Ndi Unọ Ukpep Fo Enyene Uforo?

ẸYOM kpukpru mme ete ye eka, mbiowo, ye mme anditan̄a eti mbụk ẹdi mme andikpep. Mme ete ye eka ẹkpep nditọ mmọ, mbiowo ẹkpep mme andibuana ke esop Christian, ndien mme ọkwọrọ eti mbụk ẹkpep mbon oro ẹnyenede udọn̄ obufa obufa. (Deuteronomy 6:6, 7; Matthew 28:19, 20; 1 Timothy 4:13, 16) Nso ke afo ekeme ndinam man unọ ukpep fo enen̄ede enyene uforo? N̄kpọ kiet edi-o, afo emekeme ndikpebe uwụtn̄kpọ ye usụn̄ unọ ukpep mme andikpep oro ẹnyenede ukeme oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Ikọ Abasi. Ezra ekedi utọ andikpep oro.

Ndikpep N̄kpọ nto Uwụtn̄kpọ Ezra

Ezra ekedi oku oro otode ubon Aaron emi okodude uwem ke n̄kpọ nte isua 2,500 emi ẹkebede ke Babylon. Ke isua 468 M.E.N., enye ama aka Jerusalem man akanam edisana utuakibuot aka iso ke otu mme Jew oro ẹkedụn̄ọde do. (Ezra 7:1, 6, 12, 13) Utom emi ama oyom enye ekpep mme owo Ibet Abasi. Nso ke Ezra akanam man okụt ete ke unọ ukpep imọ enyene uforo? Enye ama anam ediwak usio-ukot oro ẹkeyomde. Tịm fiọk mme usio-ukot emi nte ẹwetde ke Ezra 7:10 (NW):

“Ezra ke idemesie ama [1] etịm esịt esie [2] ndidụn̄ọde ibet Jehovah, nnyụn̄ [3] nnam enye, nnyụn̄ [4] nteme ewụhọ ye unenikpe ke Israel.” Ẹyak nnyịn idụn̄ọde mme usio-ukot emi kiet kiet ibio ibio inyụn̄ ise se nnyịn ikemede ndikpep nto mmọ.

“Ezra ke Idemesie Ama Etịm Esịt Esie”

Kpa nte ọtọin̄wan̄ esibemde iso etịm isọn̄ ebe ke ndifụn̄ isọn̄ mbemiso ọtọde n̄kpasịp, Ezra ama ada akam etịm esịt esie man ọbọ Ikọ Abasi. (Ezra 10:1) Ke ikọ efen, enye ama “esịn esịt” ke ukpepn̄kpọ Jehovah.—Mme N̄ke 2:2.

Ukem ntre, Bible ọdọhọ ke Edidem Jehoshaphat ‘ama etịm esịt esie ndiyom ata Abasi.’ (2 Chronicles 19:3, NW) Ke edide isio, ẹtịn̄ ẹban̄a emana nditọ Israel oro ‘mîketịmke esịt mmọ’ nte “emana nsọn̄ibuot ye emiom.” (Psalm 78:8) Jehovah esise se idude owo ke ‘esịt.’ (1 Peter 3:4) Ih, ‘enye eyeteme mbon nsụkidem usụn̄ esiemmọ.’ (Psalm 25:9) Ke ntre, edi akpan n̄kpọ didie ntem, nte mme andikpep mfịn ẹkpebe uwụtn̄kpọ Ezra ebe ke ndibem iso nda akam nnam esịt mmọ odu ke eti idaha!

 “Ndidụn̄ọde Ibet Jehovah”

Man edi andikpep oro enyenede ukeme, Ezra ama odụn̄ọde Ikọ Abasi. Edieke afo akpakade ebịne abiausọbọ man ọkọbọ item aban̄ade nsọn̄idem, nte afo ukpọnọhọ ọyọhọ n̄kpan̄utọn̄ unyụn̄ ukụt ete kpukpru se enye etịn̄de m̀mê ibọk oro ọdọhọde afo ada an̄wan̄a fi? Eyịghe idụhe nte ke afo akpanam oro, koro nsọn̄idem fo odude ke itiendịk. Ke ntre, adan̄a didie akan oro ke nnyịn ikpọnọ ọyọhọ n̄kpan̄utọn̄ ke mme n̄kpọ oro Jehovah asiande nnyịn m̀mê ọdọhọde nnyịn inam, ebe ke Ikọ esie, kpa Bible, onyụn̄ ebede ke “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄.” Kamse, item esie enyene n̄kpọ ndinam ye uwem nnyịn! (Matthew 4:4; 24:45-47) Edi akpanikọ, abiausọbọ ekeme ndinam ndudue, edi “[Ibet] Jehovah ẹfọn ẹma.” (Psalm 19:7) Tutu amama nnyịn idiyomke ekikere efen iban̄a Ibet Jehovah.

Mme n̄wed Chronicle eke Bible (emi ke akpa Ezra ekewetde nte eboho kiet) ẹwụt ke Ezra ekenen̄ede edi ifịk ifịk eyen ukpepn̄kpọ. Man ewet mme n̄wed oro, enye ama odụn̄ọde ediwak n̄wed. * Mme Jew, oro ẹketode Babylon ẹdi ke ndondo emi, ẹma ẹyom ibio ibio n̄wetnnịm n̄kpọ aban̄ade mbụk idụt mmọ. Mmọ ẹkenyene esisịt ifiọk ẹban̄a mme usọrọ ido ukpono mmọ, utom temple, ye utom mme Levite. N̄wetnnịm n̄kpọ aban̄ade udịm ubon mmọ ekenen̄ede edi akpan n̄kpọ ọnọ mmọ. Ezra ama ọnọ mme n̄kpọ oro akpan ntịn̄enyịn. Tutu esịm ini oro Messiah edide, mme Jew ẹkenyene ndidi idụt oro enyenede isọn̄, temple, itie oku, ye andikara idem esie. Ke ntak ntọt oro Ezra ọkọkọde, ẹma ẹkeme ndimụm edidianakiet ye utuakibuot akpanikọ n̄kama.

Didie ke edu ukpepn̄kpọ fo emen udomo ye eke Ezra? Ndikpep Bible ifịk ifịk ayan̄wam fi ndinọ ukpep Bible uforo uforo.

“Ndidụn̄ọde Ibet Jehovah” nte Ubon

Ndidụn̄ọde ibet Jehovah inyeneke ndidi sụk ke ini ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ. Ini ukpepn̄kpọ ubon edi ata eti ifet ndinam emi n̄ko.

Jan ye Julia, ebe ye n̄wan ẹtode Netherlands ẹmekot n̄wed uyo ọwọrọ ẹnọ nditọiren mmọ mbiba toto ke usen oro nditọ emi ẹkemanade. Mfịn, Ivo edi isua 15 ke emana, ndien Edo edi isua 14. Mmọ ẹsisụk ẹnenịm ukpepn̄kpọ ubon mmọ inikiet ke urua. Jan anam an̄wan̄a ete: “Akpan uduak nnyịn idịghe ndikụre ediwak ibuot ukpepn̄kpọ edi edi ndinam se inemede an̄wan̄a nditọiren emi.” Enye adian do ete: “Nditọ emi ẹsinam ekese ndụn̄ọde. Mmọ ẹsidụn̄ọde mme esen esen ikọ ye mme owo ke Bible—ini oro mmọ ẹkedude uwem, owo oro mmọ ẹkedide, se ikedide ubọkutom mmọ, ye ntre ntre eken. Tọn̄ọ nte mmọ ẹkefiọk ndikot n̄wed, mmọ ẹmedụn̄ọde mme utọ n̄wed nte Insight on the Scriptures, mme n̄wed ukabadeikọ, ye mme n̄wed ofụri orụk ifiọk. Emi esinam ukpepn̄kpọ ubon etịm enyene inem. Kpukpru ini, nditọ emi ẹsitetie ẹbet ukpepn̄kpọ oro.” Nte udiana ufọn, idahaemi nditọ mbiba emi ẹnen̄ede ẹfiọk usem ẹkan ke ubet ukpepn̄kpọ mmọ.

John ye Tini, ebe ye n̄wan efen ke Netherlands, ẹma ẹsikpep n̄kpọ ye Esli, akpan mmọ, (emi idahaemi edide isua 24 ke emana onyụn̄ anamde utom usiakusụn̄ ke esop efen), ye Linda, adiaha mmọ, (emi idahaemi edide isua 20 ke emana onyụn̄ ọdọde ediye akparawa eyenete). Nte ededi, utu ke ndikpep akpan n̄wed kiet ke ido mbụme ye ibọrọ nte ẹsiwakde ndinam, mmọ ẹma ẹsinam ukpepn̄kpọ ubon mmọ ekekem ye isua emana ye udọn̄ nditọ emi. Nso usụn̄ unọ ukpep ke mmọ ẹkesikama?

John anam an̄wan̄a ete ke akpan ye adiaha imọ ẹma ẹsimek edemede-owo-udọn̄ ibuotikọ ẹto “Mme Mbụme Ẹtode Mme Andikot” (ke Enyọn̄-Ukpeme) ye “The Bible’s Viewpoint” (ke Awake!). Ke ukperedem, mmọ ẹma ẹsitịn̄ se mmọ ẹketịmde, ndien emi ama esisụn̄ọ kpukpru ini ke inem inem nneme ubon. Ke usụn̄ emi ke mme uyen emi ẹkekọ ifiọk ke ndinam ndụn̄ọde ye ke ndineme utịp ndụn̄ọde mmọ. Nte afo ‘emesidụn̄ọde ibet Jehovah’ ye nditọ fo? Emi idiforike ọkpọkpọ ukeme unọ ukpep fo kpọt edi ayan̄wam nditọ fo n̄ko ndidi mme andikpep oro ẹtịmde ẹnyene uforo.

 ‘Ndinam Enye’

Ezra ama ada se enye ekekpepde esịn ke edinam. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndidi enye okodu uwem ifụre ke adan̄aemi okodude ke Babylon. Nte ededi, ke ini ọkọfiọkde ke imọ imekeme ndinyọn̄ n̄kan̄wam ikọt imọ, enye ama ayak inem uwem Babylon atak onyụn̄ enyịme ndinam anyan isan̄ n̄ka obio Jerusalem, kpa ye kpukpru mfịna ye n̄kpọndịk oro emi akakamade. Nte an̄wan̄ade, ikokụreke ke Ezra ndikọ ifiọk Bible kpọt edi enye ama eben̄e idem ndinam se enye ekekpepde.—1 Timothy 3:13.

Ke ukperedem, ke adan̄aemi okodude ke Jerusalem, Ezra ama afiak owụt nte ke imọ ima ida se ikekpepde ikonyụn̄ ikpepde owo isịn ke edinam. Emi ama ana in̄wan̄-in̄wan̄ ke ini enye okokopde ke iren Israel ke ẹkedọ iban ẹdide mme okpono ndem. N̄wetnnịm n̄kpọ Bible asian nnyịn ete ke enye ama ‘awai edisịnen̄kpọ esie, ye ekụra esie, onyụn̄ edịberede idet ibuot esie, ye eke ntan̄-ebek esie, ndien osụhọde etie ke n̄kpa-idem tutu esịm mbubịteyo. Bụt ama akam anam enye ndimenede iso nse’ Jehovah.—Ezra 9:1-6.

Enye ndikekpep Ibet Abasi okotụk enye didie ntem! Ezra ama enen̄ede ada okụt mme enyene-ndịk utịp oro nsọn̄ibuot mme owo emi ẹdidade ẹdi. Mme Jew emi ẹkenyọn̄ọde ntan̄mfep ẹdi ikawakke ke ibat. Edieke mmọ ẹdụkde mbuaha ndọ, nte ini akade mmọ ẹyebuaha ye idụt mme okpono ndem oro ẹkande mmọ ẹkụk, ndien edisana utuakibuot ọyọsọsọp osop ke iso isọn̄!

Nte enemde, uwụtn̄kpọ mbak ye ifịk ofụri esịt Ezra ama onụk nditọ Israel ndinen̄ede mme usụn̄ mmọ. Mmọ ẹma ẹsion̄o iban isenidụt mmọ ndọ. Ke ufan̄ ọfiọn̄ ita ẹma ẹnen̄ede kpukpru se ikakwan̄ade. Ezra ndikọsọn̄ọ nyịre ke Ibet Abasi ama anam unọ ukpep esie enen̄ede enyene uforo.

Ntre ke edi mfịn. Ete kiet edide Christian ọdọhọ ete: “Nditọ isinamke se afo ọdọhọde mmọ ẹnam; mmọ ẹsinam se afo anamde!” Ukem edumbet emi enyene n̄kpọ ndinam ke esịt esop Christian. Mbiowo oro ẹnịmde nti uwụtn̄kpọ ẹkeme ndidori enyịn esop ndinam se mmọ ẹkpepde.

‘Nditeme Ewụhọ ye Unenikpe ke Israel’

Ntak efen odu oro akanamde unọ ukpep Ezra enyene uforo. Enye ikekpepke ekikere idemesie, edi ekekpep “ewụhọ ye unenikpe.” Oro edi, mme ewụhọ m̀mê ibet Jehovah. Emi ekedi mbiomo itie oku esie. (Malachi 2:7) Enye n̄ko ama esikpep mme owo unenikpe, ndien enye ama enịm uwụtn̄kpọ ke se enye ekekpepde owo ebe ke ndisọn̄ọ nyịre ke se inende ke usụn̄ oro asari mîdụhe, nte ekemde ye edumbet. Ke ini mbon oro ẹkamade odudu ẹwụtde unenikpe, ẹsisịn udọn̄ ẹnọ edida ukem ukem ndien emi esida mme utịp ẹbịghide edi. (Mme N̄ke 29:4) Ukem ntre, mbiowo Christian, mme ete ye eka, ye mme anditan̄a Obio Ubọn̄ oro ẹtịmde ẹmehe ye Ikọ Abasi ẹyesịn udọn̄ ẹnọ edida ukem ukem ke n̄kan̄ eke spirit ke ini mmọ ẹkpepde mme ewụhọ ye unenikpe Jehovah ke esop, ke mme ubon mmọ, ye ke ini ẹkpepde mbon oro ẹnyenede udọn̄.

Nte afo unyịmeke ke unọ ukpep fo ekeme nditịm nnyene uforo ke ini afo enen̄erede ekpebe uwụtn̄kpọ anam-akpanikọ owo oro Ezra? Ke ntre, ‘tịm esịt fo, dụn̄ọde ibet Jehovah, nam enye, nyụn̄ teme ewụhọ ye unenikpe Jehovah.’—Ezra 7:10.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe/Ndise ke page 22]

NSO IKANAM UNỌ UKPEP EZRA ENYENE UFORO?

1. Enye ama anam esịt esie odu ke eti idaha

2. Enye ama odụn̄ọde Ibet Jehovah

3. Enye ama enịm eti uwụtn̄kpọ ke ndida se enye ekekpepde nsịn ke edinam

4. Enye ama esịn idem ke ndida ekikere N̄wed Abasi nnọ ukpep