Ntak Emi Afo Enịmde N̄kpọ ke Akpanikọ?

Ẹkabade edinịm n̄kpọ ke akpanikọ nte “edinyịme ke n̄kpọ edi akpanikọ, eti, m̀mê ata idem n̄kpọ.” Uwetn̄kpọ Ofụri Ekondo Kaban̄a Unen Owo eke Edidiana Mme Idụt ekpeme “unen ifụre ekikere, ubieresịt ye ido ukpono” eke kpukpru owo. Unen emi esịne ifụre oro owo enyenede “ndikpụhọ ido ukpono m̀mê mme edinịm ke akpanikọ esie” edieke enye oyomde ndinam ntre.

NTE ededi, ntak emi owo ekededi okpoyomde ndikpụhọ ido ukpono m̀mê edinịm ke akpanikọ esie? Ẹsiwak ndikop ọsọ ikọ emi: “Mmenyene se nnịmde ke akpanikọ, mmonyụn̄ mma mmọ.” Ediwak owo ẹkere ke mme ukwan̄ edinịm ke akpanikọ ikam inọhọ owo ekededi unan. Ke uwụtn̄kpọ, itiehe nte owo oro enịmde ke akpanikọ ete ke isọn̄ edi mbatmbat esinọ idemesie m̀mê owo efen ekededi unan. Ndusụk owo ẹdọhọ ẹte: “Nnyịn ikpenyene ndikam nnyịme ke nnyịn inyene nsio nsio edinịm ke akpanikọ.” Nte oro esiwụt eti ibuot kpukpru ini? Nte abiaibọk ekpenyịme nsio nsio edinịm ke akpanikọ mmemmem mmemmem edieke kiet ke otu nsan̄autom esie ọkpọsọn̄ọde enịm ke akpanikọ ete ke imọ imekeme ndikụre ndise mban̄a okpo owo ke ufọk unịm okpo inyụn̄ ibe nnennen ika ndise mban̄a mbon udọn̄ọ ke ubet mbon udọn̄ọ ufọkibọk?

Ke ini edide edisịm ido ukpono, mbụk owụt ete ke mme ukwan̄ edinịm ke akpanikọ ẹnọ akamba unan. Kere ban̄a ọkpọsọn̄ ndịk oro okodude ke ini mme adaiso ido ukpono “ẹkenụkde mme Christian oro ẹkenyenede ukwan̄ ifiopesịt ndinam ibak ibak afai” ke ini inua-okot Edisana Ekọn̄ Ido Ukpono eke Ntọn̄ọ Ntọn̄ọ Eyo Ntatenyịn. Mîdịghe kere ban̄a mbonekọn̄ eyomfịn ẹdide “Christian” ke ekọn̄ mbio obio eke ndondo emi oro ẹkediande ndise Edisana Eyenan̄wan ke etak ikan̄ mmọ “ukem nte mme an̄wanaekọn̄ ntọn̄ọ ntọn̄ọ eyo ntatenyịn oro ẹkewetde enyịn̄ ndisana owo ke ito akan̄kan̄ mmọ.” Kpukpru mbon ukwan̄ ifiopesịt emi ẹkenịm ke akpanikọ ẹte ke mmimọ ima inen. Edi, nte an̄wan̄ade, n̄kpọ ama enen̄ede akwan̄a ke mme ekọn̄ emi ye mme en̄wan ido ukpono eken.

Ntak emi ndutịme ye ekọn̄ ẹkponde ntem? Ibọrọ Bible edi nte ke Satan kpa Devil ke ‘abian̄a  ofụri ererimbot.’ (Ediyarade 12:9; 2 Corinth 4:4; 11:3) Apostle Paul ama ọtọt ete ke ediwak mbon ido ukpono, ke mfụhọ, “ẹtie ẹbet nsobo” koro Satan “adade nsunsu mme utịben̄kpọ” abian̄a mmọ. Paul ọkọdọhọ ke mme utọ owo oro “idinyịmeke ndibọ ima akpanikọ oro akpanyan̄ade mmọ” ndien ke ntem mmọ ẹyedi se ‘ẹbian̄ade ndinịm nsu ke akpanikọ.’ (2 Thessalonica 2:9-12, The New Testament, eke William Barclay) Didie ke afo ekeme nditre ndinịm nsu ke akpanikọ? Ntak emi afo enịmde n̄kpọ ke akpanikọ?

Ndi Akamamana Edinịm Oro ke Akpanikọ?

Eyedi akamamana edinịm se ubon fo enịmde ke akpanikọ. Oro ekeme ndidi eti n̄kpọ. Abasi oyom mme ete ye eka ẹkpep nditọ mmọ n̄kpọ. (Deuteronomy 6:4-9; 11:18-21) Ke uwụtn̄kpọ, akparawa oro Timothy ama ọbọ ufọn akamba akamba oto ndikakpan̄ utọn̄ nnọ eka ye ekaeka esie. (2 Timothy 1:5; 3:14, 15) N̄wed Abasi esịn udọn̄ ọnọ ediwụt ukpono nnọ se ete ye eka nnyịn ẹnịmde ke akpanikọ. (Mme N̄ke 1:8; Ephesus 6:1) Edi nte Andibot fi akaduak ete afo enịm n̄kpọ ke akpanikọ n̄kukụre koro ete ye eka fo ẹnịmde n̄kpọ oro ke akpanikọ? Ke akpanikọ, ndisọn̄ọ nyịre nte mîwụtke eti ibuot ke se emana oro ẹkebemde iso ẹkenịmde ke akpanikọ ẹkenyụn̄ ẹnamde ekeme ndidi n̄kpọndịk.—Psalm 78:8; Amos 2:4.

N̄wan Samaria oro okosobode ye Jesus Christ akamamana edinịm nte ke ido ukpono mbon Samaria oro enye akabuanade ekedi akpanikọ. (John 4:20) Jesus ama okpono ifụre esie ndimek se enye ekenịmde ke akpanikọ, edi enye n̄ko ama owụt enye ete: “Mbufo ẹtuak ibuot ẹnọ se mbufo mîfiọkke.” Ke akpanikọ, ediwak ke otu mme edinịm ke akpanikọ ido ukpono esie ẹma ẹkwan̄a, ndien Jesus ama ọdọhọ ke enye enyene ndikpụhọde mme edinịm ke akpanikọ esie edieke enye oyomde ndituak ibuot nnọ Abasi ke usụn̄ oro enye enyịmede—“ke spirit ye ke akpanikọ.” Utu ke ndisọn̄ọ nyịre se ikedide mme edinịm ke akpanikọ oro ẹmade, nte ini akade n̄wan oro ye mbon en̄wen ẹbietde enye ẹkenyene ‘ndisụk ibuot nnọ akpanikọ’ oro ẹyararede ẹbe ke Jesus Christ.—John 4:21-24, 39-41; Utom 6:7.

Ndi Ekekpekpep Ndinịm Oro ke Akpanikọ?

Ediwak mme andikpep ke mme akpan ikpehe ifiọk ẹdot akwa ukpono. Edi, uwụtn̄kpọ mme ọwọrọetop andikpep oro ẹkenen̄erede ẹnam ndudue ọyọyọhọ mbụk. Ke uwụtn̄kpọ, kaban̄a n̄wed ifiọk ntaifiọk iba oro owo akwaifiọk Greece oro Aristotle ekewetde, ewetmbụk oro Bertrand Russell ọkọdọhọ ke “ọsọsọn̄ ndinyịme udịmikọ ekededi ke n̄wed mbiba emi ke un̄wana ifiọk ntaifiọk eyomfịn.” Idem ntaifiọk eyomfịn ẹsiwak ndisịm ukwan̄ ubiere. Ataifiọk owo Britain oro Lord Kelvin eketịn̄ uko uko ke 1895 ete: “Mme ubomofụm oro ẹdobide ẹkan ofụm ikemeke-keme ndidu.” Ke ntre, owo emi enyenede eti ibuot isinịmke n̄kpọ nnan nnan n̄kukụre koro ọwọrọetop andikpep ọdọhọde ke n̄kpọ oro edi akpanikọ.—Psalm 146:3.

Ẹyom ukem ukpeme oro ke ini edide edisịm ubọ ukpep ido ukpono. Apostle Paul ama enen̄ede ọfiọk n̄wed oto ukpep oro enye ọkọbọde oto mme andikpep ido ukpono esie, ama onyụn̄ ‘ofiop esịt eti-eti ndikpeme mme item mme ete esie.’ Nte ededi, enye ndikenyene ifiopesịt mban̄a mme edinịm ke akpanikọ mme ete ete esie ama enen̄ede ada mfịna ọsọk enye. Oro ama ada esịm enye ‘ndisịn ufọk Abasi enyịn, nnyụn̄ nsobo enye.’ (Galatia 1:13, 14; John 16:2, 3) Ke akam ọdiọkde akan, ke anyan ini, Paul ama aka iso “nditịgha ukịm-enan̄,” ọbiọn̄ọde odudu oro okpokonụkde enye ndinịm Jesus Christ ke akpanikọ. Ama oyom Jesus ke idemesie esịbe odụk ke utịbe utịbe usụn̄ man onụk Paul ndikpụhọde mme edinịm ke akpanikọ esie.—Utom 9:1-6; 26:14.

Ndi Ndutịm Usuanetop Akara Se Afo Enịmde ke Akpanikọ?

Ekeme ndidi ndutịm usuanetop enen̄ede akara se afo enịmde ke akpanikọ. Ata ediwak owo ẹdat esịt nte ke ẹnyịme ifụre utịn̄ikọ ke ndutịm usuanetop, anamde mmọ ẹkeme ndikop ntọt oro ekemede ndinyene ufọn. Nte ededi, n̄kpọsọn̄ odudu ẹdu oro ẹkemede ẹsinyụn̄ ẹwakde ndikara ndutịm usuanetop. Ẹsiwak ndinọ ukwan̄ ntọt oro ekemede nditụk ekikere fo ke n̄kari n̄kari usụn̄.

 Ke adianade do, man ẹdemede udọn̄ ediwak owo, ndutịm usuanetop esisuan etop oro edemerede owo udọn̄, oro owo mînyụn̄ imeheke. Se owo mîkpetịn̄ke m̀mê ndimịn̄ nnọ mme owo ẹkot ke n̄kpasịp isua ifan̄ emi ẹkebede akabade edi ọsọ n̄kpọ mfịn. Ẹn̄wana ẹnyụn̄ ẹbiat mme idaha ido uwem oro ẹma ẹkedodu ẹbịghi. Ẹtịmede ekikere mme owo sụn̄sụn̄. Mmọ ẹtọn̄ọ ndinịm ke akpanikọ nte ke ‘eti edi idiọk, idiọk onyụn̄ edi eti.’—Isaiah 5:20; 1 Corinth 6:9, 10.

Ndiyom Eti Isọn̄ Kaban̄a Edinịm ke Akpanikọ

Ndibọp ndori ke ekikere ye ukpepn̄kpọ akwaifiọk owo etie nte ndibọp ndori ke enyọn̄ utan. (Matthew 7:26; 1 Corinth 1:19, 20) Do, afo ekeme ndida mbuọtidem n̄kọn̄ mme edinịm ke akpanikọ fo ke nso? Sia Abasi ama ọkọnọ fi ikike ndida ndụn̄ọde ererimbot oro odude akanade fi okụk, ndinyụn̄ mbụp mbụme mban̄a mme n̄kpọ eke spirit, nte iwụtke ifiọk nte ke enye n̄ko ọkpọnọ usụn̄ ndida nnyene nnennen ibọrọ ke mme mbụme fo? (1 John 5:20) Ih, ke akpanikọ enye ọkpọnọ! Didie, ndien, ke afo ekeme ndidiọn̄ọ se idide akpanikọ, eti, m̀mê ata idem n̄kpọ ke mme n̄kpọ ẹban̄ade utuakibuot? Nnyịn imen̄eke ndidọhọ nte ke Ikọ Abasi, kpa Bible, ọnọ n̄kukụre isọn̄ ndida nnam emi.—John 17:17; 2 Timothy 3:16, 17.

Owo ekeme ndidọhọ: “Edi yak kan̄a ise, nte idịghe mbon oro ẹnyenede Bible ẹdi ntak ekese ekọn̄ ye ndutịme ke mme mbubehe ererimbot?” Ọfọn, edi akpanikọ nte ke mme adaiso ido ukpono oro ẹdọhọde nte itienede Bible ẹsion̄o ediwak ekikere oro ẹtịmerede owo ẹnyụn̄ ẹdude ke ntuaha ẹdi. Ke akpanikọ, emi edi koro mmọ mîkọn̄ke mme edinịm ke akpanikọ mmọ ke Bible. Apostle Peter etịn̄ aban̄a mmọ nte “mme prophet abian̄a” ye “abian̄a-abian̄a mme anditeme” oro ẹdidade “esen esen ukpep-n̄kpọ eke osobode ukpọn̄ owo,” ẹdi. Peter ọdọhọ ete ke oto ke edinam mmọ, “ẹyenyụn̄ ẹtịn̄ idiọk ẹdian usụn̄ akpanikọ.” (2 Peter 2:1, 2) Kpa ye oro, Peter ewet ete: “Ẹma ẹdọdiọn̄ ẹsọn̄ọ ikọ mme prophet ẹkan ẹnọ nnyịn; ndien mbufo ẹyetịm ẹnam, edieke mbufo ẹdibiọn̄de utọn̄ ke ikọ oro, nte owo esese utuenikan̄ eke ayamade ke n̄kịm-n̄kịm ebiet.”—2 Peter 1:19; Psalm 119:105.

Bible esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndida se Bible ekpepde ndụn̄ọde mme edinịm ke akpanikọ nnyịn. (1 John 4:1) Ediwak miliọn mme andikot magazine emi ẹkeme ndisọn̄ọ ntịn̄ nte ke ndikot enye amanam uwem mmimọ enyene uduak ye iwụk. Ntre tie nte mme enyene-ido mbon Beroea. ‘Dụn̄ọde N̄wed Abasi ke usen ke usen’ mbemiso afo ebierede se afo ekpenịmde ke akpanikọ. (Utom 17:11) Mme Ntiense Jehovah ẹyekop inemesịt ndin̄wam fi anam emi. Edi akpanikọ, afo enyene ndibiere se afo oyomde ndinịm ke akpanikọ. Nte ededi, edi edinam owụtde eti ibuot nditịm n̄kụt nte ke idịghe ifiọk ye udọn̄ owo ẹkara mme edinịm ke akpanikọ fo, utu ke oro, ke edi Ikọ akpanikọ Abasi oro ẹyararede akara.—1 Thessalonica 2:13; 5:21.

[Mme ndise ke page 6]

Afo emekeme ndida mbuọtidem n̄kọn̄ mme edinịm ke akpanikọ fo ke Bible