Didie ke Afo Esinam N̄kpọ Aban̄a Mbubịk Ido?

KE IN̄WAN̄ Gethsemane, Judas Iscariot ama aka ebịne Jesus ‘eketịm Enye inua.’ Emi ekesidi ido ediwụt owo ufiop ufiop ima. Edi edinam Judas ekedi sụk n̄kari ndinam mbon oro ẹkedide ndimụm Jesus okoneyo oro ẹdiọn̄ọ enye. (Matthew 26:48, 49) Judas ekedi mbubịk—owo oro odomode ndinam nte idi eti owo, oro adade eti edinam edịp idiọk uduak esie. Ikọ Greek oro ẹkabarede “mbubịk” ọwọrọ “enye oro ọbọrọde,” onyụn̄ ada n̄ko ọnọ osion̄o nyọ ke itie edinam. Nte ini akakade, ẹma ẹda ikọ oro ẹtịn̄ ẹban̄a owo ekededi oro akanamde eti edinam n̄kukụre man abian̄a mbon efen.

Didie ke afo esinam n̄kpọ aban̄a mbubịk ido? Ke uwụtn̄kpọ, nte esịt esiyat fi ke ini okụtde nte mme andinam sika ẹsịnde udọn̄ ẹnọ edin̄wọn̄ sika kpa ye uyarade ibọkusọbọ oro nte ke n̄kpọurua mmọ esinọ unan? Nte afo emesiyat esịt aban̄a mbubịk ido mme andikpeme oro ẹnamde n̄kpọ ibak ibak ye mbon oro ẹdọhọde mmọ ẹkpeme? Nte afo emesikop idiọkesịt ke ini ufan fo oro afo ekekerede ke edi eti ufan akabarede edi ufan abian̄a? Didie ke mbubịk ido ukpono esitụk fi?

“Ọyọdọdiọk ọnọ Mbufo . . . Mbon Mbubịk!”

Kere ban̄a idaha ido ukpono oro okodude ke ini Jesus okodude ke isọn̄. Mme scribe ye mme Pharisee ẹkenam nte idi mme andikpep Ibet Abasi oro ẹkenamde akpanikọ, edi ke nditịm ntịn̄ mmọ ẹma ẹda mme ukpepn̄kpọ owo oro ẹkewọn̄ọrede mme owo ẹkpọn̄ Abasi ẹyọhọ ekikere mme owo. Mme scribe ye mme Pharisee ẹma ẹsọn̄ọ ẹyịre ke ikọ ibet, edi mmọ ẹma ẹfụmi mme akpan edumbet oro ẹkewụtde ima ye mbọm. Ke eferife mmọ ẹkesinam nte idi mbon oro ikponode Abasi, edi ke ndịbe mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹdiọk. Mme edinam mmọ ikekemke ye mme ikọ mmọ. Mmọ ẹkenam mme utom mmọ “man owo ẹkụt.” Mmọ ẹkebiet “udi eke ẹyetde ndom, eke eyede ndise edem-edem, edi ke esịt-esịt ẹyọhọde ye mme okpo mme akpa-n̄kpa ye kpukpru ndek.” Ke ayararede mbubịk ido mmọ uko uko, Jesus ama ọdọhọ mmọ ediwak ini ete: “Ọyọdọdiọk ọnọ mbufo, mme scribe ye mme Pharisee, mbon mbubịk!”—Matthew 23:5, 13-31.

Edieke afo okpokodude uwem ini oro, ukem nte mbon esịt akpanikọ eken ekeme ndidi afo okpokokop itekesịt aban̄a utọ mbubịk ido ukpono oro. (Rome 2:21-24; 2 Peter 2:1-3) Edi nte afo akpakayak mbubịk ido mme scribe ye mme Pharisee ayat fi esịt ekesịm udomo oro afo esịnde kpukpru ido ukpono, esịnede enye oro Jesus Christ ye mme mbet esie ẹkekpepde ẹnyụn̄ ẹnamde? Nte oro ikpekedịghe ntakurua inọ fi?

Mbubịk ido mbon ido ukpono ekeme ndinam nnyịn isua ido ukpono. Nte ededi, nnyịn ndinam n̄kpọ ntem ekeme n̄ko ndinam nnyịn ikûkụt eti ido mme ata andituak ibuot. Nte utịp, ọkọ ukpeme oro nnyịn isịnde ndikpeme idem nnyịn mbiọn̄ọ mbubịk ido ekeme ndiwọn̄ọde nnyịn n̄kpọn̄ nti ufan. Do, nnyịn ikpenyene ndiwụt eti ibuot nnyụn̄ nda ukem ukem ke nte inamde n̄kpọ iban̄a mbubịk ido.

“Ẹtịn̄ Enyịn”

Akpa, ana nnyịn ikpep ndifiọk mbon mbubịk. Emi isidịghe mmemmem n̄kpọ kpukpru ini. Ubon kiet ekedifiọk emi ke akamba nnama  ama ọkọwọrọ mmọ. Ẹka mmọ ama osụhọ. Ke ẹkotde ufọkibọk oro eka mmọ okodude ikpe ke ntak idiọk usụn̄ unọ usọbọ, ubon oro ama ada ekpeibet oro n̄ko ekedide ọkwọrọikọ ke ufọkabasi n̄kann̄kụk. Okposụkedi ufọkibọk oro ekekpede miliọn $3.4 ke isop, ẹma ẹnam nnama ubon oro ọdọdiọk akan. Eka mmọ akakpa nte ọkpọikpọi ubuene, ndien okụk ikodụhe ndida mbụk enye. Ntak-a? Koro ekpeibet oro ama eyịp ata ediwak ke otu okụk oro. N̄wedibet kiet eketịn̄ aban̄a ekpeibet emi ete: “Edieke enye ọkpọkwọrọde orụk ido oro enye akanamde . . . , etop esie ekpedi: ẹyak nnyịn idia n̄wo.” Didie ke nnyịn ikeme ndikpeme idem mbiọn̄ọ utọ mme owo oro?

Jesus ọkọnọ mbon eyo esie oro ẹkekụtde mbubịk ido ukpono item, ete: “Ẹtịn̄ enyịn.” (Matthew 16:6; Luke 12:1) Ih, ana nnyịn idu ke ukpeme. Mme owo ẹkeme nditịn̄ nte inyenede nti uduak ẹnyụn̄ ẹwụt nti ido, edi oyom inen̄ede ikpeme ikûnyụn̄ isọsọp idara kpukpru owo itiene nte mmọ ẹtiede enyọn̄ enyọn̄. Nte nnyịn ikpetịmke ise okụk oro ibọde ke itie unịm okụk edieke nnyịn ifiọkde ite ke mme owo ẹkama idiọk okụk?

Mbon mbubịk ẹdu idem ke esịt ata esop Christian. Mbet oro Jude ama ọtọt aban̄a mmọ ete: “Mmọ ẹdi ndịbe-ndịbe itiat ke itie usọrọ-ima mbufo, ke ini mmọ ẹdiade udia ye mbufo; inamke mmọ ndịk ndibọk idem mmọ. Mmọ ẹdi idiọk enyọn̄ eke mîsion̄oke edịm, eke ofụm onyụn̄ ọkpọride ada ebe; mmọ ẹbiet eto ndaeyo eke mînyeneke mfri.”—Jude 12.

‘Nnyịn nditịn̄ enyịn’ ọwọrọ ndikpeme mbiọn̄ọ edidi se owo oro anamde n̄kari nte imama nnyịn edi oro ke akpanikọ edide ibụk onyụn̄ esịnde udọn̄ ọnọ mme ekikere oro mîkọn̄ọke ke Ikọ Abasi, abian̄ade. Ukem nte edet edet itiat ke isọn̄ mmọn̄ emi anade sụn̄, utọ owo oro ekeme ndibiat idaha eke spirit mbon oro mîdụhe ke edidemede. (1 Timothy 1:19) Owo mbubịk oro ekeme ndin̄wọn̄ọ ndinọ ekese nduọkodudu eke spirit edi akabade edi “idiọk enyọn̄ eke mîsion̄oke edịm”—inọhọ nduọkodudu ndomokiet. Ukem nte eto eke mînyeneke mfri, owo abian̄a inyeneke mfri ata Christian. (Matthew 7:15-20; Galatia 5:19-21) Ih, oyom nnyịn ikpeme ibiọn̄ọ utọ mbon abian̄a oro. Edi, ana nnyịn inam ntre ye unana ediyịk uduakesịt kpukpru owo.

“Ẹkûbiere Ikpe ẹnọ Owo”

Edi mmemmem n̄kpọ didie ntem mme anana-mfọnmma owo ndisio mme ndudue mbon en̄wen n̄wụt ke adan̄aemi ẹfụmide eke mmọ! Nte ededi, ntụhọ emi esinam nnyịn idi mbubịk. Jesus ọkọdọhọ ete: “Afo mbubịk! bem iso sio obukpọk oro ke enyịn fo fep, ndien eyetịm okụt usụn̄ nte adade osio mbio ke enyịn eyen-ete fo efep.” Nnyịn iyanam ọfọn ndinam item esie emi: “Ẹkûbiere ikpe ẹnọ owo mbak owo edibiere ikpe ọnọ mbufo; koro ubiereikpe eke mbufo ẹbierede ẹnọ owo, ke ẹdida ẹbiere ẹnọ mbufo . . . Nsinam afo esede ekpri mbio eke odude ke enyịn eyen-ete fo, edi mûkereke obukpọk oro odude fi ke enyịn?” (NW)—Matthew 7:1-5.

Ke ini mbon efen ẹnamde se itiede nte mbubịk ido ndusụk ini, ana nnyịn ikpeme man ikûsọsọp ikot mmọ mbubịk. Ke uwụtn̄kpọ, apostle Peter ama ‘odudi idem adianade’ ye mme ekemmọ andinịm ke akpanikọ ẹdide mme Gentile ke Antioch man enem mme Jew oro ẹketode Jerusalem ẹdi esịt. Barnabas ‘ama  awaha ọduọ n̄ko odụk ke mbubịk mmọ.’ Peter akanam emi kpa ye oro ẹma ẹkenọ enye ifet ndiberede usụn̄ nnọ mme Gentile ndidi se ẹyakde ẹdụk esop Christian. (Galatia 2:11-14; Utom 10:24-28, 34, 35) Edi ke akpanikọ mmeme Barnabas ye Peter emi ikanamke mmọ ẹdi ukem ye mme scribe ye mme Pharisee m̀mê Judas Iscariot.

“Ẹyak Ima Okûsan̄a ye Mbubịk”

Jesus ọkọnọ item ete: “Ke ini afo ọfọnde ido ye mbon en̄wen, kûkot efri obukpon̄ ebem fi iso—nte mme osion̄o nyọ oro ẹyomde mme owo ẹtoro mmọ ẹnamde ke mme synagogue ye mme efak.” (Matthew 6:2, Phillips) Apostle Paul ekewet ete: “Ẹyak ima [mbufo] okûsan̄a ke mbubịk.” (Rome 12:9) Enye ama esịn udọn̄ ọnọ ekpri Timothy ete “enyene ima eke otode ke edisana esịt . . . onyụn̄ otode mbuọtidem eke mîsan̄ake ye mbubịk.” (1 Timothy 1:5, NW) Edieke ima ye mbuọtidem nnyịn ẹdide nti—mîsan̄ake ye ibụk ye abian̄a—mbon en̄wen ẹyenyene mbuọtidem ke idem nnyịn. Nnyịn iyedi ata itie odudu ye nsịnudọn̄ inọ mbon oro ẹdude ye nnyịn. (Philippi 2:4; 1 John 3:17, 18; 4:20, 21) Ndien ke akande kpukpru, nnyịn iyenyene unyịme Jehovah.

Ke n̄kan̄ eken, mbubịk ido ayada n̄kpa ọsọk mbon oro ẹnyenede enye. Ke akpatre, ẹyeyarade mbubịk ido. Jesus Christ ọkọdọhọ ete: “N̄kpọ idụhe eke ẹfụkde fụk emi mîdiyarakede; n̄kpọ inyụn̄ idụhe eke ẹdịpde dịp emi owo mîdifiọkke.” (Matthew 10:26; Luke 12:2) Enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon ọkọdọhọ ete: “Abasi oyokot kpukpru n̄kpọ emi ẹnamde ẹdi ikpe, ọkọrọ ke kpukpru ndịbe-ndịbe n̄kpọ, ẹdide eti, ẹnyụn̄ ẹdide mme idiọk.”—Ecclesiastes 12:14.

Kan̄a ke emi, ntak emi nnyịn ikpayakde mbubịk ido mbon en̄wen afịna nnyịn ekesịm udomo oro anamde nnyịn itaba ima mme ata ufan nnyịn? Nnyịn imekeme ndidu ke ukpeme ye unana editie eyịghe eyịghe n̄kaha. Ndien adan̄a nte ikekeme, ẹyak nnyịn ikûyak ima ye mbuọtidem nnyịn asan̄a ye mbubịk.—James 3:17; 1 Peter 1:22.

[Mme ndise ke page 22, 23]

Nte afo akpakayak mbubịk ido mme scribe ye mme Pharisee ọwọn̄ọde fi ọkpọn̄ Jesus Christ ye mme mbet esie?