Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

“Ẹkpebe Mi”

“Ẹkpebe Mi”

“Ẹkpebe Mi”

“Ẹmen ọkpọnọ Mi ẹkọn̄ọ ke itọn̄ mbufo, ẹnyụn̄ ẹkpebe Mi; koro mmenyene ifụre-ifụre ido nnyụn̄ nsụhọde idem ke esịt; ndien mbufo ẹyekụt nduọk-odudu ẹnọ ukpọn̄ mbufo.”—MATTHEW 11:29.

1. Ntak ndikpebe Jesus ekemede ndidi inem inem n̄kpọ ndinyụn̄ nnọ uforo?

 JESUS CHRIST ekesikere n̄kpọ, ekpep n̄kpọ, onyụn̄ anam n̄kpọ nte odotde kpukpru ini. Ini esie ke isọn̄ ekedi ibio, edi enye ama enyene ubọkọkọ oro ọkọnọde utịp ye uyụhọ, ndien enye ama aka iso okop inemesịt. Enye ama atan̄ mme mbet esie obok onyụn̄ ekpep mmọ nte ẹkpetuakde ibuot ẹnọ Abasi, nte ẹkpemade mme owo, ye nte ẹkpekande ererimbot. (John 16:33) Enye ama ọnọ mmọ idotenyịn onyụn̄ ‘ada gospel Esie osio uwem, kpa uwem eke mîdikụreke, enịm ke un̄wana.’ (2 Timothy 1:10) Edieke afo abatde idemfo esịn ke otu mbet esie, afo ekere ke ndidi mbet ọwọrọ nso? Ke ndikere mban̄a se Jesus etịn̄de aban̄a mbet, nnyịn imekeme ndikpep nte ikemede ndifori uwem nnyịn. Oro esịne ndinyịme ekikere esie ndinyụn̄ nda ndusụk akpan edumbet nsịn ke edinam.—Matthew 10:24, 25; Luke 14:26, 27; John 8:31, 32; 13:35; 15:8.

2, 3. (a) Ndidi mbet Jesus ọwọrọ nso? (b) Ntak edide akpan n̄kpọ ndibụp idem nnyịn, ‘Mbet anie ke ami ndi?’

2 Ke N̄wed Abasi Christian Usem Greek, ikọ oro ẹkabarede “mbet” enen̄ede ọwọrọ owo oro owụkde ekikere esie ke n̄kpọ, m̀mê owo oro ekpebede owo. Ikọ oro enyenede ebuana ye emi odu ke itien̄wed ọbọpde ibuotikọ nnyịn, Matthew 11:29: “Ẹmen ọkpọnọ Mi ẹkọn̄ọ ke itọn̄ mbufo, ẹnyụn̄ ẹkpebe Mi; koro mmenyene ifụre-ifụre ido nnyụn̄ nsụhọde idem ke esịt; ndien mbufo ẹyekụt nduọk-odudu ẹnọ ukpọn̄ mbufo.” (Sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.) Ih, mbet edi andikpebe. Mme Gospel ẹsiwak ndida ikọ oro “mbet” ntịn̄ mban̄a mme n̄kpet n̄kpet anditiene Jesus, oro ẹkesisan̄ade ye enye nte enye ọkọkwọrọde ikọ onyụn̄ ekpepde mmọ n̄kpọ. Ekeme ndidi ndusụk owo ẹkenyenyịme mme ukpepn̄kpọ Jesus kpọt, idem ẹnamde oro ke ndịbe. (Luke 6:17; John 19:38) Mme andiwet Gospel ẹma ẹtịn̄ n̄ko ẹban̄a “mbet John [Andinịm Owo Baptism] ye eke mme Pharisee.” (Mark 2:18) Sia Jesus ọkọnọde mme anditiene enye item ete ‘ẹkpeme idem ke se mme Pharisee ye mme Sadducee ẹkpepde,’ nnyịn imekeme ndibụp idem nnyịn, ‘Mbet anie ke ami ndi?’—Matthew 16:12.

3 Edieke nnyịn idide mme mbet Jesus, edieke ikpebede enye, do mbon en̄wen ẹkpenyene ndikụt nduọkodudu ke n̄kan̄ eke spirit ke ini ẹdude ye nnyịn. Mmọ ẹkpenyene ndikụt ke nnyịn imenen̄ede inyene ifụre ifụre ido inyụn̄ isụhọde idem ke esịt. Edieke nnyịn inyenede mbiomo edinam ndutịm, idide ete m̀mê eka, m̀mê inyenede mbiomo ubọkerọn̄ ke esop Christian, ndi mbon oro nnyịn isede enyịn ẹkere ke nnyịn imanam n̄kpọ ye mmọ nte Jesus akanamde ye mbon oro enye ekesede enyịn?

Nte Jesus Akanamde N̄kpọ ye Mme Owo

4, 5. (a) Ntak emi mîsọn̄ke ndifiọk nte Jesus ekesinamde n̄kpọ ye mbon oro ẹkenyenede mfịna? (b) Nso iketịbe ke ini Jesus akadiade udia ke ufọk Pharisee kiet?

4 Oyom nnyịn ifiọk nte Jesus akanamde n̄kpọ ye mme owo, akpan akpan ye mbon oro ẹkenyenede ikpọ mfịna. Oro ikpenyeneke ndidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndifiọk; Bible ọdọn̄ọ ediwak mbụk ẹban̄ade nte Jesus akanamde n̄kpọ ye mbon en̄wen, emi ndusụk ẹkenyenede mfịna. Ẹyak nnyịn itịm ifiọk n̄ko usụn̄ oro mme adaiso ido ukpono, akpan akpan mme Pharisee, ẹkesinamde n̄kpọ ye mbon oro ẹkenyenede ukem mfịna oro. Ukpụhọde odude eyesịn nnyịn ke un̄wana.

5 Ke isua 31 E.N., ke adan̄aemi Jesus akakade isan̄ ukwọrọikọ ke Galilee, “owo kiet ke otu mme Pharisee okot [Jesus] ete edidia udia ye imọ.” Jesus ikemen̄eke ndinyịme ikot oro. “Enye onyụn̄ odụk ke ufọk Pharisee oro osụhọde etetie ke itie-udia. Ndien sese, n̄wan kiet emi odude ke obio, emi edide anam-idiọk-n̄kpọ, ke ini enye ọfiọkde ete Jesus ke etie ke itie-udia ke ufọk Pharisee oro, ada ufuọn̄n̄kpọ ke otu alabaster edi, onyụn̄ ada Enye ke edem-edem ke ukot, atua eyet, ndien mmọn̄-eyet esie ebịt Jesus ukot; enye onyụn̄ ada idet ibuot esie ọkwọhọde Enye ukot, etịm ukot Esie inua, onyụn̄ ada ufuọn̄n̄kpọ eyet Enye ke ukot.”—Luke 7:36-38.

6. Ntak emi n̄wan emi ekedide “anam-idiọk-n̄kpọ” ekekemede ndidu ke ufọk Pharisee oro?

6 Ndi afo emekeme ndikụt emi ke enyịn ikike? N̄wed ndụn̄ọde kiet ọdọhọ ete: “N̄wan oro (uf. 37) ama ada ido obio oro ẹkenyịmede mbon unana ẹka utọ akwa usọrọ oro man ẹketan̄ nyọhọ-nsụhọ, anam n̄kpọ.” Oro ekeme ndinam an̄wan̄a nte owo ekekemede ndidụk ke ini owo mîkokotke enye. Ekeme ndidi mbon en̄wen ẹma ẹdu oro ẹkedoride enyịn nditan̄ nyọhọ-nsụhọ ke utịt udia oro. Nte ededi, edinam n̄wan emi eketie esen esen. Enye iketiehe-tie ibet udia oro okụre. Enye ama ọwọrọ idiọk etop, edide “anam-idiọk-n̄kpọ” oro ẹketịmde ẹdiọn̄ọ, tutu edi se Jesus ọdọhọde ke imọ imọfiọk “ediwak idiọk n̄kpọ” esie.—Luke 7:47.

7, 8. (a) Nnyịn ikpanam n̄kpọ didie edieke ikpodude ke utọ idaha oro ẹtọtde ke Luke 7:36-38? (b) Didie ke Simon akanam n̄kpọ?

7 Kere nte afo okpokodude uwem ke ini oro onyụn̄ odude ke ukem idaha Jesus. Didie ke afo akpakanam n̄kpọ? Ndi bụt akpanam fi nte n̄wan emi akasan̄ade ekpere fi? Didie ke utọ idaha oro okpokotụk fi? (Luke 7:45) Nte mbọribọ ye ndịk ẹkpekenam fi?

8 Edieke okpokodude ke otu isenowo eken, nte afo ekpekenyene ke nsụhọde n̄kaha ekikere ebietde eke Simon owo Pharisee? “Edi ke adan̄aemi Pharisee oro okokotde [Jesus] udia okụtde n̄kpọ emi, enye ọdọhọ ke esịt esie ete, Edieke owo emi ekpedide prophet, Enye ọkpọdiọn̄ọ n̄wan emi otụkde Enye, okponyụn̄ ọfiọk orụk n̄wan eke enye edide, ete enye edi anam-idiọk-n̄kpọ.” (Luke 7:39) Ke okpụhọrede ye oro, Jesus ekedi owo oro ekenyenede ntotụn̄ọ esịtmbọm. Enye ama ọfiọk nnanenyịn an̄wan oro onyụn̄ ọfiọk editịmede esịt esie. Owo isianke nnyịn nte enye akasan̄ade ọduọ odụk uwem idiọkn̄kpọ. Nte an̄wan̄ade, edieke enye ekenen̄erede edi akpara, iren obio oro, mme enyene-ifịk Jew ikan̄wamke enye.

9. Didie ke Jesus akanam n̄kpọ, ndien ye nso utịp?

9 Edi Jesus ama oyom ndin̄wam enye. Enye ama ọdọhọ enye ete: “Ẹmefen mme idiọk n̄kpọ fo.” Ekem enye adian do ete: “Mbuọtidem fo ama anyan̄a fi; nyọn̄, kodụk ke emem.” (Luke 7:48-50) Mi ke mbụk oro etre. Owo ekeme ndifan̄a ete ke Jesus ikanamke ekese inọ enye. Ke nditịm ntịn̄, enye ama ada edidiọn̄ esie osio enye unyọn̄. Ndi afo ekere ke ekeme ndidi enye ama afiak ebịne idiọk usụn̄ uwem esie? Ke adan̄aemi nnyịn mîkemeke ndisọn̄ọ ntịn̄ emi, tịm fiọk se Luke akade iso nditịn̄. Enye obụk ete ke Jesus ama asan̄a “ke ikpọ obio ye ke obio-in̄wan̄, ọkwọrọ onyụn̄ obụk eti mbụk Ubọn̄ Abasi.” Luke ọtọt n̄ko ete ke “ndusụk iban” ẹma ẹsan̄a ye Jesus ye mme mbet esie, “ẹdade [inyene iban oro] ẹse ẹban̄a mmọ.” Ekeme ndidi n̄wan oro akakabarede esịt onyụn̄ owụtde esịtekọm mi ama odu ke otu mmọ ke emi, ọtọn̄ọde ndidu uwem owo Abasi onyụn̄ enyenede edisana esịt, obufa uduak, ye ntotụn̄ọ ima ọnọ Abasi.—Luke 8:1-3.

Ukpụhọde ke Ufọt Jesus ye Mme Pharisee

10. Ntak enyenede ufọn ndikere mban̄a mbụk Jesus ye n̄wan oro ke ufọk Simon?

10 Nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto in̄wan̄-in̄wan̄ mbụk emi? Nte enye idemekede esịt nnyịn? Kere nte afo okpokodude ke ufọk Simon, nso ikpekedi ekikere fo? Ndi akpakanam n̄kpọ nte Jesus akanamde, mîdịghe nte afo ekpekekere n̄kpọ nte Pharisee emi akakamade enye esen ekekerede? Jesus ekedi Eyen Abasi, ntre nnyịn ikemeke ndikere nnyụn̄ nnam n̄kpọ ukem ukem nte enye akanamde. Ke n̄kan̄ eken, nnyịn ikpamaha nditie nte Simon, owo Pharisee. Ibat ibat owo ẹdikop idatesịt nditie nte Pharisee.

11. Ntak emi nnyịn mîkpoyomke ẹbat nnyịn ẹsịn ke otu mme Pharisee?

11 Ke ndidụn̄ọde uyarade otode Bible ye mme n̄wed ererimbot, nnyịn imekeme ndibiere nte ke mme Pharisee ẹma ẹkere ẹban̄a idemmọ ẹkaha nte mme andikpeme ufọn mbio obio ye mfọnọn̄kpọ idụt. Ikoyụhọke mmọ nte ke Ibet Abasi enen̄ede an̄wan̄a onyụn̄ edi mmemmem ndifiọk. Ke ebiet ekededi oro Ibet eketiede mmọ nte in̄wan̄ake, mmọ ẹma ẹsidian edinam an̄wan̄a idemmọ man mme owo ẹkûda aba ubieresịt ẹnam n̄kpọ. Mme adaiso ido ukpono emi ẹma ẹdomo nditịbi ibet oro edikarade kpukpru edinam, idem ke ata n̄kpri n̄kpọ. *

12. Mme Pharisee ẹkebat idemmọ didie?

12 Josephus, ewetn̄wed owo Jew eke akpa isua ikie anam an̄wan̄a ete ke mme Pharisee ẹkebat idemmọ nte mbon oro ẹfọnde ido, ẹtiede sụn̄sụn̄, ẹkpede unenikpe, ye nte mbon oro ẹdotde ndinam utom oro mmọ ẹkenamde. Nte eyịghe mîdụhe, ndusụk mmọ ẹma ẹkpere nditie ntem. Ekeme ndidi emeti Nicodemus. (John 3:1, 2; 7:50, 51) Nte ini akakade, ndusụk mmọ ẹma ẹnyịme usụn̄ Christian. (Utom 15:5) Christian apostle Paul ama ewet aban̄a ndusụk mme Jew, utọ nte mme Pharisee, ete: “Mmọ ẹnyene ifiopesịt ẹban̄a Abasi, edi ifiopesịt mmọ isan̄ake ye ifiọk.” (Rome 10:2) Nte ededi, mme Gospel ẹtịn̄ nte mme usụhọde owo ẹkesede mmọ—mbon ntan̄idem, mme okụt idem ke edinen, mme okụt ndudue, mme ekpe ikpe nnọ owo, ye mme osụhọde owo itie.

Nte Jesus Akabatde Mmọ

13. Nso ke Jesus eketịn̄ aban̄a mme Pharisee?

13 Jesus ama asua ọnọ mme scribe ye mme Pharisee nte mbon mbubịk. “Mmọ ẹbọp ndidobi mbiomo eke ẹsọn̄de ndibiom, ẹdori owo ke afara: edi mmọ ke idemmọ inyịmeke ndida nnuenubọk ntụk mmọ.” Ih, mbiomo oro ama odobi, ndien ọkpọnọ oro ẹkekọn̄de mme owo ikememke. Jesus ama aka iso ndikot mme scribe ye mme Pharisee “ndisịme.” Ndisịme owo edi n̄kpọndịk ọnọ obio. Jesus n̄ko ama okot mme scribe ye mme Pharisee “mme eteme-usụn̄ eke ẹdide nnan,” onyụn̄ ọdọhọ ete ke mmọ ẹma ‘ẹtre ndinam ikpọ n̄kpọ ibet, ikpe, ye mbọm, ye mbuọtidem.’ Anie okpoyom Jesus abat imọ nte owo Pharisee?—Matthew 23:1-4, 16, 17, 23.

14, 15. (a) Nte Jesus akanamde n̄kpọ ye Matthew Levi ayarade nso aban̄a usụn̄ mme Pharisee? (b) Nso akpan ukpepn̄kpọ ke nnyịn ikeme ndikpep nto mbụk emi?

14 Ekpere ndidi owo ekededi oro okotde mme mbụk Gospel ekeme ndikụt edu ukụt ndudue oro ata ediwak mme Pharisee ẹkenyenede. Ke Jesus ama okokot Matthew Levi, ọbọ a-tax, ete akabade edi mbet, Levi ama anam akamba udia ọnọ enye. Mbụk oro ọdọhọ ete: “Edi mme Pharisee ye mme scribe mmọ ẹsụk Enye uyo ẹnọ mbet Esie, ẹte, Nsinam mbufo ẹdiade ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄de n̄kpọ ye mme publican ye mme idiọk owo? Edi Jesus ọbọrọ mmọ ete . . . n̄kedịghe ndikot ndinen owo, edi n̄kedi ndikot mme idiọk owo, nte ẹkabade esịt.”—Luke 5:27-32.

15 Levi oro ke idemesie ama ọfiọk n̄kpọ efen oro Jesus eketịn̄de ke usọrọ oro: “Edi ẹka ẹkekpep se ikọ emi ọwọrọde, Edi mbọm ke nyom, idịghe uwa.” (Matthew 9:13) Okposụkedi mme Pharisee ẹkedọhọde nte inịmde uwetn̄kpọ mme prọfet Hebrew ke akpanikọ, mmọ ikenyịmeke se ẹtịn̄de emi ke Hosea 6:6. Mmọ ẹma ẹsisọn̄ọ ẹyịre ye ibet mmọ utu ke ndiwụt mbọm. Nnyịn owo kiet kiet imekeme ndibụp idem nnyịn, ‘Ndi ami mmọwọrọ etop nte owo emi esisọn̄ọde ẹyịre ndusụk ibet, utọ nte ibet oro ẹwụtde ọkpọkpọ ekikere m̀mê ndammana ifiọk? Mîdịghe ndi mbon en̄wen ẹbat mi nte owo oro esikopde mbọm onyụn̄ ọfọnde ido?’

16. Nso ikedi ido mme Pharisee, ndien didie ke nnyịn ikeme ndifep nditie nte mmọ?

16 Edikụt ndudue. Oro ekedi ido mme Pharisee. Mme Pharisee ẹma ẹsiyom kpukpru ndudue—ata ata ndudue m̀mê enye oro ẹkerede-kere. Mmọ ẹma ẹsinam mme owo ẹdu ke ukpeme kpukpru ini ẹnyụn̄ ẹti mmọ ẹban̄a mme ndudue mmọ. Mme Pharisee ẹma ẹsikop idatesịt ndibọ mbak duop ke ata n̄kpri ikọn̄, utọ nte mint, dill, ye cumin. Mmọ ẹkesiwụt edu uten̄e Abasi ke usịnen̄kpọ mmọ ẹnyụn̄ ẹdomo ndida idụt oro usụn̄. Ke akpanikọ, edieke anade mme edinam nnyịn ẹdu ke n̄kemuyo ye uwụtn̄kpọ Jesus, ana nnyịn ifep edu ediyom nnyụn̄ ntịn̄ mban̄a ndudue mbon en̄wen kpukpru ini.

Didie ke Jesus Ekesise Aban̄a Mme Mfịna?

17-19. (a) Nam an̄wan̄a nte Jesus ekesede aban̄a idaha oro akpakakamade mfịna. (b) Nso ikanam idaha oro etie mfịghe mfịghe onyụn̄ edi se owo mîkamaha? (c) Edieke afo okpokodude ke ini n̄wan oro okosobode ye Jesus, didie ke afo akpakanam n̄kpọ?

17 Nte Jesus ekesisede aban̄a mme mfịna ama enen̄ede okpụhọde ye nte mme Pharisee ẹkesisede ẹban̄a. Kere ban̄a nte Jesus ekesede aban̄a ata ọkpọsọn̄ idaha kiet. Enye akabuana n̄wan oro ọkọdọn̄ọde uwọrọ iyịp ke isua 12. Afo emekeme ndikot mbụk oro ke Luke 8:42-48.

18 Uwetn̄kpọ Mark ọdọhọ ete ke n̄wan oro ama okop “ndịk ye nnyek-idem.” (Mark 5:33) Ntak-a? Nte eyịghe mîdụhe koro enye ọkọfiọkde ete ke imọ ima ibiat Ibet Abasi. Nte Leviticus 15:25-28 ọdọhọde, n̄wan oro ọdọn̄ọde uwọrọ iyịp oro mîdịghe ndammana ekedi edidehe ke ofụri ini uwọrọ iyịp oro, ye urua kiet ke oro ebede. Kpukpru n̄kpọ emi enye okotụkde ye kpukpru owo oro ẹtụkde enye ẹma ẹkabade ẹdehe. Man osobo ye Jesus, n̄wan emi ekenyene ndifaha mbe ke otuowo. Ke ini nnyịn isede mbụk emi isua 2,000 ke ukperedem, mbọm anam nnyịn aban̄a nnanenyịn esie.

19 Edieke afo okpokodude usen oro, didie ke afo ekpekese idaha oro? Nso ke afo ekpeketịn̄? Tịm fiọk ete ke Jesus akanam n̄kpọ ye n̄wan emi ke usụn̄ owụtde mfọnido, ima, ye edikere mban̄a, ikakam ikpaha-kpa idem nditịn̄ mban̄a mfịna ekededi oro ekemede ndidi n̄wan emi ama edemede.—Mark 5:34.

20. Edieke Leviticus 15:25-28 ekpedide se ẹyomde mfịn, nso n̄kpọ-ata ke nnyịn ikpasak iso ise?

20 Nte nnyịn imekeme ndikpep n̄kpọ nto n̄kpọntịbe emi? Yak idọhọ ke afo edi ebiowo ke esop Christian mfịn. Ndien yak idọhọ n̄ko ke Leviticus 15:25-28 edi se ẹyomde ẹto mme Christian mfịn ndien ke Christian an̄wan abiat ibet oro, okopde editịmede esịt onyụn̄ ananade un̄wam. Didie ke afo akpanam n̄kpọ? Ndi afo ekpesuene onyụn̄ okụt ndudue ọnọ enye an̄wan̄wa? Afo ọdọhọ ete, “Oh, n̄kpedehede nnam oro! Ke ndikpebe uwụtn̄kpọ Jesus, n̄kpesịn ofụri ukeme mi ndiwụt mfọnido, ima, ye edikere mban̄a.” Oro ọfọn eti eti! Edi n̄kpọ-ata edi ndinanam oro, ndikpebe uwụtn̄kpọ Jesus.

21. Nso ke Jesus ekekpep mme owo aban̄a Ibet?

21 Ke nditịm ntịn̄, Jesus ama esinọ mme owo nduọkodudu, edemede onyụn̄ esịn udọn̄ ọnọ mmọ. Ke ebiet emi Ibet Abasi eketịn̄de n̄kpọ nnennen nnennen, ama oyom ẹnịm enye nnennen nnennen. Ke ebiet oro Ibet mîketịn̄ke n̄kpọ nnennen nnennen, mme owo ẹkenyene ndida ubieresịt mmọ nnam n̄kpọ ndien mmọ ẹma ẹkeme ndida mme ubiere mmọ n̄wụt ima oro mmọ ẹmade Abasi. Ibet ama ọnọ mmọ ifet ndinyịghede idem. (Mark 2:27, 28) Abasi ama ama ikọt esie, anam n̄kpọ kpukpru ini ke ufọn mmọ, ama onyụn̄ enyịme ndiwụt mbọm ke ini mmọ ẹnamde ndudue. Jesus eketie ntre.—John 14:9.

Mme Utịp Ukpepn̄kpọ Jesus

22. Ndikpep n̄kpọ nto Jesus akanam mme mbet esie enyene nso edu?

22 Mbon oro ẹkekpan̄de utọn̄ ẹnọ Jesus ẹnyụn̄ ẹkabarede ẹdi mme mbet esie ẹfiọk ke ikọ esie emi edi akpanikọ: “Ọkpọnọ Mi ememem, mbiomo Mi onyụn̄ efefere.” (Matthew 11:30) Akananam mmọ ikekereke ke enye obiom mmimọ edidobi mbiomo, afịna mmimọ, m̀mê ọnọ mmimọ uyịre uyịre utịn̄ikọ. Mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹnyene ifụre, ẹkop inemesịt, ẹnyụn̄ ẹnyene mbuọtidem ke itie ebuana mmọ ye Abasi ye ke itie ebuana mmọ ye kiet eken. (Matthew 7:1-5; Luke 9:49, 50) Mmọ ẹma ẹkpep ẹto enye nte ke ndidi adausụn̄ eke spirit oyom ẹnọ mbon en̄wen nduọkodudu, ẹwụt nsụhọde esịt.—1 Corinth 16:17, 18; Philippi 2:3.

23. Ndidu ye Jesus ekekpep mme mbet nso akpan ukpepn̄kpọ, okonyụn̄ an̄wam mmọ ndisịm nso ubiere?

23 Akan oro, ufọn edidiana ye Christ nnyụn̄ nnyene edu oro enye ekenyenede ama enen̄ede otụk ediwak owo. Enye ama asian mme mbet esie ete: “Kpa nte Ete akamade Mi, Ami n̄konyụn̄ mma mbufo: ẹsụk ẹdụn̄ ke ima Mi. Edieke mbufo ẹnịmde mbet Mi, mbufo ẹyedụn̄ ke ima Mi; kpa nte Ami n̄kenịmde mbet Ete Mi, nnyụn̄ ndụn̄de ke ima Esie.” (John 15:9, 10) Edieke akanade mmọ ẹkụt unen nte mme asan̄autom Abasi, mmọ ẹkenyene nditịn̄ enyịn nda se mmọ ẹkekpepde ẹto Jesus nsịn ke edinam, ke ndikwọrọ ikọ nnyụn̄ n̄kpep n̄kpọ an̄wan̄wa mban̄a utịbe utịbe eti mbụk Abasi ye ke nte ẹnamde n̄kpọ ye ubon ye mme ufan mmọ. Nte itie nditọete ọkọkọride akabade esop, ama oyom mmọ ẹti idemmọ ndien ndien nte ke usụn̄ Jesus ekedi nnennen usụn̄. Se enye ekekpepde ekedi akpanikọ, ndien usụn̄ emi enye okodude uwem ama enen̄ede odot ndikpebe.—John 14:6; Ephesus 4:20, 21.

24. Mme n̄kpọ ewe ke uwem Jesus ke nnyịn ikpekere iban̄a?

24 Nte afo idahaemi etiede ekere ndusụk n̄kpọ oro nnyịn inemede, nte afo omokụt usụn̄ ndinam edinen̄ede? Nte afo emenyịme ke Jesus ekesikere n̄kpọ, ekpep n̄kpọ, onyụn̄ anam n̄kpọ nte odotde kpukpru ini? Do, sọn̄ esịt. Mme ikọ nsịnudọn̄ oro enye ọnọde nnyịn edi: “Edieke mbufo ẹfiọkde mme n̄kpọ emi, ọfọfọn ọnọ mbufo ke mbufo ẹnamde mmọ.”—John 13:17.

[Ikọ idakisọn̄]

^ ikp. 11 “Ẹda usụn̄ iba oro ẹfiọkde Abasi ẹnam akpan ukpụhọde oro [odude ke ufọt Jesus ye mme Pharisee] an̄wan̄a. Ye mme Pharisee, Abasi enen̄ede edi owo oro esiyomde ediwak n̄kpọ; ye Jesus, enye edi Abasi mbọm ye mfọn. Nte ededi, owo Pharisee inenike eti ido ye ima Abasi, edi ye enye, ẹtịn̄ ẹban̄a mmọ emi ke edinọ Torah [Ibet] ye ke ukeme edinam se [Torah] oyomde . . . Owo Pharisee akada edisọn̄ọ nyịre ke ibet oro ẹtịn̄de-tịn̄, ye mme ewụhọ esie kaban̄a nte ẹkabarede ibet, nte usụn̄ ediyọhọ Torah . . . Jesus ndikemenede adiana-iba ewụhọ ima (Matt. 22:34-40) nsịm udomo oro enye akabarede edi edinam an̄wan̄a oro ẹnyịmede ye enye ndikesịn ibet oro ẹtịn̄de-tịn̄ oro eketiede ukpan ukpan . . . ama anam enye odu ke ntuaha ye ukpepn̄kpọ mme Pharisee.”—The New International Dictionary of New Testament Theology.

Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?

• Ndidi mbet Jesus ọwọrọ nso?

• Didie ke Jesus ekesinam n̄kpọ ye mme owo?

• Nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto usụn̄ emi Jesus ekesikpepde n̄kpọ?

• Didie ke mme Pharisee ẹkekpụhọde ye Jesus?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Mme ndise ke page 18, 19]

Edu Jesus kaban̄a mme owo okokpụhọde didie ntem ye eke mme Pharisee!