Mme Mfịna Ubonowo​—Nte Mmọ Ẹyetre Tutu Amama?

“MBAHADE kiet ke itie inan̄ ke otu mme andidụn̄ ererimbot ẹdi ubuene, owo biliọn 1.3 ẹdu uwem ke se isụhọrede ikan dollar kiet ke usen, owo biliọn 1 ifiọkke n̄wed, owo biliọn 1.3 inyeneke eti edin̄wọn̄ mmọn̄ ndien owo biliọn 1 ẹsitie biọn̄ ke usen ke usen.” Ntre ke ntọt otode Ireland aban̄ade idaha ererimbot ọdọhọ.

Nso akama-mmọn̄eyet ntọt aban̄ade unana ukeme owo ndinyene usọbọ oro ebịghide nnọ mme mfịna ererimbot ke emi edi ntem! Etie nte mme mfịna oro ẹkam ẹkama mmọn̄eyet ẹkan ke ini afo ọfiọkde ke ata ediwak owo oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke ntọt emi ẹdi iban ye nditọwọn̄ oro ẹnanade un̄wam. Nte idịghe enyene-ndịk n̄kpọ nte ke idem idahaemi, ke ọyọhọ isua ikie 21, ke ẹka iso ‘ndibiat unen mmọ kpukpru usen ke udomo oro owo mîkemeke ndibat’?—The State of the World’s Children 2000.

“Obufa Ererimbot ke Emana Kiet”

N̄ka Edidiana Mme Idụt Esede Aban̄a Okụk Un̄wam Nditọwọn̄ enyene mbuọtidem nte ke “ẹkeme ndimen mme mfụhọ oro edibiat unen mme owo . . . adade ọsọk mme owo ke ofụri ererimbot mfep.” N̄ka emi ọdọhọ ete ke “ẹkeme ndifep nnyụn̄ n̄kpụhọde” mme enyene-ndịk idaha oro ediwak biliọn owo emi ẹdude ke nnanenyịn mi ẹyọde idahaemi. Ke nditịm ntịn̄, enye ọmọnọ ‘kpukpru owo ikot ete ẹnam edinyene obufa ererimbot ke emana kiet edi ata idem n̄kpọ.’ Enye odori enyịn ke emi edidi ererimbot oro ofụri ubonowo “edibọhọde unana ye asari, afai ye udọn̄ọ.”

Se inamde mme owo ẹnyene mme utọ ekikere emi edi koro idem idahaemi mbon oro ẹkerede ẹban̄a udọn̄ mbon en̄wen ke ẹnam utom akamba akamba ndisụhọde mme mfụhọ mfụhọ utịp ẹtọde “udịm udịm en̄wan ye afanikọn̄ oro ẹtiede nte inyeneke utịt.” Ke uwụtn̄kpọ, ke se iwakde ikan isua 15 emi ẹkebede, Ndutịm Un̄wam Nditọ Chernobyl “aman̄wam ndisụhọde ndutụhọ nditọwọn̄ ke mme itie ikie oro ẹdọn̄ọde kansa emi otode n̄kpọekọn̄ nuclear ndibomo.” (The Irish Examiner, April 4, 2000) N̄kpri ye ikpọ n̄ka un̄wam ẹnen̄ede ẹnam akamba ukpụhọde odu ke uwem anana-ibat mbon unọmọ ekọn̄ ye afanikọn̄.

Nte ededi, mbon oro ẹbuanade ke mme utọ ndutịm unọ un̄wam emi ẹfiọk se idide ata idem n̄kpọ. Mmọ ẹfiọk ẹte ke mme mfịna oro nnyịn isobode “ẹnen̄ede ẹtara ẹsuana ẹnyụn̄ ẹkponi ẹkan nte mmọ ẹkedide idem ke isua duop emi ẹkebede.” David Begg, akwa anam-ndutịm ke N̄ka unam-ufọn eke Ireland, ọdọhọ ete ke “mbonutom, mme andinọ ibetedem ye mme andinọ un̄wam ẹma ẹnọ un̄wam akamba akamba” ke ini akama-nsobo ukwọ ọkọnọmọde Mozambique. Enye adian do ete: “Edi nnyịn ikpọn̄ ikemeke ndise mban̄a udomo afanikọn̄ eke okponde ntem.” Kaban̄a ukeme oro ẹsịnde ndinọ un̄wam ke Africa, enye enyịme in̄wan̄-in̄wan̄ ete: “Ntak ifan̄ oro ẹdude ndinyene idotenyịn ẹtie nte tiande oro ayamade mbukpọn̄ mbukpọn̄.” Ediwak owo ẹyenyịme ke ikọ esie enen̄ede etịn̄ ibio ibio aban̄a idaha ofụri ererimbot n̄ko.

Nte nnyịn imekeme ndinen̄ede ndori enyịn ndikụt “obufa ererimbot ke emana kiet” oro ẹdoride enyịn ẹban̄a? Ke adan̄aemi ndutịm unọ un̄wam eke idahaemi enen̄erede odot itoro, ke akpanikọ owụt ifiọk ndikere mban̄a idotenyịn efen aban̄ade edinen ye emem emem obufa ererimbot. Bible anyan ubọk owụt idotenyịn oro, nte ibuotikọ oro etienede edinemede.

 [Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 2]

Page 3, nditọwọn̄: Foto UN/DPI eke James Bu