Kpukpru Mme Ata Christian Ẹdi Mme Ọkwọrọ Eti Mbụk
Kpukpru Mme Ata Christian Ẹdi Mme Ọkwọrọ Eti Mbụk
“Ẹkwọ ẹnọ Jehovah, ẹtoro enyịn̄ esie; ẹtan̄a edinyan̄a esie kpukpru usen.”—PSALM 96:2.
1. Nso eti mbụk ke oyom mme owo ẹkop, ndien didie ke Mme Ntiense Jehovah ẹnịm uwụtn̄kpọ ke ndisuan utọ mbụk oro?
KE ERERIMBOT emi afanikọn̄ etịbede kpukpru usen, enen̄ede ọnọ ndọn̄esịt ndifiọk nte ke ibịghike ekọn̄, ubiatibet, biọn̄, ye ufịk ẹyetre nte Bible ọdọhọde. (Psalm 46:9; 72:3, 7, 8, 12, 16) Ke akpanikọ, nte emi idịghe eti mbụk oro oyomde kpukpru owo ẹkop? Mme Ntiense Jehovah ẹkere ke edi. Ẹdiọn̄ọ mmọ ke kpukpru ebiet nte mbon oro ẹkwọrọde ‘eti mbụk eti n̄kpọ.’ (Isaiah 52:7) Edi akpanikọ, ediwak Ntiense ẹyọ ukọbọ ke ntak ubiere mmọ ndikwọrọ eti mbụk. Edi mmọ ẹnyene akakan ufọn mme owo ke ekikere. Ndien nso etop ifịk ye ediyọ ke Mme Ntiense ẹwọrọ ntem!
2. Nso idi ntak kiet oro Mme Ntiense Jehovah ẹnyenede ifịk?
2 Ifịk Mme Ntiense Jehovah mfịn edi ukem ye eke mme Christian akpa isua ikie. Kaban̄a mmọ, n̄wedmbụk n̄kpọntịbe Roman Catholic oro L’Osservatore Romano ama etịn̄ nte enende ete: “Ke ndondo oro mmọ ẹnade baptism, mme akpa Christian ẹkeda nte ke edi utom mmimọ ndisuan Gospel. Ifịn ẹma ẹsida inua mmọ ẹsuan Gospel.” Ntak emi Mme Ntiense Jehovah ẹnyenede ukem ifịk nte mme akpa Christian? Akpa, koro eti mbụk emi mmọ ẹkwọrọde oto Jehovah Abasi ke idemesie. Ndi ntak ọfọnde akan emi ekeme ndidu ndinyene ifịk? Ukwọrọikọ mmọ edi edinam n̄kpọ mban̄a mme ikọ andiwet psalm emi: “Ẹkwọ ẹnọ Jehovah, ẹtoro enyịn̄ esie; ẹtan̄a edinyan̄a esie kpukpru usen.”—Psalm 96:2.
3. (a) Nso idi udiana ntak emi Mme Ntiense Jehovah ẹnyenede ifịk? (b) Nso ke ‘edinyan̄a Abasi’ abuana?
3 Mme ikọ andiwet psalm ẹti nnyịn ọyọhọ ntak iba oro Mme Ntiense Jehovah ẹnyenede ifịk. Etop mmọ edi etop edinyan̄a. Ndusụk owo ẹnam utom usọbọidem, utom obio, utom ndutịm uforo, m̀mê mme utom eken ndifori idaha mme ekemmọ owo ke uwem, ndien ẹtoro mme utọ ukeme oro. Edi se ededi oro owo kiet ekemede ndinam nnọ owo efen edi ata ekpri ke ẹmende ẹdomo ye ‘edinyan̄a Abasi.’ Ebede ke Jesus Christ, Jehovah ayanyan̄a mbon nsụkidem osio ke idiọkn̄kpọ, udọn̄ọ, ye n̄kpa. Mbon oro ẹnyan̄ade ẹyedụn̄ ke isọn̄ ke nsinsi! (John 3:16, 36; Ediyarade 21:3, 4) Mfịn, edinyan̄a esịne ke otu “mme utịbe n̄kpọ” oro mme Christian ẹsibụkde ke ini mmọ ẹnamde mme ikọ oro: “Ẹtịn̄ ubọn̄ [Abasi] ke otu mme idụt, ye mme utịbe n̄kpọ esie ke ofụri ererimbot. Koro Jehovah omokpon, onyụn̄ odot nte ẹkpetorode enye eti-eti: enye enyene uten̄e akan kpukpru abasi.”—Psalm 96:3, 4.
Uwụtn̄kpọ Eteufọk
4-6. (a) Nso idi ọyọhọ ntak ita anamde Mme Ntiense Jehovah ẹnyene ifịk? (b) Didie ke Jesus ekenyene ifịk ke utom edikwọrọ eti mbụk?
4 Ọyọhọ ntak ita anam Mme Ntiense Jehovah ẹnyene ifịk. Mmọ ẹtiene uwụtn̄kpọ Jesus Christ. (1 Peter 2:21) Mfọnmma owo oro ke ofụri esịt ama enyịme utom ‘edibụk eti mbụk nnọ mbon nsụk-esịt.’ (Isaiah 61:1; Luke 4:17-21) Ntem, enye ama akabade edi ọkwọrọ eti mbụk. Enye ama asan̄a ke ofụri Galilee ye Judea, “ọkwọrọde eti mbụk obio ubọn̄.” (Matthew 4:23, NW) Ndien sia enye ọkọfiọkde ete ke ediwak owo ẹyenam n̄kpọ ẹban̄a eti mbụk oro, enye ama ọdọhọ mme mbet esie ete: “Idọk okpon, edi mme anam-utom iwakke. Ẹben̄e ndien Enyene-idọk ẹte, Enye osio mme anam-utom ọdọn̄ ẹdi ke idọk Esie.”—Matthew 9:37, 38.
5 Ke n̄kemuyo ye akam esie, Jesus ama ọnọ mbon en̄wen ukpep ndidi mme ọkwọrọ eti mbụk. Nte ini akakade, enye ama osio mme apostle esie ọdọn̄ onyụn̄ asian mmọ ete: “Nte mbufo ẹkade, ẹkwọrọ ẹte, Ubọn̄ Heaven ke ekpere.” Nte mmọ nditọn̄ọ mme ndutịm ndisụhọde mfịna n̄kaowo eke eyo mmọ ọkpọkọfọn akan? Mîdịghe nte mmọ ẹkpekesịn idem ke mbre ukara man ẹkpan n̄wo oro akatarade adan̄aoro? Baba. Utu ke oro, Jesus ama enịm idaha ọnọ kpukpru Christian oro ẹdide mme ọkwọrọ eti mbụk ke ini enye akasiande mme anditiene enye ete: “Nte mbufo ẹkade, ẹkwọrọ [ikọ].”—Matthew 10:5-7.
6 Ke ukperedem, Jesus ama osio otu mbet efen ọdọn̄ ete ẹketọt ẹte: ‘Ubọn̄ Abasi asan̄a ekpere.’ Ke ini mmọ ẹkenyọn̄ọde ẹdibụk nte mmimọ ikokụtde unen ke isan̄ ukwọrọikọ mmimọ, Jesus ama enen̄ede okop idatesịt. Enye ama ọbọn̄ akam ete: “Mmọkọm Fi, O Ete, Ọbọn̄ enyọn̄ ye isọn̄, koro Afo ekedịpde mbon eti ibuot ye mme asian mme n̄kpọ emi, onyụn̄ ayararede mmọ ọnọ nsek-nditọ.” (Luke 10:1, 8, 9, 21) Mme mbet Jesus, oro ke mbemiso ẹkedide mme enyene-ifịk ọkọiyak, mme ọtọin̄wan̄, ye ntre ntre eken, ẹketie nte nseknditọ ke ẹmende ẹdomo ye mme adaiso ido ukpono idụt oro ẹkedide nta ọfiọkn̄wed. Edi ẹma ẹnọ mme mbet ukpep nditan̄a mfọnn̄kan mbụk.
7. Ke Jesus ama ọkọdọk ke heaven, mmanie ke mme anditiene enye ẹkebem iso ẹkwọrọ eti mbụk ẹnọ?
7 Ke Jesus ama ọkọdọk ke heaven, mme anditiene enye ẹma ẹka iso ndisuan eti mbụk edinyan̄a. (Utom 2:21, 38-40) Mmanie ke mmọ ẹkebem iso ẹkwọrọ ikọ ẹnọ? Ndi mmọ ẹkeka ẹbịne mbon idụt emi mîkọfiọkke Abasi? Baba, akpa efakutom mmọ ekedi Israel, kpa mbon oro ẹma ẹkefiọk Jehovah ke se iwakde ibe isua 1,500. Nte mmọ ẹma ẹnyene unen ndikwọrọ ikọ ke idụt oro ẹma ẹketatuak ibuot ẹnọ Jehovah? Ih. Jesus ọkọdọhọ mmọ ete: “Mbufo ẹyenyụn̄ ẹdi mme ntiense Mi ke Jerusalem, ye ke ofụri Judæa ye Samaria, tutu esịm utịt ererimbot.” (Utom 1:8) Ama oyom Israel okop eti mbụk ukem nte idụt en̄wen ekededi.
8. Didie ke Mme Ntiense Jehovah mfịn ẹkpebe mme anditiene Jesus eke akpa isua ikie?
8 Ke ukem usụn̄ oro, Mme Ntiense Jehovah mfịn ẹkwọrọ ikọ ke ofụri isọn̄. Mmọ ẹbere ye angel oro John okokụtde emi “enyenede nsinsi gospel ete ikwọrọ inọ mmọ emi ẹdụn̄de ke isọn̄, ye kpukpru idụt ye esien ye usem ye obio.” (Ediyarade 14:6) Ke isua 2001, mmọ ẹkenam utom ifịk ifịk ke idụt ye efakutom 235, esịnede ndusụk idụt oro ẹdiọn̄ọde nte mme idụt Christian. Nte akwan̄a Mme Ntiense Jehovah ndikwọrọ ikọ ke mme ebiet emi Christendom ama akasasiak mme ufọkabasi? Ndusụk owo ẹdọhọ ke akwan̄a ndien ẹkam ẹkeme ndise utọ ukwọrọikọ oro nte “ediyịp mme erọn̄.” Nte ededi, Mme Ntiense Jehovah ẹti nte Jesus okokopde mbọm aban̄a mme Jew oro ẹkesụhọrede idem ke eyo esie. Okposụkedi mmọ ẹma ẹkenyenyene itie oku, Jesus ikemen̄eke ndikwọrọ eti mbụk nnọ mmọ. Enye ama “atua mmọ mbọm, koro mmọ ẹdude ke nnanenyịn ẹnyụn̄ ẹsuanade, nte erọn̄ eke mînyeneke andikpeme.” (Matthew 9:36) Ke ini Mme Ntiense Jehovah ẹkụtde mbon nsụkidem emi mîfiọkke iban̄a Jehovah ye Obio Ubọn̄ esie, nte akpana mmọ ẹtre ndibụk eti mbụk nnọ utọ mbon oro koro ndusụk ido ukpono ẹdọhọde ke mmimọ inyene mmọ? Ke itienede uwụtn̄kpọ mme apostle Jesus, nnyịn ibọrọ ite baba. Ana ẹkwọrọ eti mbụk ke ‘kpukpru idụt,’ isioho idụt ndomokiet ifep.—Mark 13:10.
Kpukpru Mme Akpa Christian Ẹma Ẹkwọrọ Eti Mbụk
9. Ke akpa isua ikie, mmanie ke esop Christian ẹkebuana ke utom ukwọrọikọ?
9 Mmanie ẹkebuana ke utom ukwọrọikọ ke akpa isua ikie? Mbụk owụt nte ke kpukpru Christian ẹkedi mme ọkwọrọ eti mbụk. Ewetn̄wed oro W. S. Williams ewet ete: “Akpanikọ edi nte ke kpukpru Christian akpa Ufọkabasi . . . ẹma ẹsikwọrọ gospel.” Kaban̄a mme n̄kpọntịbe usen Pentecost eke 33 E.N., Bible ọdọhọ ete: “Edisana Spirit ọyọhọ kpukpru mmọ [iren ye iban] ke idem, mmọ ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndisem nsio-nsio usem, nte Spirit ọnọde mmọ ukeme nditịn̄.” Mme ọkwọrọ eti mbụk ẹma ẹdisịne iren ye iban, n̄kpri ye ikpọ, ofụn ye eyenisọn̄. (Utom 1:14; 2:1, 4, 17, 18; Joel 2:28, 29; Galatia 3:28) Ke ini ukọbọ ekenyịkde ediwak Christian ndifen̄e n̄wọn̄ọ ke Jerusalem, “mmọ eke ẹsuanade ẹsan̄a ke ebiet ke ebiet ẹkwọrọ gospel.” (Utom 8:4) Kpukpru “mmọ eke ẹsuanade,” idịghe sụk ibat ibat owo oro ẹkemekde, ẹkekwọrọ eti mbụk.
10. Ewe adianaiba utom ke ẹkenam mbemiso ẹkesobode editịm n̄kpọ mme Jew?
10 Emi ekedi ntre ke ofụri ntọn̄ọ ntọn̄ọ isua oro. Jesus ama etịn̄ ntịn̄nnịm ikọ ete: “Ẹyenyụn̄ ẹkwọrọ gospel Ubọn̄ Abasi emi ke ofụri ekondo nte ntiense ẹnọ kpukpru mme idụt, ndien adan̄aoro ke utịt eyedi.” (Matthew 24:14) Ke ini mme ikọ oro ẹkesude ke akpa isua ikie, ẹma ẹkwọrọ eti mbụk ntatara ntatara mbemiso udịmekọn̄ Rome okosobode ndutịm ido ukpono ye ndutịm ukaraidem mme Jew. (Colossae 1:23) Ke adianade do, kpukpru mme anditiene Jesus ẹma ẹnam ewụhọ esie oro: “Mbufo ẹka ẹkenam kpukpru mme idụt ẹdi mbet Mi, ẹnịm mmọ baptism ẹsịn ke enyịn̄ Ete ye Eyen ye Edisana Spirit: ẹnyụn̄ ẹkpep mmọ ẹnam kpukpru n̄kpọ eke n̄ketemede mbufo.” (Matthew 28:19, 20) Mme akpa Christian ikesịnke udọn̄ inọ mbon nsụkidem ndinịm Jesus ke akpanikọ ndien ekem ẹsana mmọ ẹyak ẹdụk usụn̄ idemmọ, nte ndusụk mme ọkwọrọikọ eyomfịn ẹnamde. Utu ke oro, mmọ ẹma ẹkpep mmọ ẹkabade ẹdi mme mbet Jesus, ẹtịm mmọ ẹdọn̄ ke mme esop, ẹnyụn̄ ẹnọ mmọ ukpep man mmọ n̄ko ẹkpekeme ndikwọrọ eti mbụk nnyụn̄ nnam mme mbet. (Utom 14:21-23) Mme Ntiense Jehovah mfịn ẹtiene ukem uwụtn̄kpọ oro.
11. Mmanie mfịn ẹbuana ke ndibụk mfọnn̄kan mbụk nnọ ubonowo?
11 Ke ẹtienede uwụtn̄kpọ Paul, Barnabas, ye uwụtn̄kpọ mbon eken ke akpa isua ikie, ediwak Mme Ntiense Jehovah ẹmewọrọ ẹka isenidụt nte mme isụn̄utom. Utom mmọ enen̄ede enyene ufọn, sia mmọ mîbuanake ke mbre ukara m̀mê ndikpọn̄ utom edikwọrọ eti mbụk mmọ ke mme usụn̄ en̄wen. Mmọ ẹnam ewụhọ Jesus oro: “Nte mbufo ẹkade, ẹkwọrọ [ikọ].” Nte ededi, ata ediwak ke otu Mme Ntiense Jehovah idịghe mme isụn̄utom ke isenidụt. Ediwak mmọ ẹnam utom idịbi udia man ẹnyene se ẹdade ẹdu uwem, ndien mbon eken ẹsụk ẹdu ke ufọkn̄wed. Ndusụk mmọ ke ẹbọk nditọ. Edi kpukpru Mme Ntiense ẹsibuana eti mbụk emi mmọ ẹkpepde ye mbon en̄wen. N̄kpri ye ikpọ, iren ye iban, mmọ ke idatesịt ẹnam item Bible emi: “Kwọrọ ikọ Abasi; sịn ifịk nam emi, ke edide ekem ini ye ke mînyụn̄ idịghe ekem ini.” (2 Timothy 4:1, 2) Ukem nte mbon akpa isua ikie oro ẹkebemde mmọ iso, mmọ “idopke uyo ndikpep nnyụn̄ n̄kwọrọ, ẹte Jesus edi Christ.” (Utom 5:42) Mmọ ẹbụk mfọnn̄kan mbụk ẹnọ ubonowo.
Ndinyenyịk Owo Akabade Esịt m̀mê Ndikwọrọ Eti Mbụk?
12. Didie ke ẹse edinam owo akabade esịt mfịn?
12 Mfịn, ndusụk owo ẹdọhọ ke ndinam owo akabade esịt edi se inọde unan. Uwetn̄kpọ kiet oro Esop Ufọkabasi Ofụri Ererimbot osiode akam etịn̄ aban̄a “idiọkn̄kpọ eke edinam owo akabade esịt.” Ntak-a? Catholic World Report ọdọhọ ete: “Sia mbon Orthodox ẹyịrede ẹnam ikọ, ‘edinam owo akabade esịt’ ọyọwọrọ edinyenyịk owo akabade esịt.”
13. Nso idi ndusụk uwụtn̄kpọ edinam owo akabade esịt oro ẹnọde unan?
13 Nte edinam owo akabade esịt edi se inọde unan? Enye ekeme ndidi. Jesus ama ọdọhọ ete ke edinam owo akabade esịt emi mme scribe ye mme Pharisee ẹkenamde ama ọnọ mbon oro mmọ ẹkenamde ẹkabade esịt unan. (Matthew 23:15) Ke akpanikọ, “ndinyenyịk owo akabade esịt” akwan̄a. Ke uwụtn̄kpọ, nte ewetn̄wed oro Josephus ọdọhọde, ke ini owo Maccabee oro John Hyrcanus akakande mbon Idumea, enye ama “ayak mmọ ẹka iso ẹdu ke idụt mmọ ama akam edi mmọ ẹna mbobi ẹnyụn̄ ẹnyịme ndinịm ibet mme Jew.” Edieke mbon Idumea ẹkeyomde ndidu ke idak ukara mme Jew, mmọ ẹkenyene ndibuana ke ido ukpono mme Jew. Mme ewetmbụk eset ẹsian nnyịn ẹte ke ọyọhọ isua ikie itiaita E.N., Charlemagne ama akan mbon Saxon oro ẹkedide mme okpono ndem ke edere edere Europe onyụn̄ enyịk mmọ ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ndikabade esịt. * Idịghe n̄kpọ n̄kpaidem nte ke edikabade esịt mbon Saxon ye mbon Idumea ikedịghe ke ofụri esịt, ye nte ke Edidem Herod eke Idumea—oro okodomode ndiwot nsekeyen oro Jesus—ikenen̄ekede iyịre ke Ibet Moses eke odudu spirit.”—Matthew 2:1-18.
14. Didie ke ndusụk isụn̄utom Christendom ẹsinyịk mme owo ndikabade esịt?
14 Ndi ke ẹnyịk mme owo ndikabade esịt mfịn? Ke usụn̄ifiọk kiet, ke ẹnyịk ndusụk owo. Ẹtọt ẹte ke ndusụk isụn̄utom Christendom ẹsinọ mbon oro mmọ ẹyomde ndinam ẹkabade esịt ẹnọ uka-n̄wed mfọn ke esenidụt. Mîdịghe mmọ ẹkeme ndinam owo itọkekọn̄ oro biọn̄ ọdọn̄de akpan̄ utọn̄ ke ukwọrọikọ man ọbọ udia. Nte uwetn̄kpọ emi ẹkesiode ke mbono mme Bishop Orthodox ke 1992 ọdọhọde, “ndusụk ini ẹsida mme n̄kpọ obụkidem ẹnam mme owo ẹkabade esịt ndien ndusụk ini ẹsida nsio nsio orụk afai.”
15. Nte Mme Ntiense Jehovah ẹsinam mme owo ẹkabade esịt nte mme owo ẹnamde mfịn? Nam an̄wan̄a.
15 Ndinyenyịk mme owo ẹkpụhọde ido ukpono mmọ akwan̄a. Ke akpanikọ, Mme Ntiense Jehovah isinamke n̄kpọ ke utọ usụn̄ oro. * Ntem, mmọ inamke mme owo ẹkabade esịt ke usụn̄ oro mme owo ẹnamde mfịn. Utu ke oro, mmọ ẹkwọrọ eti mbụk ẹnọ kpukpru owo ukem nte mme akpa Christian. Mmọ ẹsidọhọ owo ekededi oro enyịmede ẹte ọbọ ifiọk efen efen ebe ke ukpepn̄kpọ Bible. Utọ mbon oro ẹnyenede udọn̄ do ẹsikpep ndinyene mbuọtidem, oro ọkọn̄ọde ọyọhọ ọyọhọ ke nnennen ifiọk Bible, ke Abasi ye mme uduak esie. Nte utịp, mmọ ẹseme ẹkot enyịn̄ Abasi, Jehovah, kaban̄a edinyan̄a. (Rome 10:13, 14, 17) Edide mmọ ẹyenyịme eti mbụk m̀mê idinyịmeke edi n̄kpọ oro mmọ ẹnyenede ndimek. Owo inyịkke-nyịk owo. Edieke ẹkpenyịkde-nyịk, edikabade esịt ikpenyeneke ufọn. Man Abasi enyịme utuakibuot, enye enyene ndito esịt.—Deuteronomy 6:4, 5; 10:12.
Ndikwọrọ Eti Mbụk ke Eyomfịn
16. Didie ke utom ukwọrọikọ Mme Ntiense Jehovah ọkọri ke eyomfịn?
16 Ke eyomfịn, Mme Ntiense Jehovah ẹkwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ ke edisu Matthew 24:14 ke usụn̄ okponde akan. N̄wọrọnda n̄kpọutom ke utom ukwọrọikọ mmọ edi magazine Enyọn̄-Ukpeme. * Ke 1879, ke ini ẹkesiode mme akpa nsiondi Enyọn̄-Ukpeme, ẹkesuan magazine oro ẹsịm n̄kpọ nte 6,000 ke usem kiet. Ke isua 2001, isua 122 ke ukperedem, ẹma ẹsuan enye ẹsịm 23,042,000 ke usem 141. Ukem n̄kọri oro odu ke utom ukwọrọikọ Mme Ntiense Jehovah. Men tọsịn hour ifan̄ oro ẹkebiatde ke utom ukwọrọikọ ke ọyọhọ isua ikie 19 domo ye hour 1,169,082,225 oro ẹkesịnde ke utom ukwọrọikọ ke isua 2001. Kere ban̄a ukpepn̄kpọ Bible mfọn 4,921,702 oro ẹkenịmde kpukpru ọfiọn̄ ke ẹbaharede ukem ukem. Nso akpakịp nti utom ke ẹkenam ntem! Ndien mme enyene-ifịk ọkwọrọ Obio Ubọn̄ 6,117,666 ẹkenam emi.
17. (a) Mme orụk nsunsu abasi ewe ke ẹtuak ibuot ẹnọ mfịn? (b) Se ededi oro usem, idụt, m̀mê idaha owo ke n̄kaowo edide, oyom kpukpru owo ẹfiọk nso?
17 Andiwet Psalm ọdọhọ ete: “Kpukpru abasi mme idụt [ẹdi] ikpîkpu n̄kpọ: edi Jehovah akanam enyọn̄.” (Psalm 96:5) Ke ererimbot mfịn, ẹtuak ibuot ẹnọ ufreidụt, mme n̄kpọ idiọn̄ọ idụt, mme ọwọrọiso owo, mme n̄kpọ obụkidem, ye idem inyene ke idemesie. (Matthew 6:24; Ephesus 5:5; Colossae 3:5) Mohandas K. Gandhi ama ọdọhọ ini kiet ko ete: “Mmọsọn̄ọ nnịm ke akpanikọ nte ke . . . mfịn Europe edi sụk inua-okot Christian. Enye enen̄ede atuak ibuot ọnọ Mammon [inyene].” Akpanikọ edi-o, oyom ẹkop eti mbụk ke kpukpru ebiet. Oyom kpukpru owo, se ededi oro usem, idụt, m̀mê idaha esie ke n̄kaowo edide, ẹfiọk ẹban̄a Jehovah ye mme uduak esie. Ọdọn̄ nnyịn nte kpukpru owo ẹnam ikọ andiwet psalm emi: “Ẹnọ Jehovah ubọn̄ ye odudu. Ẹnọ Jehovah ubọn̄ enyịn̄ esie”! (Psalm 96:7, 8) Mme Ntiense Jehovah ẹn̄wam mbon en̄wen ndikpep mban̄a Jehovah man mmọ ẹkeme ndinọ enye ubọn̄ nte enende. Ndien mbon oro ẹnamde n̄kpọ ẹban̄a emi ẹbọ ufọn akamba akamba. Mme ufọn ewe ke mmọ ẹbọ? Ẹyeneme mmọ emi ke ibuotikọ oro etienede.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
^ ikp. 13 Nte The Catholic Encyclopedia ọdọhọde, ke ini Edinam Ukpụhọde ẹma ẹsinyịk mme owo ẹdọn̄ ke ido ukpono ebe ke nditoho ufiet oro: Cuius regio, illius et religio (Ke nditịm ntịn̄, emi ọwọrọ: “Owo ekededi emi akarade idụt ebiere n̄ko ido ukpono idụt oro.”)
^ ikp. 15 Ke mbono N̄ka Ifụre Ido Ukpono Ofụri Ererimbot eke United States ke November 16, 2000, etịn̄ikọ kiet ama owụt ukpụhọde oro odude ke ufọt mbon oro ẹdomode ndinyenyịk mme owo ẹkabade esịt ye utom Mme Ntiense Jehovah. Enye ama etịn̄ ete ke ini Mme Ntiense Jehovah ẹkwọrọde ikọ ẹnọ mbon en̄wen, mmọ ẹsinam oro ke utọ usụn̄ oro owo ekemede ndidọhọ “Nnyeneke udọn̄” ndien eberi usụn̄.
^ ikp. 16 Ọyọhọ enyịn̄ magazine emi edi Enyọn̄-Ukpeme Ọnọ Ntọt Obio Ubọn̄ Jehovah.
Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?
• Ntak emi Mme Ntiense Jehovah ẹdide mme enyene-ifịk ọkwọrọ eti mbụk?
• Ntak emi Mme Ntiense Jehovah ẹsikwọrọde ikọ idem ke mme ebiet emi Christendom ama akasasiak mme ufọkabasi?
• Ntak emi Mme Ntiense Jehovah mîsinamke mme owo ẹkabade esịt ke usụn̄ oro mme owo ẹnamde mfịn?
• Didie ke utom ukwọrọikọ Mme Ntiense Jehovah enyene n̄kọri ke eyomfịn?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 9]
Jesus ekedi enyene-ifịk ọkwọrọ eti mbụk ama onyụn̄ ọnọ mbon en̄wen ukpep ndinam ukem utom oro
[Ndise ke page 10]
Kpukpru owo ke esop akpa isua ikie ẹma ẹbuana ke ndikwọrọ eti mbụk
[Ndise ke page 11]
Ndinyenyịk mme owo ẹkpụhọde ido ukpono akwan̄a