Nditọeka Oro Ẹkenyenede Nsio Nsio Edu

UBIERE oro mme ete ye eka ẹnamde esitụk nditọ mmọ. Oro edi ntre mfịn kpa nte ekedide ko ke edem ke in̄wan̄ Eden. Usụn̄ uwem nsọn̄ibuot Adam ye Eve ama enen̄ede otụk ofụri ubonowo. (Genesis 2:15, 16; 3:1-6; Rome 5:12) Edi, nnyịn owo kiet kiet imenyene ifet ndikọri eti itie ebuana ye Andibot nnyịn edieke nnyịn imekde ndinam ntre. Ẹwụt emi ke mbụk aban̄ade Cain ye Abel, akpa nditọeka ke mbụk ubonowo.

N̄wetnnịm n̄kpọ N̄wed Abasi ndomokiet idụhe nte ke Abasi ama aka iso ndinyene nneme ye Adam ye Eve ke ẹma ẹkebịn mmọ ẹsion̄o ke Eden. Edi, Jehovah iketreke ndineme nneme ye nditọ mmọ. Nte eyịghe mîdụhe, Cain ye Abel ẹma ẹfiọk se iketịbede ẹto ete ye eka mmọ. Mmọ ẹma ẹkeme ndikụt ‘cherubim ye emịnen̄mịnen̄ ofụt ikan̄ oro ẹkenịmde ẹte ẹkpeme usụn̄ eto uwem.’ (Genesis 3:24) Iren emi ẹma ẹkụt n̄ko nte ikọ Abasi oro nte ke ibibiak ye ubiak ẹdidi ata idem n̄kpọ ke uwem, ẹkedide akpanikọ.—Genesis 3:16, 19.

Anaedi Cain ye Abel ẹma ẹfiọk se Jehovah eketịn̄de ọnọ urụkikọt ete: “Nyonyụn̄ nsịn usua ke ufọt fo ye n̄wan, ye ke ufọt [mfri fo ye mfri esie, NW]: enye ayanuak fi ibuot, afo oyonyụn̄ anuak enye nditịn̄-ikpat.” (Genesis 3:15) Se Cain ye Abel ẹkefiọkde ẹban̄a Jehovah ama an̄wam mmọ ndikọri eti itie ebuana ye enye.

Anaedi editie n̄kere ntịn̄nnịm ikọ Jehovah ye mme edu esie nte ima ima Anamufọn ama anam Cain ye Abel ẹnyene udọn̄ ndinyene unyịme Abasi. Edi adan̄a didie ke mmọ ẹkekọri udọn̄ oro? Nte mmọ ẹma ẹnam n̄kpọ ẹban̄a ndammana udọn̄ mmọ ndituak ibuot nnọ Abasi ẹnyụn̄ ẹkọri idaha eke spirit mmọ ẹsịm edibuọt idem ye enye?—Matthew 5:3.

Nditọeka Oro Ẹda Enọ Ẹdi

Nte ini akakade, Cain ye Abel ẹma ẹda ẹnọ ẹdisọk Abasi. Cain ama ada mbun̄wụm in̄wan̄ edi, ndien Abel ama ọnọ akpa nditọ n̄kpri ufene esie. (Genesis 4:3, 4) Eyedi iren emi ẹkedi n̄kpọ nte isua 100 ini oro, koro Adam ekedide isua 130 ke ini okobonde Seth, eyeneren esie.—Genesis 4:25; 5:3.

Enọ mmọ ẹkewụt nte ke Cain ye Abel ẹma ẹfiọk ẹte ke mmimọ idi mme anam idiọkn̄kpọ ndien ke imoyom mfọn Abasi. Enyene ndidi mmọ ke nsụhọde n̄kaha ẹma ẹsikere ẹban̄a un̄wọn̄ọ Jehovah oro aban̄ade urụkikọt ye Mfri n̄wan. Owo itịn̄ke m̀mê ini ye ukeme okponde adan̄a didie ke Cain ye Abel ẹkesịn ke ndikọri eti itie ebuana ye Jehovah. Edi nte Abasi akanamde n̄kpọ aban̄a enọ mmọ ayarade se ikodude owo mmọ kiet kiet ke esịt.

Ndusụk nditọ ukpepn̄kpọ ẹnọ ekikere ẹte ke Eve ekekere ke Cain ekedi “mfri” oro edisobode urụkikọt oro, koro ke ini Cain akamanade Eve ama ọdọhọ ete: “Mmenyene eyen eren emi otode Jehovah.” (Genesis 4:1) Edieke Cain ekenịmde emi ke akpanikọ, enye ama anam ata ndudue. Ke n̄kan̄ eken, Abel akawa uwa esie ye mbuọtidem. Ntem, “oto mbuọtidem Abel ada uwa eke ọfọnde akan eke Cain awa ọnọ Abasi.”—Mme Hebrew 11:4.

Abel ndikenyene ikike eke spirit ye Cain ndikanana oro ikedịghe n̄kukụre ukpụhọde  oro okodude ke ufọt nditọeka emi. Mmọ ẹma ẹkpụhọde n̄ko ke edu. Mmọdo, “Jehovah ese Abel ke iso, ye uwa esie: edi isehe Cain, ye uwa esie.” Etie nte Cain iketịmke ikere iban̄a uwa esie okonyụn̄ awa enye enyọn̄ enyọn̄. Edi Abasi ikenyịmeke ikpîkpu enyọn̄ enyọn̄ utuakibuot. Cain ama enyene idiọkesịt, ndien Jehovah ama ọfiọk ete ke enye ekenyene idiọk uduakesịt. Nte Cain akanamde n̄kpọ ke ini ẹkesịnde uwa esie ama owụt ata edu esie. Utu ke ndiyom ndinen̄ede se ikakwan̄ade, ‘Cain ama ofụt esịt eti eti, iso onyụn̄ okpụhọde enye.’ (Genesis 4:5) Edinam esie okowụt nte ke enye ama enyene ndiọi ekikere ye uduak.

Item ye nte Akanamde N̄kpọ

Ke ọfiọkde edu Cain, Abasi ama ọnọ enye item, ọdọhọde ete: “Ke didie ke afo ofụt esịt? Ke didie ke iso onyụn̄ okpụhọde fi? Afo akpanam eti n̄kpọ, nte iso ikpenen̄ekede fi? Edi mûnamke eti n̄kpọ, idiọk n̄kpọ ke ana ke enyịn usụn̄. Enye oyonyụn̄ osụk idem ọnọ fi, ndien afo ayakan enye.”—Genesis 4:6, 7.

Nnyịn imenyene n̄kpọ ndikpep nto emi. Ke nditịm ntịn̄, idiọkn̄kpọ ke ana ke enyịnusụn̄ ebet ndimen nnyịn. Edi Abasi ọnọ nnyịn ifụre edimek, ndien nnyịn imekeme ndimek ndinam se inende. Jehovah ama ọdọhọ Cain ete ‘anam eti n̄kpọ,’ edi Enye ikenyịkke-nyịk enye ndikpụhọde. Cain ekemek usụn̄ idemesie.

Uwetn̄kpọ eke odudu spirit oro aka iso ete: “Ke oro ebede Cain ọdọhọ Abel eyeneka esie ete: ‘Yak nnyịn ika in̄wan̄.’ Edikem ke adan̄aemi mmọ ẹdude ke in̄wan̄ Cain anam ikọ ye Abel eyeneka esie onyụn̄ owot enye.” (Genesis 4:8, NW) Ntem Cain ama otụt utọn̄ ọduọ obom. Enye ikatuaha n̄kpọfiọk ndomokiet ke ini Jehovah okobụpde ete: “Enye Abel eyen-uka?” Utu ke oro, ke edu isọn̄esịt ye usọn̄enyịn, Cain ama ọbọrọ ete: “Mfiọkke: ndi ami ndi andikpeme eyen-eka mi?” (Genesis 4:9) In̄wan̄-in̄wan̄ nsu ye unana edinyịme nduduọhọ oro ama owụt ke Cain ikenyeneke esịtmbọm.

Jehovah ama osụn̄i Cain onyụn̄ ebịn enye efep ke n̄kann̄kụk Eden. Nte an̄wan̄ade, isụn̄i oro ẹma ẹkesosụn̄i isọn̄ ama enen̄ede otụk Cain, ndien isọn̄ ikenyeneke ndin̄wụm mbun̄wụm ke ini enye ofụn̄de. Enye ekenyene ndidi nyon̄ ye andiyo ke isọn̄. Cain ndidọhọ ke ufen imọ okpon akaha  okowụt ke enye ama okop ndịk nte ke ẹyewot imọ ke ndikowot eyeneka imọ, edi enye ikowụtke ọyọhọ edikabade esịt. Jehovah ama enịm Cain “idiọn̄ọ”—ndusụk edide ọkpọsọn̄ ewụhọ oro mbon en̄wen ẹkefiọkde ẹnyụn̄ ẹnịmde, oro uduak ekedide man ẹkpan ediwot enye ke usiene.—Genesis 4:10-15.

Ndien Cain “ọwọrọ ọkpọn̄ iso Jehovah, aka okodụn̄ ke isọn̄ Nod, ke edem Eden.” (Genesis 4:16) Ke adade kiet ke otu nditọeka esie iban m̀mê nditọ eyeneka esie ọdọ, enye ama aka ọkọbọp obio kiet onyụn̄ ada enyịn̄ Enoch, akpan esie, osio obio oro. Lamech, andito ubon Cain eketie afai afai nte ete ete esie emi mîkabakke Abasi. Edi ẹma ẹsọhi udịm ubon Cain ẹfep ke Ukwọ eyo Noah.—Genesis 4:17-24.

Mme Ukpepn̄kpọ Ẹdude ẹnọ Nnyịn

Nnyịn imekeme ndikpep n̄kpọ nto mbụk Cain ye Abel. Apostle John eteme mme Christian ete ẹma kiet eken, ‘ẹkûbiet Cain, emi ekedide eke andidiọk, onyụn̄ owotde eyen-ete esie.’ ‘Utom Cain ama ọdiọk, edi eke eyen-ete esie ama enen.’ John ọdọhọ n̄ko ete: “Kpukpru owo eke asuade eyen-ete esie edi obom: ndien mbufo [ẹmefiọk] ẹte, baba obom kiet inyeneke nsinsi uwem ke esịt esie.” Ih, nte nnyịn inamde n̄kpọ ye mme ekemmọ Christian otụk itie ebuana nnyịn ye Abasi ye idotenyịn ini iso nnyịn. Nnyịn ikemeke ndisua ekemmọ andinịm ke akpanikọ ekededi ndien inyene mfọn Abasi.—1 John 3:11-15; 4:20.

Anaedi ẹkebọk Cain ye Abel ke ukem usụn̄, edi Cain ikọbuọtke idem ye Abasi. Ke akpanikọ, enye ekenyene edu Devil, kpa akpa ‘owot-owo ye ete nsu.’ (John 8:44) Usụn̄ uwem Cain owụt nte ke kpukpru nnyịn imenyene edimek, nte ke mbon oro ẹmekde ndinam idiọkn̄kpọ ẹdian̄ade idemmọ ẹkpọn̄ Abasi, ye nte ke Jehovah esibiom mbon oro mîkabakede esịt ikpe.

Ke n̄kan̄ eken, Abel ama ọbuọt idem ye Jehovah. Ke akpanikọ, ‘okoto mbuọtidem Abel ada uwa eke ọfọnde akan eke Cain awa ọnọ Abasi, emi otode ke esịt ẹtịn̄ ikọ ẹdian enye, ẹte, enye edi edinen owo; Abasi ke Idem Esie edi ntiense aban̄a enọ esie.’ Okposụkedi ikọ baba kiet oro Abel eketịn̄de mîdụhe ke N̄wed Abasi, ebede ke eti uwụtn̄kpọ mbuọtidem esie, enye “osụk etetịn̄ ikọ.”—Mme Hebrew 11:4.

Abel ekedi akpa ke anyan udịm mbon nsọn̄ọnda. Owo ifreke iyịp esie, emi ‘ekesemede ọnọ Jehovah ke isọn̄.’ (Genesis 4:10; Luke 11:48-51) Edieke nnyịn inyenede mbuọtidem nte Abel ekenyenede, nnyịn n̄ko imekeme ndinyene ọsọn̄urua ye nsinsi itie ebuana ye Jehovah.

[Ekebe ke page 22]

ỌTỌIN̄WAN̄ YE EKPEMERỌN̄

Edidiọn̄ isọn̄ ye edikpeme mme unam ẹkedi ndusụk ke otu akpa utom oro Abasi ọkọnọde Adam. (Genesis 1:28; 2:15; 3:23) Cain akpan esie ekedi ọtọin̄wan̄ ndien Abel edi ekpemerọn̄. (Genesis 4:2) Nte ededi, sia udia ubonowo ekedide sụk mfri ye ikọn̄udia tutu ke Ukwọ ama ekebe, ntak ẹkebọkde erọn̄?—Genesis 1:29; 9:3, 4.

Man ẹkọri, mme erọn̄ ẹsiyom ukpeme ẹto owo. Utom Abel ọsọn̄ọ nte ke owo ama esibọk mme ufene emi toto ke ntọn̄ọ mbụk owo. N̄wed Abasi itịn̄ke m̀mê mbon oro ẹkedude uwem mbemiso ukwọ ẹma ẹsin̄wọn̄ mmọn̄eba unam, edi idem mbon oro ẹsidiade ikọn̄udia kpọt ẹkeme ndida idet erọn̄ nnam n̄kpọ. Ndien ke ini erọn̄ akpade, ikpa esie esinyene ufọn. Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah ama “anam edisịne n̄kpọ ke ikpa unam” esịne Adam ye Eve.—Genesis 3:21.

Ke usụn̄ ekededi, etie nte owụt eti ibuot ndidọhọ ke Cain ye Abel ẹma ẹbere ye kiet eken ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ. Mmọ ẹma ẹsinọ mme ọfọn̄ ye udia oro mbon eken ke ubon oro ẹkeyomde.

[Ndise ke page 23]

‘Utom Cain ama ọdiọk, edi eke enye-ete esie ama enen’