Kpebe Akwa Andikpep

“Mbufo ẹka ẹkenam kpukpru mme idụt ẹdi mbet . . . , ẹnyụn̄ ẹkpep mmọ ẹnam kpukpru n̄kpọ eke n̄ketemede mbufo.”—MATTHEW 28:19, 20.

1, 2. (a) Ke usụn̄ kiet m̀mê eken, didie ke kpukpru nnyịn idi mme andikpep? (b) Ke ini edide edisịm unọ ukpep, nso n̄wọrọnda mbiomo ke ata mme Christian ẹnyene?

 NTE afo edi andikpep? Ke usụn̄ kiet m̀mê eken, kpukpru nnyịn idi mme andikpep. Kpukpru ini oro afo ọnọde akaisan̄ emi okosopde usụn̄ ndausụn̄, owụtde nsan̄a utom nte akpanamde akpan utom, m̀mê anamde an̄wan̄a ekpri eyen nte enye ekpetebede urụk ikpaukot, afo ọnọ ukpep. Nte ndin̄wam mbon en̄wen ke mme utọ usụn̄ oro isinọhọ ndusụk udomo uyụhọ?

² Ke ini edide edisịm unọ ukpep, mme Christian akpanikọ ẹnyene n̄wọrọnda mbiomo. Ẹdọn̄ nnyịn ‘ndinam kpukpru mme idụt ẹdi mbet nnyụn̄ nnọ mmọ ukpep.’ (Matthew 28:19, 20) Nnyịn imenyene ifet ndinọ ukpep ke esịt esop n̄ko. Ẹmek iren oro ẹdotde ndinam utom nte “mme andikpeme ye mme anditeme,” man ẹnam esop ọkọri. (Ephesus 4:11-13) Ke edinam Christian mmọ eke usen ke usen, ana iban oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ẹnọ n̄kparawa iban “nti item [“ukpep,” NW].” (Titus 2:3-5) Ẹteme kpukpru nnyịn ẹte isịn udọn̄ inọ ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ, ndien nnyịn ikeme ndinam item oro ebe ke ndida Bible nnam kiet eken ọkọri. (1 Thessalonica 5:11) Nso ifet ke edi ntem ndidi andikpep Ikọ Abasi ndinyụn̄ mbuana mme ọsọn̄urua n̄kpọ eke spirit oro ẹkemede ndinyene nsinsi ufọn ye mbon en̄wen!

3. Didie ke nnyịn ikeme ndifori ukeme nnyịn nte mme andikpep?

³ Nte ededi, didie ke nnyịn ikeme ndifori ukeme nnyịn nte mme andikpep? Nnyịn ikeme ndinam emi akpan akpan ke ndikpebe Akwa Andikpep, kpa Jesus. Ndusụk owo ẹkeme ndikere ẹte: ‘Edi didie ke nnyịn ikeme ndikpebe Jesus? Enye ekedi mfọnmma owo.’ Edi akpanikọ, nnyịn ikemeke ndidi mme mfọnmma andikpep. Kpa ye oro, inamke n̄kpọ m̀mê nso idi ukeme nnyịn, nnyịn imekeme ndisịn ofụri ukeme ndikpebe usụn̄ oro Jesus ọkọnọde ukpep. Ẹyak ineme nte ikemede ndida inan̄ ke otu mme usụn̄ unọ ukpep esie nnam n̄kpọ—mmemmem usụn̄ unọ ukpep, mme mbụme oro ẹnyenede uforo, eti n̄kọkibuot, ye mme uwụtn̄kpọ oro ẹdotde.

Ndinọ Ukpep ke Mmemmem Usụn̄

4, 5. (a) Ntak emi mmemmem ukpepn̄kpọ edide akpan ikpehe akpanikọ Bible? (b) Man inọ ukpep ke mmemmem usụn̄, ntak edide akpan n̄kpọ ndikpeme mme ikọ oro nnyịn idade?

⁴ Mme isọn̄ akpanikọ Ikọ Abasi isọn̄ke ndin̄wan̄a owo. Jesus ọkọbọn̄ akam ete: “Mmọkọm Fi, O Ete, . . . koro Afo ekedịpde mbon eti ibuot ye mme asian mme n̄kpọ emi, onyụn̄ ayararede mmọ ọnọ nsek nditọ.” (Matthew 11:25) Jehovah anam ẹyarade mme uduak esie ẹnọ mbon esịt akpanikọ ye mbon nsụhọdeidem. (1 Corinth 1:26-28) Ntem, mmemmem ukpepn̄kpọ edi akpan ikpehe akpanikọ Bible.

⁵ Ke ini afo enịmde ukpepn̄kpọ Bible m̀mê afiakde ebịne mbon oro ẹnyenede udọn̄, didie ke afo ekeme ndinọ ukpep ke mmemmem usụn̄? Ọfọn, nso ke nnyịn ikekpep ito Akwa Andikpep? Man esịm esịt mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye, emi ediwak ẹkedide “mbon emi mîkekpepke n̄wed, ẹnyụn̄ ẹdide ndisịme ke ifiọk n̄wed,” Jesus akada mmemmem usem oro mmọ ẹkekemede ndifiọk. (Utom 4:13) Do, man inọ ukpep ke mmemmem usụn̄, akpa n̄kpọ oro ẹyomde ẹto nnyịn edi  ndikpeme mme ikọ oro idade. Iyomke nnyịn ida ikpọ ikọ m̀mê usem man inam mbon en̄wen ẹnen̄ede ẹkụt akpanikọ Ikọ Abasi. Utọ “akan ikọ” oro ekeme ndisịn owo ndịk ke idem, akpan akpan mbon oro ẹnyenede esisịt ifiọkn̄wed m̀mê ukeme. (1 Corinth 2:1, 2) Uwụtn̄kpọ Jesus owụt ke ndida mmemmem ikọ oro ẹtịmde ẹmek ekeme ndinen̄ede n̄kpep owo akpanikọ.

6. Didie ke nnyịn ikeme ndifep ndin̄wan̄a ekese ntọt mfụk eyen ukpepn̄kpọ?

⁶ Man inọ ukpep ke mmemmem usụn̄, ana nnyịn n̄ko ikpeme man ifep ndin̄wan̄a ekese ntọt mfụk eyen ukpepn̄kpọ Bible. Jesus ama ekere aban̄a ukeme mme mbet esie. (John 16:12) Ana nnyịn n̄ko ikere iban̄a ukeme eyen ukpepn̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini inịmde ukpepn̄kpọ ke n̄wed Ifiọk Oro Adade Osịm Nsinsi Uwem, iyomke nnyịn itịn̄ iban̄a kpukpru n̄kpọ. * Inyụn̄ iyomke nnyịn ikpep n̄kpọ itọk itọk, nte n̄kpọ eke ẹdọhọde ke edikụre ediwak ibuotikọ enen̄ede edi akpan n̄kpọ akan. Utu ke oro, owụt eti ibuot ndiyak mme udọn̄ ye ukeme eyen ukpepn̄kpọ ẹbiere nte ikpesịnde usọp ke ukpepn̄kpọ oro. Utịtmbuba nnyịn edi ndin̄wam eyen ukpepn̄kpọ akabade edi mbet Christ ye andituak ibuot nnọ Jehovah. Oyom nnyịn ida se ededi ini oro ẹyomde in̄wam eyen ukpepn̄kpọ oro enyenede udọn̄ ndinen̄ede mfiọk se enye ekpepde. Ntem, akpanikọ ekeme nditụk enye esịt nnyụn̄ nnụk enye ndinam n̄kpọ.—Rome 12:2.

7. Mme ekikere ewe ẹkeme ndin̄wam nnyịn ndinọ ukpep ke mmemmem usụn̄ ke ini inọde utịn̄ikọ ke esop?

⁷ Ke ini nnyịn inọde utịn̄ikọ ke esop, akpan akpan edieke isenowo ẹdude, didie ke nnyịn ikeme ndinọ utịn̄ikọ oro “ememde owo idem ndikop”? (1 Corinth 14:9) Kere ban̄a ekikere ita oro ẹkemede ndin̄wam. Akpa, nam mme esen esen ikọ ekededi oro afo etịn̄de an̄wan̄a. Ifiọk Ikọ Abasi oro nnyịn inyenede anam nnyịn inyene san̄asan̄a usem. Edieke nnyịn idade mme utọ ikọ nte “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄,” “mme erọn̄ en̄wen,” ye “Akwa Babylon,” ekeme ndiyom nnyịn ida mmemmem usem inam se mmọ ẹwọrọde an̄wan̄a. Ọyọhọ iba, fep nditịn̄ ikọ awak akaha. Nditịn̄ ikọ awak akaha ekeme ndinam otuowo ẹnana udọn̄. Man etịn̄ ikọ ke usụn̄ oro an̄wan̄ade, ana osion̄o mme ikọ ye ubak udịmikọ oro mîdịghe akpan n̄kpọ efep. Ọyọhọ ita, kûdomo nditịn̄ mban̄a ekese n̄kpọ. Nnyịn imekeme ndinyene ekese inem inem ntọt nto ndụn̄ọde oro ikanamde. Edi, etịm ọfọn nditịm ntọt ndụn̄ọde oro nsịn ke mme akpan n̄kpọ ifan̄, idade sụk ntọt oro ẹdisọn̄ọde mme akpan n̄kpọ oro emi idinyụn̄ ikemede nditịm ntat ke ini oro ẹnọde.

Edida Mme Mbụme Nnam N̄kpọ Uforo Uforo

8, 9. Didie ke nnyịn ikeme ndimek mbụme oro ekemde ye udọn̄ enyeneufọk? Nọ mme uwụtn̄kpọ.

⁸ Ti ete ke Jesus ama enyene usọ ke ndida mme mbụme nnam mme mbet esie ẹtịn̄ se ikodude mmọ ke ekikere ndinyụn̄ ndemede ekikere mmọ nnyụn̄ nnam mmọ ẹkere n̄kpọ nte ọfọnde. Jesus ama esida mme mbụme ndisịm nnyụn̄ ntụk esịt mmọ sụn̄sụn̄. (Matthew 16:13, 15; John 11:26) Ukem nte Jesus, didie ke nnyịn ikeme ndida mme mbụme nnam n̄kpọ uforo uforo?

⁹ Ke ini ikwọrọde ikọ ke ufọk ke ufọk, nnyịn imekeme ndida mme mbụme ndemede udọn̄ man eberede usụn̄ ọnọ nnyịn ndineme mban̄a Obio Ubọn̄ Abasi. Didie ke nnyịn ikeme ndimek mbụme oro ekemde ye udọn̄ enyeneufọk? Tịn̄ enyịn se mme n̄kpọ. Ke ini asan̄ade ekpere ufọk, se mme n̄kann̄kụk. Ndi mme n̄kpọmbre ẹdu ke okụre oro, owụtde ke nditọwọn̄ ẹdu ke ufọk oro? Edieke edide ntre, nnyịn imekeme ndibụp ite: ‘Nte akanam afo emekere nte ererimbot editiede ke ini nditọ fo ẹdikọride ẹwọrọ owo?’ (Psalm 37:10, 11)  Ndi ẹkọbi ediwak ukpọhọde ke enyịnusụn̄, mîdịghe ndi ndutịm unọ ukpeme ilektrọnik odu? Nnyịn imekeme ndibụp ite: ‘Nte afo emekere ke ini oyodu oro ami ye afo idikemede ndidu ke ifụre ke ufọk ye ke efak nnyịn?’ (Micah 4:3, 4) Ndi usụn̄ oro ẹnamde ẹnọ n̄kpọitie mbon n̄kpọnnam odu? Nnyịn imekeme ndibụp ite: ‘Ndi ini oyodu oro kpukpru owo ẹdinyenede eti nsọn̄idem?’ (Isaiah 33:24) Ẹkeme ndikụt ediwak ekikere ke ekpri n̄wed Nte Ẹkpetọn̄ọde Ẹnyụn̄ Ẹkade Iso ke Nneme Bible. *

10. Didie ke nnyịn ikeme ndida mme mbụme ‘n̄kot’ mme ekikere nsio ke esịt eyen ukpepn̄kpọ Bible, edi nso ke nnyịn ikpeti?

¹⁰ Didie ke nnyịn ikeme ndida mme mbụme nte ọfọnde ke ini inịmde mme ukpepn̄kpọ Bible? Sia nnyịn mîtiehe nte Jesus, nnyịn ikemeke ndifiọk se idude mme owo ke esịt. Nte ededi, ndida mbufiọk mbụp mme mbụme oro ẹkemde ye mme idaha ekeme ndin̄wam nnyịn ‘ndikot’ mme ekikere nsio ke esịt eyen ukpepn̄kpọ. (Mme N̄ke 20:5) Ke uwụtn̄kpọ, yak idọhọ ke nnyịn ikpep ibuotikọ emi “Ntak Edidu Uwem Uten̄e Abasi Adade Inemesịt Edi,” ke n̄wed Ifiọk. Enye eneme ekikere Abasi kaban̄a unana edinam akpanikọ, use, ye mme n̄kpọ eken. Eyen ukpepn̄kpọ ekeme ndibọrọ mme mbụme oro ẹmịn̄de-mịn̄ nnennen nnennen, edi ndi enye enyịme ye se enye ekpepde? Nnyịn imekeme ndibụp ite: ‘Ndi afo emekere ke ekikere Jehovah ke mme utọ n̄kpọ emi owụt eti ibuot?’ ‘Didie ke afo ekeme ndida mme edumbet Bible emi nsịn ke edinam ke uwem fo?’ Nte ededi, ti ke oyom owụt ukpono, ọnọde eyen ukpepn̄kpọ uku. Nnyịn ikpobụpke mme mbụme oro ẹdinamde eyen ukpepn̄kpọ oro bụt m̀mê oro edisuenede enye.—Mme N̄ke 12:18.

11. Ke mme usụn̄ ewe ke mme ọnọ utịn̄ikọ an̄wa ẹkeme ndida mme mbụme uforo uforo?

¹¹ Mme ọnọ utịn̄ikọ an̄wa ẹkeme n̄ko ndida mme mbụme nnam n̄kpọ uforo uforo. Mme mbụme oro mîyomke ibọrọ—mme mbụme oro nnyịn mîdorike enyịn mme andikpan̄ utọn̄ nnọ nnyịn ndibọrọ uyo ọwọrọ—ẹkeme ndin̄wam otuowo ndikere n̄kpọ nnyụn̄ n̄kọk ibuot. Jesus ama esida mme utọ mbụme oro ke ini ke ini. (Matthew 11:7-9) Ke adianade do, ke ama eketịn̄ ntọn̄ọikọ, etịn̄ikọ ekeme ndida mme mbụme man osio mme akpan n̄kpọ oro enye edinemede owụt. Enye ekeme ndidọhọ ete: “Ke utịn̄ikọ nnyịn mfịn, nnyịn iyọbọrọ mme mbụme oro ẹtienede mi . . . ” Ekem ke utịt utịn̄ikọ, enye ekeme ndida mme mbụme oro ndụn̄ọde mme akpan n̄kpọ.

12. Nọ uwụtn̄kpọ ndiwụt nte mbiowo Christian ẹkemede ndida mme mbụme n̄n̄wam ekemmọ andinịm ke akpanikọ ndibọ ndọn̄esịt nto Ikọ Abasi.

¹² Ke utom ubọkerọn̄ mmọ, mbiowo Christian ẹkeme ndida mme mbụme n̄n̄wam ‘owo iduọ-esịt’ ndibọ ndọn̄esịt nto Ikọ Jehovah. (1 Thessalonica 5:14) Ke uwụtn̄kpọ, man an̄wam owo emi okopde mfụhọ, ebiowo ekeme ndidụri ntịn̄enyịn n̄wụt Psalm 34:18. Itien̄wed oro ọdọhọ ete: “Jehovah emekpere mmọ eke esịt obụn̄ọde mmọ; onyụn̄ anyan̄a mmọ eke esịt ọduọde.” Man okụt ete ke owo emi okopde mfụhọ mi ọfiọk nte itien̄wed emi enyenede n̄kpọ ndinam ye imọ, ebiowo oro ekeme ndibụp ete: ‘Jehovah ekpere mmanie? Ndi esitie fi ke idem ke ndusụk ini nte ke esịt ‘obụn̄ọ’ onyụn̄ ‘ọduọ’ fi? Edieke Jehovah ekperede utọ mbon oro, nte Bible ọdọhọde, ndi oro iwọrọke ite ke enye ekpere fi?’ Utọ ima ima ndọn̄esịt oro ekeme ndidemede spirit owo oro okopde mfụhọ.—Isaiah 57:15.

Eti N̄kọkibuot

13, 14. (a) Didie ke nnyịn ikeme ndikọk ibuot ye owo oro ọdọhọde ke imọ inịmke ke Abasi oro enyịn mîkwe odu? (b) Ntak emi nnyịn mîkpodorike enyịn ke kpukpru owo ẹyenịm emi ke akpanikọ?

¹³ Ke utom ukwọrọikọ nnyịn, nnyịn iyom ndida eti n̄kọkibuot oro asan̄ade ye mbukpek nsịm esịt mme owo. (Utom 19:8; 28:23, 24) Ndi oro ọwọrọ  ke ana nnyịn ikpep ndida awak-n̄kukọhọ n̄kọkibuot man inam mbon en̄wen ẹkụt akpanikọ Ikọ Abasi? N̄wan̄ansa-o. Iyomke eti n̄kọkibuot awak n̄kukọhọ. Ndikọk ibuot ke mmemmem usụn̄ esiwak ndinen̄ede nnyene uforo. Kere ban̄a uwụtn̄kpọ kiet.

¹⁴ Nso ke nnyịn ikpọbọrọ owo oro ọdọhọde ke imọ inịmke ke Abasi oro enyịn mîkwe odu? Nnyịn imekeme ndida oto-obot ibet aban̄ade ntak n̄kpọ etịbede ye utịp esie n̄kọk ibuot. Ke ini ikụtde nte n̄kpọ etịbede, nnyịn imesinyịme ke anaedi enyene se inamde n̄kpọ oro etịbe. Nnyịn imekeme ndidọhọ: ‘Edieke afo okpodude ke esịtikọt ndien okụt ediye ufọk oro ẹma ẹkedọn̄ udia ẹyọhọ (utịp n̄kpọ oro ẹketịbede), afo ọyọsọsọp enyịme ete ke owo (se inamde n̄kpọ etịbe) ọkọbọp ufọk oro onyụn̄ ọdọn̄ n̄kpọ ọyọhọ mme ubet ubon n̄kpọ esie. Ntre n̄ko, ke ini nnyịn ikụtde ndudiọn̄ obot ye akpakịp udia oro ẹyọhọde isọn̄ emi ebietde “ubet ubon udia” (utịp n̄kpọ oro ẹketịbede), nte iwụtke ifiọk ndinyịme nte ke odu Owo (se inamde n̄kpọ etịbe) oro akanamde mme n̄kpọ emi?’ In̄wan̄-in̄wan̄ mfan̄a Bible esịn enye ke mfọnn̄kan usụn̄ ete: “Koro kpukpru ufọk ẹnyene andibọp, edi Enye emi ọkọbọpde kpukpru n̄kpọ edi Abasi.” (Mme Hebrew 3:4) Nte ededi, inamke n̄kpọ m̀mê n̄kọkibuot nnyịn esịne ifiọk adan̄a didie, idịghe kpukpru owo ẹdinịm emi ke akpanikọ. Bible eti nnyịn ete ke sụk mbon oro “ẹkenịmde ẹnọ nsinsi uwem” ẹdikabade ẹdi mme andinịm ke akpanikọ.—Utom 13:48; 2 Thessalonica 3:2.

15. Nso usụn̄ n̄kọkibuot ke nnyịn ikeme ndida n̄wụt mme edu ye usụn̄ Jehovah, ndien ewe uwụtn̄kpọ iba ẹwụt nte nnyịn ikemede ndida utọ n̄kọkibuot oro nnam n̄kpọ?

¹⁵ Ke ini inọde ukpep, edide ke an̄wautom m̀mê ke esop, nnyịn imekeme ndida eti n̄kọkibuot n̄wụt mme edu ye usụn̄ Jehovah. Usụn̄ n̄kọkibuot oro enen̄erede enyene uforo edi ‘adan̄a didie akan oro,’ emi Jesus ekesidade ke ini ke ini. (Luke 11:13; 12:24) Sia ọkọn̄ọde ke ndimen n̄kpọ kiet ndomo ye en̄wen, utọ usụn̄ n̄kọkibuot emi ekeme ndinyene akamba utịp. Man iwụt ke ukpepn̄kpọ hell ikan̄ isịneke ifiọk, nnyịn imekeme ndidọhọ: ‘Idụhe ima ima ete oro ọkpọnọde eyen esie ufen ke ndimụm ubọk eyen esie n̄kama man ikan̄ ata. Adan̄a didie akan oro ke anaedi idem ekikere hell ikan̄ edi n̄kpọ itekesịt ọnọ ima ima Ete nnyịn eke heaven!’ (Jeremiah 7:31) Man ikpep nte ke Jehovah ekere aban̄a mme asan̄autom esie nte owo kiet kiet, nnyịn imekeme ndidọhọ: ‘Edieke Jehovah ọfiọkde kiet kiet ke otu ediwak biliọn ntantaọfiọn̄ ke enyịn̄, adan̄a didie akan oro ke enye edise aban̄a mme owo oro ẹmade enye emi ẹkenyụn̄ ẹdepde ke ọsọn̄urua iyịp Eyen esie!’ (Isaiah 40:26; Utom 20:28) Utọ okopodudu n̄kọkibuot emi ekeme ndin̄wam nnyịn ndisịm esịt mbon en̄wen.

Mme Uwụtn̄kpọ Oro Ẹdotde

16. Ntak emi mme uwụtn̄kpọ ẹnyenede ufọn ke unọ ukpep?

¹⁶ Mme uwụtn̄kpọ oro ẹnyenede uforo ẹtie nte ndien oro ẹkemede ndinam ukpepn̄kpọ nnyịn enen̄ede enem mbon en̄wen. Ntak emi mme uwụtn̄kpọ ẹnyenede ufọn ke unọ ukpep? Andikpep kiet ọkọdọhọ ete: “Ukeme ndikere mban̄a n̄kpọ oro enyịn mîkwe edi kiet ke otu n̄kpọ oro ọsọn̄de akan owo ndinam.” Mme uwụtn̄kpọ ẹsisịn mme ndise oro ẹnyenede se ẹwọrọde ke esịt nnyịn, ẹn̄wamde nnyịn ndinen̄ede mfiọk mbufa ekikere. Jesus ekedi n̄wọrọnda ke ndida mme uwụtn̄kpọ nnam n̄kpọ. (Mark 4:33, 34) Ẹyak nnyịn ikere iban̄a nte nnyịn ikemede ndida usụn̄ unọ ukpep emi nnam n̄kpọ.

17. Ewe n̄kpọ inan̄ ẹnam uwụtn̄kpọ enyene uforo?

¹⁷ Nso inam uwụtn̄kpọ enyene uforo? Akpa, enye ekpenyene ndikem ye otuowo, ẹdade enye ẹto mme idaha oro mme andikpan̄ utọn̄ nnọ nnyịn ẹkemede ndisọp mfiọk. Nnyịn imeti ke Jesus ekesida mme uwụtn̄kpọ esie oto uwem ofụri usen mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye. Ọyọhọ iba, uwụtn̄kpọ ekpenyene ndinen̄ede ndot ye akpan n̄kpọ oro ẹsiode ẹwụt. Edieke se imende idomo mîkemke ye akpan n̄kpọ oro isiode iwụt, uwụtn̄kpọ oro ekeme ndikam ntịmede mbon oro ẹkpan̄de utọn̄ ẹnọ nnyịn. Ọyọhọ ita, uwụtn̄kpọ ikpọyọhọke ye ntọt oro mînyeneke ufọn. Ti ete ke Jesus ọkọnọ mme akpan ntọt oro ẹkeyomde edi osion̄o mbon oro mîkedịghe akpan n̄kpọ efep. Ọyọhọ inan̄, ke ini inọde uwụtn̄kpọ, ikpenyene ndikụt nte ke imabuan enye ke usụn̄ oro an̄wan̄ade. Mîdịghe ntre, ndusụk owo idifiọkke akpan n̄kpọ oro nnyịn idade uwụtn̄kpọ oro isio iwụt.

18. Didie ke nnyịn ikeme ndinyene mme uwụtn̄kpọ oro ẹdotde?

¹⁸ Didie ke nnyịn ikeme ndinyene mme  uwụtn̄kpọ oro ẹdotde? Iyomke itịbi mme awak-n̄kukọhọ mbụk oro ẹniọn̄de. Mbio mbio uwụtn̄kpọ ẹkeme ndinen̄ede nnyene uforo. Kam domo ndikere mban̄a mme uwụtn̄kpọ ẹban̄ade ibuotikọ oro enemede. Ke uwụtn̄kpọ, yak idọhọ ke nnyịn ineme ibuotikọ aban̄ade edifen nnọ otode Abasi, inyụn̄ iyom ndida uwụtn̄kpọ nnam akpan n̄kpọ oro odude ke Utom 3:19 an̄wan̄a, emi ọdọhọde ke Jehovah ‘ọsọhi,’ m̀mê ọkwọhọde mme idiọkn̄kpọ nnyịn efep. Oro ke idemesie edi in̄wan̄-in̄wan̄ ndamban̄a ikọ, edi ewe ata ata uwụtn̄kpọ ke nnyịn ikeme ndida nnam akpan n̄kpọ emi an̄wan̄a—usọhin̄kpọ? kusa? Nnyịn imekeme ndidọhọ: ‘Ke ini Jehovah efende mme idiọkn̄kpọ nnyịn, etie nte n̄kpọ eke enye adade kusa (m̀mê usọhin̄kpọ) ọsọhi mmọ efep.’ Ọsọsọn̄ mme owo nditre ndifiọk akpan n̄kpọ oro odude ke utọ in̄wan̄-in̄wan̄ uwụtn̄kpọ emi.

19, 20. (a) M̀mọ̀n̄ ke nnyịn ikeme ndikụt nti uwụtn̄kpọ? (b) Nso idi ndusụk uwụtn̄kpọ oro ẹnyenede uforo emi ẹmịn̄de ke mme n̄wed nnyịn? (Se ekebe n̄ko.)

¹⁹ M̀mọ̀n̄ ke afo ekeme ndikụt mme uwụtn̄kpọ oro ẹdotde, esịnede mme uwụtn̄kpọ oro ẹnen̄erede ẹtịbe ke uwem? Yom mmọ ke uwem fo m̀mê ke nsio nsio idaha ye ifiọk eyouwem ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ. Ẹkeme ndida mme uwụtn̄kpọ nto ediwak ebiet efen, esịnede mme n̄kpọ oro ẹnyenede uwem ye mbon oro mînyeneke, mme n̄kpọ ndụn̄ufọk, m̀mê n̄kpọntịbe eke ndondo emi oro ẹtịmde ẹdiọn̄ọ ke n̄kann̄kụk. Ata akpan usụn̄ ndinyene nti uwụtn̄kpọ edi ndidu ke edidemede, ‘itịmde ise’ mme n̄kpọntịbe ofụri usen oro ẹkande nnyịn ẹkụk. (Utom 17:22, 23) N̄wed ndụn̄ọde kiet aban̄ade an̄wan̄wa utịn̄ikọ anam an̄wan̄a ete: “Etịn̄ikọ oro odụn̄ọrede uwem mme owo ye nsio nsio ubọkutom mmọ, enemede nneme ye nsio nsio orụk owo, etịmde odụn̄ọde mme n̄kpọ onyụn̄ obụpde mme mbụme tutu mme n̄kpọ oro ẹn̄wan̄a enye, eyenyene ekese uwụtn̄kpọ oro ẹdidide n̄kpọ un̄wam ọnọ enye ke ini enye ediyomde ndida mmọ nnam n̄kpọ.”

²⁰ Eti ebiet efen odu oro ẹkemede ndikụt mme uwụtn̄kpọ oro ẹnyenede uforo—Enyọn̄-Ukpeme, Awake!, ye mme n̄wed eken oro Mme Ntiense Jehovah ẹsiode. Afo emekeme ndikpep ekese nto edise nte ẹdade mme uwụtn̄kpọ ẹnam n̄kpọ ke mme n̄wed emi. * Kere ban̄a uwụtn̄kpọ oro ẹdade ke ikpehe ekikere 11 ke ibuot 17 ke n̄wed Ifiọk. Enye emen nsio nsio edu mme owo ke esop odomo ye nsio nsio moto oro ẹbede fi ke usụn̄. Nso inam uwụtn̄kpọ emi enyene uforo? Tịm fiọk ete ke enye ọkọn̄ọ ke mme idaha ofụri usen, enye enen̄ede odot ye akpan n̄kpọ oro ẹsiode ẹwụt, ndien nte ẹbuande enye an̄wan̄a. Nnyịn imekeme ndida mme uwụtn̄kpọ oro ẹmịn̄de-mịn̄ ke unọ ukpep nnyịn, iso-ọfọn inamde mmọ ẹkekem ye udọn̄ eyen ukpepn̄kpọ m̀mê inamde mmọ ekekem ye utịn̄ikọ.

21. Mme utịp ewe ẹto edidi andikpep Ikọ Abasi oro enyenede uforo?

²¹ Utịp edidi andikpep oro enyenede uforo ẹwak. Ke ini nnyịn inọde ukpep, nnyịn ibuana n̄kpọ ye mbon en̄wen; nnyịn imada ndusụk inyene nnyịn ndin̄wam mmọ. Utọ ẹnọ oro ada inemesịt edi, koro Bible ọdọhọ ete: “Ekese inemesịt odu ke ndinọnọ akan ke ndibọbọ.” (Utom 20:35, NW) Ye mme andikpep Ikọ Abasi, inemesịt oro edi idatesịt edifiọk nte ke nnyịn inọ owo eti n̄kpọ oro enyenede nsinsi ufọn—akpanikọ aban̄ade Jehovah. Nnyịn imekeme n̄ko ndikop uyụhọ otode edifiọk nte ke nnyịn ikpebe Akwa Andikpep, Jesus Christ.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emeti?

• Didie ke nnyịn ikeme ndinọ ukpep ke mmemmem usụn̄ ke ini inịmde ukpepn̄kpọ Bible? ke ini inọde utịn̄ikọ ke esop?

• Didie ke nnyịn ikeme ndida mme mbụme uforo uforo ke ini ikwọrọde ikọ ke ufọk ke ufọk?

• Didie ke nnyịn ikeme ndida eti n̄kọkibuot n̄wụt mme edu ye mme usụn̄ Jehovah?

• M̀mọ̀n̄ ke nnyịn ikeme ndikụt mme uwụtn̄kpọ oro ẹdotde?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

 [Ekebe/Ndise ke page 23]

Nte Afo Emeti Mme Uwụtn̄kpọ Emi?

Se itienede emi ẹdi sụk ibat ibat uwụtn̄kpọ oro ẹnyenede uforo. Ntak mûsehe ebiet ẹdade mmọ ẹto unyụn̄ use nte uwụtn̄kpọ emi akan̄wamde ndidori nsọn̄uyo ke mme akpan n̄kpọ oro ẹkenemede ẹban̄a?

• Ukem nte mme amia-ekọmọ ye akwaikwọ oro ẹkwọde edinem ikwọ, koro mmọ ẹdide mme nsan̄a oro ẹkemde ye kiet eken, ndọ oro okụtde unen ọkọn̄ọ akamba akamba ke eti nsan̄a.—Enyọn̄-Ukpeme, May 15, 2001, page 16.

• Ndikpep ndiwụt ima etie nte ndikpep ndisem obufa usem.—Enyọn̄-Ukpeme, February 15, 1999, page 18, 22-23.

• Ubụpekpo edi akpan n̄kpọ ọnọ mme demon ukem nte udia emi ẹsịnde ke afia edide ọnọ atautop. Enye esitatap n̄kpọ ada.—Ifiọk Oro Adade Osịm Nsinsi Uwem, page 111.

• Ẹkeme ndimen usụn̄ oro Jesus anyan̄ade nditọ Adam ndomo ye ọfọnido owo inyene kiet emi ekpede isọn usiakifia (emi etubom utom oro mînamke akpanikọ ekesịnde usiakifia oro) onyụn̄ ọtọn̄ọde ntak eberede usiakifia oro, ntem adade ufọn ọsọk ediwak mbonutom usiakifia oro.—Enyọn̄-Ukpeme, February 15, 1991, page 13.

• Ukem nte mbon emi ẹmade utomusọ ẹdisịnde ọkpọsọn̄ ukeme ndifiak ndiọn̄ n̄wọrọnda utomusọ oro akabiarade idiọk idiọk, Jehovah ekeme ndise mbe unana-mfọnmma nnyịn, okụt eti n̄kpọ ke idem nnyịn, ndien ke akpatre anam nnyịn ifiak ikenyene mfọnmma idaha oro Adam ọkọduọkde.—Enyọn̄-Ukpeme, February 15, 1990, page 22.

[Mme ndise ke page 20]

Mme Christian akpanikọ ẹdi mme andikpep Ikọ Abasi

[Ndise ke page 21]

Mbiowo ẹkeme ndida mbụme n̄n̄wam ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ndibọ ndọn̄esịt nto Ikọ Abasi