Anie ke Afo Akpanam Akpanikọ Ọnọ?

“Idụt nnyịn: . . . Enye akpakam enen kpukpru ini; enye akpakam edi idụt nnyịn kpukpru ini, inamke n̄kpọ m̀mê enye enen m̀mê inenke.”—Stephen Decatur, akwa an̄wanaekọn̄ mmọn̄ United States, 1779-1820.

 EDIWAK owo ẹse ọyọhọ edinam akpanikọ nnọ idụt mmọ nte akakan mbiomo mmọ. Mbon en̄wen ẹkeme ndiwọn̄ọde mme ikọ Stephen Decatur nsịn ke usụn̄ efen ẹte: ‘Ido ukpono mi, enye akpakam enen kpukpru ini; enye akpakam edi ido ukpono mi kpukpru ini, inamke n̄kpọ m̀mê enye enen m̀mê inenke.’

Ke nditịm ntịn̄, ẹsiwak ndida ebiet oro nnyịn imanade mbiere idụt m̀mê ido ukpono oro oyomde edinam akpanikọ nnyịn, edi ubiere aban̄ade owo emi nnyịn ikpanamde akpanikọ inọ enen̄ede edi akpan n̄kpọ akan se ẹkpedade ẹnam mbubru. Nte ededi, ndidụn̄ọde se owo amanade edikụt nte ẹnamde akpanikọ ẹnọ esiyom uko onyụn̄ akama n̄kpọ-ata.

Idomo Edinam Akpanikọ

N̄wan kiet oro ọkọkọride okpon ke Zambia ọdọhọ ete: “Mma nnyene udọn̄ ke ido ukpono toto ke  uyen. Edibọn̄ akam ke itieuwa ubon kpukpru usen, edinịm mme usen ido ukpono, ye edika temple kpukpru ini ẹkedi ubak ukpep oro ẹkenọde mi toto ke uyen. Ido ukpono ye utuakibuot mi ẹma ẹnen̄ede ẹnyene n̄kpet n̄kpet ebuana ye idụt, n̄kann̄kụk ye ubon oro ntode.”

Edi, ke ini enye okodude ke utịt utịt isua uyen esie, enye ama ọtọn̄ọ ndikpep Bible ye Mme Ntiense Jehovah ndien esisịt ini ke oro ebede enye ama ebiere ndikpụhọ ido ukpono esie. Ndi emi ekedi edinam unana edinam akpanikọ?

Ẹkebọk Zlatko ke Bosnia, ndien ke ndusụk ini enye ama an̄wana ekọn̄ oro okodude ke obio emana esie. Enye n̄ko ama ọtọn̄ọ ndikpep Bible ye Mme Ntiense Jehovah. Idahaemi enye esịn ndimen n̄kpọekọn̄ n̄n̄wana ye owo ekededi. Ndi emi ọwọrọ ke enye inamke akpanikọ?

Nte afo ọbọrọde mme mbụme oro ọkọn̄ọ ke nte afo esede. N̄wan oro ẹketịn̄de ẹban̄a ke mbemiso ọdọhọ ete: “Ke obio nnyịn, owo ndikpụhọ ido ukpono esie ama esikama ata idiọk esuene; ẹkese enye nte edinam unana edinam akpanikọ, editre ndinam akpanikọ nnọ ubon ye obio oro owo otode.” Kpasụk ntre, akani nsan̄a un̄wana ekọn̄ Zlatko ekesise owo ekededi oro esịnde ndida ke n̄kan̄ mmọ n̄n̄wana ekọn̄ nte andibiọn̄ọ. Edi n̄wan oro ye Zlatko ẹkere ke orụk edinam akpanikọ oro okon̄de akan—edinam akpanikọ nnọ Abasi—onụk mmimọ ndinam n̄kpọ. Ke edide akpan n̄kpọ akan, didie ke Abasi ese mbon oro ẹyomde ndinam akpanikọ nnọ enye?

Ata Edinam Akpanikọ —Edinam Ediwụt Ima

Edidem David ọkọdọhọ Jehovah Abasi ete: “Afo ayanam akpanikọ ye owo akpanikọ.” (2 Samuel 22:26, NW) Ikọ Hebrew oro ẹkabarede mi nte ‘edinam akpanikọ’ ọnọ ekikere aban̄a mfọnido oro ke ima ima usụn̄ adiande idemesie ke n̄kpọ tutu ẹyọhọ uduak esie ke ebuana ye n̄kpọ oro. Ke enyenede edu ebietde eke eka oro akamade nsekeyen, Jehovah ke ima ima usụn̄ esidian idem ye mbon oro ẹnamde akpanikọ ẹnọ enye. Jehovah ama etịn̄ aban̄a mme anam-akpanikọ asan̄autom esie ke Israel eset ete: “Nte n̄wan ekeme ndifre eyen-nsek esiemmọ, nnyụn̄ ntre nditua eyen emi enye amande mbọm? Idem mmọ ẹkeme ndifre, edi ami ndifreke fi.” (Isaiah 49:15) Mbon oro ẹyakde edinam akpanikọ nnọ Abasi edi akakan n̄kpọ ke uwem mmọ ẹdori enyịn ndinyene ima ima ukpeme esie.

Edinam akpanikọ nnọ Jehovah ọkọn̄ọ ke ima. Enye onụk owo ndima se Jehovah amade nnyụn̄ nsua ndiọi n̄kpọ oro Jehovah asuade. (Psalm 97:10) Sia n̄wọrọnda edu Jehovah edide ima, edinam akpanikọ nnọ Abasi an̄wam owo nditre ndinam n̄kpọ ye mbon en̄wen ke usụn̄ oro mîwụtke ima. (1 John 4:8) Ntre edieke owo okpụhọde mme edinịm ke akpanikọ ido ukpono esie ke ntak anamde akpanikọ ọnọ Abasi, oro iwọrọke ke enye imaha ubon esie aba.

Edinam Akpanikọ nnọ Abasi —Odudu Oro Enyenede Ufọn

N̄wan oro ẹketịn̄de ẹban̄a ke mbemiso anam mme edinam esie an̄wan̄a ke usụn̄ emi ete: “Ebede ke ndikpep Bible, mma ndi ndifiọk Jehovah nte ata Abasi, mma nnyụn̄ n̄kọri ọkpọkpọ itie ebuana ye enye. Jehovah itiehe nte ekededi ke otu mme abasi oro n̄kesituakde ibuot nnọ ke mbemiso; enye anam ima, unenikpe, ọniọn̄, ye odudu esie ẹda ukem ukem ke mfọnmma usụn̄. Sia Jehovah oyomde san̄asan̄a utuakibuot, n̄kenyene ndisana mme abasi eken nyak.

“Ete ye eka mi ẹma ẹsian mi ndien ndien ẹte ke mmimọ imenen̄ede iyat esịt ye ami ndien nte ke ami mma n̄kpu mmimọ. Emi ekedi ata ọkpọsọn̄ n̄kpọ ọnọ mi, koro ndinyene unyịme ete ye eka mi edi akpan n̄kpọ ọnọ mi. Edi nte n̄kọkọride sụn̄sụn̄ ke ifiọk akpanikọ Bible, edimek oro n̄kpanamde ama enen̄ede ana in̄wan̄-in̄wan̄. N̄kekemeke ndikpa edem n̄wụt Jehovah.

“Ndimek ndinam akpanikọ nnọ Jehovah utu ke mme edinam ido ukpono iwọrọke ke ami nnamke akpanikọ nnọ ubon mi. Mmesidomo ndiwụt ke ikọ ye edinam mi nte ke mmọfiọk nte etiede mmọ ke idem. Edi edieke ami mmenamke akpanikọ nnọ Jehovah, do mmekeme ndibiọn̄ọ ubon mi ndidi ndifiọk Jehovah, ndien oro ekpedi ata ata unana edinam akpanikọ.”

Kpasụk ntre, owo idịghe andibiọn̄ọ ke ini edinam akpanikọ nnọ Abasi oyomde  enye ada san̄asan̄a ọkpọn̄ ukaraidem onyụn̄ etre ndida n̄kpọekọn̄ n̄n̄wana ye mbon en̄wen. Zlatko anam mme edinam esie an̄wan̄a ke usụn̄ emi ete: “Okposụkedi ẹkebọkde mi nte inua-okot Christian, n̄kọdọ owo oro mîkedịghe Christian. Ke ini ekọn̄ akasiahade, ama oyom nnam akpanikọ nnọ edem mbiba. Ẹma ẹnyịk mi ndimek n̄kan̄ oro ndin̄wanade nnọ. Mma n̄n̄wana ekọn̄ oro isua ita ye ubak. Ke akpatre, ami ye n̄wan mi ima ifehe ika Croatia, ebiet emi nnyịn ikosobode ye Mme Ntiense Jehovah.

“Ke ndikpep Bible, nnyịn ima idifiọk ite ke Jehovah edi akpan owo oro nnyịn ikpanamde akpanikọ inọ ye nte ke enye oyom nnyịn ima mbọhọidụn̄ nnyịn inamke n̄kpọ m̀mê ewe ido ukpono ke enye odu m̀mê ewe orụk ke enye oto. Idahaemi ami ye n̄wan mi imadiana kiet ke ndituak ibuot nnọ Jehovah, mmonyụn̄ n̄kpep nte ke n̄kemeke ndinam akpanikọ nnọ Abasi ndien n̄n̄wana ekọn̄ ye mbọhọidụn̄ mi.”

Edinam Akpanikọ Oro Nnennen Ifiọk Akarade

Sia Jehovah edide Andibot, nte enende, edinam akpanikọ nnọ enye edi ebeiso n̄kpọ ọnọ kpukpru n̄kpọ en̄wen ekededi oro oyomde edinam akpanikọ nnyịn. (Ediyarade 4:10b) Nte ededi, man ibiọn̄ọ edinam akpanikọ nnọ Abasi ndikabade ndi akama-nsobo odudu oro asan̄ade ye ukwan̄ ifiopesịt, ana nnennen ifiọk akara enye. Bible eteme nnyịn ete: “Ẹkabade ẹdi obufa ke spirit eke odude ke esịt mbufo, ẹnyụn̄ ẹmen obufa owo ẹsịne, emi ẹbotde ebiet Abasi ke . . . edisana ido akpanikọ.” (Sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn; Ephesus 4:23, 24) Ọwọrọetop owo oro ekewetde mme ikọ eke odudu spirit oro ama enyene uko ndidụn̄ọde se enye akamanade edikụt nte ẹnamde akpanikọ ẹnọ. Ndụn̄ọde esie ama osụn̄ọ ke enye ndinam ukpụhọde oro ekenyenede ufọn.

Ih, Saul ama osobo idomo edinam akpanikọ, kpa nte ediwak owo ẹsobode ke eyo nnyịn. Ẹkeda n̄kpọsọn̄ ibet ubon esie ẹbọk Saul, ndien enye ama enen̄ede anam akpanikọ ọnọ ido ukpono oro ẹkemande enye ẹsịn. Ndinam akpanikọ nnọ ido ukpono esie ama akam onụk enye ndida afai ntiene mbon oro mîkenyịmeke ekikere esie. Ẹma ẹtịm ẹdiọn̄ọ Saul ke edidụk ufọk mme Christian ndụri mmọ nsion̄o n̄kọnọ ufen nnyụn̄ n̄wot mmọ.—Utom 22:3-5; Philippi 3:4-6.

Edi, ke ndondo oro Saul ekenyenede nnennen ifiọk Bible, enye ama anam se ediwak ubọkn̄ka esie ẹkesede nte se mîwụtke eti ibuot. Enye ama okpụhọ ido ukpono esie. Saul, emi ẹkedide ẹdidiọn̄ọ ke ukperedem nte apostle Paul, ama emek ndinam akpanikọ nnọ Abasi utu ke ukpepn̄kpọ mme ete ete esie. Edinam akpanikọ nnọ Abasi oro ọkọn̄ọde ke nnennen ifiọk ama onụk Saul ndinyene edu ediyọ, nditie ima ima nnyụn̄ nnọ nsịnudọn̄, ke okpụhọrede ye akama-nsobo edu ukwan̄ ifiopesịt oro enye ekenyenede ke akpa.

Ntak Anamde Akpanikọ?

Ndiyak mme idaha Abasi ẹkara edinam akpanikọ nnyịn esisụn̄ọ ke mme in̄wan̄-in̄wan̄ utịp. Ke uwụtn̄kpọ, ntọt isua 1999 otode Ufọkn̄wed Australia Oro Ẹkpepde N̄kpọ Ẹban̄a Ubon ọkọdọhọ ke “mbuọtidem ye edinam akpanikọ . . . [ye] edinyene idaha eke spirit” ẹdu ke otu mme akpan n̄kpọ oro ẹnamde ndọ ebịghi onyụn̄ ọnọ uyụhọ. Ndụn̄ọde oro ama okụt nte ke “mme ndọ oro ẹnyenede iwụk ẹnyụn̄ ẹnọde uyụhọ” ẹsitịp ẹsịn ke iren ye iban ndinen̄ede n̄kop inemesịt, n̄kop nsọn̄idem,  nnyụn̄ ndu anyan uwem ye nte ke mme ndọ oro ẹnyenede iwụk ẹsinọ nditọwọn̄ eti ifet ndidu inem inem uwem.

Ke ererimbot mfịn oro mînyeneke iwụk, edinam akpanikọ etie nte urụk unyan̄a uwem oro ẹtebede owo emi ekpepde ndiwọk ewọk ẹda ẹketebe ke ubom unyan̄a uwem. Edieke “ọwọk ẹwọk” oro mînyeneke iwụk, enye oyokụt nte oyobio ye ofụm ẹberide imọ ẹka iso ye edem. Edi edieke enye ọbuọtde idem ke ukeme esie, oro editie nte n̄kpọ eke ẹtebede urụk unyan̄a uwem esie ke ubom oro esịpde. Ukem nte Saul, enye ekeme ndikụt idemesie nte odụkde usụn̄ edinam oro akamade nsobo. Nte ededi, edinam akpanikọ nnọ Jehovah, oro ọkọn̄ọde ke nnennen ifiọk, edi urụk unyan̄a uwem oro anamde nnyịn inyene iwụk onyụn̄ adade nnyịn esịm edinyan̄a.—Ephesus 4:13-15.

Jehovah anam un̄wọn̄ọ emi ọnọ mbon oro ẹnamde akpanikọ ẹnọ enye: “Koro Jehovah amade edinen ikpe, ndien enye ikpọn̄ke mbon-ima [“mme anam-akpanikọ ikọt,” NW] esie. Eyekpeme mmọ ke nsinsi.” (Psalm 37:28) Ibịghike, ẹyeda kpukpru mbon oro ẹnamde akpanikọ ẹnọ Jehovah ẹdụk paradise isọn̄, ebiet emi mmọ ẹdibọhọde mfụhọ ye ubiak ẹdinyụn̄ ẹdarade ndinyene nsinsi itie ebuana oro ubahade eke ido ukpono ye eke ukaraidem mîdụhe.—Ediyarade 7:9, 14; 21:3, 4.

Idem idahaemi, ediwak miliọn owo ke ofụri ekondo ẹdi ẹdifiọk nte ke ata inemesịt n̄kukụre oto mmimọ ndinam akpanikọ nnọ Jehovah. Ntak mûyakke Mme Ntiense Jehovah ẹda un̄wana akpanikọ Bible ẹn̄wam fi ndidụn̄ọde ekikere fo kaban̄a edinam akpanikọ? Bible asian nnyịn ete: “Ẹdomo idem mbufo ẹse m̀mê mbufo ẹdu ke mbuọtidem: ẹtịm ẹdomo idem mbufo ẹfiọk.”—2 Corinth 13:5.

Oyom uko man idụn̄ọde mbuọtidem nnyịn ye ntak oro nnyịn inamde akpanikọ inọ enye, edi mme utịp ẹkeme nditịm ndot ye ukeme oro ẹsịnde ke ini mmọ ẹnamde nnyịn itịm ikpere Jehovah Abasi. N̄wan oro ẹkekotde ẹto ke mbemiso etịn̄ ekikere ediwak owo ke ini enye ọdọhọde ete: “Mmekpep nte ke ndinam akpanikọ nnọ Jehovah nnyụn̄ nsọn̄ọ nyịre ke mme idaha esie ẹn̄wam nnyịn ndida ukem ukem ke nte nnyịn inamde n̄kpọ ye ubon nnyịn ndinyụn̄ ndi nti mbio obio. Inamke n̄kpọ m̀mê mme idomo oro nnyịn isobode ẹsọn̄ adan̄a didie, edieke nnyịn inamde akpanikọ inọ Jehovah, enye ayanam akpanikọ ye nnyịn kpukpru ini.”

[Mme ndise ke page 6]

Nnennen ifiọk ama onụk Saul ndikpụhọde se enye akanamde akpanikọ ọnọ

[Ndise ke page 7]

Ntak mûdaha un̄wana akpanikọ Bible udụn̄ọde se afo anamde akpanikọ ọnọ?

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 4]

Churchill, enyọn̄ enyọn̄ ubọk ufien: Foto U.S. National Archives; Joseph Göbbels, utịt utịt nnasia: Library of Congress