Da Mme Edumbet Abasi Kpeme Ikpatisan̄ Fo
Da Mme Edumbet Abasi Kpeme Ikpatisan̄ Fo
‘Jehovah ekpep fi usụn̄ udori.’—ISAIAH 48:17.
1. Didie ke Andibot ada mme owo usụn̄?
NTE ntaifiọk ẹsịnde ukeme ndiyarade mme ndịben̄kpọ ẹban̄ade ekondo, mmọ ẹkop n̄kpaidem ẹban̄a udomo odudu emi odude ke ekondo oro akande nnyịn okụk. Utịn nnyịn—ukeuke ntantaọfiọn̄—esision̄o udomo odudu oro okponde nte “mme bọmb hydrogen biliọn 100 oro ẹtopde ke kpukpru sekọn.” Andibot ekeme ndida akwa odudu esie n̄kara nnyụn̄ nnọ mme utọ ikpọ ekondo ikpaenyọn̄ oro ndausụn̄. (Job 38:32; Isaiah 40:26) Nso kaban̄a nnyịn mme owo, emi ẹnọde ifụre uduak, ukeme ido uwem, ukeme ukere n̄kpọ, ye ukeme ndifiọk mme n̄kpọ eke spirit? Ke ewe usụn̄ ke Andinam nnyịn okụt ete ke odot ndida nnyịn usụn̄? Enye ke ima ada nnyịn usụn̄ ebe ke mfọnmma ibet ye mme n̄kokon̄ edumbet esie, ke ebuana ye ubieresịt nnyịn oro ẹtịmde ẹnọ ukpep.—2 Samuel 22:31; Rome 2:14, 15.
2, 3. Abasi esikop idatesịt aban̄a nso orụk nsụkibuot?
2 Abasi esikop idatesịt aban̄a mme enyene-ifiọk edibotn̄kpọ emi ẹmekde ndisụk ibuot nnọ enye. (Mme N̄ke 27:11) Utu ke ndinam nnyịn isụk ibuot nnan nnan nte mme ukwakutom oro mîkereke n̄kpọ, Jehovah ama ọnọ nnyịn ifụre uduak man nnyịn ikeme ndinam mme ubiere oro ẹkọn̄ọde ke ifiọk ndinam se inende.—Mme Hebrew 5:14.
3 Jesus, emi ke mfọnmma usụn̄ okowụtde mbiet Ete esie, ọkọdọhọ mme mbet esie ete: “Mbufo ẹdi mme ufan Mi edieke mbufo ẹnamde n̄kpọ eke ntemede mbufo. N̄kotke aba mbufo mme asan̄autom.” (John 15:14, 15) Ke eset, asan̄autom ikenyeneke edimek efen ikan ndisụk ibuot nnọ mme ewụhọ eteufọk esie. Ke n̄kan̄ eken, ẹsitọn̄ọ itie ufan ebe ke ndiwụt mme edu oro ẹtụkde esịt. Nnyịn imekeme ndidi ufan Jehovah. (James 2:23) Ẹsisọn̄ọ itie ufan emi ebe ke ima edem mbiba. Jesus ama abuan edisụk ibuot nnọ Abasi ye ima ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Edieke owo amade Mi, eyenịm uyo Mi; ndien Ete Mi ayama enye.” (John 14:23) Ke ntak oro—man onyụn̄ ada nnyịn usụn̄ ifụre ifụre—Jehovah ọdọhọ nnyịn ida mme edumbet esie idu uwem.
Mme Edumbet Abasi
4. Didie ke afo akpanam mme edumbet an̄wan̄a?
4 Nso idi mme edumbet? Ẹkabade edumbet nte “ofụri m̀mê isọn̄ akpanikọ: ntatara ye isọn̄ ibet, ukpepn̄kpọ, m̀mê ekikere emi mme n̄kpọ eken ẹkọn̄ọde m̀mê emi ẹdade mme n̄kpọ eken ẹto.” (Webster’s Third New International Dictionary) Edikpep Bible ye ntịn̄enyịn ayarade nte ke Ete nnyịn eke heaven ọnọ mme akpan edumbet oro ẹtụkde nsio nsio idaha ye ikpehe uwem. Enye anam emi ye nsinsi ufọn nnyịn ke ekikere. Oro odu ke n̄kemuyo ye se enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon ekewetde: “Eyen mi, kop, nyụn̄ nịm ikọ mi; ndien isua uwem fo ayawak. Mmeteme fi nsịn ke usụn̄ eti ibuot; nnam fi asan̄a ke usụn̄ emi enende.” (Mme N̄ke 4:10, 11) Mme akpan edumbet oro Jehovah ọnọde ẹtụk itie ebuana nnyịn ye enye ye mme ekemmọ owo, ẹtụk utuakibuot nnyịn, ye uwem ofụri usen nnyịn. (Psalm 1:1) Ẹyak nnyịn ikere iban̄a ndusụk ke otu akpan edumbet oro.
5. Nọ mme uwụtn̄kpọ ndusụk akpan edumbet.
5 Kaban̄a itie ebuana nnyịn ye Jehovah, Jesus ọkọdọhọ ete: “Ma Jehovah Abasi fo ke ofụri esịt fo, ye ke ofụri ukpọn̄ fo, ye ke ofụri ekikere fo.” (Matthew 22:37) Ke adianade do, Abasi ọnọ mme edumbet oro ẹnyenede ẹbuana ye nte nnyịn inamde n̄kpọ ye mme ekemmọ owo, utọ nte Mfọnmma Ibet: “Ntre sededi mbufo ẹyomde owo ẹnam ye mbufo, ẹnam kpa ntre ye mmọ.” (Matthew 7:12; Galatia 6:10; Titus 3:2) Ke ebuana ye utuakibuot, ẹnọ nnyịn item ẹte: “Ẹyak nnyịn inyụn̄ ikere nte ikpedemerede kiet eken inọ ima ye nti utom; ikûnyụn̄ isịn ndisop idem ọtọ kiet.” (Mme Hebrew 10:24, 25) Amaedi mme ikpehe uwem nnyịn ofụri usen, apostle Paul ọdọhọ ete: “M̀mê mbufo ẹdiade, m̀mê ẹn̄wọn̄de, m̀mê ẹnamde n̄kpọ ekededi, ẹnam kpukpru ẹnọ Abasi ubọn̄.” (1 Corinth 10:31) Mme anana-ibat edumbet en̄wen ẹdu ke Ikọ Abasi.
6. Didie ke mme edumbet ẹkpụhọde ye mme ibet?
6 Mme edumbet ẹdi mme ntotụn̄ọ akpanikọ emi ẹnyenede ufọn, ndien mme enyene-ọniọn̄ Christian ẹkpep ndima mmọ. Jehovah ama ọnọ Solomon odudu spirit ndiwet ete: “Nịm ibuot ke ikọ mi; kpan̄ utọn̄ fo ke uyo mi. Kûyak mmọ ẹsop fi ke enyịn; kpeme mmọ ke ọwọn̄ esịt fo. Koro mmọ ẹdide uwem mmọ eke ẹkụtde mmọ, ye se in̄wan̄ade mmọ ofụri idem.” (Mme N̄ke 4:20-22) Didie ke mme edumbet ẹkpụhọde ye mme ibet? Mme edumbet ẹdi itiat idakisọn̄ ẹnọ ibet. Mme ibet, emi ẹsiakde n̄kpọ ata nnennen, ẹkeme ndinyene ufọn ke ndusụk akpan ini m̀mê idaha, edi mme edumbet inyeneke akpan ini. (Psalm 119:111) Mme edumbet Abasi isikabakede idi n̄kpọ eset m̀mê ndibe mfep. Mme ikọ odudu spirit eke prọfet Isaiah ẹdi akpanikọ: “Mbiet amasat, ediye ikọn̄ onyụn̄ akpa: edi ikọ Abasi nnyịn ayada ke nsinsi.”—Isaiah 40:8.
Kere Nyụn̄ Nam N̄kpọ Tiene Mme Edumbet
7. Didie ke ikọ Abasi esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndikere nnyụn̄ nnam n̄kpọ ntiene mme edumbet?
7 Ke ini ke ini, “ikọ Abasi” esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndikere nnyụn̄ nnam n̄kpọ ntiene mme edumbet. Ke ini ẹkedọhọde Jesus etịn̄ ibio ibio aban̄a Ibet, enye ama etịn̄ ibio ibio ikọ iba—kiet odoride nsọn̄uyo ke ima ẹnyenede ẹnọ Jehovah, eken odoride nsọn̄uyo ke ima ẹnyenede ẹnọ ekemmọ owo. (Matthew 22:37-40) Ke ndinam ntre, Jesus okokot ubak ubak oto akpa ibio ibio akpan ukpepn̄kpọ Ibet Moses, oro ẹwetde ke Deuteronomy 6:4, 5: “Jehovah Abasi nnyịn edi Jehovah kiet: ma ndien Abasi fo ke ofụri esịt fo, ye ke ofụri ukpọn̄ fo, ye ke ofụri odudu fo.” Nte an̄wan̄ade, Jesus n̄ko ama enyene edumbet Abasi oro ẹkụtde ke Leviticus 19:18 ke ekikere. Ke ndida n̄wed Ecclesiastes nsịm utịt ke ibio ibio usụn̄ oro an̄wan̄ade onyụn̄ okopde odudu, mme ikọ Edidem Solomon ẹtịn̄ ibio ibio ẹban̄a ata ediwak ibet Abasi ete: “Yak nnyịn ikop utịt ofụri n̄kpọ emi: bak Abasi, nyụn̄ nịm mbet esie: koro emi edi eke kpukpru owo. Koro Abasi oyokot kpukpru n̄kpọ emi ẹnamde ẹdi ikpe, ọkọrọ ke kpukpru ndibe ndibe n̄kpọ, ẹdide eti, ẹnyụn̄ ẹdide mme idiọk.”—Ecclesiastes 12:13, 14; Micah 6:8.
8. Ntak ọnọde ukpeme ndinyene ọyọhọ ifiọk mban̄a mme akpan edumbet Bible?
8 Ndinyene ọyọhọ ifiọk mban̄a mme utọ akpan edumbet oro ekeme ndin̄wam nnyịn ndifiọk nnyụn̄ nda mme edumbet efen efen oro etịn̄de n̄kpọ nnennen nsịn ke edinam. N̄ko-n̄ko, edieke nnyịn mîtịmke ifiọk inyụn̄ inyịme mme akpan edumbet oro, ekeme ndidi nnyịn idikemeke ndinam nti ubiere ndien mbuọtidem nnyịn ekeme ndisehede mmemmem mmemmem. (Ephesus 4:14) Edieke nnyịn inyenede mme utọ edumbet oro ke ekikere ye esịt nnyịn, nnyịn iyeben̄e idem ndida mmọ nnam mme ubiere. Ke ini nnyịn idade mmọ inam n̄kpọ ye mbufiọk, mmọ ẹda utịp ẹdi.—Joshua 1:8; Mme N̄ke 4:1-9.
9. Ntak emi mîdịghe mmemmem n̄kpọ kpukpru ini ndifiọk nnyụn̄ nda mme edumbet Bible nsịn ke edinam?
9 Ndifiọk nnyụn̄ nda mme edumbet Bible nsịn ke edinam idịghe mmemmem n̄kpọ nte editiene otu ibet. Nte mme anana-mfọnmma owo, nnyịn imekeme ndifep ndisịn ukeme oro ẹyomde man ẹbiere n̄kpọ ẹtiene mme edumbet. Nnyịn imekeme ndima ifụre editiene akpan ibet ke ini nnyịn isobode ubiere m̀mê ọkpọsọn̄ mfịna. Ndusụk ini nnyịn imekeme ndiyom ndausụn̄ nto Christian emi ọkọride esịm ọyọhọ idaha—eyedi ebiowo esop—idoride enyịn ndibọ akpan ibet oro abuanade idaha nnyịn. Edi, ekeme ndidi Bible m̀mê mme n̄wed ẹkọn̄ọde ke Bible inọhọ akpan ibet, ndien idem edieke ẹnọde nnyịn, ekeme ndidi enye idinọhọ ndausụn̄ kpukpru ini ye ke kpukpru idaha. Afo emekeme nditi ke eren kiet ama obụp Jesus ete: “Dọhọ eyeneka mi abahade akpa ete nnyịn ye ami.” Utu ke ndinọ ibet usọp usọp man ebiere mme eneni ke ufọt nditọeka oro, Jesus ama ọnọ enye ntatara edumbet, ete: “Ẹtịm ẹkpeme idem mbufo ke kpukpru orụk edisịn esịt ke n̄kpọ owo.” Ntem Jesus ama ọnọ ndausụn̄ oro ekenyenede ufọn ke ini oro onyụn̄ akade iso ndinyene ufọn idahaemi.—Luke 12:13-15.
10. Didie ke nnyịn ndinam n̄kpọ ke n̄kemuyo ye mme edumbet ayarade mme uduakesịt nnyịn?
10 Eyedi afo omokụt mme owo oro ẹnyenede ntụhọ edisụk ibuot nnọ ibet mmen̄e mmen̄e, ke ntak ndịk ufen. Ukpono ẹnyenede ẹnọ mme edumbet ọbiọn̄ọ utọ edu oro. Nte mme edumbet ẹtiede ẹsinụk mbon oro mmọ ẹkarade ndinam n̄kpọ oro otode mmọ ke esịt. Ke akpanikọ, ekese edumbet ibuanake usọp usọp ufen inọ mbon oro mînamke n̄kpọ ekekem ye mmọ. Emi ọnọ nnyịn ifet ndiwụt ntak emi nnyịn isụkde ibuot inọ Jehovah onyụn̄ ayarade se uduakesịt nnyịn edide. Nnyịn imokụt uwụtn̄kpọ kiet ke Joseph ndikesịn mme oburobụt edinam n̄wan Potiphar. Okposụkedi Jehovah mîkọnọhọ kan̄a ibet oro ẹwetde-wet oro ọbiọn̄ọde edisịn efịbe ndien Abasi mîketịn̄ke ufen oro ẹdinọde ke edinyene ebuana idan̄ ye n̄wan owo, Joseph ama ọfiọk mme edumbet Abasi kaban̄a edinam akpanikọ ke ndọ. (Genesis 2:24; 12:18-20) Nnyịn imekeme ndikụt nto ibọrọ esie nte ke mme utọ edumbet oro ẹma ẹnen̄ede ẹtụk enye: “Ndinam didie ndien nnam akwa idiọk-n̄kpọ emi nnyụn̄ ndue Abasi?”—Genesis 39:9.
11. Ke mme ikpehe ewe ke mme Christian ẹsiyom mme edumbet Jehovah ada mmimọ usụn̄?
11 Mfịn, mme Christian ẹyom mme edumbet Jehovah ada mmimọ usụn̄ ke ini edide edisịm mme ọkpọkpọ mbubehe, utọ nte edimek mme nsan̄a, unọ idem inemesịt, ikwọ, ye edikot n̄wed. (1 Corinth 15:33; Philippi 4:8) Nte nnyịn ikọride ke ifiọk ye mbufiọk, inyụn̄ ikọride ima inọ Jehovah ye mme idaha esie, ubieresịt nnyịn, kpa ifiọk ido uwem nnyịn, ayan̄wam nnyịn ndida mme edumbet Abasi nsịn ke edinam ke idaha ekededi oro nnyịn isobode, idem ke mme ata ọkpọkpọ mbubehe. Ke mme edumbet Bible ẹdade nnyịn usụn̄, nnyịn ididụn̄ọkede iyom ndudue ke ibet Abasi; m̀mê nnyịn ndikpebe mbon oro ẹdomode ndise nte mmọ ẹkemede ndika anyan n̄ketre ye unana edinen̄ede mbiat akpan ibet kiet. Nnyịn imọfiọk ite ke utọ ekikere oro edi unana edifara ke idem onyụn̄ ọnọ unan.—James 1:22-25.
12. Nso idi akpan n̄kpọ kiet ke ndidi se mme edumbet Abasi ẹdade usụn̄?
12 Mme Christian oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ẹfiọk ẹte ke akpan n̄kpọ kiet ke nditiene mme edumbet Abasi edi ndiyom ndifiọk nte Jehovah esede n̄kpọ. Andiwet Psalm eteme ete: “Mbufo emi ẹmade Jehovah, ẹsua idiọk ido.” (Psalm 97:10) Ke asiakde ndusụk n̄kpọ oro Abasi abatde nte idiọk, Mme N̄ke 6:16-19 ọdọhọ ete: “Jehovah asasua n̄kpọ mbitiokiet emi: ukpọn̄ esie onyụn̄ ese mbitiaba emi ke mbubiam: N̄kokidem, edeme nsu, ye ubọk eke ọduọkde iyịp owo eke mîduehe, esịt eke aduakde uduak ibak, ukot eke ọsọpde ebịne idiọk, owo eke oyokde nyok, nte ntiense nsu, ye owo eke edemerede utọk ke otu nditọ ete kiet.” Ke ini udọn̄ nditie n̄kere nte Jehovah esede mme utọ akpan n̄kpọ oro akarade uwem nnyịn, ndidu uwem ke n̄kemuyo ye mme edumbet akabade edi edinam ofụri ini.—Jeremiah 22:16.
Ẹyom Eti Uduakesịt
13. Nso orụk ekikere ke Jesus okodori nsọn̄uyo ke Ukwọrọikọ esie oro ke Obot?
13 Ndifiọk nnyụn̄ nda mme edumbet nsịn ke edinam n̄ko ekpeme nnyịn osio ke afia ikpîkpu ye enyọn̄ enyọn̄ utuakibuot. Ukpụhọde odu ke ufọt editiene mme edumbet ye edisụk ibuot ketket nnọ ibet. Jesus ama owụt emi in̄wan̄-in̄wan̄ ke Ukwọrọikọ oro ke Obot. (Matthew 5:17-48) Ti ete ke mme andikpan̄ utọn̄ nnọ Jesus ẹkedi mme Jew, ntre akpakana Ibet Moses akara ido mmọ. Edi ke nditịm ntịn̄ mmọ ẹma ẹnyene ukwan̄ ekikere ẹban̄a Ibet oro. Mmọ ẹkedori nsọn̄uyo ke ikọ Ibet utu ke uduak esie. Ndien mmọ ẹma ẹdori nsọn̄uyo ke mme item mmọ, ẹmenerede mme utọ item oro ke enyọn̄ ẹkan ukpepn̄kpọ Abasi. (Matthew 12:9-12; 15:1-9) Nte utịp, owo ikekpepke mme owo ke ofụri ofụri ndikere n̄kpọ ntiene mme edumbet.
14. Didie ke Jesus akan̄wam mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye ndikere n̄kpọ ntiene mme edumbet?
14 Ke edide isio, Jesus ama esịn mme edumbet ke ikpehe ido uwem ition ke Ukwọrọikọ oro ke Obot: iyatesịt, ndọ ye usiondọ, mme un̄wọn̄ọ, edisio usiene, ye ima ye usua. Ke idaha kiet kiet, Jesus ama owụt ufọn editiene edumbet. Ntem Jesus ama ofori idaha ido uwem mme anditiene enye. Ke uwụtn̄kpọ, ke n̄kpọ aban̄ade efịbe, enye ama ọnọ nnyịn edumbet oro mîkpemeke mme edinam nnyịn kpọt edi n̄ko ekpemede mme ekikere ye mme udọn̄ nnyịn: “Owo ekededi eke esede n̄wan ke enyịn use ama esịn efịbe ye enye ama ke esịt esie.”—Matthew 5:28.
15. Didie ke nnyịn ikeme ndifep ntụhọ ekededi ndisọn̄ọ nyịre ke ibet?
15 Uwụtn̄kpọ emi owụt ete ke nnyịn ikpedehede ifre uduak mme edumbet Jehovah. Nnyịn ke akpanikọ ikpodomoke ndinyene mfọn Abasi ebe ke ndiwụt eti ido enyọn̄ enyọn̄. Jesus ama ayarade nte utọ edu oro edide mbubịk ke ndinyan ubọk n̄wụt mbọm ye ima Abasi. (Matthew 12:7; Luke 6:1-11) Ke itienede mme edumbet Bible, nnyịn iyefep ndidomo ndidu uwem ntiene (m̀mê ndiyom mbon efen edu uwem ẹtiene) udịm udịm ye ukpan ukpan ibet kaban̄a se akpanade inam ye se mîkpanaha inam oro ẹwọrọde ẹkpọn̄ mme ukpepn̄kpọ Bible. Nnyịn iyenen̄ede ikere iban̄a mme edumbet ẹban̄ade ima ye edisụk ibuot nnọ Abasi ikan enyọn̄ enyọn̄ utuakibuot.—Luke 11:42.
Mme Utịp oro Ẹkamade Inemesịt
16. Nọ uwụtn̄kpọ mme edumbet oro ẹdude ke mme ibet Bible.
16 Nte nnyịn idomode ndisụk ibuot nnọ Jehovah, edi akpan n̄kpọ ndifiọk nte ke mme ibet esie ẹkọn̄ọ ke mme akpan edumbet. Ke uwụtn̄kpọ, ana mme Christian ẹfep efịbe, oburobụt ido idan̄, ye edida iyịp nnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄. (Utom 15:28, 29) Nso idi ntak emi Christian adade utọ idaha oro ke mme n̄kpọ oro? Abasi odot ndibọ san̄asan̄a utuakibuot nnyịn; nnyịn ikpenyene ndinam akpanikọ nnọ nsan̄a ndọ nnyịn; ndien Jehovah edi Ọnọ-Uwem. (Genesis 2:24; Exodus 20:5; Psalm 36:9) Ndifiọk mme akpan edumbet emi anam edi mmemmem n̄kpọ ndinyịme nnyụn̄ ntiene mme ibet oro ẹbuanade.
17. Nti utịp ewe ẹkeme ndito edifiọk ye edida mme edumbet Bible nsịn ke edinam?
17 Nte nnyịn ifiọkde mme akpan edumbet inyụn̄ idade mmọ isịn ke edinam, nnyịn iyọfiọk ite ke mmọ ẹdi ke ufọn nnyịn. Mme edidiọn̄ eke spirit oro ikọt Abasi ẹnyenede ẹsiwak ndisan̄a ye mme ata ata ufọn. Ke uwụtn̄kpọ, mbon oro ẹbetde un̄wọn̄ sika, ẹdude eti ido uwem, ẹnyụn̄ ẹkponode nte iyịp edide edisana ẹfep edidi se ndusụk udọn̄ọ ẹnọmọde. Ukem ntre, ndidu uwem ke n̄kemuyo ye akpanikọ Abasi ekeme ndinọ nnyịn ufọn ke n̄kan̄ ndutịm uforo, ke mme edinam n̄kaowo, m̀mê ke uwem ufọk. Mme utọ ata ata ufọn oro ẹwụt nte mme idaha Jehovah ẹdide akpan n̄kpọ, nte ke mmọ ẹnen̄ede ẹnyene ufọn. Edi ndinyene mme utọ ata ata ufọn oro ke idemesie idịghe akpan ntak kaban̄a edida mme edumbet Abasi nsịn ke edinam. Mme ata Christian ẹsụk ibuot ẹnọ Jehovah koro mmọ ẹmade enye, koro enye odotde ndibọ utuakibuot mmọ, ye koro oro edide nnennen n̄kpọ ndinam.—Ediyarade 4:10b.
18. Edieke nnyịn iyomde ndidi mme Christian emi ẹkụtde unen, nso ikpada uwem nnyịn usụn̄?
18 Ndiyak mme edumbet Bible ẹda nnyịn usụn̄ ada esịm usụn̄ uwem oro ọfọnde akan, emi ke idemesie ekemede ndidụri mbon efen n̄wụt usụn̄ Abasi. Ke edide akpan n̄kpọ akan, usụn̄ uwem nnyịn ọnọ Jehovah ukpono. Nnyịn imọfiọk ite ke Jehovah enen̄ede edi ima ima Abasi emi oyomde se ifọnde ikan ọnọ nnyịn. Ke ini nnyịn inamde mme ubiere ke n̄kemuyo ye mme edumbet Bible inyụn̄ ikụtde nte Jehovah ọdiọn̄de nnyịn, nnyịn ikam inen̄ede isan̄a ikpere enye. Ih, nnyịn ika iso ndikọri ima ima itie ebuana ye Ete nnyịn eke heaven.
Nte Afo Emeti?
• Nso idi edumbet?
• Didie ke mme edumbet ẹkpụhọde ye mme ibet?
• Ntak emi nnyịn ndikere nnyụn̄ nnam n̄kpọ ntiene mme edumbet enyenede ufọn?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ekebe ke page 20]
Ẹma ẹtọt Wilson, kpa Christian otode Ghana, ẹte ke ẹyesio enye ke utom ke n̄kpọ nte usen ifan̄. Ke akpatre usen emi enye akanamde utom, ẹma ẹnọ enye ekeyet ọkpọkpọ ubomisọn̄ eseutom usiakifia oro. Ke ini Wilson ọkọfiọhọde okụk ke ubomisọn̄ oro, nsan̄autom emi okponde itie akan enye ama ọdọhọ Wilson ete ke Abasi ọkọnọ enye okụk oro sia ẹkeyomde ndisio enye ke utom ke usen oro. Nte ededi, ke adade mme edumbet Bible ẹban̄ade edinam akpanikọ ẹsịn ke edinam, Wilson ama ọkpọn̄ okụk oro ọnọ eseutom. Ke okopde n̄kpaidem, eseutom oro ikọnọhọ Wilson utom oro ekebịghide kpọt edi n̄ko ama emenede enye itie ndidi akamba owo ke usiakifia oro.—Ephesus 4:28.
[Ekebe ke page 21]
Rukia edi n̄wan Albania emi odude ke iduọk isua 60 esie. Ke ntak utọk ke ubon, enye ikenemeke nneme ye eyeneka esie eren ke se ibede isua 17. Enye ama ọtọn̄ọ ndikpep Bible ye Mme Ntiense Jehovah onyụn̄ ekpep nte ke mme ata Christian ẹnyene ndidu ke emem ye mbon en̄wen, inyeneke ndisịn ikọ ke esịt. Enye ama ọbọn̄ akam ke ofụri okoneyo oro, ndien ye esịt ọduọde enye, enye ama anam isan̄ aka ufọk eyeneka esie. Eyen eyeneka esie edide n̄wan ama eberede usụn̄. Ke okopde n̄kpaidem, enye ama obụp Rukia ete: “Anie akpa? Oyom nso mi?” Rukia ama eben̄e ete ke iyom ndikụt eyeneka imọ. Enye ke ifụre ifụre ama anam an̄wan̄a nte ke edikpep mban̄a mme edumbet Bible ye edikpep mban̄a Jehovah ama onụk imọ ndinam emem ye eyeneka imọ. Ke editua eyet ye mfari ama okokụre, mmọ ẹma ẹnam usọrọ ndidara akpan edifiak ndiana emi!—Rome 12:17, 18.
[Ndise ke page 23]
[Ndise ke page 23]
[Ndise ke page 23]
[Ndise ke page 23]
“Ekem ke adan̄aemi Enye okụtde mme otu owo, Enye ọdọk ke akamba obot; ndien ke Enye ama okosụhọde etie, mbet Esie ẹtiene Enye: Enye onyụn̄ atat inua Esie ekpep mmọ.”—MATTHEW 5:1, 2