Kpebe Jehovah ke Ini Ọnọde Nditọ Fo Ukpep
Kpebe Jehovah ke Ini Ọnọde Nditọ Fo Ukpep
“Nte kpukpru mme ete ye eka isinọhọ nditọ mmọ edinen̄ede?”—MME HEBREW 12:7, Contemporary English Version.
1, 2. Ntak emi ọsọn̄de mme ete ye eka ndibọk nditọ mmọ mfịn?
NDỤN̄ỌDE oro ẹkenamde ke Japan ke isua ifan̄ emi ẹkebede ama ayarade nte ke n̄kpọ nte mbahade iba ke otu ikpọ owo oro ẹkedade ẹnam ndụn̄ọde ẹkekere ke mme ete ye eka isinemeke nneme ye nditọ mmọ ye nte ke mme ete ye eka ẹmem ido ẹkaha ye nditọ mmọ. Ke ndụn̄ọde efen oro ẹkenamde ke idụt oro, ekpere ndidi mbahade kiet ke itie inan̄ ke otu mbon oro ẹkenọde ibọrọ ẹma ẹnyịme ẹte ke mmimọ ifiọkke nte ikpenemede nneme ye nditọwọn̄. Edu emi idụhe ke Edem Usiahautịn kpọt. The Toronto Star ọkọtọt ete: “Ediwak ete ye eka ke Canada ẹma ẹnyịme ẹte ke mmimọ ifiọkke nte ikpedide nti ete ye eka.” Ke kpukpru itie, edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ọnọ mme ete ye eka ndibọk nditọ mmọ.
2 Ntak emi ọsọn̄de mme ete ye eka ndibọk nditọ mmọ? Akpan ntak kiet edi nte ke nnyịn idu uwem ke “ukperedem ini,” ndien “ndiọkeyo” odu. (2 Timothy 3:1) Ke adianade do, Bible ọdọhọ ete: ‘Ekikere esịt owo ọdiọk toto ke uyen esie.’ (Genesis 8:21) Ndien mme uyen ẹnen̄ede ẹdi iso en̄wan Satan, emi esimụmde mme ọkọi ata, ukem nte “lion eke okụnide.” (1 Peter 5:8) Ke akpanikọ, mme ete ye eka ẹdide Christian oro ẹyomde ndikama nditọ mmọ “ke ntụnọ ye item Ọbọn̄,” ẹsisobo ediwak n̄kpọ ubiọn̄ọ. (Ephesus 6:4) Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndin̄wam nditọ mmọ ẹkọri ẹkabade ẹdi mme andituak ibuot nnọ Jehovah oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha, oro ẹkemede ndidiọn̄ọ “se ifọnde ye se idiọkde?”—Mme Hebrew 5:14.
3. Ntak emi ukpep ye ndausụn̄ ete ye eka ẹdide akpan n̄kpọ ke ndibọk nditọ uforo uforo?
3 Enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon ọkọdọhọ ete: “Ndisịme ido eyịre ke esịt eyenọwọn̄.” (Mme N̄ke 13:1; 22:15) Man ẹbịn utọ ndisịme ido oro ke esịt mmọ ẹfep, n̄kpri owo ẹyom ima ima edinen̄ede ẹto ete ye eka mmọ. Nte ededi, mme uyen isimaha utọ edinen̄ede oro kpukpru ini. Ke akpanikọ, mmọ ẹsiwak ndiyat esịt mban̄a item inamke n̄kpọ m̀mê anie ọnọ enye. Ke ntre, ana mme ete ye eka ẹkpep ‘nditịm nteme eyenọwọn̄ nte ekemde ye usụn̄ esie.’ (Mme N̄ke 22:6) Ke ini nditọ ẹsọn̄ọde ẹmụm utọ item oro ẹkama, oro ekeme ndiwọrọ uwem nnọ mmọ. (Mme N̄ke 4:13) Edi akpan n̄kpọ didie ntem ete mme ete ye eka ẹfiọk se ndinọ nditọ mmọ ukpep abuanade!
Ntụnọ—Se Enye Ọwọrọde
4. Nso ke “ntụnọ” ọwọrọ akpan akpan nte ẹdade ẹtịn̄ ikọ ke Bible?
4 Ke ntak ndịk mbak ẹdidọhọ ke ẹfiomo nditọ mmọ—ke ikpọkidem, ke ikọinua, m̀mê ke ntụk—ndusụk ete ye eka ẹsifụmi ndinọ nditọ mmọ edinen̄ede. Iyomke nnyịn ikop utọ ndịk oro. Nte ẹdade ikọ oro “ntụnọ” ẹtịn̄ ikọ ke Bible inọhọ ekikere iban̄a mfiomo m̀mê ibak ekededi. Ikọ Greek oro adade ọnọ “ntụnọ” enyene ebuana akpan akpan ye item, ukpep, edinen̄ede, ndien, ke ndusụk idaha, edinọ enyene-iwụk ye ima ima ufen.
5. Ntak emi ọfọnde ndidụn̄ọde usụn̄ nte Jehovah esinamde n̄kpọ ye ikọt esie?
5 Ke ndinọ utọ ntụnọ oro, Jehovah Abasi enịm mfọnmma uwụtn̄kpọ. Ke emende Jehovah odomo ye ete edide owo, apostle Paul ekewet ete: “Nte kpukpru mme ete ye eka isinọhọ nditọ mmọ edinen̄ede? . . . Mme ete obụkidem nnyịn ẹsinọ nnyịn edinen̄ede ke ibio ini, ndien mmọ ẹsinam oro ke ido nte mmọ ẹkerede ke edi mfọnn̄kan. Edi Abasi ọnọ nnyịn edinen̄ede man ọfọn ye nnyịn, koro enye oyomde nnyịn idi edisana.” (Mme Hebrew 12:7-10, Contemporary English Version) Ih, Jehovah esitụnọ ikọt esie man mmọ ẹdi edisana. Ke akpanikọ, nnyịn imekeme ndikpep ekese mban̄a edinọ nditọ ntụnọ ke ndidụn̄ọde nte Jehovah ọnọde ikọt esie ukpep.—Deuteronomy 32:4; Matthew 7:11; Ephesus 5:1.
Ima—Odudu Oro Onụkde
6. Ntak ekemede ndidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ mme ete ye eka ndikpebe ima Jehovah?
6 Apostle John ọdọhọ ete: “Abasi edi ima.” Ntre, ndien, ima esinụk Jehovah kpukpru ini ndinọ ukpep. (1 John 4:8; Mme N̄ke 3:11, 12) Nte emi ọwọrọ nte ke edi mmemmem ọnọ mme ete ye eka oro ẹnyenede ndammana ima ẹnọ nditọ mmọ ndikpebe Jehovah ke afan̄ emi? Iwọrọke ntre. Ima Abasi edi ima edumbet. Ndien eyen ukpepn̄kpọ usem Greek kiet owụt nte ke utọ ima oro “isiwakke ndisan̄a ukem ye ndammana ntụhọ.” Ntụk isikịmke Abasi enyịn. Enye esikere se ifọnde ikan aban̄a ikọt esie kpukpru ini.—Isaiah 30:20; 48:17.
7, 8. (a) Nso uwụtn̄kpọ ima edumbet ke Jehovah ekenịm ke nte enye akanamde n̄kpọ ye ikọt esie? (b) Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndikpebe Jehovah ke ndin̄wam nditọ mmọ ndikọri ukeme editiene mme edumbet Bible?
7 Kere ban̄a ima oro Jehovah okowụtde ke nte enye akanamde n̄kpọ ye nditọ Israel. Moses ama ada ediye uwụtn̄kpọ nditịn̄ mban̄a ima oro Jehovah ekenyenede ọnọ obufa idụt oro, Israel. Nnyịn ikot ite: “Nte ntrukpom etịmerede efọk esie, okụbọ nditọ esie, atat mba esie emen mmọ, obiom mmọ ke mba esie: (kpa ntre ke) Jehovah ikpọn̄-ikpọn̄ ada [Jacob] usụn̄.” (Deuteronomy 32:9, 11, 12) Man ekpep nditọ esie ndife, eka ntrukpom ‘esitịmede efọk esie,’ enyen̄ede onyụn̄ amiade mba esie man anam nditọ esie ẹfe. Ke akpatre ke ini eyen ntrukpom ọwọrọde ke efọk, emi esiwakde ndidu ke enyọn̄ akwa itiat, eka esie ‘esikpeme’ enye. Edieke etiede nte ke eyen inuen oro ọmọn̄ ọduọ, eka oro esibụmede odụk idak esie, emende enye “ke mba esie.” Ke ukem ima ima usụn̄ oro, Jehovah ama ese aban̄a obufa idụt Israel oro. Enye ama ọnọ mmọ Ibet Moses. (Psalm 78:5-7) Ekem Abasi ama etịn̄ enyịn ekpeme idụt oro, odude ke mben̄eidem ndinọ un̄wam ke ini ikọt esie ẹdude ke mfịna.
8 Didie ke mme ete ye eka ẹdide Christian ẹkeme ndikpebe ima Jehovah? Akpa, ana mmọ ẹkpep nditọ mmọ mme edumbet ye mme idaha oro ẹdude ke Ikọ Abasi. (Deuteronomy 6:4-9) Utịtmbuba mmọ edi ndin̄wam nditọ ẹkpep ndinam ubiere ke n̄kemuyo ye mme edumbet Bible. Ke ndinam emi, mme ima ima ete ye eka ẹkpeme nditọ mmọ, yak idọhọ ntre, ẹsede nte mmọ ẹdade mme edumbet oro mmọ ẹkpepde ẹsịn ke edinam. Nte nditọ oro ẹkọride ẹkponi ẹnyụn̄ ẹnyenede ifụre sụn̄sụn̄, mme ete ye eka oro ẹkerede ẹban̄a ẹsidu ke mben̄eidem “ndibụmede ndụk” nnyụn̄ ‘mmen nditọ mmọ ke mba mmọ’ ke ini ekededi oro n̄kpọndịk etịbede. Nso utọ n̄kpọndịk?
9. Mme ete ye eka ẹkpenyene ndidu ke edidemede mban̄a n̄kpọndịk ewe akpan akpan? Nọ uwụtn̄kpọ.
9 Jehovah Abasi ama odụri nditọ Israel utọn̄ aban̄a mme utịp idiọk nsan̄a. (Numbers 25:1-18; Ezra 10:10-14) Ndidụk nsan̄a ye ndiọi owo edi n̄ko ọsọ n̄kpọndịk mfịn. (1 Corinth 15:33) Mme ete ye eka ẹdide Christian ẹyenam ọfọn ndikpebe Jehovah ke afan̄ emi. N̄kaiferi isua 15 oro ekerede Lisa ama enyene udọn̄ ke idem eyeneren oro mînyeneke ukem idaha ido uwem ye idaha eke spirit oro ubon esie ekenyenede. Lisa obụk ete: “Ete ye eka mi ẹma ẹkụt isio isio edu oro n̄kọtọn̄ọde ndinyene ẹnyụn̄ ẹwụt edikere mban̄a. Ke ndusụk idaha mmọ ẹma ẹsinọ mi edinen̄ede, ndien ke mme idaha en̄wen mmọ ẹma ẹsinọ mi ima ima nsịnudọn̄.” Mmọ ẹma ẹsitie ye Lisa ẹnyụn̄ ẹnọ n̄kpan̄utọn̄ ke ime, ntem ẹn̄wamde enye akan se mmọ ẹkekụtde nte edide akpan mfịna—udọn̄ ndidi se mme ubọkn̄ka ẹnyịmede. *
Ẹneme Nneme
10. Ke mme usụn̄ ewe ke Jehovah ekenịm eti uwụtn̄kpọ ke ndineme nneme ye nditọ Israel?
10 Man ẹkụt unen ke ndinọ nditọ ukpep, ana mme ete ye eka ẹdomo ndisineme nneme ye nditọ mmọ. Okposụkedi etịmde ọfiọk se idude nnyịn ke esịt, Jehovah esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndineme nneme ye enye. (1 Chronicles 28:9) Ke ama ọkọnọ nditọ Israel Ibet, Jehovah ama ọnọ mme Levite utom nditeme mmọ, onyụn̄ ọdọn̄ mme prọfet ete ẹkekọk ibuot ye mmọ ẹnyụn̄ ẹnọ mmọ edinen̄ede. Enye n̄ko ama enyịme ndikop akam mmọ.—2 Chronicles 17:7-9; Psalm 65:2; Isaiah 1:1-3, 18-20; Jeremiah 25:4; Galatia 3:22-24.
11. (a) Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndinyene eti nneme ye nditọ mmọ? (b) Ntak edide akpan n̄kpọ ọnọ mme ete ye eka ndidi nti mme andikpan̄ utọn̄ ke ini mmọ ẹnemede nneme ye nditọ mmọ?
11 Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndikpebe Jehovah ke ini mmọ ẹnemede nneme ye nditọ mmọ? Akpa ye akakan, ana mmọ ẹsio ini ẹnịm ndidu ye mmọ. Mme ete ye eka ẹyenam ọfọn n̄ko ndifep mme ikọ nsahi oro ẹwụtde unana n̄kọkibuot, utọ nte, “Nte okụre ke oro? N̄kekere nte edi akpan n̄kpọ”; “Etịn̄ ndisịme”; “Mmọn̄ọ, afo ekekere ke editie didie? Okpon esehe.” (Mme N̄ke 12:18) Man ẹsịn udọn̄ ẹnọ nditọ ndineme nneme, mme ete ye eka oro ẹnyenede eti ibuot ẹsidomo ndidi nti mme andikpan̄ utọn̄. Mme ete ye eka oro ẹfụmide nditọ mmọ ke ini mmọ ẹdide n̄kpri ẹkeme ndikụt nte nditọ oro ẹfụmide mmọ ke ini mmọ ẹkọride ẹdi ikpọ owo. Jehovah esinyịme ndikpan̄ utọn̄ nnọ ikọt esie kpukpru ini. Enye esikpan̄ utọn̄ ọnọ mbon oro ke nsụhọdeidem ẹkade ẹbịne enye ke akam.—Psalm 91:15; Jeremiah 29:12; Luke 11:9-13.
12. Mme edu ewe ke mme ete ye eka ẹkpenyene oro ẹkemede ndinam edi mmemmem nditọ ndineme nneme ye mmọ ifụre ifụre?
12 Kere n̄ko nte ndusụk ikpehe edu Abasi anamde edi mmemmem ọnọ ikọt esie ndinyene nneme ye enye ifụre ifụre. Ke uwụtn̄kpọ, Edidem David eke Israel eset ama anam akwa idiọkn̄kpọ ke ndisịn efịbe ye Bath-sheba. Sia ekedide anana-mfọnmma owo, David ama anam ikpọ idiọkn̄kpọ efen ke uwem esie. Kpa ye oro, enye iketreke ndinyene nneme ye Jehovah nnyụn̄ nyom edifen nnọ ye nsuannọ esie. Nte eyịghe mîdụhe, ima-mfọnido ye mbọm Abasi ẹma ẹnam edi mmemmem n̄kpọ ọnọ David ndifiak ntiene Jehovah. (Psalm 103:8) Ebede ke ndiwụt utọ edu Abasi nte mbọm, mme ete ye eka ẹkeme ndisineme nneme idem ke ini nditọ mmọ ẹnamde idiọkn̄kpọ.—Psalm 103:13; Malachi 3:17.
Wụt Eti Ibuot
13. Ndiwụt eti ibuot abuana nso?
13 Ke ini ẹnọde nditọ mmọ n̄kpan̄utọn̄, ana mme ete ye eka ẹwụt “eti ibuot emi otode ke enyọn̄.” (James 3:17) Apostle Paul ekewet ete: “Ẹyak kpukpru owo ẹkụt eti ibuot mbufo.” (Philippi 4:5, NW) Ndiwụt eti ibuot ọwọrọ nso? Edikabade kiet oro ẹnọde ikọ Greek oro ẹkabarede “eti ibuot” edi “nditre ndisọn̄ọ nyịre ke ibet.” Ke adan̄aemi ẹsọn̄ọde ẹmụm idaha ido uwem ye idaha eke spirit oro mîkemeke ndikpụhọde ẹkama, didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndiwụt eti ibuot?
14. Didie ke Jehovah okowụt eti ibuot ke nte enye akanamde n̄kpọ ye Lot?
14 Jehovah enịm n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ ke ndiwụt eti ibuot. (Psalm 10:17) Ke ini enye ọkọdọhọde Lot ye ubon esie ẹwọrọ ẹkpọn̄ obio Sodom oro ẹkeyomde ndisobo, Lot ‘ama anam ndudụhọ.’ Ke ukperedem, ke ini angel Jehovah ọkọdọhọde enye efehe aka obot, Lot ama ọdọhọ ete: “N̄kwe nte mbọhọde n̄ka obot oro . . . Mbọk, se obio [Zoar] emi, ke ekpere nte owo efehede aka do, onyụn̄ ekpri: mbọk, yak mbọhọ n̄ka do; (nte ikprike?)” Didie ke Jehovah akanam n̄kpọ aban̄a emi? Enye ọkọdọhọ ete: “Sese, mmenyịme fi n̄kpọ emi nde, ndinyụn̄ nsoboke obio emi afo ọdọhọde.” (Genesis 19:16-21, 30) Jehovah ama enyịme ndinam eben̄e Lot. Ih, oyom mme ete ye eka ẹsọn̄ọ ẹyịre ke mme idaha oro Jehovah Abasi enịmde ke Ikọ esie, kpa Bible. Kpa ye oro, ọkpọfọn ndikere mban̄a se nditọ ẹyomde ke ini owo mîbiatke mme edumbet Bible.
15, 16. Nso ukpepn̄kpọ ke mme ete ye eka ẹkeme ndikpep nto uwụtn̄kpọ oro odude ke Isaiah 28:24, 25?
15 Ndiwụt eti ibuot abuana nditịm esịt nditọ man mmọ ẹdu ke mben̄eidem ndibọ item. Ke ndamban̄a usụn̄, Isaiah ama emen Jehovah odomo ye ọtọin̄wan̄ onyụn̄ ọdọhọ ete: “Nte ofụn̄-isọn̄ ofụn̄ kpukpru usen man ọtọ n̄kpọ? Nte enye asiak onyụn̄ ọdiọn̄ isọn̄ esie kpukpru usen? Adan̄aemi enye ama ọdiọn̄ isọn̄ iso, nte enye iwarike dill, inyụn̄ isuanke cummin, isịn wheat ke udịm, ye barley nte asiakde, ye spelt ke mben esie?”—Isaiah 28:24, 25.
16 Jehovah ‘ofụn̄ isọn̄ man ọtọ n̄kpọ’ onyụn̄ “asiak onyụn̄ ọdiọn̄ isọn̄ esie.” Ntem enye esitịm esịt ikọt esie mbemiso ọnọde mmọ ntụnọ. Ke ndinọ nditọ mmọ edinen̄ede, didie ke mme ete ye eka ẹkeme ‘ndifụn̄’ esịt nditọ mmọ? Ete kiet ama ekpebe Jehovah ke ini enye ọkọnọde eyeneren esie oro ekedide isua inan̄ ke emana edinen̄ede. Ke ini eyen esie akamiade eyen mbọhọidụn̄ mmọ, ete oro ama ebem iso akpan̄ utọn̄ ke ime okop mme ntak oro eyen esie ọkọnọde. Ekem, nte n̄kpọ eke enye ‘ofụn̄de’ esịt eyen esie, ete oro ama obụk nte ekpri eyen kiet okosobode ọkpọsọn̄ idaha ke ubọk owo mfiomo. Ke okopde mbụk oro, ama onụk eyen oro ndidọhọ ke ana ẹnọ owo mfiomo oro ufen. Utọ ‘edifụn̄’ oro ama etịm esịt eyen oro onyụn̄ anam edi mmemmem ọnọ enye ndikụt nte ke ndimia eyen mbọhọidụn̄ mmọ ekedi edinam owo mfiomo, ke ama onyụn̄ akwan̄a.—2 Samuel 12:1-14.
17. Nso ukpepn̄kpọ ke ẹnọ ke Isaiah 28:26-29 ke nte ete ye eka ẹkpenọde edinen̄ede?
17 Isaiah ama aka iso emen edinen̄ede oro Jehovah ọnọde odomo ye edinam utọin̄wan̄ efen—edibom n̄kpasịp. Ọtọin̄wan̄ esida nsio nsio n̄kpọutom ndibom n̄kpasịp etiene nte ikpọk n̄kpasịp ọsọn̄de. Ẹsida ukwak ẹbom dill oro mîsọn̄ke ẹnyụn̄ ẹda eto ẹbom cumin, edi ẹsida wheel ukpatn̄kpọ ẹbom n̄kpasịp oro ikpọk ọsọn̄de. Kpa ye oro, ọtọin̄wan̄ oro idibomke n̄kpasịp oro ẹsọn̄de ikpọk do tutu mmọ ẹnuaha. Kpasụk ntre, ke ini Jehovah oyomde ndisio n̄kpọ ekededi oro mîfọnke ke idem ikọt esie, enye esinam n̄kpọ etiene mme udọn̄ ye mme idaha oro ẹdude. Akananam enye inamke n̄kpọ isa isa m̀mê ke ufịk. (Isaiah 28:26-29) Ndusụk nditọ ẹsikpụhọde ke ete ye eka mmọ ndikam n̄wọn̄ọde enyịn nse mmọ, inyụn̄ iyomke ẹnam n̄kpọ efen. Mmọ en̄wen ẹsiyom editi ndien ndien, ke adan̄aemi mbon efen ẹkemede ndiyom ọkpọsọn̄ mbukpek. Mme ete ye eka oro ẹnyenede eti ibuot ẹyenọ edinen̄ede nte ekemde ye se eyen kiet kiet oyomde.
Nam Nneme Ubon Etie Inem Inem
18. Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndisio ini nnịm nnọ ukpepn̄kpọ Bible ubon ofụri ini?
18 Ukpepn̄kpọ Bible ubon ofụri ini ye edineme nneme N̄wed Abasi ke usen ke usen ẹsịne ke otu mfọnn̄kan usụn̄ ndinọ nditọ fo ukpep. Ukpepn̄kpọ ubon enen̄ede enyene uforo ke ini ẹnịmde enye kpukpru ini. Edieke ẹnịmde ke ini ẹnyenede ifet m̀mê ke ini ẹtide kpọt, etie nte ididịghe kpukpru ini. Ntre ana mme ete ye eka “ẹdedep ifet” ẹnọ ukpepn̄kpọ emi. (Ephesus 5:15-17) Ndimek akpan ini oro ọfọnde ye kpukpru owo ekeme ndidi n̄kpọ-ata. Ibuot ufọk kiet ama okụt nte ke nte nditọ mmimọ ẹkekọride ẹkponi, nsio nsio ndutịm mmọ ẹma ẹnam edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndinyene ofụri ubon ọtọkiet. Kpa ye oro, ubon oro ẹma ẹsidu ọtọkiet ke mbubịteyo usen mbono esop. Ke ntre ete oro ama odiomi ndinịm ukpepn̄kpọ ubon ke kiet ke otu mbubịteyo oro. Emi ama ọfọn. Idahaemi nditọ mbita emi ẹdi mme asan̄autom Jehovah oro ẹma ẹkena baptism.
19. Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndikpebe Jehovah ke ini ẹnịmde ukpepn̄kpọ ubon?
19 Nte ededi, ndikụre ndusụk ibuot nneme N̄wed Abasi ke ini ukpepn̄kpọ oro ikemke. Jehovah ama ọnọ nditọ Israel oro ẹkefiakde ẹtan̄ ẹbok ukpep ebe ke mme oku, oro ‘ẹketịmde ẹsiak’ Ibet, ‘ẹdade se mmọ ẹkekotde ẹsian mme owo.’ (Nehemiah 8:8) Ete kiet oro okokụtde unen ke ndin̄wam nditọ esie mbitiaba ẹdi ẹdima Jehovah ama esidụk esịt ubet esie kpukpru ini mbemiso ukpepn̄kpọ ubon man eketịm idem, anamde ibuotikọ ekekem ye se eyen kiet kiet oyomde. Enye ama esinam nditọ esie ẹkop inem ukpepn̄kpọ oro. Kiet ke otu nditọiren esie oro ẹkponide eti ete: “Ukpepn̄kpọ ekesitie inem inem kpukpru ini. Edieke nnyịn ikebrede bọl ke esa ke ini ẹkotde nnyịn ẹte ididụk ukpepn̄kpọ ubon, nnyịn ima isisọp iyak bọl inịm inyụn̄ ifen̄e ikodụk ukpepn̄kpọ oro. Enye ekesidi kiet ke otu mbubịteyo oro ẹnemde ẹkan ke urua.”
20. Nso mfịna oro ẹkemede ndinyene ke ndibọk nditọ ke oyom ikere iban̄a?
20 Andiwet psalm ama atan̄a ete: “Sese, nditọ ẹdi udeme Jehovah, mfri idịbi onyụn̄ edi n̄kpọ eyen utom.” (Psalm 127:3) Ndinọ nditọ nnyịn ukpep esiyom ini ye ukeme, edi ndinam ntre nte enende ekeme ndiwọrọ nsinsi uwem ọnọ nditọ nnyịn. Nso eti utịp ke oro edidi ntem! Do, nnyịn ikpakam isịn ifịk ndikpebe Jehovah ke ini inọde nditọ nnyịn ukpep. Nte ededi, ke adan̄aemi ẹnọde mme ete ye eka mbiomo ‘ndikama nditọ ke ntụnọ ye item Ọbọn̄,’ owo inọhọ ubiọn̄ nte ke mmọ ẹyekụt unen. (Ephesus 6:4) Idem kpa ye ata eti ukpeme, eyen ekeme ndisọn̄ ibuot onyụn̄ etre ndinam n̄kpọ Jehovah. Nso ndien? Oro edi se ẹdinemede ke ibuotikọ oro etienede.
[Ikọ idakisọn̄]
^ ikp. 9 Ekeme ndidi mme ifiọkutom oro ẹdude ke ibuotikọ emi ye ibuotikọ oro etienede ẹto mme obio oro ẹkpụhọrede ye obio mbufo ke ido. Domo ndikụt mme edumbet oro ẹbuanade, nyụn̄ da mmọ buan ye ido obio mbufo.
Nso Idi Ibọrọ Fo?
• Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndikpebe ima Jehovah oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Deuteronomy 32:11, 12?
• Nso ke afo ekpep oto usụn̄ emi Jehovah ekesinemede nneme ye nditọ Israel?
• Jehovah ndikakpan̄ utọn̄ nnọ eben̄e Lot ekpep nnyịn nso?
• Nso ke afo ekpep oto Isaiah 28:24-29 kaban̄a edinọ nditọ edinen̄ede?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 8, 9]
Moses ama emen usụn̄ oro Jehovah esinọde ikọt esie ukpep odomo ye usụn̄ oro ntrukpom esinọde nditọ esie ukpep
[Mme ndise ke page 10]
Oyom mme ete ye eka ẹsio ini ẹnịm ndidu ye nditọ mmọ
[Ndise ke page 12]
Enye ekesidi kiet ke otu mbubịteyo oro ẹnemde ẹkan ke urua