Mbụk Eyouwem

Nnyịn Ima Isọn̄ọ Idu ke Efakutom Nnyịn

NTE HERMANN BRUDER OBỤKDE

Se ẹkedọhọde mi mmek ekedi mmemmem: ndinam utom isua ition ye Udịmekọn̄ France ke Esenidụt m̀mê ndidu ke n̄kọbi-ntem ke ufọk-n̄kpọkọbi Morocco. Yak mbụk nte n̄kasan̄ade ndisobo nnanenyịn emi.

N̄KAMANA ke Oppenau, Germany, ke 1911, isua ita kpọt mbemiso Ekọn̄ Ererimbot I akasiahade. Ete ye eka mi, Joseph ye Frida Bruder, ẹkenyene nditọ 17. Ami n̄kedi ọyọhọ eyen mmọ 13.

Se n̄kemede nditi mban̄a ini uyen mi edi nte n̄kadade nse n̄ka ikwọ mbonekọn̄ oro ẹnamde isan̄ ke akamba efak obio nnyịn. Sia ọkpọsọn̄ n̄kukwak ye ikwọ oro ẹkenemde etieti, mma ntiene mmọ n̄ka itiembehe tren ndikese nte Papa ye iren eken oro ẹkesịnede ọfọn̄ ekọn̄ ẹdụkde tren. Nte tren oro akadahade isan̄, ndusụk iban emi ẹkedade do ẹma ẹtọn̄ọ eyet. Esisịt ini ke oro ebede, oku nnyịn ama ọkwọrọ ikọ ke ufọkabasi ke anyan ini onyụn̄ okot enyịn̄ iren inan̄ oro ẹkekpan̄ade ke ndin̄wana nnọ obio emana mmọ. Enye ama anam an̄wan̄a ete: “Idahaemi mmọ ẹdu ke heaven.” N̄wan kiet oro akadade ekpere mi ama osụhọ.

Papa ama ọdọn̄ọ typhoid ke adan̄aemi akan̄wanade ekọn̄ ọnọ mbon Russia. Ke ini enye ọkọnyọn̄de edi ufọk idem ama enen̄ede emem enye ndien ẹma ẹsọsọp ẹda enye ẹka ufọkibọk n̄kann̄kụk. Oku ama ọdọhọ mi ete: “Ka ufọkakam oro odude ekpere itie ubụkowo ketịn̄ Ete Nnyịn utịm ike-50 nyụn̄ tịn̄ Edisana Mary utịm ike-50. Ndien ete fo oyokop nsọn̄idem.” Mma nnam item esie, edi Papa ama akpa ke ndan̄nsiere. Kpa ye oro n̄kedide eyenọwọn̄, ekọn̄ oro ekedi ata ubiak ubiak n̄kpọ.

 Nte N̄kasan̄ade N̄kụt Akpanikọ

Ama ọsọn̄ ndinyene utom ke Germany ke ini ekọn̄ oro. Nte ededi, ke mma n̄kọkpọn̄ ufọkn̄wed ke 1928, mma nnyene utom nte ekpeme-in̄wan̄ ke Basel, Switzerland.

Ukem nte Papa, ami n̄kedi enyene-ifịk owo Catholic. Utịtmbuba mi ekedi ndinam utom nte owo n̄ka mọn̄k Capuchin ke India. Ke ini Richard eyeneka mi, emi ekedide kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah ini oro, okokopde aban̄a uduak emi, enye ama anam akpan isan̄ edi Switzerland man edidomo ndinam mi n̄kpụhọde ekikere. Enye ama odụri mi utọn̄ aban̄a n̄kpọndịk edibuọt idem ke owo, akpan akpan mme ọkwọrọ ederi, onyụn̄ esịn udọn̄ ọnọ mi ete n̄kot Bible nnyụn̄ mbuọt idem ke Bible kpọt. Kpa ye oro n̄kenyenede eyịghe mban̄a emi, mma mbọ Obufa Testament nnyụn̄ ntọn̄ọ ndikot. Sụn̄sụn̄, ama edin̄wan̄a mi nte ke ediwak edinịm ke akpanikọ mi ikodụhe ke n̄kemuyo ye se Bible ekpepde.

Ke Sunday kiet ke 1933, ke adan̄aemi n̄kodude ke ufọk Richard ke Germany, enye ama emen mi owụt ebe ye n̄wan oro ẹkedide Mme Ntiense Jehovah. Ke ẹdide ẹdifiọk ke ami ke n̄kokot Bible, mmọ ẹma ẹnọ mi ekpri n̄wed ẹkotde The Crisis. * N̄kosụk n̄kokot n̄wed oro tutu ekpere ndisịm ufọt okoneyo. Mma nnịm ke mmokụt akpanikọ!

Mme Ntiense Jehovah ke Basel ẹma ẹnọ mi eboho Studies in the Scriptures* iba ọkọrọ ye mme magazine ye mme n̄wed en̄wen. Sia se n̄kokotde okotụkde mi, mma n̄ka mbịne oku n̄kann̄kụk n̄kọdọhọ enye osio enyịn̄ mi efep ke n̄wed usịn enyịn̄ ufọkabasi. Oku oro ama ayat esịt etieti onyụn̄ odụri mi utọn̄ ete ke mmọn̄ nduọk mbuọtidem mi. Ke akpanikọ, n̄kọduọkke mbuọtidem mi. Ke akpa ini ke uwem mi, mma ntọn̄ọ ndinyene ata mbuọtidem.

Nditọete ke Basel ẹma ẹdiomi ndibe adan̄a obio oro n̄kọkwọrọ ikọ ke France ke utịturua oro. Kiet ke otu nditọete oro ama edidọhọ mi ke mfọnido ete ke owo ikọdọhọke mi ndi sia mîkebịghike n̄kọtọn̄ọ ndibuana ye esop. Ye unana edikop mmemidem, mma nsọn̄ọ nyịre nditọn̄ọ ukwọrọikọ. Ke ama ekenyene nneme ye ebiowo efen, enye ama ọnọ mi efakutom ke Switzerland. Ke tụhi-tụhi usenubọk Sunday, mma ndọn̄ n̄wed 4, magazine 28, ye ndiye uduot n̄kpri n̄wed 20 ke ekpat ukwọrọikọ mi n̄wat ke enan̄ukwak n̄ka ekpri obio-in̄wan̄ oro odude ekpere Basel. Ata ediwak mbon obio-in̄wan̄ oro ẹkedu ke ufọkabasi ke ini n̄kakade n̄kesịm. Kpa ye oro, etisịm n̄kanika 11, ekpat ukwọrọikọ mi ekedi ukpọk.

Ke ini n̄kasiande nditọete oro nte ke mmoyom ndina baptism, mmọ ẹma ẹnyene ntotụn̄ọ nneme ye ami ẹnyụn̄ ẹbụp mi mme mbụme ndụn̄ọde ẹban̄a akpanikọ. Ifịk ye edinam akpanikọ mmọ nnọ Jehovah ye esop esie ẹma ẹnen̄ede ẹtụk mi. Sia ekedide ini etuep, eyenete eren kiet ama enịm mi baptism ke akwa uyeremmọn̄ ke ufọk ebiowo. Mmeti n̄kokopde inemesịt ye akwa odudu esịtidem ke usụn̄ oro inua mîkemeke nditịn̄. Oro ekedi ke 1934.

Ndinam Utom ke In̄wan̄ Obio Ubọn̄

Ke 1936, mma n̄kop nte ke Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹdep isọn̄ ke Switzerland. Mma nnọ idem unyịme unyịme ndinam utom do nte ekpeme-in̄wan̄. Mma n̄kop idatesịt ke ini ẹkenọde mi ikot ndinam utom ke In̄wan̄ Obio Ubọn̄ ke Steffisburg, emi oyomde usụn̄ ke n̄kpọ nte kilomita 30 ọkpọn̄ Bern. Ke ini ekededi oro n̄kekemede, mma nsin̄wam mbon en̄wen ke utom mmọ ke in̄wan̄ oro. Bethel ama ekpep mi nte edinyene edu edidianakiet edide akpan n̄kpọ.

Ini oro akakamade nduaidem akan ke mme isua oro n̄kodude ke Bethel ekedi ini oro Brọda Rutherford ekedide ndise in̄wan̄ oro ke 1936. Ke  ini enye okokụtde nte tomato nnyịn ẹkponide, ye nte mme mfri ẹkeyede idem, enye ama atuak inua imam onyụn̄ ọdọhọ ke imokop inemesịt. Nso ima ima eyenete ke enye ekedi ntem!

Ke mma n̄kanam utom ke in̄wan̄ oro ke se iwakde esisịt ibe isua ita, ẹma ẹkot leta otode ibuot itieutom Mme Ntiense Jehovah ke United States ke ini udia usenubọk. Leta oro ama ọsọn̄ọ etịn̄ ete ke oyom ẹnam utom ukwọrọikọ usọp usọp onyụn̄ ọnọ owo ekededi emi amade ikot ndinam utom nte asiakusụn̄ ke esenidụt. Ye unana mmen̄e, mma nnọ idem unyịme unyịme. Ẹma ẹnọ mi efakutom ke May 1939—enye ekedi Brazil!

Ke ini oro, ami n̄kesidụk mbono esop ke Esop Thun, emi odude ekpere In̄wan̄ Obio Ubọn̄. Ke Sunday, nnyịn ima isisan̄a ke otu ika ndikwọrọ ikọ ke Alps, emi ekesidade hour iba ndiwat ke enan̄ukwak n̄kesịm ọtọn̄ọde ke Thun. Margaritha Steiner ama odu ke otu oro. Ke mbuari, mma n̄kere: Nte Jesus ikọdọn̄ke mme mbet esie ẹsan̄a iba iba? Ke ini n̄ketịn̄de mfefere mfefere nnọ Margaritha nte ke ẹnọ mi n̄ka Brazil, enye ama etịn̄ ke ọdọn̄ imọ n̄ko ndinam utom ke ebiet emi udọn̄ okponde akan. Nnyịn ima idọ ndọ ke July 31, 1939.

Ubiatini Oro Owo Mîkodorike Enyịn

Nnyịn ima isio uwat ke Le Havre, France, ke utịt utịt August 1939, ika Santos, Brazil. Ẹma ẹyọhọ kpukpru adianaiba bed, ntre nnyịn ikenyene ndidu ke nsio nsio ubetnna. Nte ikawatde ika, ima ibọ etop nte ke Great Britain ye France ẹda ekọn̄ ẹdụk Germany. Mbonisan̄ 30 ẹtode Germany ẹma ẹwụt iyatesịt mmọ ke nditọn̄ọ ikwọ ufreidụt Germany. Emi ama ayat awat nsụn̄ikan̄ esịt tutu enye ọwọn̄ọde iso awat akadian ke Safi, Morocco. Mbonisan̄ oro ẹkenyenede n̄wedisan̄ Germany ẹkenyene minit ition kpọt ndiwọrọ ke nsụn̄ikan̄ oro. Nnyịn ikesịne ke otu oro.

Ẹma ẹmụm nnyịn ẹtem ke itieutom mme bodisi ke ofụri usen kiet ndien ekem ẹdọn̄ nnyịn ke akani nnyeknnyek bọs ẹda ẹka ufọk-n̄kpọkọbi Marrakech, emi oyomde usụn̄ ke n̄kpọ nte kilomita 140. Ke oro ebede nnyịn ima isobo n̄kpọsọn̄ ini. Mme owo ẹma ẹwak ẹkaha ke ekpri ufọk-n̄kpọkọbi nnyịn ndien ikan̄ ikodụhe. Itie ukaikọt ofụri owo—ekpri odudu ke isọn̄ ufọk—ama esiyọhọ kpukpru ini. Ẹma ẹnọ nnyịn owo kiet kiet mbabari ekpat ndida nna, ndien ke okoneyo, eku ẹma ẹsikwek nnyịn idịbiukot. Ẹkesida usan oro n̄karafan̄ ama akata ẹnọ nnyịn udia ikaba ke usen.

Akwa owo ekọn̄ kiet ama ọdọhọ ke ẹyesana mi ẹyak edieke nnyịmede ndinam utom isua ition ye Udịmekọn̄ France ke Esenidụt. Sia n̄kesịnde emi, ẹma ẹsịn mi ke se ẹkemede ndikot n̄kịmn̄kịm ukpe, ke hour 24. Mma nda n̄wakn̄kan ke otu ini emi mbọn̄ akam.

Ke usen itiaita ẹma ẹkebe, mme akamautom ufọk-n̄kpọkọbi ẹma ẹyak mi mfiak n̄kụt Margaritha. Idem ama enen̄ede ọdiọk enye, ndien enye ama atua eyet inyụn̄ ikopke ndọn̄esịt. Mma nnam ofụri ukeme mi ndidọn̄ enye esịt. Ẹma ẹbụp nnyịn mme mbụme ẹnyụn̄ ẹmen nnyịn ke tren ẹka Casablanca, ebiet emi ẹkesanade Margaritha ẹyak. Ẹma ẹnọ mi n̄ka ufọk-n̄kpọkọbi Port Lyautey (idahaemi edide Kenitra), emi oyomde usụn̄ ke n̄kpọ nte kilomita 180. Isụn̄utom ukara Switzerland emi odude ke Morocco, ama ọdọhọ Margaritha afiak ọnyọn̄ Switzerland, edi enye ama ọsọn̄ọ ada esịn ndinyọn̄ n̄kpọn̄ mi. Ke ọfiọn̄ iba oro n̄kodude ke Port Lyautey, enye ama esinam isan̄ kpukpru usen oto Casablanca edise mi onyụn̄ ada udia ọsọk mi.

Isua kiet ke mbemiso, Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹsio n̄wed oro Kreuzzug gegen das Christentum (En̄wan Edibiọn̄ọ Ido Ukpono Christ) ndinam mme owo ẹfiọk ẹte ke Mme Ntiense ibuanake ke ukara Nazi. Ke adan̄aemi n̄kodude ke ufọk-n̄kpọkọbi, ọfis n̄kọk itieutom Mme Ntiense Jehovah ke Bern ama ewet n̄wed ọnọ ẹsọk ukara France, esịnde idem n̄wed oro kiet ke ukeme ndisọn̄ọ nte ke nnyịn ikedịghe mbon Nazi. Margaritha n̄ko ama anam n̄wọrọnda utom ke ndika mbịne ikpọ owo ukara nnyụn̄ ndomo ndinam mmọ ẹfiọk ke nnyịn iduehe. Ke akpatre, ke utịt utịt 1939, nnyịn ima ibọ unyịme ndikpọn̄ Morocco.

Ekedi ke ima ikafiak isio ndika Brazil ke nnyịn ikọfiọk ke nsụn̄ikan̄ ekọn̄ Germany ke ekeyep kpukpru afan̄ nsụn̄ikan̄ ke Atlantic ye nte ke  mmọ ẹkenen̄ede ẹyom nsụn̄ikan̄ nnyịn. Okposụkedi ekedide nsụn̄ikan̄ unyamurua, Jamaique, nsụn̄ikan̄ nnyịn ama enyene ikan̄ ke iso ye ke edem. Ke uwemeyo, awat nsụn̄ikan̄ ikesiwatke afan̄ kiet ndien enye ama esitop ikan̄ ndien ndien. Nnyịn ikesidomoke ikan̄ ke okoneyo mbak mbon Germany ẹdikụt nnyịn. Esịt okosụhọde nnyịn didie ntem ke akpatre, ke ini ikawatde ikadian ke esụkmbehe Santos, Brazil, ke February 6, 1940, se iwakde ibe ọfiọn̄ ition ke ima ikọkpọn̄ Europe!

Ndifiak N̄ka Ufọk-N̄kpọkọbi

Akpa efakutom ukwọrọikọ nnyịn ekedi Montenegro, obio emi odude ke usụk usụk stet Rio Grande do Sul ke Brazil. Etie nte ẹma ẹtọt ikpọ owo ufọkabasi ẹte ke nnyịn imedi idisịm. Ke ima ikọkwọrọ ikọ ke hour iba kpọt, mme bodisi ẹma ẹmụm nnyịn ẹnyụn̄ ẹbọ mme usanikwọ nnyịn emi ẹkedọn̄ọde mme utịn̄ikọ Bible, ẹnyụn̄ ẹbọ mme n̄wed nnyịn, ye idem ekpat ukwọrọikọ ẹdade ikpa camel ẹnam oro ikedepde ke Morocco. Oku ye ọkwọrọikọ kiet emi ẹsemde usem Germany ẹma ẹtie ẹbet nnyịn ke itieutom mme bodisi. Mmọ ẹma ẹkpan̄ utọn̄ ke adan̄aemi akamba owo bodisi ekebrede kiet ke otu utịn̄ikọ Brọda Rutherford ke ukwak ubre usanikwọ nnyịn, emi enye ọkọbọde nnyịn n̄ko. Ke akpanikọ, Brọda Rutherford ikedịpke n̄kpọ ndomokiet! Ke ini ekedide edisịm ikpehe oro eketịn̄de n̄kpọ aban̄a Ukara Pope, oku ama enen̄ede ayat esịt onyụn̄ obụmede ọwọrọ.

Ke ẹnamde eben̄e bishop eke Santa Maria, mme bodisi ẹma ẹnọ nnyịn ika Pôrto Alegre, kpa ibuot obio. Ikebịghike ẹma ẹsana Margaritha ẹyak ndien enye ama okoyom un̄wam oto isụn̄utom ukara Switzerland. Isụn̄utom ukara oro ama ọnọ ekikere ete enye afiak ọnyọn̄ Switzerland. Ini kiet efen enye ama esịn ndikpọn̄ mi. Margaritha enen̄ede edi nsan̄a oro ọsọn̄ọde ada kpukpru ini. Usen 30 ke ukperedem, ẹma ẹbụp mi mme mbụme ẹnyụn̄ ẹsana mi ẹyak. Mme bodisi ẹma ẹnịm nnyịn edimek ke iso: ẹkpọn̄ obio ke ufan̄ usen duop mîdịghe “ẹben̄e idem ẹbet se iditịbede.” Ke itienede ekikere emi ibuot itieutom ọkọnọde, nnyịn ima ikpọn̄ obio oro ika Rio de Janeiro.

“Mbọk Kot Kad Emi”

Kpa ye idiọk ntọn̄ọ emi ke efakutom Brazil, nnyịn ima idat esịt! Kamse, nnyịn ikakpaha, n̄wed ama afiak ọyọhọ ekpat ukwọrọikọ nnyịn, ndien nnyịn ima inyene ofụri Rio de Janeiro  ndikwọrọ ikọ. Edi nnyịn idinam didie ikwọrọ ikọ ke ini nnyịn mîkọfiọkke usem Portuguese? Nnyịn ikada kad ikọ ntiense inam oro. “Por favor, leia este cartão” (“Mbọk kot kad emi”) ekedi mme akpa ikọ Portuguese oro ikekpepde nditịn̄ ke utom ukwọrọikọ. Ndien kad emi ekenyene uforo didie ntem! Ke ọfiọn̄ kiet kpọt, nnyịn ima isuan se iwakde ibe n̄wed 1,000. Ediwak owo oro ẹkebọde mme n̄wed Bible nnyịn ẹma ẹnyịme akpanikọ ke ukperedem. Ke nditịn̄ akpanikọ, mme n̄wed nnyịn ẹma ẹnọ ikọ ntiense oro enyenede uforo ke udomo oro nnyịn mîkpekekemeke ndinọ tutu amama. Emi ama anam mi n̄kụt ufọn ediyak mme n̄wed nnyịn nnọ mbon oro ẹnyenede udọn̄.

Ke ini oro Rio de Janeiro ekedi ibuot obio Brazil, ndien ẹma ẹsinen̄ede ẹma ndikpan̄ utọn̄ ke etop nnyịn ke mme ufọkutom ukara. Mma nnyene ifet ndikwọrọ ikọ ke idemmi nnọ isụn̄utom ukara esede n̄kpọ aban̄a okụk ye enye oro esede aban̄a mbonekọn̄. Ke mme idaha emi, mma n̄kụt in̄wan̄-in̄wan̄ uyarade nte ke spirit Jehovah ke anam utom.

Ini kiet, ke adan̄aemi n̄kọkwọrọde ikọ ke an̄wa obio odude ke ufọt ufọt Rio, mma mbe ndụk Okụre Ubiereikpe. Nte ededi, mma n̄kụt idemmi ke ubet emi irenowo oro ẹkesịnede mbubịt ọfọn̄ ẹkedude, ke se iketiede nte edinam ubụkowo. Mma nsan̄a mbịne eren kiet emi ekesịnede n̄kpọ ediye ediye nnyụn̄ nyak kad ikọ ntiense mi nnọ enye. Ikedịghe edinam ubụkowo. Ke akpanikọ, n̄kesịbe ndụk ikpe ke esop, ndien n̄ketịn̄ ikọ ye ebiereikpe. Enye ama asak onyụn̄ anam idiọn̄ọ ọnọ mbon ukpeme ete ẹkûfịna mi. Enye ke mfọnido ama ọbọ n̄wed oro Children * onyụn̄ ọnọ etịbe. Ke ini n̄koyomde ndisan̄a n̄wọrọ, kiet ke otu mbon ukpeme oro ama anyan ubọk owụt mi in̄wan̄-in̄wan̄ ntọt kiet ke enyịnusụn̄: Proibida a entrada de pessoas estranhas (Owo Inyịmeke Isenowo Ẹdụk).

Efakutom efen oro ekenyenede uforo ekedi esụkmbehe. Isan̄ kiet, mma nsobo ye awat nsụn̄ikan̄ emi ọkọbọde mme n̄wed nnyịn mbemiso okosiode uwat. Ke ukperedem, nnyịn ima isobo ye enye ke mbono. Ofụri ufọk esie ẹma ẹnyịme akpanikọ, ndien enye ke idemesie ke akanam eti n̄kọri. Oro ama anam nnyịn inen̄ede ikop inemesịt.

Nte ededi, idịghe kpukpru n̄kpọ ẹkesan̄a mfọn mfọn. N̄wed unen udụn̄ obio emi ekedide ke ọfiọn̄ itiokiet ama ebe ini, ndien nnyịn ikebet edibịn nsion̄o. Ke ima ikewet ibuot itieutom iban̄a idaha nnyịn, nnyịn ima ibọ ima ima leta ito Brọda Rutherford, emi ekesịnde udọn̄ ọnọ nnyịn ete isọn̄ọ idu do okonyụn̄ ọnọde ekikere aban̄a nte nnyịn ikpasan̄ade inam emi. Udọn̄ nnyịn ekedi ndisọn̄ọ ndu ke Brazil, ndien ye un̄wam ekpeibet kiet, ke 1945 nnyịn ima ibọ n̄wed unen edidụn̄ mi taktak ke akpatre.

Utom Anyan Ini

Nte ededi mbemiso oro, Jonathan akpan nnyịn, ama amana ke 1941, Ruth ke 1943, ye Esther ke 1945. Man ise iban̄a ubon nnyịn oro ọkọkọride, n̄kenyene ndinam utom idịbi udia. Margaritha ama aka iso ke utom ukwọrọikọ uyọhọ ini tutu esịm ini oro ọyọhọ eyen nnyịn ita akamanade.

Toto ke ntọn̄ọ, nnyịn ikesinam utom ukwọrọikọ ọtọkiet nte ubon ke an̄wa akwa obio, ke mme itiembehe tren, ke mme efak, ye ke mme efakutom mbubehe. Nnyịn ima isisuan Enyọn̄-Ukpeme ye Awake! ọtọkiet ke mbubịteyo Saturday, ndien emi ekesidi mme ini inemesịt.

Ke ufọk, eyen kiet kiet ama esinyene mme  utom eke usen ke usen ndinam. Utom Jonathan ekesidi ndinam stove ye itie utem udia ẹsana. Nditọiban ẹkesinam ekebe ubịtn̄kpọ asana, ẹkpọri okụre, ẹnyụn̄ ẹtụk ikpaukot nnyịn. Emi ama an̄wam mmọ ndikpep ndisinam n̄kpọ ke ndutịm nnyụn̄ ndomo ndinam n̄kpọ ke idemmọ. Mfịn, nditọ nnyịn ẹdi mbon oro ẹnamde utom ọkpọsọn̄ ẹnyụn̄ ẹtịmde ẹse ẹban̄a ufọk ye inyene mmọ, ndien emi anam mi ye Margaritha ikop inemesịt.

Nnyịn n̄ko ima isiyom nditọ nnyịn ẹtie sụn̄ ke mme mbono esop. Mbemiso mbono esop ekesitọn̄ọde, ima isinam mmọ ẹn̄wọn̄ mmọn̄ ẹnyụn̄ ẹka ẹketọk ikịm. Ke ini mbono esop akade iso, Jonathan ekesitie mi ke ubọk ufien, Ruth etie ke ubọk nnasia ekpere Margaritha, ndien Esther etie ke ubọk nnasia Margaritha. Emi ama an̄wam mmọ ndinen̄ede n̄kpan̄ utọn̄ nnyụn̄ ndia udia eke spirit toto ke uyen.

Jehovah ọmọdiọn̄ mme ukeme nnyịn. Kpukpru nditọ nnyịn ẹka iso ndinam n̄kpọ Jehovah ke edinam akpanikọ ẹnyụn̄ ẹbuana idara idara ke utom ukwọrọikọ. Idahaemi, Jonathan anam utom nte ebiowo ke Esop Novo Méier, ke Rio de Janeiro.

Etisịm 1970, kpukpru nditọ nnyịn ẹma ẹdọ ndọ ẹnyụn̄ ẹwọrọ ẹkpọn̄ ufọk, ntre ami ye Margaritha ima ibiere ndiwọrọ n̄kanam utom ke ebiet oro udọn̄ okokponde akan. Akpa itie oro ikakade ekedi Poços de Caldas, ke Minas Gerais Stet, emi ekenyenede ekpri otu oro ekesịnede asuanetop Obio Ubọn̄ 19 ini oro. Mma mfụhọ ke akpa ini oro n̄kokụtde itie usopidem mmọ—ufọk idakisọn̄ emi mîkenyeneke window okonyụn̄ oyomde ẹfiak ẹdiọn̄. Inikiet inikiet, nnyịn ima itọn̄ọ ndiyom Ufọkmbono Obio Ubọn̄ oro eketịmde odot ndien ikebịghike ima ikụt ediye ufọk oro okodude ke ediye itie. Nso ukpụhọde ke emi ekedi ntem! Isua inan̄ ye ubak ke ukperedem, ibat mme asuanetop ama ọkọri esịm 155. Ke 1989, nnyịn ima iwọrọ ika Araruama, ke Rio de Janeiro, emi nnyịn ikanamde utom ke isua usụkkiet. Ke mme isua emi, nnyịn ima ikụt ẹtọn̄ọde mbufa esop iba.

Ẹnọ Nnyịn Utịp ke Ndisọn̄ọ Ndu ke Efakutom Nnyịn

Ke 1998, mme mfịna unana nsọn̄idem ye ediyom ndidu n̄kpere nditọ nnyịn ẹma ẹnam nnyịn iwọrọ ika São Gonçalo, Rio de Janeiro. Ami ke nsụk nnanam utom do nte ebiowo esop. Nnyịn imesinam ofụri ukeme nnyịn ndibuana kpukpru ini ke utom ukwọrọikọ. Margaritha esidara ndinọ mme owo oro ẹsidide ẹdidep n̄kpọ ke akwa ufọkurua oro odude ekpere, ikọ ntiense, ndien esop nnyịn ke mfọnido ọmọnọ nnyịn ndusụk efakutom oro ẹkperede ufọk nnyịn, ndien emi esinam edi mmemmem n̄kpọ ọnọ nnyịn ndikwọrọ ikọ adan̄a nte nsọn̄idem nnyịn ayakde.

Ami ye Margaritha idi mme asan̄autom Jehovah oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ ke se iwakde ibe isua 60 idahaemi. Nnyịn ke idem nnyịn imokụt nte ke ‘ukara m̀mê mme n̄kpọ eke ẹdude ke emi m̀mê mme n̄kpọ eke ẹdidide m̀mê mme odudu, m̀mê ukon̄ m̀mê utụn̄ọ m̀mê edibot n̄kpọ efen ekededi ikemeke ndidian̄ade nnyịn ke ima Abasi oro odude ke Christ Jesus Ọbọn̄ nnyịn.’ (Rome 8:38, 39) Ndien nso n̄kpọ inemesịt ke edi ntem ndikụt ẹtan̄de “mme erọn̄ en̄wen,” emi ẹnyenede utịbe utịbe idotenyịn edidu uwem nsinsi ke mfọnmma isọn̄ oro ọyọhọde ye ndiye edibotn̄kpọ Abasi, ẹbok! (John 10:16) Ke ini nnyịn ikedide ke 1940, Rio de Janeiro ekenyene esop kiet ye asuanetop 28 kpọt. Mfịn, n̄kpọ nte esop 250 ye se iwakde ibe mme asuanetop Obio Ubọn̄ 20,000 ẹdu mi.

Ama odu mme ini oro nnyịn ikpọkọnyọn̄de ibịne mme ubon nnyịn ke Europe. Edi utom oro Jehovah ọnọde nnyịn inam edi mi ke Brazil. Nnyịn idat esịt didie ntem ndisọn̄ọ ndu mi!

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 21]

Ke In̄wan̄ Obio Ubọn̄, Steffisburg, Switzerland, ke utịt utịt iduọk isua 1930 (Ami ndu ke utịt utịt ubọk ufien)

[Ndise ke page 23]

Esisịt ini mbemiso ndọ nnyịn, 1939

[Ndise ke page 23]

Casablanca ke iduọk isua 1940

[Ndise ke page 23]

Ndikwọrọ ikọ nte ubon

[Ndise ke page 24]

Ndibuana kpukpru ini ke utom ukwọrọikọ mfịn