Afo Emekeme Ndifep Ifehesịt eke Spirit

Ọwọrọetop efehe mbuba, oro ekenen̄erede enyene ukeme okonyụn̄ etiede nte ama enyene eti nsọn̄idem, ama ọduọ ke mbuari onyụn̄ akpa ke ini unọ idem ukpep. Efehe mbuba oro ekedi Sergei Grinkov, owo emi ọkọbọde gold Olympic ikaba ke mbuba edidiat ke ice, emi ubọkọkọ esie ekesịmde utịt ke ndondo oro enye ọkọtọn̄ọde uforo—ke ini enye ekedide isua 28 kpọt. Nso n̄kpọ mmọn̄eyet ke emi ekedi ntem! Nso ikedi ntak? Ifehesịt. Ẹkedọhọ ke enye akakpa ke ata unana idotenyịn koro idiọn̄ọ ekededi ikodụhe ndiwụt nte ke enye ama enyene udọn̄ọ esịt. Kpa ye oro, mme ese owo idem ẹma ẹdifiọk ẹte ke enye ekenyene ntatara esịt ye usan̄aiyịp oro ama ekesịre idiọk idiọk.

KE ADAN̄AEMI ekemede nditie nte ediwak ifehesịt ẹsitịbe ke mbuari, mbiausọbọ ẹdọhọ ẹte ke isiwakke ndidi ntre. Akpanikọ edi nte ke ẹsiwak ndifụmi mme utọ idiọn̄ọ ye mme n̄kpọ oro ẹsitịpde ẹsịn nte edibaba ibifịk, edikpon ubom n̄kaha, ye ubiak ikpanesịt. Nte utịp, idem ọkpọkọm ifehesịt iwotke mmọ, ediwak mmọ ẹsibiomo ndo ke ofụri uwem mmọ.

Mfịn ata ediwak mbiausọbọ ẹnyịme ẹte ke oyom owo aka iso ekpeme se enye adiade ye usụn̄ uwem esie onyụn̄ anam useidem kpukpru ini man akpan ifehesịt. * Mme utọ edinam oro, ọkọrọ ye edinyịme ndinam mme ukpụhọde ke ebiet ẹyomde, ẹyenen̄ede ẹn̄wam ke ndinam owo efep mme akama-mmọn̄eyet utịp ifehesịt.

Nte ededi, odu ikpehe esịt nnyịn efen oro akam oyomde ẹnọ ntịn̄enyịn ẹkan. Bible odụri nnyịn utọn̄ ete: “Tịm kpeme esịt fo kan kpukpru se ekpemede; koro uwem otode enye.” (Mme N̄ke 4:23) Nte ededi, itie N̄wed Abasi emi etịn̄ akpan akpan aban̄a ndamban̄a esịt. Oyom idu ke edidemede man ikpeme ata ata  esịt nnyịn, edi akam enen̄ede edi akpan n̄kpọ ndidu ke edidemede edieke nnyịn iyomde ndikpeme ndamban̄a esịt nnyịn mbiọn̄ọ mme udọn̄ọ oro ẹkemede ndisụn̄ọ ke n̄kpa eke spirit.

Ndidụn̄ọde Ndamban̄a Ifehesịt

Kpa nte edide ye udọn̄ọ ata ata esịt, kiet ke otu usụn̄ oro ọfọnde akan ndikpan ifehesịt ke nditịn̄ ke usụn̄ifiọk eke spirit edi ndikpep se isidide ntak esie ndien ekem inam mme usio-ukot ndinam n̄kpọ mban̄a mmọ. Ntre ẹyak nnyịn ikere iban̄a ndusụk akpan n̄kpọ oro ẹsidide ntak udọn̄ọ—ata ata ye ndamban̄a—esịt.

Udia. Ẹnyịme ke ofụri ofụri ẹte ke udia oro mînyeneke akpan ufọn, okposụkedi esinemde, esinọ owo esisịt nsọn̄idem mîdịghe inọhọ-nọ. Ukem ntre, udia oro etịmerede owo ekikere odu esinyụn̄ enem, edi enye esibiat nsọn̄idem eke spirit owo. Ndutịm usuanetop ke n̄kari otoro ediwak n̄kpọ oro ẹban̄ade oburobụt ido idan̄ ye n̄kpọsọn̄ ibọk, afai, ye ndedịbe odudu. Owo ndida mme utọ udia oro mbọk ekikere edi n̄kpọ n̄kpa ọnọ ndamban̄a esịt. Ikọ Abasi ọtọt ete: “Ofụri-ofụri se idude ke ererimbot, mbumek obụkidem, ye mbumek enyịn, ye ikpîkpu ubọn̄ uwem emi, itoho Ete, edi oto ke ererimbot. Ndien ererimbot ke ebebe efep, ye mbumek esie; edi owo eke anamde se Abasi amade ododu ke nsinsi.”—1 John 2:16, 17.

Mme udia oro ẹnọde nsọn̄idem, utọ nte mfri ye ikọn̄udia, isinemke owo oro enyenede mbumehe edidia udia oro mînyeneke akpan ufọn. Kpasụk ntre, ekeme ndidi eti ye ọkpọsọn̄ udia eke spirit idinemke owo oro ama ekemehe ye edida mme ekikere ererimbot mbọk esịt ye ekikere esie. Ke ndusụk ini, enye ekeme ndidu uwem ke “mmọn̄eba” Ikọ Abasi. (Mme Hebrew 5:13, NW) Ke akpatre, enye ikọrike isịm ọyọhọ idaha eke spirit oro ẹyomde man enye obiom mme akpan mbiomo esie eke spirit ke esop ye ke utom ukwọrọikọ Christian. (Matthew 24:14; 28:19; Mme Hebrew 10:24, 25) Ndusụk mbon oro ẹdude ke utọ idaha oro ẹmeyak odudu eke spirit mmọ emem ekesịm udomo oro mmọ ẹkabarede ẹdi Mme Ntiense oro mînamke utom aba!

N̄kpọndịk efen edi nte ke nte owo etiede ke enyọn̄ enyọn̄ ekeme ndidi abian̄a. Edinam mme utom Christian enyọn̄ enyọn̄ ekeme ndifụk ndamban̄a esịt oro ima inyene obụkidem m̀mê unọ idem inemesịt oro ẹwụtde oburobụt ido, afai, m̀mê ndedịbe odudu ẹkade iso ndinam emem. Ekeme nditie nte utọ idiọk udia eke spirit oro itụkke idaha eke spirit owo, edi enye ekeme ndinam ndamban̄a esịt odoro ufiọn kpa nte idiọk udia ekemede ndinam usan̄aiyịp ọsọn̄ nnyụn̄ mbiat ata ata esịt. Jesus ama odụri owo utọn̄ ọbiọn̄ọ ediyak ndiọi udọn̄ ẹdụk owo esịt. Enye ọkọdọhọ ete: “Owo ekededi eke esede n̄wan ke enyịn use ama esịn efịbe ye enye ama ke esịt esie.” (Matthew 5:28) Ih, idiọk udia eke spirit ekeme ndisụn̄ọ ke  ifehesịt eke spirit. Edi, mme n̄kpọ efen ẹdu oro ẹyomde ẹkere ẹban̄a.

Nsịn̄edeidem. Ẹtịm ẹdiọn̄ọ nte ke uwem unana nsịn̄edeidem ekeme nditịp nsịn ke edinyene ata ata ifehesịt. Kpasụk ntre, uwem unana nsịn̄edeidem eke spirit ekeme ndinyene ndiọi utịp. Ke uwụtn̄kpọ, owo ekeme ndinyene ndusụk ebuana ke utom ukwọrọikọ Christian edi enye ekeme ndinam emi n̄kukụre ke ini eferede enye ke idem, esịnde esisịt ukeme mîdịghe isịnke-sịn ukeme ndikabade ndi ‘anam-utom eke mînyeneke ntak ndikop bụt, edi etịmde asiak ikọ akpanikọ.’ (2 Timothy 2:15) Mîdịghe owo ekeme ndidụk ndusụk mbono esop Christian edi itịmke idem inọ inyụn̄ itiene ibuana ke mmọ. Enye ekeme nditre ndinịm mme utịtmbuba eke spirit m̀mê anana udọn̄ m̀mê ifiopesịt aban̄a mme n̄kpọ eke spirit. Ke akpatre, unana nsịn̄edeidem eke spirit anam mbuọtidem ekededi oro enye ekenyenede ini kiet ko emem, idem abiarade. (James 2:26) Apostle Paul ama etịn̄ aban̄a n̄kpọndịk emi ke ini ekewetde n̄wed ọnọ ẹsọk mme Christian ẹdide mme Hebrew, emi ndusụk mmọ nte an̄wan̄ade ẹkeduọde ẹdụk utọ uwem unana nsịn̄edeidem oro. Tịm fiọk nte enye ọkọtọtde mmọ aban̄a idiọk utịp oro emi ekemede ndinyene ke idaha eke spirit mmọ. “Nditọ-ete, ẹkpeme mbak ndusụk idiọk esịt unana mbuọtidem edidu owo mbufo kiet ke idem, ke ediwọn̄ọde n̄kpọn̄ Abasi uwem: edi ẹnọ kiet eken item kpukpru usen, adan̄a nte ini ekerede Mfịn; mbak idiọk-n̄kpọ edida abian̄a esie ọsọn̄ owo ekededi ke otu mbufo esịt.”—Mme Hebrew 3:12, 13.

Mfịghe. Akpan ntak ata ata ifehesịt en̄wen edi ebeubọk mfịghe. Kpasụk ntre, mfịghe, m̀mê “ekikere uwem emi,” ekeme ndinọ ndamban̄a esịt unan mmemmem mmemmem, idem anamde owo oro enye ọnọmọde etre ofụri ofụri ndinam n̄kpọ Abasi. Item Jesus ke afan̄ emi edi ekemini: “Ẹkpeme idem mbufo, mbak uyụhọ udia ye mmịn ye ekikere uwem emi ẹdinam esịt mbufo odobi, ndien usen oro edibuat mbufo nte ekpọ.” (Luke 21:34, 35) Mfịghe ekeme n̄ko ndinam ndamban̄a esịt nnyịn odobi edieke esịt etịmerede nnyịn aban̄a ndedịbe idiọkn̄kpọ ke anyan ini. Edidem David ama ọfiọk ubiak oro esisan̄ade ye utọ idiọk mfịghe oro oto se iketịbede inọ enye ke ini enye ọkọdọhọ ete: “Idiọk ido mi iyakke baba nsọn̄ odu mi ke ọkpọ. Koro mme idiọk ido mi ẹmefụk mi ke ibuot: mmọ ẹtie nte edidobi mbiomo, ke ẹdobi ẹkan mi.”—Psalm 38:3, 4.

 Owo ndinyene mbuọtidem ke idemesie n̄kaha. Ediwak mbon oro ẹkenyenede ifehesịt ẹma ẹnen̄ede ẹbuọt idem ke idaha nsọn̄idem mmọ mbemiso ifehesịt ọkọnọmọde mmọ. Ediwak ini, mmọ ẹma ẹsifụmi useidem m̀mê ndụn̄ọde ibọkusọbọ nte se mînyeneke ufọn. Kpasụk ntre, ndusụk owo ẹkeme ndikere ke sia mmimọ ima ikedi Christian ke anyan ini, n̄kpọ ndomokiet ikemeke nditịbe nnọ mmimọ. Mmọ ẹkeme ndifụmi ndinam useidem m̀mê ndụn̄ọde eke spirit tutu afanikọn̄ etịbe. Edi akpan n̄kpọ nditi eti item aban̄ade edibuọt idem ke idem n̄kaha emi apostle Paul ọkọnọde ete: “Yak owo eke esede ete imọ imọsọn̄ọ ida ekpeme mbak enye ediduọ.” Edinam owụtde eti ibuot edi ndinyịme nte ke nnyịn idi mme anana-mfọnmma owo, ndinyụn̄ ndụn̄ọde idem nnyịn ke n̄kan̄ eke spirit ke ini ke ini.—1 Corinth 10:12; Mme N̄ke 28:14.

Kûfụmi Mme Idiọn̄ọ

Edi ye eti ntak N̄wed Abasi etịn̄ san̄asan̄a aban̄a nte ndamban̄a esịt etiede. Ke Jeremiah 17:9, 10, nnyịn ikot ite: “Esịt abian̄a akan kpukpru n̄kpọ, onyụn̄ abiara fap; anie edikeme ndifiọk enye? Ami Jehovah ndụn̄ọde esịt, ndomo n̄kpọ esịt idem, man nnọ kpukpru owo nte ekemde ke usụn̄ mmọ, ye nte ekemde ke mfri utom mmọ.” Edi ke ẹsiode edidụn̄ọde esịt nnyịn ẹfep, Jehovah anam ima ima ndutịm ndin̄wam nnyịn idụn̄ọde idem nnyịn.

Ebede ke “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄,” ẹnọ nnyịn mme n̄kpọ editi ke edikem ini. (Matthew 24:45) Ke uwụtn̄kpọ, akpan usụn̄ kiet emi ndamban̄a esịt nnyịn ekemede ndibian̄a nnyịn edi ndinam nnyịn isịn idem ke mfụmmfụm ekikere ererimbot. Mmọ emi ẹdi mme ekikere oro mîdịghe ata idem n̄kpọ, ndap ndap idotenyịn, nyoyok ikpîkpu ekikere. Mme utọ ekikere oro ẹkeme ndinọ unan, akpan akpan edieke mmọ ẹdemerede ndiọi udọn̄. Ntem, ana nnyịn isịn mmọ ofụri ofụri. Edieke nnyịn isuade se ikwan̄ade nte Jesus akasuade, nnyịn iyekpeme esịt nnyịn ibiọn̄ọ edisịn idem ke mfụmmfụm ekikere ererimbot.—Mme Hebrew 1:8, 9.

Adianade do, nnyịn imenyene un̄wam ima ima mbiowo ke esop Christian. Ke adan̄aemi iwụtde esịtekọm iban̄a edikere oro mbon efen ẹkerede ẹban̄a, ke akpatre edi mbiomo nnyịn owo kiet kiet ndikpeme ndamban̄a esịt nnyịn. Nnyịn inyene ndibiere ‘ndidomo kpukpru n̄kpọ nse’ ndinyụn̄ ‘ndomo idem nnyịn nse m̀mê nnyịn idu ke mbuọtidem.’—1 Thessalonica 5:21; 2 Corinth 13:5.

Kpeme Esịt

Edumbet Bible oro nte ke “se ededi owo ọtọde, oro ke enye edinyụn̄ ọdọk,” abuana nsọn̄idem ndamban̄a esịt nnyịn n̄ko. (Galatia 6:7) Ediwak ini, se isitiede nte mbabuat unọmọ eke spirit esidi utịp edisịn idem anyan ini ndịbe ndịbe ke mme n̄kpọ oro ẹsibiatde idaha eke spirit nte edise ndise idan̄, ebeubọk editịmede esịt mban̄a mme n̄kpọ obụkidem, m̀mê edin̄wana nyom uwọrọiso ye odudu.

Ke ntre, man ikpeme esịt edi akpan n̄kpọ ete ikpeme udia eke spirit nnyịn. Bọk esịt ye ekikere ebe ke ndikpep Ikọ Abasi. Fep udia oro etịmerede owo ekikere oro odude onyụn̄ enemde ikpọkidem edi oro n̄kukụre esisụn̄ọde ke edinam ndamban̄a esịt odoro ufiọn. Andiwet psalm ama ada uwụtn̄kpọ oro odotde—onyụn̄ ekemde ke n̄kan̄ ibọkusọbọ—ọnọ item ete: “Esịt mmọ etie nte ikpọn̄ unam.”—Psalm 119:70.

Edieke enyenede mme ndedịbe idiọkn̄kpọ oro akade iso ke anyan ini, sịn ọkpọsọn̄ ukeme nditre mmọ mbak mmọ ẹdisịri ndamban̄a usan̄aiyịp fo. Edieke ererimbot ọtọn̄ọde nditie nte enem onyụn̄ ekeme ndinọ ekese inemesịt, tie kere ọniọn̄ ọniọn̄ item oro apostle  Paul ọkọnọde. Enye ekewet ete: “Ndọhọ mbufo, nditọ-ete, nte ẹsịbe ini omụhọ; ntre ọtọn̄ọde ke ini emi, yak mmọ emi . . . ẹdade ererimbot ẹnam n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹdu uwem nte mmọ emi mînọhọke ke esịt. Koro ido ererimbot emi ke ebebe efep.” (1 Corinth 7:29-32) Ndien, edieke inyene obụkidem ọtọn̄ọde ndidọn̄ fi itọn̄, kere ban̄a mme ikọ Job emi: “Edieke nnịmde gold ke idotenyịn mi, nnyụn̄ ndọhọ ata eti gold, nte, Afo edi mbuọtidem mi. Oro okponyụn̄ edi idiọk n̄kpọ ke eke mme ebiereikpe, koro n̄kposude nsu nnọ Abasi ke enyọn̄.”—Job 31:24, 28; Psalm 62:10; 1 Timothy 6:9, 10.

Ke owụtde nte edu edifụmi item Bible ọdiọkde, Bible odụri owo utọn̄ ete: “Owo eke ẹwakde ndiduari enye, ndien enye ọsọn̄ obot itọn̄, ayabiara usọp-usọp, ndien ididịghe nte ẹkọkde enye.” (Mme N̄ke 29:1) Ke edide isio, ebede ke nditịm n̄kpeme ndamban̄a esịt nnyịn, nnyịn imekeme ndinyene inemesịt ye ifụre ekikere oro otode edidu mmemmem uwem oro n̄kpọ mîtịmekede. Emi edi usụn̄ uwem oro ata Ido Ukpono Christ esịnde udọn̄ ọnọ kpukpru ini. Ẹma ẹnọ apostle Paul odudu ndiwet ete: “Edi uten̄e Abasi edi akwa udori, ke ini asan̄ade ye esịt eke okụtde ete se inyenede ekem. Koro nnyịn ikadaha baba n̄kpọ kiet idụk ke ererimbot, idinyụn̄ ikemeke ndida baba n̄kpọ kiet n̄wọrọ. Mmọdo edieke nnyịn inyenede se idiade ye se idade ifụk iferi, nnyịn iyokụt ite oro ekem.”—1 Timothy 6:6-8.

Ih, ndinọ idem nnyịn ukpep nnyụn̄ nsịn̄ede idem ke usụn̄ uten̄e Abasi ẹyenam ndamban̄a esịt nnyịn odu ke eti idaha. Ebede ke nnyịn ndinen̄ede n̄kpeme udia eke spirit nnyịn, nnyịn idiyakke ufan̄ inọ mme akama-nsobo usụn̄ ye ekikere ererimbot emi ndibiat m̀mê ndinọ idaha eke spirit nnyịn unan. Ke akande kpukpru, ebede ke ndinyịme ndutịm Jehovah ebe ke esop esie, nnyịn ikpakam idụn̄ọde ndamban̄a esịt nnyịn kpukpru ini. Ndinam ntre ifịk ifịk ayanam ekese ke ndin̄wam nnyịn ifep mme akama-mfụhọ utịp ifehesịt eke spirit.

[Ikọ idakisọn̄]

[Se Ẹwetde ke Ikpọ Abisi ke page 10]

MBIARA UDIA EKE SPIRIT EKEME NDINAM NDAMBAN̄A ESỊT ODORO UFIỌN KPA NTE IDIỌK UDIA EKEMEDE NDINAM USAN̄AIYỊP ỌSỌN̄ NNYỤN̄ MBIAT ATA ATA ESỊT

[Se Ẹwetde ke Ikpọ Abisi ke page 10]

UWEM UNANA NSỊN̄EDEIDEM EKE SPIRIT EKEME NDINYENE NDIỌI UTỊP

[Se Ẹwetde ke Ikpọ Abisi ke page 11]

“EKIKERE UWEM EMI” EKEME NDIBIAT NDAMBAN̄A ESỊT MMEMMEM MMEMMEM

[Ndise ke page 11]

Ndifụmi nsọn̄idem eke spirit nnyịn ekeme ndida ọkpọsọn̄ ubiak ndi

[Mme ndise ke page 13]

Ndikọri nti edu eke spirit ekpeme ndamban̄a esịt

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 9]

AP Photo/David Longstreath