Nti Mbọhọidụn̄ Ẹnyene Ufọn

“Owo eke odụn̄de ọtọ kiet ọfọn akan eyen-ete eke odude nsan-nsan.”—Mme N̄ke 27:10.

 ỌFIỌKN̄WED owo kiet ke akpa isua ikie E.N. ama obụp Jesus ete: “Anie edi mbọhọidụn̄ mi nan̄a?” Ke ibọrọ, Jesus ikasianke enye owo emi mbọhọidụn̄ esie edide, edi akasian enye se inamde owo edi ata mbọhọidụn̄. Eyedi afo ememehe ye mbụk Jesus emi. Ediwak owo ẹdiọn̄ọ enye nte n̄ke eti owo Samaria ndien ẹwet enye ke Gospel Luke. Jesus okobụk mbụk oro ntem:

“Owo kiet okoto Jerusalem osụhọde aka Jericho; ndien ọduọ ke otu mbon n̄wo, emi ẹkpọkde enye edisịne-n̄kpọ ke idem ẹfep, ẹmia enye, ẹnyụn̄ ẹdaha ẹkpọn̄ enye ekpere n̄kpa. Edi nte n̄kpọ anade, oku kiet osụhọde edi ke usụn̄ oro, okụt owo oro, onyụn̄ asan̄a ebe ke n̄kan̄ eken. Kpasụk ntre Levite kiet esịm ọtọ oro, ada ese enye, onyụn̄ asan̄a ebe ke n̄kan̄ eken. Edi eyen Samaria kiet, emi asan̄ade isan̄, edisịm ọtọ emi owo oro odude, onyụn̄ okụt enye, atua enye mbọm, asan̄a adiana enye, ọtọhọ wine ye aran ke unan esie, onyụn̄ ọbọp mmọ: onyụn̄ emen enye odori ke enyọn̄ enan̄ esiemmọ, ada enye edi ke ufọk-isen, onyụn̄ ekpeme enye. Ndien ke ndan̄-nsiere enye osio okụk iba ọnọ ete ufọk, ete enye, Kpeme owo emi; ndien mma mfiak ndi, nyosio se edibiatde  akan oro nnọ fi. Ke otu owo ita oro, ese ete anie edi mbọhọidụn̄ owo emi ọkọduọde ke otu mbon n̄wo?”—Luke 10:29-36.

Nte an̄wan̄ade, mbụk emi ama an̄wan̄a ọfiọkn̄wed owo oro. Ye unana mmen̄e enye nte enende ama etịn̄ owo oro ekedide mbọhọidụn̄ eren oro akadade unan mi, ete: “Edi owo emi akatuade enye mbọm.” Ekem Jesus ọdọhọ ete: “Ka kanam kpasụk ntre.” (Luke 10:37) Nso okopodudu uwụtn̄kpọ ke emi edi ntem kaban̄a se ndidi ata mbọhọidụn̄ ọwọrọde! N̄ke Jesus ekeme ndikam nnụk nnyịn ndibụp idem nnyịn: ‘Nso orụk mbọhọidụn̄ ke ami ndi? Ndi orụk m̀mê idụt oro ntode ke ami nda mbiere mbon oro ẹdide mbọhọidụn̄ mi? Ndi emi osụhọde mbiomo oro nnyenede ndin̄wam ekemmọ owo ekededi oro n̄kụtde ke mfịna? Ndi mmesịn ofụri ukeme ndidi eti mbọhọidụn̄?’

M̀mọ̀n̄ ke Ẹkpetọn̄ọ?

Edieke nnyịn ikerede ke oyom inam ukpụhọde ke n̄kpọ emi, ana ukpụhọde emi ọtọn̄ọ ye edu ukere n̄kpọ nnyịn. Udọn̄ nnyịn ekpedi ndidi eti mbọhọidụn̄. Emi ekeme n̄ko nditịp nsịn ke nnyịn ndinyene nti mbọhọidụn̄. Ke se ikperede ndisịm isua tọsịn iba emi ẹkebede, Jesus ama ọsọn̄ọ etịn̄ aban̄a akpan edumbet itie ebuana owo ke ọwọrọetop Ukwọrọikọ esie oro ke Obot. Enye ọkọdọhọ ete: “Ntre sededi mbufo ẹyomde owo ẹnam ye mbufo, ẹnam kpa ntre ye mmọ.” (Matthew 7:12) Ndinam n̄kpọ ke ukpono, uku, ye mfọnido ye mbon en̄wen onụk mmọ ndinam n̄kpọ ke ukem usụn̄ oro ye afo.

Ke ibuotikọ oro “Ndima Mbọhọidụn̄ Fo,” emi odude ke magazine The Nation Since 1865, ọkọmbụk n̄kpọntịbe ye ewetn̄wed oro Lise Funderburg ama etịn̄ aban̄a ndusụk n̄kpri n̄kpọ oro ẹkemede ndinam man ẹdemede eti edu mbọhọidụn̄. Enye ekewet ete: “Nyom . . . itie ebuana odu ke ufọt mme mbọhọidụn̄ ebe ke ediwak n̄kpri edinam mfọnido oro mmọ ẹwụtde kiet eken—ndimen n̄wedmbụk n̄kpọntịbe nnịm nnọ mbọhọidụn̄, ndikpeme nditọ, ndin̄wam ndep n̄kpọ ke ufọkurua. Nyom itie ebuana emi odu ke ererimbot emi mme owo ẹnen̄erede ẹdian̄ade ẹtie ikpọn̄, emi ndịk ye ubiatibet ẹnamde mbon obio ẹkop mmemidem.” Ekem enye adian do ete: “Afo enyene nditọn̄ọ ke ebiet kiet. Ndien oro ekeme ndidi ye ndụn̄ ndiana fo.”

Magazine oro Canadian Geographic n̄ko ama etịn̄ akpan n̄kpọ oro ekemede ndin̄wam mme mbọhọidụn̄ ndikọri eti edu mban̄a kiet eken. Ewetn̄wed oro Marni Jackson ọkọdọhọ ete: “Ukem nte afo mûkemeke ndimek mbon ubon fo, idịghe kpukpru ini ke afo edikeme ndimek mme mbọhọidụn̄ fo. Oyom usọ, eti ido, ye edu ediyọ man enyene itie ebuana ye mmọ.”

Nti Mbọhọidụn̄—Nti Mme Andinọ Enọ

Edi akpanikọ, ekeme ndidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ediwak nnyịn ndisan̄a n̄kpere mme mbọhọidụn̄. Ekeme nditie nte enen̄ede emem nditie ikpọn̄ nnyụn̄ ntre ndinyene ebuana ye mme owo. Nte ededi, Bible ọdọhọ ke “ọfọn ndinọ akan ndibọ.” (Utom 20:35) Ke ntre, eti mbọhọidụn̄ esidomo ndisịn ukeme man emehe ye mbon oro ẹdụn̄de ẹdiana enye. Ke adan̄aemi mînen̄ekede iyom ndikọri n̄kpet n̄kpet itie ufan, enye esidomo ndineme n̄kpọ ifan̄ ye mbọhọidụn̄ ke ini ke ini, iso-ọfọn ọtọn̄ọde ye edikam ntuak ufan ufan inua-imam m̀mê ekọm.

Nte ẹketịn̄de ke enyọn̄ emi, “ediwak n̄kpri edinam mfọnido” oro mbọhọidụn̄ ẹnamde ẹnọ kiet eken ẹnen̄ede ẹdi akpan n̄kpọ ke nditọn̄ọ nnyụn̄ mmụm ufan ufan itie ebuana oro owụtde edu mbọhọidụn̄ n̄kama. Ntre ọfọn ndiyom n̄kpri edinam mfọnido oro afo ekemede ndinam nnọ mbọhọidụn̄ fo, koro emi ayawak ndidemede edu edidianakiet ye ukpono edem mbiba. Akan oro, ke ndinam ntre, nnyịn iditiene item Bible emi: “Kûsịn ndida eti n̄kpọ nnọ mmọ eke ẹkpenyenede enye, ke ini ubọk fo ekemede ndinam.”—Mme N̄ke 3:27; James 2:14-17.

Nti Mbọhọidụn̄—Mme Andibọ Oro Ẹwụtde Esịtekọm

Ọkpọfọn edieke ekpedide kpukpru owo ẹsiwụt esịtekọm ke ẹma ẹkebọ un̄wam ye enọ. Edi n̄kpọ mbọm nte ke emi isidịghe ntre kpukpru ini. Ẹsibọ ediwak un̄wam ye nti enọ ye unana  ediwụt esịtekọm tutu andinọ ekeme ndikere, ‘Ndinamke emi aba!’ Ndusụk ini, ekeme ndidi mbọhọidụn̄ fo n̄kukụre edibọrọ ufan ufan ekọm fo ke ndifụn̄ ubọk nnọ fi mmen̄e mmen̄e.

Edi, ke ediwak idaha, enye oro ẹkọmde isinen̄ekede idi owo unana esịtekọm, okposụkedi enye ekemede nditie ntre ke enyọn̄ enyọn̄. Eyedi ido obio esie anam enye emen̄e m̀mê okop bụt onyụn̄ anam enye anam n̄kpọ didie didie, ye ke edu oro mîtiehe ufan ufan. Ke n̄kan̄ eken, ke ererimbot unana esịtekọm emi, ndusụk owo ẹkeme ndise ufan ufan edu oro afo owụtde nte esen esen n̄kpọ, mîdịghe ẹkeme ndikam nyịk uduak fo. Ekeme ndidi mmọ ẹyom ẹnọ mmimọ ndusụk nsọn̄ọ. Ntem, ekeme ndiyom ini ye ime man ẹtọn̄ọ ufan ufan itie ebuana. Nte ededi, mme mbọhọidụn̄ oro ẹkpepde ido edidi nti andinọ ye mme andibọ enọ oro ẹwụtde esịtekọm ẹyetịp ẹsịn ke emem ye inemesịt ndidu ke mbọhọ.

Ke Ini Afanikọn̄ Etịbede

Eti mbọhọidụn̄ esinen̄ede enyene ufọn ke ini afanikọn̄ etịbede. Ẹsikụt ata edu mbọhọidụn̄ ke mme ini afanikọn̄. Ediwak mbụk ẹdu ẹban̄ade mme edinam unana ibụk oro mme mbọhọidụn̄ ẹsinamde ke mme utọ ini oro. Etie nte n̄kpọ mmọn̄eyet nditịbe nnọ ediwak owo ke ukem ini esinam mme mbọhọidụn̄ ke mbuari ẹdiana kiet ẹnyụn̄ ẹnọ idem unyịme unyịme ke ufọn kiet eken. Idem mbon oro ẹnyenede nsio nsio ekikere ẹsiwak ndinam n̄kpọ ọtọkiet.

Ke uwụtn̄kpọ, The New York Times ọkọtọt ete ke ini akama-nsobo unyekisọn̄ ọkọnọmọde Turkey ke 1999, mbon oro ẹkedide asua ke anyan ini ẹma ẹwụt edidianakiet oro owụtde edu mbọhọidụn̄. Anna Stergiou, ewet n̄wedmbụk n̄kpọntịbe edide owo Greece ama ewet ke n̄wedmbụk n̄kpọntịbe Athens ete: “Ke ediwak isua, ẹma ẹkpep nnyịn ndisua mbon Turkey. Edi ọkpọsọn̄ ubiak mmọ ikenemke nnyịn esịt. Ama enen̄ede otụk nnyịn, nnyịn ima itua eyet nte n̄kpọ eke usua anyan ini eketrede ke ndondo oro ikokụtde okpo nseknditọ.” Ke ini ẹkenọde uyo ẹte ẹtre unyan̄a uwem, otu mbon unyan̄a uwem ẹtode Greece ikenyịmeke nditre ndidụn̄ọde nyom mme andibọhọ.

Ndibuana ke utom unyan̄a uwem ke afanikọn̄ ama eketịbe enen̄ede edi eti edinam mbọhọidụn̄ emi oyomde uko. Edi, ẹkeme ndinen̄ede nda owo ndinyan̄a uwem mbọhọidụn̄ esie ebe ke ndibem iso ntọt enye mban̄a afanikọn̄ nte edinam mbọhọidụn̄ oro akam ọfọnde akan. Ke mfụhọ, mbụk owụt nte ke owo isiwakke ndima mbon oro ẹbemde iso ẹtọt mbọhọidụn̄ mmọ ẹban̄a afanikọn̄ oro edide, sia owo mîsidaha ikụt afanikọn̄ oro edide ke ini ẹnọde ntọt emi. Mbon oro ẹnọde ntọt emi ẹsiwak ndikụt ke mme owo isinịmke ntọt mmimọ ke akpanikọ. Esinen̄ede oyom nsịnifịk ye n̄waidem oto owo ekededi oro odomode ndin̄wam mme owo oro mîfiọkke idiọk idaha oro mmọ ẹdude.

N̄kponn̄kan Edinam Mbọhọidụn̄

Mfịn, se itịmde ikpon ikan oto-obot afanikọn̄ ọmọn̄ ọnọmọ ubonowo. Enye edi edinam Ata Ọkpọsọn̄ Abasi oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a nte edisiode ubiatibet, idiọkido, ye mme utọ mfịna ntre efep ke isọn̄. (Ediyarade 16:16; 21:3, 4) Akpan n̄kpọntịbe emi idịghe n̄kpọ oro  ẹkerede-kere m̀mê eyetịbe edi edi ata idem n̄kpọ! Mme Ntiense Jehovah ẹnyene ọkpọsọn̄ udọn̄ ndibuana ifiọk oro ẹyomde ye adan̄a ediwak owo nte mmọ ẹkekeme man ẹbọhọ n̄kpọntịbe emi, oro ke mîbịghike edinyen̄ede ofụri ererimbot. Ntak edi oro mmọ ẹkade iso ndisịn ifịk ke utom ukwọrọikọ mmọ oro ẹtịmde ẹdiọn̄ọ ke ofụri ererimbot. (Matthew 24:14) Mmọ ẹnam emi ke unyịmesịt, ke ntak ima oro mmọ ẹmade Abasi ye mbọhọidụn̄.

Ke ntre, kûyak asari m̀mê iyatesịt ọbiọn̄ọ fi ndikpan̄ utọn̄ nnọ Mme Ntiense ke ini mmọ ẹwahade enyịnusụn̄ fo m̀mê ẹsobode ye afo ke ebiet en̄wen. Mmọ ẹdomo ndidi nti mbọhọidụn̄. Ntre nyịme mmọ ẹkpep Bible ye afo. Kpep nte Ikọ Abasi ọsọn̄ọde ọnọ nnyịn nte ke ini iso oro mme owo ẹdidụn̄de idara idara nte mbọhọidụn̄ ke ekpere. Ke ini oro, ubahade eke ekpụk, eke ido ukpono, m̀mê eke idaha ke n̄kaowo idibiatke aba ufan ufan itie ebuana oro ata ediwak nnyịn inen̄erede iyom.

[Mme ndise ke page 6, 7]

Ọfọn ndinam mme edinam mfọnido ke n̄kann̄kụk fo

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Ekondo: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.