Afo Emekeme Ndikan Ndobo

ANIE ekeme ndidọhọ ke akananam imọ ikopke ubiak oro ndobo akamade? Ediwak n̄kpọ ẹkeme ndinam nnyịn ikop ndobo. Nte ededi, iban oro akananam mîdọhọ ndọ m̀mê mbon oro ẹdide mme ebeakpa m̀mê ẹsion̄ode ndọ ẹkeme ndinen̄ede n̄kop ndobo.

Ke uwụtn̄kpọ, n̄kaiferi Christian kiet ekerede Frances obụk ete: “Etisịm ini oro n̄kesịmde isua 23 ke emana, eketie nte kpukpru mme ufan mi ẹma ẹdọ ndọ, ndien ami n̄kodu ikpọn̄.” * Ndobo ekeme ndisọn̄ ubọk nte mme isua ẹbede ndien idotenyịn edidọ ndọ akabade anana. Sandra, emi idahaemi odude ke utịt utịt iduọk isua 40, enyịme ete: “Akananam n̄kaduakke nditie ye unana edidọ ndọ, ndien nyosụk mma ndidọ ndọ edieke ifet ebererede.” Angela, emi odude ke ufọt ufọt iduọk isua 50, ọdọhọ ete: “N̄kebiereke nditie ye unana edidọ ndọ, edi nte n̄kpọ etiede edi oro. Ata esisịt ibat nditọete iren oro mîdọhọ ndọ ẹkedu ke ikpehe oro ẹkenọde mi n̄kanam utom nte akpan asiakusụn̄.”

Nte odotde itoro, ediwak Christian iban ẹmek nditre ndidọ ndọ ke ntak oro mmọ ke edinam akpanikọ ẹnamde item Jehovah ndidọ “owo Abasi ikpọn̄-ikpọn̄.” (1 Corinth 7:39) Ndusụk owo ẹnam ukpụhọde oro etịmde ekem ye itie unana ndọ mmọ, edi mbon eken ẹkụt nte udọn̄ mmọ ndidọ ndọ nnyụn̄ nnyene nditọ ọkọride ke mme isua oro ẹbede. Sandra ọdọhọ ete: “Mmesikop ndobo eke ntụk kpukpru ini ke ntak mmenyeneke nsan̄a ndọ.”

Mme n̄kpọ eken, utọ nte edise mban̄a ete ye eka oro ẹsọn̄de, ẹkeme ndinam ndobo etetịm ọsọn̄ ubọk. Sandra ọdọhọ ete: “Sia ami mmendọhọ ndọ, ubon nnyịn ẹdori enyịn ami ndise mban̄a ete ye eka nnyịn oro ẹsọn̄de. Mmobiom mbiomo emi okponde akan ke isua 20, idem okposụkedi ndide kiet ke otu nditọ itiokiet. Uwem ekpenen̄ede emem edieke n̄kpenyenede ebe oro an̄wamde mi.”

Frances asiak n̄kpọ efen oro anamde ndobo esie etetịm okpon. Enye obụk ete: “Ndusụk ini mme owo ẹsibụp mi nnennen nnennen ẹte, ‘Ntak emi afo mûdọhọ ndọ?’ Utọ mbụme oro esinam n̄kere nte ke ekeme ndidi ami ndi ntak itie unana ndọ mi. Ke ekperede ndidi kpukpru usọrọ ndọ oro ndụkde, ẹsibụp mi mbụme oro nsikopde ndịk mban̄a, ‘Ntre ini ewe ke afo edidọ ndọ?’ Ndien nyọtọn̄ọ ndikere, ‘Edieke nditọete iren oro ẹsọn̄de idem ke n̄kan̄ eke spirit mînyeneke udọn̄ ke idemmi, eyedi ami nnyeneke mme edu Christian oro ẹyomde mîdịghe ekeme ndidi ami n̄kam nyehe.’”

Didie ke ẹkeme ndikan itie ikpọn̄ ye ndobo? Nso ke mbon en̄wen ẹkeme ndinam ndin̄wam?

 Beri Edem ke Jehovah

Andiwet Psalm ọkọkwọ ete: “Top mbiomo fo nọ Jehovah, ndien enye ayakama fi: enye idiyakke edinen owo esehede ke nsinsi.” (Psalm 55:22) Ikọ oro “mbiomo” ke uwetn̄kpọ Hebrew ke ata ata usụn̄ ọwọrọ “udeme,” ndien enye etịn̄ aban̄a afanikọn̄ ye editịmede esịt oro nnyịn ikemede ndisobo ke ntak idaha nnyịn ke uwem. Jehovah etịm ọfiọk mme mbiomo emi akan nte owo efen ekededi ọfiọkde ndien enye ekeme ndinọ nnyịn odudu oro iyomde man ibiom mmọ. Ibetedem ke Jehovah Abasi an̄wam Angela ndiyọ ndobo. Ke etịn̄de aban̄a utom ukwọrọikọ uyọhọ ini esie, enye eti ete: “Ke ini n̄kọtọn̄ọde usiakusụn̄, ami ye nsan̄a mi ima idụn̄ iyom usụn̄ ikpọn̄ esop oro eketịmde ekpere. Nnyịn ima ikpep ndiberi edem ke Jehovah ofụri ofụri, ndien ibetedem emi aman̄wam mi ke ofụri eyouwem mi. Ke ini nnyenede etikwo etikwo ekikere, mmesitịn̄ ikọ nnọ Jehovah ndien enye esin̄wam mi. Psalm 23 esinen̄ede ọnọ ndọn̄esịt, ndien mmesikot enye ndien ndien.”

Apostle Paul ama enyene akamba mbiomo ndibiom. Utịm ikata ke nsụhọde n̄kaha, enye ‘ama ekpe Ọbọn̄ ubọk ete n̄kukịm ke obụkidem imọ adaha ọkpọn̄ imọ.’ Owo ikan̄wamke Paul ke utịbe utịbe usụn̄, edi enye ama enyene nsọn̄ọ nte ke mfọnido Abasi oro owo mîdotke ọyọsọn̄ọ enye idem. (2 Corinth 12:7-9) Paul ama okụt n̄ko ukpọhọde edikop uyụhọ. Enye ama ewet ke ukperedem ete: “Ke kpukpru itie ye ke kpukpru ebiet, emehe mi ndidia nyụhọ, ndinyụn̄ ntie biọn̄; ndinyene n̄kpọ uwak-uwak, ndinyụn̄ nnana n̄kpọ. Mmenyene ukeme ndinam kpukpru n̄kpọ ke odudu Andisọn̄ọ mi idem.”—Philippi 4:12, 13.

Didie ke owo ekeme ndibọ odudu nto Abasi ke ini enye okopde mmemidem m̀mê ndobo? Paul ekewet ete: “Ẹkûtịmede esịt ke baba n̄kpọ kiet, edi ke kpukpru n̄kpọ, ẹsan̄a ye akam ye n̄kpe-ubọk ye ekọm, ẹsian Abasi se mbufo ẹyomde. Ndien emem Abasi, emi ayan̄ade ifiọk owo, eyekpeme mbufo esịt ye ekikere ke Christ Jesus.” (Philippi 4:6, 7) Sandra ama ada item emi esịn ke edinam. Enye anam an̄wan̄a ete: “Sia mmendọhọ ndọ, mmesibiat ekese ini ikpọn̄. Emi esinọ mi ini oro okponde ekem ndibọn̄ akam nnọ Jehovah. Mmenen̄ede nsịk n̄kpere enye ndien mmekeme nditịn̄ mme mfịna ye idatesịt mi nnọ enye ifụre ifụre.” Ndien Frances ọdọhọ ete: “Ndin̄wana ikpọn̄ ye etikwo etikwo ekikere edi ọkpọsọn̄ en̄wan. Edi ndibuana ntụk mi ye Jehovah in̄wan̄-in̄wan̄ enen̄ede an̄wam. Mmenịm ke akpanikọ nte ke Jehovah enyene udọn̄ ke n̄kpọ ekededi oro ekemede nditụk mfọnọn̄kpọ eke spirit ye eke ntụk mi.”—1 Timothy 5:5.

“Ẹbiom Mbiomo Kiet Eken”

Ke itie nditọete Christian, owo ikpenyeneke ndibiom mbiomo ikpọn̄. Apostle Paul ama akpak ete: “Ẹbiom mbiomo kiet eken; ntem ke mbufo ẹdinịm ibet Christ.” (Galatia 6:2) Ebede ke ebuana nnyịn ye mme ekemmọ Christian, nnyịn imekeme ndinyene “eti ikọ” nsịnudọn̄ oro ekemede ndinam ndobo efere.—Mme N̄ke 12:25.

Kere, n̄ko, ban̄a se N̄wed Abasi etịn̄de aban̄a adiaha Jephthah, ebiereikpe Israel. Mbemiso akakande udịmekọn̄ asua ekedide Ammon, Jephthah ama akan̄a ndinọ Jehovah akpa n̄kpọ ke ufọk esie oro ediwọrọde edikọm enye. Oro ekedi adiaha esie. (Judges 11:30, 31, 34-36) Idem okposụkedi ọkọwọrọde nte ke enye ididọhọ ndọ ke oyonyụn̄ ofụmi ndammana udọn̄ esie ndinyene ubon, adiaha Jephthah ke unyịmesịt ama enyịme akan̄a emi onyụn̄ anam utom ke edisana ebiet ke Shiloh ke ofụri ini uwem esie. Ndi ẹma ẹfre n̄waidem esie? Utu ke ndifre: ‘Nditọ iban Israel ẹma ẹsika kpukpru isua ẹketua eyen Jephthah a Gilead an̄wan ke usen inan̄ ke isua.’ (Judges 11:40) Ih, ikọ itoro ekeme ndisịn udọn̄ nnọ mbon oro ẹbọde enye. Mmọdo, ẹyak nnyịn ikûtre nditoro mbon oro ẹdotde.

Nnyịn iyanam ọfọn n̄ko ndikere mban̄a uwụtn̄kpọ Jesus. Okposụkedi mîkedịghe ido mme Jew irenowo ndineme nneme ye iban, Jesus ama abiat ini ye Mary ye Martha. Ekeme ndidi mmọ ẹkedi mme ebeakpa mîdịghe iban oro mîkọdọhọ ndọ. Jesus okoyom  mmọ mbiba ẹdara mme ufọn eke spirit ẹtode itie ufan esie. (Luke 10:38-42) Nnyịn imekeme ndikpebe uwụtn̄kpọ Jesus ke ndisịn nditọete nnyịn iban eke spirit oro mîdọhọ ndọ ke mme edinam otu ye ke ndinam ndutịm man ibuana ye mmọ ke utom ukwọrọikọ. (Rome 12:13) Ndi mmọ ẹsiwụt esịtekọm ẹban̄a orụk ntịn̄enyịn oro? Eyenete an̄wan kiet ọkọdọhọ ete: “Mmọfiọk ke nditọete iren ẹma ẹnyụn̄ ẹdara mi, edi mmesikop idatesịt ke ini mmọ ẹtịmde ẹnyene ọkpọkpọ udọn̄ ke idem mi.”

Sandra anam an̄wan̄a ete: “Sia nnyịn mînyeneke ubon, nnyịn imenyene n̄kponn̄kan udọn̄ ndidi se ẹmade, ndidi ubak ubon nditọete iren ye iban eke spirit.” Nte an̄wan̄ade, Jehovah ekere aban̄a utọ mbon oro, ndien nnyịn ibere ye enye ke ini nnyịn inamde mmọ ẹfiọk nte ke ẹyom ẹnyụn̄ ẹma mmimọ. (1 Peter 5:6, 7) Owo idifreke orụk edikere mban̄a oro, koro “atua-ubuene mbọm ọbuọt Jehovah n̄kpọ: ndien Enye ọyọnọ enye usiene utom esie.”—Mme N̄ke 19:17.

“Owo Kiet Kiet Enyene Ndibiom Mbiomo Idem Esie”

Okposụkedi mbon en̄wen ẹkemede ndin̄wam, ndien un̄wam mmọ ẹkemede ndinen̄ede n̄kama nsịnudọn̄, “owo kiet kiet enyene ndibiom mbiomo idem esie.” (Galatia 6:5) Nte ededi, ke ndiyọ ndobo, oyom nnyịn idu ke ukpeme iban̄a ndusụk n̄kpọndịk. Ke uwụtn̄kpọ, ndobo ekeme ndikan nnyịn ubọk edieke nnyịn itiede ikpọn̄ ikpọn̄. Ke n̄kan̄ eken, nnyịn imekeme ndida ima n̄kan ndobo. (1 Corinth 13:7, 8) Edinọ ye edibuana n̄kpọ edi mfọnn̄kan usụn̄ ndinyene inemesịt—inamke n̄kpọ m̀mê nso ke mme idaha nnyịn ẹdi. (Utom 20:35) Asiakusụn̄ eyenete an̄wan kiet oro anamde utom ọkpọsọn̄ ọdọhọ ete: “Nnyeneke ediwak ini ndikere mban̄a ami ndidu ikpọn̄. Ke ini mfiọkde ke mmenyene ufọn nnyụn̄ nnyene ekese ndinam, ami nsikopke ndobo.”

Ana nnyịn ikpeme n̄ko mbak ndobo edinụk nnyịn esịn ke itie ebuana oro mîwụtke eti ibuot. Ke uwụtn̄kpọ, nso n̄kpọ mfụhọ ke ekpedi ntem ndiyak udọn̄ kaban̄a ndọ ọbiọn̄ọ nnyịn ndikụt ediwak mfịna oro ẹsitode edidọ owo oro mînịmke ke akpanikọ, ndien akpan akpan ọbiọn̄ọde nnyịn ndikụt item N̄wed Abasi oro ọdọhọde ifep utọ mbọbọ oro! (2 Corinth 6:14) Christian an̄wan kiet oro ẹkesiode ndọ ọkọdọhọ ete: “Odu n̄kpọ kiet oro etịmde ọdiọk akan editre ndidọ ndọ. Enye edi edidọ owo oro mîdotke.”

Ekeme ndiyom ẹyọ mfịna oro owo mîkemeke ndikọk, ke nsụhọde n̄kaha ke ekpri ibio ini. Ye un̄wam Abasi, ẹkeme ndiyọ ndobo. Nte nnyịn ikade iso ndinam n̄kpọ Jehovah, nnyịn ikpakam inyene mbuọtidem nte ke usen kiet ẹyeyụhọ kpukpru udọn̄ nnyịn ke mfọnn̄kan usụn̄.—Psalm 145:16.

[Ikọ idakisọn̄]

[Mme ndise ke page 28]

Ẹkeme ndida edinọ ye edibuana n̄kpọ n̄kan ndobo