Mbụk Eyouwem

Ẹnọ Mi Utịp ke Nditen̄e Abasi

NTE WILLIAM AIHINORIA OBỤKDE

Uyo mmụm Papa oro n̄kemehede ama edemede mi ke ufọt okoneyo. Enye ke okomụm idịbi amian̄a ke isọn̄. Ami, Mama, ye adiahaeka mi ima ida ikanade enye. Ke ini eketiede nte ubiak oro ama osụhọde, enye ama adaha etetie, asiama, onyụn̄ ọdọhọ ete: “Mme Ntiense Jehovah kpọt ẹnyene emem ke isọn̄ emi.” Ikọ emi ikan̄wan̄ake mi, edi enye ama enen̄ede otụk mi koro akananam n̄kokopke mban̄a Mme Ntiense Jehovah. Mma n̄kere se ikọ esie ọkọwọrọde.

N̄KPỌNTỊBE oro akada itie ke 1953 ke ini n̄kedide isua itiokiet ke emana. Ami n̄koto ufọk oro ẹdọde uwak iban ke Ewossa, obio emi ẹnamde utom in̄wan̄ onyụn̄ odude ke ufọt ufọt edem usoputịn Nigeria. N̄kedi ọyọhọ eyen iba nnyụn̄ ndi akpan ke ubon oro ekedide edisịne iban ete mi 3 ye nditọ 13 nte ini akakade. Nnyịn ikabuana ubet ufọk inan̄ ke ufọk n̄kanya Ete Ete nnyịn oro ẹkedade ntan ẹbọp. Ubon oro ama esịne n̄ko Eka Ete nnyịn ye nditọeka iren Ete nnyịn ita, ọkọrọ ye ubon mmọ.

Ntọn̄ọ uwem mi ọkọyọhọ ye n̄kpọ mfụhọ. Se ikenen̄erede itịp isịn ke emi ekedi unana nsọn̄idem Papa. Enye ekenyene uyịre uyịre ubiak idịbi oro ekebịghide tutu esịm n̄kpa esie ediwak isua ke ukperedem. Udọn̄ọ esie oro owo mîkọfiọkke ikokopke usọbọ ndomokiet oro ubon ubuene ke Africa ekekemede ndinọ—ibọk mbubịt owo ye ibọk mbakara. Ediwak okoneyo nnyịn ima isitie ikpere Papa itua eyet nte enye akamian̄ade ke isọn̄ ke ọkpọsọn̄ ubiak tutu ekikọ ọkpọk ke n̄kpọusen. Enye ama esisan̄a ye Mama ediwak ini ndikoyom usọbọ nnọ udọn̄ọ  esie, ọkpọn̄de mi ye nditọeka mi ọnọ Eka Ete nnyịn ndikpeme.

Ubon nnyịn okodu uwem oto editọ nnyụn̄ nnyam bia, iwa, ye ibọn̄. Nnyịn n̄ko ima isikpi ọkpọ esisịt man ida okụk esie idian ke ekpri okụk oro ikenyenede. Akpan udia nnyịn ekedi bia. Nnyịn ikesidia bia usenubọk, idia usụn̄ abia uwemeyo, inyụn̄ ifiak idia bia mbubịteyo. Ke ini ke ini, nnyịn ima isikpụhọ inua udia esisịt ke ini idiade ọfọp ukọm.

Akpan ikpehe uwem nnyịn ekedi edituak ibuot nnọ mme ete ete. Ubon nnyịn ẹma ẹsinọ mme eto oro ẹyịride ikpọk ekwọn̄, udia. Papa ama esituak ibuot n̄ko ọnọ edisọi n̄kpọ man ebịn ndiọi spirit ye mme ifọt efep.

Ke ini n̄kedide isua ition ke emana, nnyịn ima iwọrọ ke ekpri ibio ini ikpọn̄ obio nnyịn ika obio emi ẹnamde utom in̄wan̄ emi okoyomde usụn̄ ke n̄kpọ nte kilomita 11. Do Papa ama ọdọn̄ọ udọn̄ọ emi ẹmende ẹto guinea worm, emi akadiande ubiak ke udọn̄ọ idịbi esie. Enye ikesikemeke ndinam utom uwemeyo, ndien udọn̄ọ ubiak idịbi esie ama esitụhọde enye okoneyo. Ndọn̄ ama odụk mi ke ukot, anamde ndọn̄ọ typhus. Nte utịp, nnyịn ikodu uwem ke mme udia, ọfọn̄, ye okụk oro mme iman nnyịn ẹkesinọde nnyịn. Utu ke ndidu uwem nditaha, nnyịn ima ifiak inyọn̄ọ obio nnyịn ke Ewossa. Nte akpan, Papa ikoyomke mi ndu uwem nto utọ-in̄wan̄ kpọt. Enye ekekere ke eti ubọ ukpep ayan̄wam mi ndifori idaha udu uwem ubon oyonyụn̄ an̄wam mi ndise mban̄a nditọeka mi.

Ndibuana ye Nsio Nsio Ido Ukpono

Ke ima ikọnyọn̄ idi obio nnyịn, mma ntọn̄ọ ufọkn̄wed. Emi ama anam mi ndinyene ebuana ye mme ido ukpono Christendom. Ke mme iduọk isua 1950, ọkọsọsọn̄ owo ndifiọk ukpụhọde oro okodude ke ufọt ubọ ukpep N̄kan̄ Edem Usoputịn ye ido ukpono eke ukara esenidụt. Sia n̄kakade ufọkn̄wed praimari eke Catholic, oro ọkọwọrọ nte ke n̄kenyene ndidi owo Roman Catholic.

Ke 1966, isua oro n̄kedide isua 19 ke emana, ẹma ẹda mi ke Pilgrim Baptist Secondary School emi odude ke Ewohinmi, emi oyomde usụn̄ ke n̄kpọ nte kilomita 8 ọkpọn̄ Ewossa. Do ke ubọ ukpep ido ukpono mi okokpụhọde. Idahaemi sia n̄kakade ufọkn̄wed Protestant, mme oku Catholic ẹma ẹkpan mi nditiene mbuana ke Mass ke Sunday.

Ke ini n̄kodude ke ufọkn̄wed Baptist emi ke n̄kedimehe ye Bible ke akpa ini. Okposụkedi n̄kosụk n̄kade ufọkabasi Catholic, mma nsikot Bible ke idemmi kpukpru Sunday ke edinam ufọkabasi Catholic ama akasuana. Mme ukpepn̄kpọ Jesus Christ ẹma ẹduai mi idem, ẹdemerede mi udọn̄ ndidu uwem uten̄e Abasi oro enyenede uduak. Adan̄a nte n̄kokotde Bible, ntre ke n̄ketịm n̄kop itekesịt mban̄a mbubịk ido ndusụk mme adaiso ido ukpono ye oburobụt usụn̄ uwem ediwak usụhọde mbon ido ukpono. Se n̄kokụtde ke otu mbon oro ẹkedọhọde ke idi Christian ekedi ata isio ye se Jesus ye mme mbet esie ẹkekpepde ẹnyụn̄ ẹnamde.

Ndusụk n̄kpọntịbe ẹma ẹnen̄ede ẹkpa mi idem. Ke idaha kiet ke ini n̄kakade ndidep n̄kwa akam ke ufọkurua ufọkabasi, mma n̄kụt ibọk n̄kpemeidem ọkọn̄ọde ke obubọk enyịnusụn̄ ufọkurua. Isan̄ efen, etubom ufọkn̄wed Baptist ama odomo ndisabade mi ke idan̄. Ke oro ebede mma ndifiọk nte ke enye edi adan̄ ukemuduot ndien ke enye ama esisabade mbon efen. Mma n̄kere mban̄a mme n̄kpọ emi, mbụpde idemmi, ‘Nte Abasi enyịme mme ido ukpono emi owo mîdọhọke mme andibuana ye idem  mme adaiso ẹnam ibat ẹban̄a ikpọ idiọkn̄kpọ oro mmọ ẹnamde?’

Ndikpụhọde Ido Ukpono

Nte ededi, mma mma se n̄kokotde ke Bible ndien mma mbiere ndika iso n̄kot enye. Ini oro ndien ke n̄kọtọn̄ọ ndikere mban̄a ikọ oro Papa eketịn̄de n̄kpọ nte isua 15 ke edem: “Mme Ntiense Jehovah kpọt ẹnyene emem ke isọn̄ emi.” Edi mma n̄kop ndịk koro ẹma ẹsisak mme uyen Ntiense ke ufọkn̄wed nnyịn nsahi ndien ndusụk ini ẹma ẹsinọ mmọ ufen ke ntak mîtieneke ibuana ke akam usenubọk. Ndien ndusụk mme edinịm ke akpanikọ mmọ ẹketie esen esen. Ke uwụtn̄kpọ, ama ọsọn̄ mi ndinịm ke akpanikọ nte ke owo 144,000 kpọt ẹdika heaven. (Ediyarade 14:3) Sia n̄kenyenede udọn̄ ndika heaven, mma n̄kere m̀mê ibat emi ama ekem mbemiso n̄kamanade.

Ama ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke ido ye edu uwem Mme Ntiense ama enyene ukpụhọde. Mmọ ikabuanake ke mme oburobụt ye afai afai edinam mme uyen eken ke ufọkn̄wed. Mma n̄kụt ke mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹda san̄asan̄a ẹkpọn̄ ererimbot, kpa nte n̄kokotde ke Bible mban̄a nte mbon oro ẹnamde ido ukpono akpanikọ ẹkpenamde n̄kpọ.—John 17:14-16; James 1:27.

Mma mbiere ndika iso nnam ndụn̄ọde. Ke September 1969, mma nnyene n̄wed oro “Akpanikö oro Adade osim Nsinsi Uwem.” Ke ọfiọn̄ oro eketienede, asiakusụn̄, nte ẹkotde asan̄autom uyọhọ ini eke Mme Ntiense Jehovah, ama ọtọn̄ọ ndikpep n̄kpọ ye ami. Ke akpa ukpepn̄kpọ ama ekedemede mi udọn̄, mma ntọn̄ọ ndikot n̄wed Akpanikö oro okoneyo Saturday kiet nnyụn̄ n̄kụre uwemeyo ndan̄nsiere. Ke ndondo oro, mma ntọn̄ọ nditịn̄ nnọ mme ekemmọ nditọ ufọkn̄wed mban̄a mme utịbe utịbe n̄kpọ oro n̄kokotde. Nditọ ufọkn̄wed ye mme andikpep ẹkekere ke obufa ido ukpono mi ama anam mi ndama idat. Edi mma mfiọk ke ami n̄kadamake idat.—Utom 26:24.

Ẹma ẹketịn̄ ẹnọ ete ye eka mi ẹte ke ami ke n̄kwọrọ obufa ido ukpono. Mmọ ẹma ẹdọhọ nsịm ufọk iwiwa man mmimọ idụn̄ọde se ifịnade mi. Owo ndomokiet ikodụhe ndika n̄kọbọ item, koro kpukpru Mme Ntiense ẹma ẹka kiet ke otu mbono district mmọ ke Ilesha. Ke nsịmde ufọk, eka mi ye iman eken ẹma ẹbụp mi ediwak mbụme ẹnyụn̄ ẹsua ẹnọ mi. Mma ndomo  ofụri ukeme ndida nnọ se n̄kekpepde nto Bible.—1 Peter 3:15.

Ke ama okokpu ndiwụt ke Mme Ntiense Jehovah ẹdi mme nsunsu andikpep, eyeneka ete mi ama odomo usụn̄ efen. Enye ama ekpe mi ubọk ete: “Ti ke afo akaka ufọkn̄wed man ọkọbọ ukpep. Edieke afo ọkpọn̄de ukpepn̄kpọ aka ukwọrọikọ, tutu amama afo udukụreke ufọkn̄wed. Ntre ntak mûbetke tutu okụre ufọkn̄wed mbemiso ọtọn̄ọde obufa ido ukpono emi.” Ke ini oro eketie nte emi ama esịne ifiọk, ntre mma ntre ndikpep n̄kpọ ye Mme Ntiense Jehovah.

Ke December 1970, ke ndondo oro n̄kụrede ukpep, mma mbe nnennen n̄ka Ufọkmbono Obio Ubọn̄, ndien mmodụk mbono esop Mme Ntiense Jehovah toto ke ini oro. Ke August 30, 1971, mma nna baptism ke idiọn̄ọ uyakidem mi nnọ Abasi. Oro ikafịnake ete ye eka mi kpọt edi ama afịna ofụri obio n̄ko. Mmọ ẹkedọhọ ke ami mma n̄kpu mmimọ sia n̄kedide akpa owo ke Ewossa m̀mê ke n̄kann̄kụk oro ndibọ enọ uka-n̄wed mfọn nto ukara. Ediwak owo ẹma ẹnen̄ede ẹdọri enyịn ke idem mi. Mmọ ẹkekere ke ami nyada ubọ ukpep mi nnam ufọn ke obio.

Mme Utịp Edikpụhọ Ido Ukpono Mi

Ubon mi ye ikpọ owo obio ẹma ẹdọn̄ mme isụn̄utom ẹdidomo ndikpek mi n̄kan̄ mbuọtidem. Mbukpek mmọ akasan̄a ye isụn̄i. Mmọ ẹma ẹdọhọ ẹte: “Edieke afo mûkpọn̄ke ido ukpono emi, idifọnke inọ fi ke ini iso. Afo udunyeneke utom. Udubọpke ufọk idemfo. Udukemeke ndidọ ndọ nnyụn̄ nnyene ubon.”

Ke edide isio ye idiọk ntịn̄nnịm ikọ mmọ, ọfiọn̄ duop ke mma n̄kokụre ufọkn̄wed, mma nnyene utom nte andikpep. Ke October 1972, mma ndọ Veronica, edima n̄wan mi. Ke ukperedem, ukara ama ọnọ mi ukpep nte anamutom emi ẹnọde ese aban̄a ndutịm utọ-in̄wan̄. Mma ndep akpa ubomisọn̄ mi, nnyụn̄ ntọn̄ọ ndibọp ufọk nnyịn. Ke November 5, 1973, Victory, adiaha nnyịn ama amana, ndien ke mme isua oro ẹketienede ima inyene n̄ko, Lydia, Wilfred, ye Joan. Ke 1986, Micah, ekperedem eyen nnyịn ama amana. Kpukpru mmọ ẹwụt ke mmimọ idi ọsọn̄urua nditọ, udeme Jehovah.—Psalm 127:3.

Ke mfiakde nse edem, mmekeme ndidọhọ nte ke kpukpru idiọkn̄kpọ oro obio ẹkeyomde ẹtịbe ẹnọ mi ẹma ẹkabade ẹdi edidiọn̄. Oro edi ntak n̄kokotde adiaha mi Victory [Edikan]. Ke ndondo emi, obio ẹma ẹwet n̄wed ẹnọ ẹsọk mi ẹnyụn̄ ẹdọhọ ẹte: “Mbọk, nnyịn imoyom afo ọnyọn̄ edi ufọk editiene abuana ke ndinam obio nnyịn ọkọri ke emi Abasi ọdiọn̄de fi mi.”

Ndibọk Nditọ ke Usụn̄ Abasi

Ami ye n̄wan mi ima ifiọk ke nnyịn idikemeke ndise mban̄a mbiomo emi Abasi ọnọde nnyịn ndibọk nditọ ndien ke ukem ini oro ibịne inyene obụkidem. Ntem, nnyịn imekpep ndikop uyụhọ ke ndidu mmemmem uwem. Nnyịn imemek ndidu uwem ke usụn̄ emi utu ke ndisobo ye se ikemede ndidi utịp edimek usụn̄ uwem oro edide isio ye emi.

Edi ọsọ n̄kpọ ke ikpehe ererimbot n̄kan̄ nnyịn emi ndibuana ufọk ye iman eken, ndibuana ukem itie uyere mmọn̄, ukem n̄kpoduoho utem udia, ye ntre ntre eken. Nnyịn ima isikop inemesịt ndikeme ndibọ ufọk oro nnyịn kpọt idụn̄de ke ukpe okụk ke akwa obio ekededi oro ẹkenọde mi n̄kanam utom ukara. Edi akpanikọ, mme utọ itieidụn̄ oro ẹma ẹsisọn̄ urua, edi ndidụn̄ ke mme utọ itieidụn̄ oro ama akpan ndisio nditọ nnyịn nnyan nnọ ndiọi edinam. Mmọkọm Jehovah, koro ke ediwak isua oro ẹkebede, nnyịn ima ikeme ndibọk nditọ nnyịn ke eti n̄kann̄kụk eke spirit.

Ke adianade do, n̄wan mi esidu ke ufọk man ese aban̄a nditọ nnyịn. Ke ini n̄kụrede utom, nnyịn imesidomo ndinam n̄kpọ ọtọkiet nte ubon. Se ededi oro nnyịn inamde, isinam oro nte otu. Emi esịne ukpepn̄kpọ Bible ubon, editịm idem nnọ nnyụn̄ ndụk mme mbono esop, edibuana ke utom ukwọrọikọ Christian, ọkọrọ ye edibuana ke mme edinam ebuana otuowo.

Nnyịn imodomo nditiene item eke Deuteronomy 6:6, 7, emi mîsịnke udọn̄ inọ mme ete ye eka nditeme nditọ mmọ ke ini ẹdude ke ufọk kpọt edi ke kpukpru ifet. Emi amanam nditọ oro ẹyom nsan̄a ke otu Mme Ntiense utu ke ndiyom ke otu mbon ererimbot. Mmọ ẹkpep ẹto uwụtn̄kpọ nnyịn ndisasat mme nsan̄a mmọ,  koro ami ye Veronica mîsibiatke ini oro mîdotke ke otu mbon oro mîbuanake mme edinịm ke akpanikọ nnyịn.—Mme N̄ke 13:20; 1 Corinth 15:33.

Nte ededi, ndausụn̄ ye unọ ukpep nnyịn idịghe n̄kukụre eti odudu ke uwem nditọ nnyịn. Nnyịn imesidara inyụn̄ isụk idadara ndikot mme ifịk ifịk Christian ufọk, emi ediwak ke otu mmọ ẹdide mme asan̄autom Mme Ntiense Jehovah oro ẹsan̄ade-san̄a. Ini oro mme Christian emi ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha mi ẹsibiatde ye ubon nnyịn ọmọnọ nditọ nnyịn ifet ndise nnyụn̄ n̄kpep n̄kpọ nto usụn̄ uwem n̄waidem mmọ. Emi anam unọ ukpep nnyịn enyene odudu, ndien nditọ oro ẹnam akpanikọ Bible edi ekemmọ.

Ẹnọ Mi Utịp ke Nditen̄e Abasi

Mfịn ami ye n̄wan mi, adianade ye nditọ nnyịn inan̄, idu ke utom ukwọrọikọ uyọhọ ini. N̄kọtọn̄ọ utom usiakusụn̄ ke akpa ini ke 1973. Ke ediwak isua emi ẹkebede, n̄kesinyene nditre utom ukwọrọikọ uyọhọ ini ke ini ke ini ke ntak mme idaha ndutịm uforo. Ke ini ke ini, mmesinyene ifet n̄ko ndibuana ke ndinọ ukpep ke Ufọkn̄wed Utom Obio Ubọn̄, emi ẹsinọde mme esenyịn Christian eke Mme Ntiense Jehovah ukpep. Idahaemi mmenyene ifet ndinam utom ke Kọmiti Unyene Nneme ye Mbon Ufọkibọk, ọkọrọ ye edidi esenyịn obio Uhonmora.

Adiaha ye udun̄wan mi, Victory ye Lydia, ẹkop inemesịt ndidọ nti mbiowo Christian. Mmọ ye mme ebe mmọ ẹnam utom ke ọfis n̄kọk itieutom eke Mme Ntiense Jehovah ke Igieduma, Nigeria. Wilfred, akpan nnyịn, anam utom nte asan̄autom unamutom, ndien Micah, ekperedem eyen nnyịn, esinam utom nte asiakusụn̄ unọ un̄wam ke ini ke ini. Ke 1997, Joan ama okụre ufọkn̄wed sekọndri onyụn̄ ọtọn̄ọ utom usiakusụn̄ ofụri ini.

Kiet ke otu ifiọkutom oro ọnọde uyụhọ akan ke uwem mi edi ndin̄wam mbon en̄wen ẹnam n̄kpọ Jehovah Abasi. Utọ mbon oro ẹsịne ndusụk iman mi. Ete mi ama esịn ukeme ndinam n̄kpọ Jehovah, edi udọ uwak iban ikayakke enye anam ntre. Toto ke ini uyen mi, ami mmama mme owo. Ke ini n̄kụtde nte mbon en̄wen ẹbọde ufen, esitie mi ke idem nte n̄kpọ eke mme mfịna mi mînen̄ekede idi akpan n̄kpọ. N̄kere ke mmọ ẹsikụt ke ami mmenyene udọn̄ esịt akpanikọ ndin̄wam mmọ, ndien emi esinam edi mmemmem n̄kpọ ọnọ mmọ ndinyene nneme ye ami.

Kiet ke otu mbon oro n̄kan̄wamde edinyene ifiọk aban̄a mme uduak Abasi edi akparawa kiet emi anade ke nna udọn̄ọ. Enye ekedi anamutom ke ufọkutom unọ ikan̄ ilektrik emi ikan̄ ilektrik ọkọnọmọde idiọk idiọk nte enye akanamde utom, anamde enye ọdọn̄ọ akpauben̄ ọtọn̄ọde ke esịt osụhọde. Enye ama enyịme ukpepn̄kpọ Bible ndien sụn̄sụn̄ ama anam n̄kpọ aban̄a se enye ekekpepde. Baptism esie ke October 14, 1995, ke idịm oro odude ekpere ufọk nnyịn, ekedi akpa ini ke isua 15 oro enye ọkọkpọn̄de bed esie. Enye ọkọdọhọ ke oro ekedi usen oro imọ ikokopde inemesịt ikan ke uwem imọ. Idahaemi enye edi asan̄autom unamutom ke esop.

Nnyene ndidọhọ ke ntuaha n̄kpọfiọk ke ndikemek ndinam n̄kpọ Jehovah ye ikọt esie oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ, oro ẹdianade kiet, ke n̄kpọ nte isua 30 emi ẹkebede. Mmokụt nte ẹnamde-nam ata ima ẹwụt ke otu idemmọ. Idem ọkpọkọm idotenyịn nsinsi uwem isịneke ke utịp oro Jehovah edinọde mme anam-akpanikọ asan̄autom esie, okposụk ọdọdọn̄ mi ndidu uwem uten̄e Abasi. (1 Timothy 6:6; Mme Hebrew 11:6) Enye edi usụn̄ oro ọnọde uwem mi ndausụn̄ ye nsọn̄ọ, adade idatesịt, uyụhọ, ye inemesịt ọsọk mi ye ubon mi.

[Ndise ke page 25]

Ye n̄wan ye nditọ mi ke 1990

[Ndise ke page 26]

Ye n̄wan, nditọ, ye ebe nditọ mi iba