekọm

Uwem mi isidịghe mmemmem kpukpru ini, m̀mê ndusụk ikpehe esie ndimem idahaemi. Edi mmenyene ekese ndiwụt esịtekọm mban̄a—idatesịt eke utom ukwọrọikọ, ima ata ediwak nditọete Christian iren ye iban, ima ima ukpeme otode esop Jehovah, mme inem inem akpanikọ ẹtode Bible, idotenyịn edidu ye mbonima ke ini ẹdinamde mmọ ẹset ke n̄kpa, ye nditi isua 42 oro n̄kọdọde anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah. Mbemiso nnyịn ikọdọde ndọ, mma mbọn̄ akam nte n̄kpakam ndi un̄wam kpukpru ini nnọ ebe mi ndisọn̄ọ ndu ke utom ukwọrọikọ uyọhọ ini, emi enye akamade etieti. Jehovah ke mfọnido ama ọbọrọ akam oro. Ntre nyom ndiwụt esịtekọm mi nnọ Jehovah ebe ke ndinam akpanikọ nnọ enye kpukpru ini.

Bahamas edi ọwọrọetop itie ọnọ mme akaisan̄, oro ẹsibiatde ediwak tọsịn dollar ndidi ndikop inem ufiop ufiop isọn̄ emi. Sia mma n̄kemek ndinam n̄kpọ Jehovah ke ebiet ekededi oro esop esie ọnọde ndausụn̄, mmenyene idara idara ifiọkutom edinam isan̄ to ke utịt isuo kiet sịm eken, ntan̄ade eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi. Edi ke edide akpan n̄kpọ akan, mmedi ndifiọk nnyụn̄ nda ima mbon Bahamas oro ẹtiede ufan ufan ke ọsọn̄urua n̄kpọ.

Mmokop inemesịt etieti ye mbon oro ẹkemende akpanikọ esọk ete ye eka mi, oro n̄ko ẹkesịnde ọkpọsọn̄ udọn̄ ndibem iso nyom Obio Ubọn̄ Abasi ke esịt ye ekikere ini uyen mi. Mme asan̄autom Jehovah ẹdide n̄kparawa mfịn ẹkeme ndibọ ediwak edidiọn̄ kpasụk ntre edieke mmọ ẹdụkde ‘akamba usụn̄’ oro adade esịm ikpọ ifet editat utom ukwọrọikọ. (1 Corinth 16:9) Afo n̄ko ọyọyọhọ ye esịtekọm edieke afo adade uwem fo okpono Jehovah, “Abasi mme abasi.”—Deuteronomy 10:17; Daniel 2:47.

[Ndise ke page 24]

Ke utom efak ke Victoria, B.C., ke 1944

[Ndise ke page 24]

Ami ye George ima idụk Ufọkn̄wed Gilead ke 1946

[Ndise ke page 25]

Ye George ke iso ufọkidụn̄ isụn̄utom ke Nassau, Bahamas, ke 1955

[Ndise ke page 26]

Ufọkidụn̄ isụn̄utom ke Deadman’s Cay, ebiet emi nnyịn ikanamde utom ọtọn̄ọde ke 1961 esịm1972