Dat Esịt ke Edinen Ido Jehovah

“Owo eke etienede eti ido [“edinen ido,” NW] ye ima oyokụt uwem, ye eti ido ye ubọn̄.”—MME N̄KE 21:21.

1. Ewe usụn̄ mme owo mfịn ẹsụn̄ọ ke ndiọi utịp?

 “ENYENE usụn̄ eke enende ke iso owo, edi utịt esie edi usụn̄ n̄kpa.” (Mme N̄ke 16:25) N̄ke Bible emi etịn̄ nnennen nnennen didie ntem aban̄a usụn̄ ata ediwak owo mfịn! Ke ofụri ofụri, mme owo ẹnyene udọn̄ ndinam n̄kukụre se inende ke enyịn mmọ, idem ẹfụmide mme ata akpan udọn̄ mbon en̄wen. (Mme N̄ke 21:2) Mmọ ẹtetịn̄ kpọt ke imenịm mme ibet ye mme edumbet idụt mmimọ edi ke kpukpru ifet ẹyom usụn̄ nte ẹkpebiatde mmọ. Utịp edi n̄kaowo oro abaharede, onyụn̄ odude ke ndutịme.—2 Timothy 3:1-5.

2. Nso ke ẹnen̄ede ẹyom man ubonowo ọbọ ufọn?

² Man ibọ ufọn—ofụri ekpụk ubonowo onyụn̄ enyene emem ye ifụre—nnyịn imenen̄ede iyom ibet m̀mê edumbet oro edide eti ye edinen, enye oro kpukpru owo ẹdinyịmede ndinịm. Nte an̄wan̄ade, idụhe ibet m̀mê edumbet oro owo ekededi osiode edi, inamke n̄kpọ m̀mê owo oro enyene ifiọk m̀mê esịt akpanikọ adan̄a didie, oro ekemede ndiyụhọ udọn̄ oro. (Jeremiah 10:23; Rome 3:10, 23) Edieke edide utọ edumbet oro odu, m̀mọ̀n̄ ke ẹkeme ndikụt enye ndien enye ekpetie didie? Eyedi ata akpan mbụme edi, Edieke edide utọ edumbet oro odu, nte afo ayadat esịt nditiene enye?

Ndiyom Edinen Edumbet

3. Anie owo etịm odot ndinọ edumbet oro ẹnyịmede onyụn̄ enyenede ufọn ọnọ kpukpru owo, ndien ntak-a?

³ Man inyene edumbet oro ẹnyịmede onyụn̄ enyenede ufọn ọnọ kpukpru owo, oyoyom nnyịn ika ibịne owo emi mînamke asari ke ntak ubahade eke orụk, eke idụt, ye eke ukaraidem, emi unana ifiọk ye mmeme eke owo mînyụn̄ ikemeke ndibiọn̄ọ. Nte eyịghe mîdụhe, owo oro etịmde odot edi ata ọkpọsọn̄ Andibot, kpa Jehovah Abasi, emi ọdọhọde ete: “Kpa nte enyọn̄ okon̄de akan isọn̄, kpa ntre ke mme usụn̄ mi ẹkon̄ ẹkan mme usụn̄  mbufo, mme ekikere mi ẹnyụn̄ ẹkon̄ ẹkan mme ekikere mbufo.” (Isaiah 55:9) N̄ko-n̄ko, Bible etịn̄ aban̄a Jehovah nte “Abasi akpanikọ emi mînamke ukwan̄n̄kpọ, enye edi eti ye edinen.” (Deuteronomy 32:4) Ke ofụri Bible, nnyịn imokụt utọ ikọ nte “Jehovah emenen.” (Exodus 9:27; 2 Chronicles 12:6; Psalm 11:7; 129:4; N̄wed Eseme 1:18; Ediyarade 15:3) Ih, nnyịn imekeme ndiberi edem ke Jehovah kaban̄a akakan edumbet koro enye edide anam-akpanikọ, eti, ye edinen.

4. Ikọ oro “edinen” ọwọrọ nso?

⁴ Nte ededi, mme owo itịmke ima ikọ oro “edinen” mfịn. Ke nditịm ntịn̄, ata ediwak owo ẹnyene etikwo etikwo ekikere ẹban̄a ikọ emi, idem ẹdade enye ke usụhọde, ẹbuande enye ye owo oro anamde nte imenyene n̄kokon̄ idaha ido uwem ikan mbon en̄wen, m̀mê anamde ke mbubịk nte imenen̄ede ikpono Abasi. Nte ededi, nte n̄wed ukabadeikọ kiet ọdọhọde, “edinen” ọwọrọ “eti, eke enyenede eti ido; eke ananade ndudue, eke ananade idiọkn̄kpọ; ndidu uwem ke n̄kemuyo ye mme edumbet Abasi m̀mê idaha ido uwem oro ẹnyịmede; ndinam n̄kpọ ke eti usụn̄ m̀mê nte enende.” Nte afo ukpadatke esịt ndinyene ibet m̀mê edumbet oro esịnede utọ nti edu oro?

5. Nam se Bible etịn̄de aban̄a edinen ido an̄wan̄a.

⁵ Kaban̄a edinen ido, Encyclopaedia Judaica ọdọhọ ete: “Edinen ido idịghe edu oro ẹkerede-kere edi ọkọn̄ọ ke edinam se ifọnde inyụn̄ inende ke kpukpru itie ebuana.” Ke uwụtn̄kpọ, edinen ido Abasi idịghe sụk edu esịtidem m̀mê ọkpọkpọ edu oro enye enyenede, utọ nte edisana idaha esie. Utu ke oro, enye edi ediwụt edu esie ke mme usụn̄ ẹfọnde ẹnyụn̄ ẹnende. Sia Jehovah edide edisana, ẹkeme ndidọhọ nte ke kpukpru n̄kpọ oro enye anamde ẹnyụn̄ ẹtode enye ẹdi edinen. Nte Bible ọdọhọde, “Jehovah emenen ke kpukpru usụn̄ esie, onyụn̄ ọfọn ido ke kpukpru se enye anamde.”—Psalm 145:17.

6. Nso ke Paul eketịn̄ aban̄a ndusụk mme Jew eke eyo esie oro mîkenịmke ke akpanikọ, ndien ntak-a?

⁶ Apostle Paul ama ọsọn̄ọ etịn̄ akpan n̄kpọ emi ke leta oro enye ekewetde ọnọ ẹsọk mme Christian ke Rome. Enye ama ewet aban̄a ndusụk mme Jew oro mîkenịmke ke akpanikọ ete: “Sia mmọ mîfiọkke edinen ido Abasi, ẹnyụn̄ ẹyomde ndinam edinen ido idem mmọ ọsọn̄ọ ada, mmọ inyịmeke ndisụk idem nnọ edinen ido Abasi.” (Rome 10:3) Ntak emi Paul eketịn̄de aban̄a utọ mbon oro nte “mîfiọkke edinen ido Abasi”? Nte owo ikadaha Ibet, kpa ndinen edumbet Abasi iteme mmọ? Ke akpanikọ, ẹma ẹda. Nte ededi, ata ediwak mmọ ẹkese edinen ido n̄kukụre nte ọkpọkpọ eti ido, oro ẹkemede ndinyene ebe ke nditịn̄ enyịn nnịm mme ibet ido ukpono ketket, utu ke ndikese enye nte edumbet ndida mmọ usụn̄ ke nte mmọ ẹnamde n̄kpọ ye mme ekemmọ owo. Ukem nte mme adaiso ido ukpono eke eyo Jesus, mmọ ẹma ẹkpu ndifiọk se unenikpe ye edinen ido ẹkenen̄erede ẹwọrọ.—Matthew 23:23-28.

7. Didie ke ẹtịn̄ ẹban̄a edinen ido Jehovah?

⁷ Ke edide ata isio, ẹwụt ẹnyụn̄ ẹkụt edinen ido Jehovah in̄wan̄-in̄wan̄ ke kpukpru edinam esie. Okposụkedi edinen ido esie oyomde ete enye okûda idiọkn̄kpọ mbon oro ẹkoide-koi ẹnam idiọk mfefere mfefere, oro inamke enye edi Abasi oro ananade mbọm onyụn̄ oyomde ekese n̄kpọ oto owo, oro ẹkpekopde ndịk ẹban̄a ẹkpenyụn̄ ẹfehede ndisan̄a n̄kpere. Ke edide isio, ndinen edinam esie ẹberede usụn̄ ẹnọ ubonowo ndisan̄a n̄kpere enye nnyụn̄ mbọhọ ndiọi utịp idiọkn̄kpọ. Ke ntre, enen̄ede odot ẹtịn̄ ẹban̄a Jehovah nte “edinen Abasi emi onyụn̄ edide andinyan̄a.”—Isaiah 45:21.

Edinen Ido ye Edinyan̄a

8, 9. Ke mme usụn̄ ewe ke Ibet okowụt edinen ido Abasi?

⁸ Man ọfiọk ebuana oro odude ke ufọt edinen ido Abasi ye ima ima edinam edinyan̄a esie, kere ban̄a Ibet oro enye ọkọnọde idụt Israel ebe ke Moses. Eyịghe idụhe nte ke Ibet oro ekedi edinen. Ke ikọ unyọn̄ esie, Moses ama eti nditọ Israel ete: “Ewe akamba idụt odu emi enyenede edinen ewụhọ ye item, ebiet ofụri n̄wed mbet emi ami nnịmde ke iso mbufo mfịn emi?” (Deuteronomy 4:8) Ediwak  isua ikie ke ukperedem, Edidem David eke Israel ama ọdọhọ ete: “Mme ikpe Jehovah ẹdi akpanikọ, kpukpru mmọ ẹnen.”—Psalm 19:9.

⁹ Jehovah ama ada Ibet anam mme mfọnmma idaha esie kaban̄a eti ye idiọk ẹn̄wan̄a. Ibet oro ama enen̄ede anam an̄wan̄a nte nditọ Israel ẹkenyenede ndikama idemmọ ke mme n̄kpọ ẹban̄ade ido ukpono ye ke mme edinam mbubehe, ebuana ndọ, edinam usanaidem ye udia ye n̄ko nte ẹkpebierede ikpe. Ibet oro ama enyene n̄ko n̄kpọsọn̄ ufen ọnọ mme abiatibet, idem akamade ufen n̄kpa ke ndusụk idaha. * Edi nte ndinen n̄kpọ oro Abasi okoyomde, nte ẹwụtde ke Ibet, ẹkedi ọkpọsọn̄ mbiomo oro anamde idem emem mme owo oro, anamde mmọ ẹnana ifụre ye idatesịt, nte ediwak owo ẹkerede mfịn?

10. Didie ke mbon oro ẹkemade Jehovah ẹkese mme ibet esie?

¹⁰ Mbon oro ẹkemade Jehovah ẹma ẹdat esịt ke ndinen ibet ye ewụhọ esie. Ke uwụtn̄kpọ, nte nnyịn ima ikokụt, ikokụreke ke Edidem David ndinyịme nte ke mme ikpe Jehovah ẹdi akpanikọ ẹnyụn̄ ẹnen, edi enye n̄ko ama enen̄ede ama onyụn̄ owụt esịtekọm aban̄a mmọ. Kaban̄a mme ibet ye ikpe Jehovah, enye ekewet ete: “Mmọ ẹdi se owo ẹkpeyomde ẹkan eti gold ye ata ediwak eti gold, ẹnyụn̄ ẹnịn̄e ẹkan aran-ọkwọk eke mbukpa ọtọide. Ẹnyụn̄ ẹda mmọ ẹteme owo fo; akamba udori oto ke edinịm mmọ.”—Psalm 19:7, 10, 11.

11. Didie ke Ibet ekedi “andikpeme emi adade nnyịn ọsọk Christ”?

¹¹ Ediwak isua ikie ke ukperedem, Paul ama owụt n̄kponn̄kan ufọn oro Ibet enyenede. Ke leta oro enye ọkọnọde ẹsọk mbon Galatia, enye ekewet ete: “Ibet ekedi andikpeme nnyịn, emi adade nnyịn ọsọk Christ, man ẹnam ikpe etebe nnyịn ke mbuọtidem.” (Galatia 3:24) Ke eyo Paul, andikpeme ekedi eyenufọk m̀mê ofụn ke akamba ubon. Ekesidi utom esie ndikpeme nditọwọn̄ nnyụn̄ nda mmọ n̄ka ufọkn̄wed. Ke ukem usụn̄ oro, Ibet ama ekpeme nditọ Israel ọbiọn̄ọ esuene esuene ido uwem ye mme edinam ido ukpono mme idụt oro ẹkekande mmọ ẹkụk. (Deuteronomy 18:9-13; Galatia 3:23) Adianade do, Ibet oro ama anam nditọ Israel ẹfiọk idaha idiọkn̄kpọ mmọ, ye nte ke mmọ ẹyom edifen nnọ ye edinyan̄a. (Galatia 3:19) Ndutịm kaban̄a uwa akanyan ubọk owụt nte ke ẹyom uwa ufak onyụn̄ ọnọ ntịn̄nnịm uwụtn̄kpọ oro ẹdidade ẹdiọn̄ọ ata Messiah. (Mme Hebrew 10:1, 11, 12) Ntem, ke adan̄aemi Jehovah akadade Ibet owụt edinen ido esie, enye ekenyene mfọnọn̄kpọ ye nsinsi edinyan̄a mme owo ke ekikere.

Mbon Oro Abasi Abatde ke Edinen

12. Nso ke nditọ Israel ẹkpekenyene edieke ẹkpeketịn̄de enyịn ẹnịm Ibet?

¹² Sia Ibet oro Jehovah ọkọnọde ekenende ke kpukpru usụn̄, ebede ke ndinịm enye nditọ Israel ẹkpekenyene edinen idaha ke iso Abasi. Moses ama eti nditọ Israel ke ini mmọ ẹkekperede ndidụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ ete: “Ẹyebat enye ke edinen ido ẹnọ nnyịn, ke nnyịn ikpemede ndinam kpukpru mme ewụhọ emi ke iso Jehovah  Abasi nnyịn, kpa nte enye okowụkde nnyịn.” (Deuteronomy 6:25) Ke adianade do, Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ ete: “Mbufo ẹnịm ndien mme ewụhọ mi ye item mi: emi owo eke edinamde mmọ edidude uwem ke esịt: ami ndi Jehovah.”—Leviticus 18:5; Rome 10:5.

13. Nte Jehovah ama anam idiọk ke ndikoyom ikọt esie ẹnịm edinen Ibet? Nam an̄wan̄a.

¹³ Ke mfụhọ, nte idụt, nditọ Israel ẹma ẹkpu “ndinam kpukpru mme ewụhọ emi ke iso Jehovah” ndien ke ntem ẹtaba mme edidiọn̄ oro ẹken̄wọn̄ọde. Mmọ ẹma ẹkpu ndinịm kpukpru mme ewụhọ Abasi koro Ibet Abasi ekedide mfọnmma edi mmọ ikedịghe. Ndi emi ọwọrọ ete ke Abasi ọdiọk m̀mê inenke? Ke akpanikọ iwọrọke ntre. Paul ama ewet ete: “Nso ke ididọhọ ndien? Nte ididọhọ ite, Abasi ọdiọk ndinam? Nsa nnyịn O!” (Rome 9:14) Akpanikọ edi nte ke Abasi ama abat mme owo oro ẹkedude mbemiso ye ke ẹma ẹkenọ Ibet nte edinen idem okposụkedi mmọ ẹkedide mme anana-mfọnmma ye mme anamidiọk. Enyịn̄ utọ mbon oro ẹbakde Abasi esịne Noah, Abraham, Job, Rahab, ye Daniel. (Genesis 7:1; 15:6; Job 1:1; Ezekiel 14:14; James 2:25) Do, mbụme edi, Abasi akada nso abat mme owo emi ke edinen?

14. Nso ke ikọ Bible ọwọrọ ke ini enye ọdọhọde ke mme owo ẹdi “edinen”?

¹⁴ Ke ini Bible etịn̄de aban̄a nte owo edide “edinen,” enye iwọrọke ndinana idiọkn̄kpọ m̀mê ndifọn mma. Utu ke oro, enye ọwọrọ owo ndibiom mbiomo esie ke iso Abasi ye ke iso owo. Ke uwụtn̄kpọ, ẹkekot Noah ‘edinen owo,’ ye owo oro ‘ọfọnde ama ke eyo esie’ koro enye ama “anam kpukpru se Abasi eketemede enye, ntem ke enye anam.” (Genesis 6:9, 22; Malachi 3:18) Zechariah ye Elizabeth, ete ye eka John Andinịm Owo Baptism, ẹkedi “edinen ke enyịn Abasi, ẹsan̄a ke kpukpru mbet ye mme ewụhọ Jehovah, ẹnana ndo.” (Luke 1:6) Ndien ẹma ẹtịn̄ ẹban̄a akwa owo ekọn̄ Italy oro ekekerede Cornelius, emi mîkedịghe eyen Israel, nte “edide eti [“edinen,” NW] owo onyụn̄ abakde Abasi.”—Utom 10:22.

15. Edinen ido enyene n̄kpet n̄kpet ebuana ye nso?

¹⁵ N̄ko-n̄ko, edinen ido oro mme owo ẹnyenede enen̄ede enyene n̄kpet n̄kpet ebuana ye se idude owo ke esịt—mbuọtidem ye esịtekọm, ye ima oro owo amade Jehovah ye mme un̄wọn̄ọ esie—idịghe sụk owo ndinam se Abasi oyomde. N̄wed Abasi ọdọhọ ke Abraham ama “ọbuọt idem ye Jehovah; ndien enye abat oro ọnọ enye ke edinen ido.” (Genesis 15:6) Abraham ikenyeneke mbuọtidem ke edidu Abasi kpọt edi n̄ko ke un̄wọn̄ọ esie aban̄ade “mfri.” (Genesis 3:15, NW; 12:2; 15:5, NW; 22:18,  NW) Ke ntak utọ mbuọtidem oro, adianade ye mme utom oro ẹkemde ye mbuọtidem, Jehovah ama ekeme ndinam n̄kpọ ye Abraham onyụn̄ ọdiọn̄ enye ye mme anam-akpanikọ eken idem okposụkedi mmọ ẹkedide mme anana-mfọnmma.—Psalm 36:10; Rome 4:20-22.

16. Mbuọtidem ke ufak osụn̄ọ ke nso?

¹⁶ Ke akpatre, edinen ido oro mme owo ẹnyenede ọkọn̄ọ ke mbuọtidem ke uwa ufak Jesus Christ. Paul ama ewet aban̄a mme Christian akpa isua ikie ete: “Ẹtebe mmọ ikpe ke ikpîkpu ke mfọn [Abasi], oto ke edifak emi odude ke Christ Jesus.” (Rome 3:24) Mi, Paul eketịn̄ aban̄a mbon oro ẹkemekde ndidi nsan̄a mme ada udeme nnyene ye Christ ke Obio Ubọn̄ heaven. Edi uwa ufak Jesus n̄ko ama eberede ifet ọnọ ediwak miliọn mbon efen ndinyene edinen idaha ke iso Abasi. Ke n̄kukụt, apostle John ama okụt ‘akwa otu owo, eke baba owo kiet mîkemeke ndibat, ẹdade ke iso ebekpo ye ke iso Eyen-erọn̄, ẹsịne mfia ọfọn̄idem.’ Mfia ọfọn̄idem oro ẹda ẹban̄a mmọ ndidi edisana ye edinen ke iso Abasi koro ‘mmọ ẹyetde ọfọn̄idem mmọ ẹnam afia ke iyịp Eyen-erọn̄.’—Ediyarade 7:9, 14.

Dat Esịt ke Edinen Ido Jehovah

17. Mme usio-ukot ewe ke ana ẹnam ke ndibịne edinen ido?

¹⁷ Ke adan̄aemi Jehovah ke ima ima usụn̄ ọnọde Eyen esie, Jesus Christ, nte usụn̄ mme owo ndinyene edinen idaha ke iso esie, edinyene emi isidịghe ke mbuari. Ana owo owụt mbuọtidem ke ufak, anam uwem esie odu ke n̄kemuyo ye uduak Abasi, ayak idem ọnọ Jehovah, onyụn̄ ayarade enye ke baptism mmọn̄. Ekem, ana owo aka iso ebịne edinen ido, ọkọrọ ye mme edu eke spirit eken. Paul ama ọnọ Timothy, Christian emi ama akana baptism emi ekenyenede ikot eke heaven, item ete: “Bịne edinen ido, ye uten̄e Abasi, ye mbuọtidem, ye ima, ye ime, ye nsụhọde-esịt.” (1 Timothy 6:11; 2 Timothy 2:22) Jesus n̄ko ama ọsọn̄ọ ke oyom n̄kaiso ukeme ke ini enye ọkọdọhọde ete: “[Ẹka iso, ndien, ndibem iso nyom, NW] Obio Ubọn̄ Esie ye edinen ido Esie.” Nnyịn imekeme ndisịn ọkpọsọn̄ ukeme ndiyom mme edidiọn̄ Obio Ubọn̄ Abasi, edi nte nnyịn imesịn ọkpọsọn̄ ukeme n̄ko ndibịne ndinen usụn̄ Jehovah?—Matthew 6:33.

18. (a) Ntak emi mîdịghe mmemmem n̄kpọ ndibịne edinen ido? (b) Nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto uwụtn̄kpọ Lot?

¹⁸ Edi akpanikọ, idịghe mmemmem n̄kpọ ndibịne edinen ido. Emi edi koro kpukpru nnyịn idi mme anana-mfọnmma owo ndien ndammana ntụhọ nnyịn edi ndibịne se idiọkde. (Isaiah 64:6) Akan oro, mme owo oro mîdaha ndinen usụn̄ Jehovah ke n̄kpọ ẹkan nnyịn ẹkụk. Idaha nnyịn enen̄ede etie nte eke Lot, emi okodụn̄de ke ọwọrọ-idiọk-etop obio Sodom. Apostle Peter anam an̄wan̄a ntak emi Jehovah okokụtde ke odot ndinyan̄a Lot nsio ke nsobo oro akasan̄ade ekpere. Peter ọkọdọhọ ete: “Ke adan̄aemi edinen owo oro odụn̄de ke otu mmọ, se enye okụtde onyụn̄ okopde anam eti esịt esie okụt ndutụhọ ke usen ke usen ye etịme-etịme edinam mmọ.” (2 Peter 2:7, 8) Ntem, owo nnyịn kiet kiet ayanam ọfọn ndibụp idemesie: ‘Ndi mmenyịme mme oburobụt edinam oro ẹkande nnyịn ẹkụk? Ndi ami nse ọwọrọetop afai afai unọ idem inemesịt m̀mê mbre mbuba nte sụk se ikamade itekesịt? Mîdịghe ndi mmokụt ndutụhọ nte Lot okokụtde mban̄a utọ ndiọi edinam oro?’

19. Mme edidiọn̄ ewe ẹdidi eke nnyịn edieke nnyịn idatde esịt ke edinen ido Abasi?

¹⁹ Ke ndiọkeyo emi ọyọhọde ye mfịna mi,  ndidat esịt ke edinen ido Jehovah ọnọ nnyịn ifụre ye ukpeme. Kaban̄a mbụme oro: “Jehovah, anie edidụn̄ ke tent fo? Anie editie ke edisana obot fo?” Edidem David ọkọbọrọ ete: “Owo eke asan̄ade nte ọfọnde ama, onyụn̄ amade edinen ido.” (Psalm 15:1, 2) Ebede ke ndibịne edinen ido Abasi nnyụn̄ ndat esịt ke enye, nnyịn imekeme ndinyene eti itie ebuana ye enye inyụn̄ ika iso ndinyene mfọn ye edidiọn̄ esie. Ntem nnyịn iyenyene uyụhọ ke uwem, ukpono idemowo, ye ifụre ekikere. Ikọ Abasi ọdọhọ ete: “Owo eke etienede eti ido [“edinen ido,” NW] ye ima oyokụt uwem, ye eti ido, ye ubọn̄.” (Mme N̄ke 21:21) N̄ko-n̄ko, ndisịn ofụri ukeme nnyịn ndinam se ifọnde ye se inende ke kpukpru edinam nnyịn ayanam nnyịn inyene inem inem ọkpọkpọ itie ebuana ye uwem oro enyenede uforo—ke n̄kan̄ eke ido uwem ye ke n̄kan̄ eke spirit. Andiwet psalm ọkọdọhọ ete: ‘Ọfọfọn ọnọ mmọ eke ẹkpemede se inende; ọfọfọn ọnọ owo eke anamde eti ido kpukpru ini.’—Psalm 106:3.

[Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?

• Nso idi edinen ido?

• Didie ke edinyan̄a enyene ebuana ye edinen ido Abasi?

• Abasi ada nso abat mme owo ke edinen?

• Didie ke nnyịn ikeme ndidat esịt ke edinen ido Jehovah?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Mme ndise ke page 15]

Edidem David ama enen̄ede ama mme ibet Abasi

[Mme ndise ke page 16]

Abasi ama abat Noah, Abraham, Zechariah ye Elizabeth, ye Cornelius ke ndinen. Nte ọmọfiọk ntak?