Kpep Esịt Fo Abak Jehovah
Kpep Esịt Fo Abak Jehovah
“Oh, mmọ ẹkpekam ẹnyene orụk esịt emi ke idem mmọ, eke ẹbakde mi, ẹnyụn̄ ẹnịmde ofụri mbet mi kpukpru ini.”—DEUTERONOMY 5:29.
1. Didie ke nnyịn ikeme ndinen̄ede nnịm nte ke usen kiet mme owo ẹyebọhọ ndịk?
UBONOWO omokop ndịk ke ediwak isua ikie. Ndịk ọbiọn̄, udọn̄ọ, ubiatibet, m̀mê ekọn̄ ẹnam ediwak miliọn owo ẹkop editịmede esịt kpukpru ini. Ke ntak emi, ntọn̄ọikọ Uwetn̄kpọ Ofụri Ekondo Kaban̄a Unen Owo etịn̄ aban̄a udọn̄ ndida ererimbot emi kpukpru owo ẹdibọhọde ndịk ndi. * Nte enemde, Abasi ke idemesie ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn ete ke utọ ererimbot oro eyedi—okposụkedi mîtoho mme ukeme owo. Ebede ke prọfet esie Micah, Jehovah ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn ete ke edinen obufa ererimbot imọ, ‘baba owo kiet idinamke ikọt imọ ndịk.’—Micah 4:4.
2. (a) Didie ke N̄wed Abasi esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndibak Abasi? (b) Mme mbụme ewe ikeme ndidemede ke ini nnyịn ikerede iban̄a mbiomo nnyịn ndibak Abasi?
2 Ke n̄kan̄ eken, ndịk ekeme n̄ko ndidi eti odudu. Ke N̄wed Abasi, ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme asan̄autom Abasi ndien ndien ẹte ẹbak Jehovah. Moses ọkọdọhọ nditọ Israel ete: “Bak Jehovah Abasi fo, nyụn̄ nam n̄kpọ esie.” (Deuteronomy 6:13) Ediwak isua ikie ke ukperedem Solomon ama ewet ete: “Bak Abasi, nyụn̄ nịm mbet esie: koro emi edi eke kpukpru owo.” (Ecclesiastes 12:13) Ebede ke utom unọ ikọ ntiense nnyịn, oro inamde ke idak ndausụn̄ mme angel, nnyịn imesịn udọn̄ inọ kpukpru owo ukem ntre ite “ẹten̄e Abasi, ẹnyụn̄ ẹnọ Enye ubọn̄.” (Ediyarade 14:6, 7) Ke adianade ye edibak Jehovah, ana mme Christian ẹma enye ke ofụri esịt mmọ. (Matthew 22:37, 38) Didie ke nnyịn ikeme ndima Abasi nnyụn̄ mbak enye ke ukem ini? Ntak oyomde ẹbak ima ima Abasi? Mme ufọn ewe ke nnyịn idinyene ito edikọri mbak Abasi? Man ibọrọ mme mbụme emi, ana nnyịn ibem iso ifiọk se mbak Abasi ọwọrọde ye nte utọ mbak emi edide akpan ubak itie ebuana nnyịn ye Jehovah.
Uten̄e, Ukpono, ye Mbak
3. Nso ke mbak Abasi ọwọrọ?
3 Mbak Abasi edi edu oro mme Christian ẹkpenyenede ẹnọ Andibot mmọ. Usụn̄ kiet oro ẹkabarede mbak emi edi “uten̄e ye ntotụn̄ọ ukpono ẹnyenede ẹnọ Andibot ye eti ndịk ediyat enye esịt.” Ntem, mbak Abasi otụk akpan ikpehe iba ke uwem nnyịn: edu nnyịn kaban̄a Abasi ye edu nnyịn kaban̄a edu uwem oro enye asuade. Nte an̄wan̄ade, ikpehe mbiba ẹdi akpan n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹdot ẹnen̄ede ẹkere ẹban̄a. Nte Expository Dictionary of New Testament Words eke Vine owụtde, ukpono ukpono mbak emi edi ‘edu oro akarade uwem’ mme Christian ‘ke mme n̄kpọ eke spirit ye eke ido uwem.’
4. Didie ke nnyịn ikeme ndikọri edu uten̄e ye ukpono nnọ Andibot nnyịn?
4 Didie ke nnyịn ikeme ndikọri edu uten̄e ye ukpono nnọ Andibot nnyịn? Nnyịn imesikop n̄kpaidem ke ini nnyịn ikụtde ediye n̄kann̄kụk, ediye aya, m̀mê ediye usoputịn. Nnyịn imesikop n̄kpaidem ikan ke ini nnyịn, ke enyịn mbuọtidem, ikụtde ke mme utọ n̄kpọ oro ẹdi utom ubọk Abasi. N̄ko-n̄ko, ukem nte Edidem David, nnyịn imọfiọk nte nnyịn ikpride ke ẹmende ẹdomo ye akaka n̄kpọ obot Jehovah. “Ke adan̄aemi nsede enyọn̄, utom nnuenubọk fo, ọfiọn̄ ye ntantafiọn̄ emi afo owụkde; nso n̄kpọ edi owo eke afo etide enye?” (Psalm 8:3, 4) Ntotụn̄ọ uten̄e emi ada esịm ukpono, emi onụkde nnyịn ndikọm nnyụn̄ ntoro Jehovah ke kpukpru se enye anamde ọnọ nnyịn. David ama ewet n̄ko ete: “Nyọkọm fi, koro nyenede ndyọ ye ndịk; se afo anamde ẹdi utịbe; ukpọn̄ mi onyụn̄ ọfiọk enene.”—Psalm 139:14.
5. Ntak emi nnyịn ikpabakde Jehovah, ndien nso eti uwụtn̄kpọ ke nnyịn inyene ke afan̄ emi?
5 Edu uten̄e ye ukpono ẹda ẹsịm edinyene eti ye ukpono ukpono mbak nnọ odudu Abasi nte Andibot ye odudu esie nte enyene-unen Andikara ekondo. Ke n̄kukụt oro apostle John okokụtde, “mmọ emi ẹkekande ẹbọhọ unam oro ye mbiet esie”—mme anditiene Christ oro ẹyetde aran ke itie mmọ ke heaven—ẹma ẹtan̄a ẹte: “Mme utom Fo ẹkponi ẹnyụn̄ ẹnyene ndyọ, O Ọbọn̄ Abasi, Andikara kpukpru n̄kpọ; mme usụn̄ Fo ẹnen ẹnyụn̄ ẹdi akpanikọ, O Edidem mme obio. Anie editre nditen̄e [“ndibak,” NW] Fi, O Ọbọn̄ ndinyụn̄ nnọ enyịn̄ Fo ubọn̄?” (Ediyarade 15:2-4) Mbak Abasi, oro otode ntotụn̄ọ ukpono ẹnyenede ẹnọ akwa ubom esie, onụk mme nsan̄a andikara ye Christ emi ke Obio Ubọn̄ eke heaven ndikpono Abasi nte akakan odudu. Ke ini nnyịn ikerede iban̄a kpukpru se Jehovah anamde ye edinen usụn̄ emi enye adade akara ekondo, nte nnyịn inyeneke ediwak ntak ndibak enye?—Psalm 2:11; Jeremiah 10:7.
6. Ntak emi nnyịn ikpenyenede eti ndịk ediyat Jehovah esịt?
6 Nte ededi, ke adianade ye uten̄e ye ukpono, ana mbak Abasi esịne eti ndịk ediyat enye esịt m̀mê edisọn̄ ibuot ye enye. Ntak-a? Koro ke adan̄aemi Jehovah enyenede ‘anyan ime onyụn̄ awakde ima,’ ana nnyịn iti ite ke ‘enye idiyakke mbon-isop ẹbọhọ.’ (Exodus 34:6, 7) Okposụkedi enyenede ima ye mbọm, Jehovah iyọhọ ukwan̄ido ye n̄koinnam idiọkn̄kpọ. (Psalm 5:4, 5; Habakkuk 1:13) Mbon oro ẹkoide-koi ẹnyụn̄ ẹkade iso ye unana edikabade esịt ndinam idiọk ke enyịn Jehovah ẹnyụn̄ ẹbiọn̄ọde enye iditreke ndibọ ufen. Nte apostle Paul ọkọdọhọde, “edi ata n̄kpọ ndịk ndiduọ nsịne ke ubọk Abasi emi odude uwem.” Ndinyene eti ndịk ediduọ ndụk utọ idaha oro edi akamba ukpeme ọnọ nnyịn.—Mme Hebrew 10:31.
“Ẹyịre ye Enye”
7. Mme ntak ewe ke nnyịn inyene ndiberi edem ke odudu edinyan̄a Jehovah?
7 Ukpono ukpono mbak Abasi ye ntotụn̄ọ ifiọk aban̄ade akwa odudu esie ẹberede usụn̄ ẹnọ edinyene ibetedem ye mbuọtidem ke Jehovah. Kpa nte ekpri eyen enyenede ukpeme ke ini ete esie odude ekpere, ntre ke nnyịn inyene ukpeme ye mbuọtidem ke idak ndausụn̄ Jehovah. Tịm fiọk nte nditọ Israel ẹkenamde n̄kpọ ke Jehovah ama akada mmọ usụn̄ ọwọrọ ke Egypt: “Ndien Israel ẹnyụn̄ ẹkụt ọkpọsọn̄ ubọk oro Jehovah adade anam nditọ Egypt: kpukpru owo ẹnyụn̄ ẹbak Jehovah, ẹnyụn̄ [ẹbuọt idem ke Jehovah, NW].” (Exodus 14:31) Ifiọk n̄kpọntịbe Elisha owụt n̄ko nte ke “angel Jehovah ana akan mmọ eke ẹbakde enye okụk, onyụn̄ anyan̄a mmọ.” (Psalm 34:7; 2 Ndidem 6:15-17) Mbụk ikọt Jehovah eke eyomfịn ye ọkpọkpọ ifiọk n̄kpọntịbe nnyịn ẹsọn̄ọ nte ke Abasi esida odudu esie anam n̄kpọ ke ufọn mbon oro ẹnamde n̄kpọ esie. (2 Chronicles 16:9) Ntem nnyịn imedi idifiọk ite ke “ọkpọsọn̄ ibetedem odu ke uten̄e [“mbak,” NW] Jehovah.”—Mme N̄ke 14:26.
8. (a) Ntak emi mbak Abasi onụkde nnyịn ndisan̄a ke mme usụn̄ esie? (b) Nam an̄wan̄a nte nnyịn ‘ikpeyịrede’ ye Jehovah.
8 Eti mbak Abasi inamke nnyịn inyene ibetedem ye mbuọtidem kpọt ke enye edi n̄ko onụk nnyịn ndisan̄a ke usụn̄ esie. Ke ini Solomon akayakde temple ọnọ, enye ama ọbọn̄ akam ọnọ Jehovah ete: “[Israel ẹkpekam] ẹbak fi, ẹnyụn̄ ẹsan̄a ke usụn̄ fo kpukpru usen eke mmọ ẹdidude uwem ke iso isọn̄ eke afo ọkọnọde mme ete nnyịn.” (2 Chronicles 6:31) Ke mbemiso, Moses ama eteme nditọ Israel ete: “Mbufo ẹtiene Jehovah Abasi mbufo, ẹnyụn̄ ẹbak enye, ẹnyụn̄ ẹnịm mbet esie, ẹnyụn̄ ekop uyo esie, ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ esie, ẹnyụn̄ ẹyịre ye enye.” (Deuteronomy 13:4) Nte mme ufan̄ikọ emi ẹwụtde in̄wan̄-in̄wan̄, udọn̄ ndisan̄a ke mme usụn̄ Jehovah nnyụn̄ ‘nyịre’ ye enye oto edinyene ibetedem ye mbuọtidem ke Abasi. Ih, mbak Abasi anam nnyịn isụk ibuọt inọ Jehovah, inam n̄kpọ esie, inyụn̄ iyịre ye enye, kpa nte ekpri eyen ke ata ata usụn̄ eyịrede ete esie emi enye enen̄erede eberi edem onyụn̄ ọbuọtde idem.—Psalm 63:8; Isaiah 41:13.
Ndima Abasi Edi Ndibak Enye
9. Nso ebuana idu ke ufọt ima Abasi ye mbak oro ibakde Enye?
9 Ke idaha N̄wed Abasi, ndibak Abasi ibiọn̄ọke ndima enye ke usụn̄ ekededi. Ke edide isio, ẹketeme nditọ Israel ẹte ‘ẹbak Jehovah, ẹsan̄a ke kpukpru usụn̄ esie, ẹnyụn̄ ẹma enye.’ (Deuteronomy 10:12) Ntem, mbak Abasi ye ima oro imade Enye ẹnyene n̄kpet n̄kpet ebuana. Mbak Abasi onụk nnyịn ndisan̄a ke usụn̄ esie, ndien nte utịp emi ọnọ uyarade nte ke nnyịn imama enye. (1 John 5:3) Emi esịne ifiọk koro ke ini nnyịn imade owo, nnyịn nte odotde imesifehe ndịk ediyat enye esịt. Nditọ Israel ẹma ẹyat Jehovah esịt ke edinam nsọn̄ibuot mmọ ke wilderness. Ke akpanikọ nnyịn ikpoyomke ndinam n̄kpọ ekededi ndida utọ mfụhọ oro nsọk Ete nnyịn eke heaven. (Psalm 78:40, 41) Ke n̄kan̄ eken, sia ‘mmọ eke ẹbakde Jehovah ẹnemde enye esịt,’ n̄kopitem ye edinam akpanikọ nnyịn ẹsidat enye esịt. (Psalm 147:11; Mme N̄ke 27:11) Ima oro imade Abasi esinụk nnyịn ndidat enye esịt, ndien mbak Abasi esibiọn̄ọ nnyịn ndiyat enye esịt. Mmọ ẹdi mme edu oro ẹnamde kiet eken ekem, idịghe mme edu ẹdude ke ntuaha.
10. Didie ke Jesus okowụt nte ke imọ ima ikop inemesịt ndibak Jehovah?
10 Usụn̄ uwem Jesus Christ owụt in̄wan̄-in̄wan̄ nte nnyịn ikemede ndima nnyụn̄ mbak Abasi ke ukem ini. Prọfet Isaiah ekewet aban̄a Jesus ete: “Spirit Jehovah oyodoro enye ke idem, spirit eti ibuot ye asian, spirit item ye odudu, spirit ifiọk ye uten̄e [“mbak,” NW] Jehovah: ndien uten̄e [“mbak,” NW] Jehovah eyenem enye esịt.” (Isaiah 11:2, 3) Nte ekemde ye ntịn̄nnịm ikọ emi, spirit Abasi okonụk Jesus ndibak Ete esie eke heaven. N̄ko-n̄ko, utu ke nditie ukpan ukpan, nnyịn imokụt nte ke mbak emi ama anam enye okop uyụhọ. Jesus ama okop inemesịt ke ndinam uduak Abasi ye ke ndinem enye esịt, idem ke ata n̄kpọsọn̄ idaha. Ke ini akasakde iso ese n̄kpa ke eto ndutụhọ, enye ama ọdọhọ Jehovah ete: “Yak okûdi nte Ami nnyịmede; edi yak edi nte Afo enyịmede.” (Matthew 26:39) Ke ntak mbak Abasi emi, Jehovah ama okop n̄kpeubọk Eyen esie, ọsọn̄ọ enye idem, onyụn̄ anyan̄a enye osio ke n̄kpa.—Mme Hebrew 5:7.
Ndikpep Ndibak Jehovah
11, 12. (a) Ntak anade nnyịn ikpep ndibak Abasi? (b) Didie ke Jesus ekpep nnyịn ndibak Jehovah?
11 Ke mîbietke ndịk ntụk oro nnyịn isikopde ke ini ikụtde odudu ye akwa ubom obot, owo isinyeneke mbak Abasi ke mbuari. Ntak edi oro Akamba David, Jesus Christ, ke ntịn̄nnịm ikọ ọnọde nnyịn ikot ete: “Mbufo nditọwọn̄, ẹdi ẹkop uyo mi: nyeteme mbufo [mbak, NW] Jehovah.” (Psalm 34:11) Didie ke nnyịn ikeme ndikpep ndibak Jehovah nto Jesus?
12 Jesus ekpep nnyịn ndibak Jehovah ebe ke ndin̄wam nnyịn ifiọk utịbe utịbe edu Ete nnyịn eke heaven. (John 1:18) Uwụtn̄kpọ Jesus ke idemesie ayarade nte Abasi esikerede n̄kpọ ye nte enye esinamde n̄kpọ ye mbon en̄wen, koro Jesus owụtde edu Ete esie ke mfọnmma usụn̄. (John 14:9, 10) N̄ko-n̄ko, ebede ke uwa Jesus, nnyịn imekeme nditịn̄ ikọ ye Jehovah ke ini nnyịn ibọn̄de akam iben̄e edifen mme idiọkn̄kpọ nnyịn. N̄wọrọnda ediwụt mbọm Abasi emi ke idemesie edi okopodudu ntak ndibak enye. Andiwet psalm ekewet ete: “Koro edidahado enyenede fi, man ẹten̄e fi.”—Psalm 130:4.
13. Mme usio-ukot ewe oro ẹsiakde ke n̄wed Mme N̄ke ẹn̄wam nnyịn ndibak Jehovah?
13 N̄wed Mme N̄ke asiak udịm udịm usio-ukot oro ẹn̄wamde nnyịn ndikọri mbak Abasi. “Eyen mi, afo ama ọbọ ikọ mi, onyụn̄ enịm mbet mi ke idem fo; onyụn̄ akpan̄ utọn̄ fo ke eti ibuot, onyụn̄ esịn esịt fo ke mbufiọk; ama ofiori okot asian, emenede uyo fo ọnọ mbufiọk; . . . ndien afo eyetịm ọfiọk uten̄e [“mbak,” NW] Jehovah, onyụn̄ esịme ifiọk Abasi.” (Mme N̄ke 2:1-5) Ke ntre, man ibak Abasi ana nnyịn ikpep Ikọ esie, isịnde ofụri ukeme ndifiọk item odude ke enye, ndien ekem inen̄ede inam item esie.
14. Didie ke nnyịn ikeme ndinam item oro ẹkenọde ndidem Israel?
14 Ẹma ẹnọ kpukpru ndidem ke Israel eset item ẹte ẹkan̄a n̄wed Ibet ẹsịn ke n̄wed efen ẹnyụn̄ ‘ẹkot enye kpukpru usen uwem mmọ: kpan̄ mmọ ẹkpekpep ndibak Jehovah Abasi mmọ, nnyụn̄ nnịm kpukpru ikọ n̄wed-mbet oro.’ (Deuteronomy 17:18, 19) Edikot ye edikpep Bible ẹdi akpan n̄kpọ ẹnọ nnyịn ukem ntre edieke anade nnyịn ifiọk ndibak Jehovah. Nte nnyịn idade mme edumbet Bible isịn ke edinam ke uwem nnyịn, nnyịn sụn̄sụn̄ inyene ọniọn̄ ye ifiọk Abasi. Nnyịn ‘ifiọk mbak Jehovah’ koro nnyịn imokụt nti utịp oro enye enyenede ke uwem nnyịn, ndien nnyịn ida itie ebuana nnyịn ye Abasi ke n̄kpọuto. N̄ko-n̄ko, ebede ke ndisop idem kpukpru ini ye mme ekemmọ andinịm ke akpanikọ, n̄kpri owo ye ikpọ owo ẹkeme ndikpan̄ utọn̄ ke ukpepn̄kpọ Abasi, ẹkpep ndibak Abasi, ẹnyụn̄ ẹsan̄a ke mme usụn̄ esie.—Deuteronomy 31:12.
Ọfọfọn ọnọ Kpukpru Owo Eke Ẹbakde Jehovah
15. Ke mme usụn̄ ewe ke mbak Abasi enyene ebuana ye utuakibuot oro inọde enye?
15 Otode se ẹnemede emi, nnyịn imekeme ndikụt nte ke mbak Abasi edi eti edu oro kpukpru nnyịn ikpọkọride, sia enye edide akpan ubak utuakibuot nnyịn nnọ Jehovah. Enye anam nnyịn ibuọt idem ọyọhọ ọyọhọ ye enye, isan̄a ke usụn̄ esie, inyụn̄ iyịre ye enye. Kpa nte ekedide ye Jesus Christ, mbak Abasi ekeme n̄ko ndinụk nnyịn ndinam en̄wọn̄ọ uyakidem nnyịn idahaemi ye ke nsinsi nsinsi.
16. Ntak emi Jehovah esịnde udọn̄ ọnọ nnyịn ndibak enye?
16 Mbak Abasi idịghe idiọk ndịk inyụn̄ itiehe ukpan ukpan ikaha. Bible ọsọn̄ọ ọnọ nnyịn ete: “Ọfọfọn ọnọ kpukpru owo eke ẹbakde Jehovah; eke ẹsan̄ade ke usụn̄ esie.” (Psalm 128:1) Jehovah esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndibak enye koro enye ọfiọkde ete ke edu emi eyekpeme nnyịn. Nnyịn imokụt ima ima edikere mban̄a esie ke mme ikọ emi enye eketịn̄de ọnọ Moses ete: “Oh, mmọ [nditọ Israel] ẹkpekam ẹnyene orụk esịt emi ke idem mmọ, eke ẹbakde mi, ẹnyụn̄ ẹnịmde ofụri mbet mi kpukpru ini, kpan̄ n̄kpọfọn ye mmọ, ye nditọ mmọ ke nsinsi!”—Deuteronomy 5:29.
17. (a) Nso ufọn ke nnyịn ibọ ito ndibak Abasi? (b) Mme ikpehe mbak Abasi ewe ke ẹdineme ke ibuotikọ oro etienede?
17 Ukem ntre, edieke nnyịn ikpepde esịt nnyịn abak Abasi, ọyọfọn ye nnyịn. Ke mme usụn̄ ewe? Akpa kan̄a, utọ edu oro eyenem Abasi esịt onyụn̄ anam nnyịn isan̄a ikpere enye. David ama ọfiọk oto ọkpọkpọ ifiọk n̄kpọntịbe nte ke “enye ayanam se mme andibak enye ẹmade: onyụn̄ okop eseme mmọ, onyụn̄ anyan̄a mmọ.” (Psalm 145:19) Ọyọhọ iba, mbak Abasi ọyọnọ nnyịn ufọn koro enye oyotụk usụn̄ nte nnyịn isede idiọkn̄kpọ. (Mme N̄ke 3:7) Ibuotikọ oro etienede oyodụn̄ọde nte mbak emi ekpemede nnyịn osio ke n̄kpọndịk eke spirit, ndien enye oyodụn̄ọde ndusụk uwụtn̄kpọ N̄wed Abasi ẹban̄ade mbon oro ẹkebakde Abasi ẹnyụn̄ ẹwọn̄ọrede ẹkpọn̄ idiọk.
[Ikọ idakisọn̄]
^ ikp. 1 Akwa Mbono Edidiana Mme Idụt ekenyịme Uwetn̄kpọ Ofụri Ekondo Kaban̄a Unen Owo ke December 10, 1948.
Nte Afo Emekeme Ndibọrọ Se Itienede Emi?
• Nso ke mbak Abasi ọwọrọ, ndien didie ke enye otụk nnyịn?
• Nso ebuana idu ke ufọt edibak Abasi ye edisan̄a ye Abasi?
• Didie ke uwụtn̄kpọ Jesus owụt nte ke mbak Abasi enyene ebuana ye ima oro imade Abasi?
• Ke mme usụn̄ ewe ke nnyịn ikeme ndikpep esịt nnyịn abak Jehovah?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 17]
Ẹma ẹdọhọ ndidem Israel ẹte ẹkan̄a n̄wed Ibet ke idemmọ ẹsịn ke n̄wed efen ẹnyụn̄ ẹkot enye kpukpru usen
[Ndise ke page 18]
Mbak Jehovah anam nnyịn ibuọt idem ye enye nte eyen ọbuọtde idem ye ete esie
[Ebiet ẹdade ndise ẹto ke page 15]
Mme ntantaọfiọn̄: Foto Malin, © IAC/RGO 1991