Ndọn̄esịt Ẹnọde Mbon Oro Ẹbọde Ndutụhọ

KE EDIWAK isua ikie emi ẹbede, mbụme aban̄ade ntak emi Abasi ayakde ndutụhọ odu emetịmede ediwak mbon akwaifiọk ye mme ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono ekikere. Ndusụk mmọ ẹdọhọ ke sia Abasi enyenede ofụri odudu, anaedi enye enen̄ede edi ntak ndutụhọ. Andiwet The Clementine Homilies, kpa abian̄a abian̄a uwetn̄kpọ eke ọyọhọ isua ikie iba, ọkọdọhọ ke Abasi ada ubọk iba akara ererimbot. Enye ada Devil emi edide “ubọk ufien” esie ndinam owo okụt ndutụhọ ye ukụt, onyụn̄ ada Jesus emi edide “ubọk nnasia” esie ndinyan̄a nnyụn̄ nnọ edidiọn̄.

Sia mbon en̄wen mînyịmeke nte ke Abasi ekeme ndiyak ndutụhọ odu idem ọkpọkọm mîdịghe enye edi ntak, mmọ ẹneni ẹte ke ndutụhọ idụhe. Mary Baker Eddy ekewet ete: “Idiọkn̄kpọ edi nsunsu ekikere, ndien enye inyeneke ata nsọn̄ọ.” Science and Health With Key to the Scriptures ọdọhọ ete: “Edieke ẹkpedade idiọkn̄kpọ, udọn̄ọ, ye n̄kpa nte n̄kpọ oro mîdụhe, mmọ ẹkpebe ẹfep.”

Nte utịp n̄kpọ mmọn̄eyet ke mbụk, akpan akpan ọtọn̄ọde ke akpa ekọn̄ ererimbot tutu esịm eyo nnyịn, ediwak owo ẹmesịm ubiere nte ke Abasi ikam ikemeke nditre ndutụhọ. Eyen ukpepn̄kpọ Jew oro, David Wolf Silverman ekewet ete: “Ami n̄kere ke Nsobo eke orụk amabiat edida ikọ oro akakan odudu ntịn̄ ikọ ifụre ifụre nte edu oro odotde Abasi.” Enye ama adian do ete: “Edieke anade ẹfiọk Abasi ke ndusụk usụn̄, do ana eti ido Esie asan̄a ekekem ye idiọkn̄kpọ emi odude, ndien emi n̄kukụre edi edieke Enye mînyeneke akakan odudu.”

Nte ededi, ẹdidọhọ ke Abasi ke usụn̄ ekededi esisịn udọn̄ ọnọ ndutụhọ, nte ke enye ikemeke nditre enye, m̀mê ke ndutụhọ edi ikpîkpu n̄kpọ oro ẹkerede-kere inọhọ mbon oro ẹbọde ndutụhọ ndọn̄esịt. Ndien ke edide akpan n̄kpọ akan, mme utọ edinịm ke akpanikọ oro ẹnen̄ede ẹtuaha ye edu edinen, okopodudu, ye ima ima Abasi emi ẹwụtde ke Bible. (Job 34:10, 12; Jeremiah 32:17; 1 John 4:8) Nso ndien ke Bible etịn̄ aban̄a ntak emi ẹyakde ndutụhọ odu?

Didie ke Ndutụhọ Ọkọtọn̄ọ?

Abasi ikobotke mme owo man ẹdibọ ndutụhọ. Ke edide isio, enye ama ọnọ akpa eren ye n̄wan oro, Adam ye Eve, mfọnmma ekikere ye ikpọkidem, etịm ediye in̄wan̄ ọnọ mmọ nte ebietidụn̄, onyụn̄ ọnọ mmọ utom oro enyenede uduak onyụn̄ ọnọde uyụhọ. (Genesis 1:27, 28, 31; 2:8) Nte ededi, mmọ ndika iso n̄kop inemesịt ọkọkọn̄ọ ke mmọ ndinyịme itie ukara Abasi ye unen esie ndibiere se ifọnde ye se idiọkde. Eto oro ẹkotde “eto ifiọk, eti ye idiọk,” akada aban̄a ewụhọ Abasi. (Genesis 2:17) Adam ye Eve ẹkpekesụk ibuot ẹnọ Abasi edieke mmọ ẹkpekenamde ewụhọ esie oro ọkọdọhọde ẹkûdia mfri eto oro. *

Ke mfụhọ, Adam ye Eve ẹma ẹkpu ndikop uyo Abasi. Ọsọn̄ibuot edibotn̄kpọ eke spirit, emi ẹkedidiọn̄ọde nte Satan kpa Devil, ama  anam Eve enịm ke akpanikọ ete ke ndikop uyo Abasi ikedịghe ke akakan ufọn esie. Ke akpanikọ, eketie nte ke Abasi ikayakke enye enyene n̄kpọ oro eketịmde ọfọn: nda-ke-idem, unen edimek se ifọnde ye se idiọkde nnọ idemesie. Satan ọkọdọhọ ete ke edieke enye adiade mfri eto oro, ‘enyịn esie ayatara; ndien enye eyetie nte Abasi, ọfiọkde eti ye idiọk.’ (Genesis 3:1-6; Ediyarade 12:9) Ke ẹdade idotenyịn nda-ke-idem ẹbian̄a, Eve ama adia mfri oro ẹkekpande, ndien ikebịghike Adam ama etiene adia.

Kpa usen oro, Adam ye Eve ẹma ẹtọn̄ọ ndibọ mme utịp nsọn̄ibuot mmọ. Ke ndisịn itie edikara Abasi, mmọ ẹma ẹtre ndinyene ukpeme ye mme edidiọn̄ oro edisụk ibuot nnọ Abasi ọkọnọde mmọ. Abasi ama ebịn mmọ osion̄o ke Paradise onyụn̄ ọdọhọ Adam ete: “Osụk ọdiọk ọnọ isọn̄ aban̄a fi; ke ukụt ke afo edidia ke esịt ke ofụri ini uwem fo. Ke ibibiak iso fo ke afo edidia udia, tutu edifiak ke isọn̄.” (Genesis 3:17, 19) Adam ye Eve ẹma ẹdọn̄ọ, ẹkop ubiak, ẹsọn̄, ẹnyụn̄ ẹkpan̄a. Ndutụhọ amakabade edi n̄kpọ oro emehede owo.—Genesis 5:29.

Ndibiere Eneni Oro

Owo ekeme ndibụp, ‘Nte Abasi ikpekekemeke ndifụmi idiọkn̄kpọ Adam ye Eve?’ Baba, koro oro akpakaka iso ndisụhọde ukpono oro ẹnyenede ẹnọ odudu ukara esie, ndusụk esịnde udọn̄ ọnọ nsọn̄ibuot ini iso oro okpokosụn̄ọde ke ndutụhọ oro okponde akan. (Ecclesiastes 8:11) Ke adianade do, ndikpofụmi utọ nsọn̄ibuot oro akpakanam Abasi edi andisịn udọn̄ nnọ idiọk edinam. Moses andiwet Bible, eti nnyịn ete: “Utom [Abasi] ọfọn ama; koro kpukpru usụn̄ esie ẹnende: Abasi akpanikọ emi mînamke ukwan̄n̄kpọ, enye edi eti ye edinen.” (Deuteronomy 32:4) Man anam akpanikọ, Abasi ekenyene ndiyak Adam ye Eve ẹbọ utịp nsọn̄ibuot mmọ.

Ntak emi Abasi ke ndondo oro mîkosoboke akpa eren ye n̄wan oro ọkọrọ ye Satan, kpa owo oro enyịn mîkwe emi ekesịnde nsọk ọnọ mmọ ndisọn̄ ibuot? Enye ama enyene odudu ndinam ntre. Adam ye Eve ikpekenyeneke nditọ oro ẹdade ndutụhọ ye n̄kpa ẹmana. Nte ededi, Abasi ndikpowụt odudu esie ke utọ usụn̄ oro ikpowụtke unen oro odudu ukara Abasi enyenede ndikara mme enyene-ifiọk edibotn̄kpọ esie. N̄ko-n̄ko, edieke Adam ye Eve ẹkpekekpan̄ade ye unana edinyene nditọ, oro ọkpọkọwọrọ ke uduak Abasi ndinam mfọnmma nditọ mmọ ẹyọhọ isọn̄, okpu. (Genesis 1:28) Ndien “Abasi idịghe owo eke enye okposude nsu . . . Nte enye ọdọhọ, ndien etre ndinam? Nte enye ọn̄wọn̄ọ, ndien etre ndinam enye osu?”—Numbers 23:19.

Ke adade mfọnmma ọniọn̄ esie anam n̄kpọ, Jehovah Abasi ama ebiere ndiyak nsọn̄ibuot oro aka iso ke esisịt ini. Mbon nsọn̄ibuot oro ẹyenyene ini oro ekemde ndibọ utịp edida ke idem n̄kpọn̄ Abasi. Mbụk oyowụt nte eyịghe mîdụhe nte ke ubonowo oyom ndausụn̄ Abasi ye nte ke ukara Abasi ọfọn akan ukara owo m̀mê eke Satan. Ke ukem ini oro, Abasi ama anam n̄kpọ man okụt ete ke akpa uduak imọ kaban̄a isọn̄ oyosu. Enye ama ọn̄wọn̄ọ ke iyọnọ “mfri,” emi ‘edinuakde Satan ibuot,’ osiode nsọn̄ibuot ye ndiọi utịp esie efep ke nsinsi.—Genesis 3:15, NW.

Jesus Christ ekedi Mfri un̄wọn̄ọ oro. Ke 1 John 3:8, nnyịn ikot ite ke “ẹma ẹsio Eyen Abasi ẹnịm . . . man Enye akpabiat utom Satan.” Enye akanam emi ebe ke ndiwa mfọnmma uwem esie eke owo nnyụn̄ n̄kpe ekọmurua ufak man anyan̄a nditọ Adam osio ke ndammana idiọkn̄kpọ ye n̄kpa. (John 1:29; 1 Timothy 2:5, 6) Ẹn̄wọn̄ọ ẹnọ mbon oro ẹnen̄erede ẹnyene mbuọtidem ke uwa Jesus nte ke mmọ ẹyebọhọ ndutụhọ ke nsinsi. (John 3:16; Ediyarade 7:17) Ini ewe ke emi editịbe?

 Utịt Ndutụhọ

Edisịn odudu ukara Abasi amada ndutụhọ oro inua mîkemeke nditịn̄ edi. Ndien odot Abasi ndida odudu esie nnam n̄kpọ ke san̄asan̄a usụn̄ man etre ndutụhọ owo onyụn̄ osu akpa uduak esie kaban̄a isọn̄. Jesus ama etịn̄ aban̄a ndutịm Abasi emi ke ini enye ekekpepde mme anditiene enye ndibọn̄ akam ete: “Ete nnyịn emi odude ke heaven, . . . yak Ubọn̄ Fo edi; Yak inam uduak Fo; Nte ẹnamde ke heaven, yak inam ke isọn̄ kpasụk ntre.”—Sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn; Matthew 6:9, 10.

Ini oro Abasi ayakde mme owo ndidomo ukara ubọk owo nse ọmọn̄ esịm utịt. Ke ndisu ntịn̄nnịm ikọ Bible, ẹma ẹwụk Obio Ubọn̄ esie ke heaven ke 1914 ye Jesus Christ nte Edidem esie. * Ibịghike, enye ayanuak onyụn̄ ada utịt ọsọk kpukpru ukara owo.—Daniel 2:44.

Ke ibio ibio ini utom ukwọrọikọ esie ke isọn̄, Jesus ama ọnọ ntabinse edidiọn̄ oro ukara Abasi emi ẹfiakde ẹwụk edidade ọsọk ubonowo. Mme Gospel ẹnọ uyarade nte ke Jesus ama esitua mme ubuene ye mbon oro ẹkesisaride, mbọm. Enye ama ọkọk mbon udọn̄ọ, ọnọ mbon ọ-biọn̄ udia, onyụn̄ anam mme akpan̄kpa ẹset. Idem mme odudu obot ẹma ẹkop uyo esie. (Matthew 11:5; Mark 4:37-39; Luke 9:11-16) Kere se Jesus edinamde ke ini enye edidade odudu uwa ufak esie emi anamde n̄kpọ asana anam n̄kpọ ke ufọn kpukpru okopitem ubonowo! Bible ọn̄wọn̄ọ ete ke ebede ke ukara Christ, Abasi “ọyọkwọhọde kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn [ubonowo] efep. N̄kpa idinyụn̄ idụhe aba; eseme ye ntuan̄a ye ubiak idinyụn̄ idụhe aba; koro ebe-iso n̄kpọ ẹma ẹbe ẹfep.”—Ediyarade 21:4.

Ndọn̄esịt Emi Ẹnọde Mbon Oro Ẹbọde Ndutụhọ

Edi n̄kpọ nsịnudọn̄ didie ntem ndifiọk nte ke ima ima Abasi nnyịn emi enyenede ofụri odudu, kpa Jehovah, ekere aban̄a nnyịn ye nte ke ibịghike enye ayada ubọhọ ọsọk ubonowo! Nte ido edide, owo emi ọdọn̄ọde idiọk idiọk esinyịme ndibọ usọbọ oro edikọkde udọn̄ọ esie idem ọkpọkọm usọbọ oro enen̄ede akama ubiak. Ke ukem usụn̄ oro, edieke nnyịn ifiọkde ke usụn̄ oro Abasi anamde n̄kpọ ayada nsinsi edidiọn̄ edi, ifiọk oro ekeme ndisọn̄ọ nnyịn idem inamke n̄kpọ m̀mê nso mfịna ibio ini ke nnyịn isobo.

Ricardo, emi iketịn̄de iban̄a ke ibuotikọ oro ekebemde iso, edi owo emi ama ekekpep ndibọ ndọn̄esịt nto mme un̄wọn̄ọ Bible. Enye eti ete: “Ke n̄wan mi ama akakpa, ama enen̄ede ọdọn̄ mi ndidu ikpọn̄, edi mma nsọsọp mfiọk nte ke emi idinamke n̄wan mi afiak edidu uwem edi n̄kukụre edinam mi ntetịm n̄kop mfụhọ.” Utu ke oro, Ricardo ama ọsọn̄ọ eyịre ke edinam ofụri ini esie eke edidụk mme mbono esop Christian ye edibuana etop Bible ye mbon en̄wen. Ricardo ọdọhọ ete: “Nte n̄kokụtde ima ima un̄wam Jehovah nnyụn̄ n̄kụtde nte enye ọkọbọrọde mme akam mi ke mme n̄kpọ oro ẹketiede nte n̄kpri n̄kpọ, mma nsan̄a n̄kpere enye. Ima Abasi emi ama anam mi nyọ se ikedide ndiọkn̄kan idomo oro akanam nsobode.”  Enye enyịme ete: “Nsụk ntataba n̄wan mi ata eti eti, edi idahaemi mmọsọn̄ọ nnịm ke akpanikọ nte ke n̄kpọ ndomokiet emi Jehovah ayakde etịbe ikemeke ndinọ nnyịn nsinsi unan.”

Nte afo, ukem nte Ricardo ye ediwak miliọn mbon en̄wen, omoyom ini oro ‘owo mîditịghi aba’ ndutụhọ ubonowo emi odude ke emi, ‘mîdinyụn̄ idụkke owo ke esịt’? (Isaiah 65:17) Tịm fiọk ete ke afo emekeme ndinyene mme edidiọn̄ Obio Ubọn̄ Abasi edieke afo etienede item Bible emi: “Ẹyom Jehovah, ke ini ẹkemede ndikụt enye, ẹseme ẹkot enye, ke ini enye ekperede.”—Isaiah 55:6.

Man afo ekeme ndinam emi, tịn̄ enyịn nam edikot ye edikpep Ikọ Abasi edi akpan n̄kpọ ke uwem fo. Fiọk Abasi ye enye emi enye ọkọdọn̄de, kpa Jesus Christ. Domo ndidu uwem ke n̄kemuyo ye mme idaha Abasi ndien ke ntem owụtde nte ke imenyịme ndisụk ibuot nnọ itie edikara esie. Utọ usụn̄ uwem oro ayada n̄kponn̄kan inemesịt ọsọk fi idahaemi kpa ye mme idomo oro afo ekemede ndisobo. Ndien ke ini iso, enye oyosụn̄ọ ke afo ndidara uwem ke ererimbot oro ndutụhọ mîdụhe.—John 17:3.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe ke page 6, 7]

DIDIE KE NNYỊN IKEME NDIYỌ NDUTỤHỌ?

“Ẹtop kpukpru ọkpọsọn̄ ekikere eke ẹtịmerede mbufo esịt ẹduọk ẹdori [Abasi].” (1 Peter 5:7) Ndutịme, iyatesịt, ye edidian̄ade ntie ẹkam ẹdi ndammana ke ini nnyịn ibọde ndutụhọ m̀mê ke ini ikụtde owo oro nnyịn imade ọbọde ndutụhọ. Kpa ye oro, tịm fiọk ete ke Jehovah ọfiọk nte etiede nnyịn ke idem. (Exodus 3:7; Isaiah 63:9) Ukem nte mme anam-akpanikọ iren eke eset, nnyịn imekeme ndin̄wan̄a esịt nnyịn nnọ enye inyụn̄ itịn̄ mme eyịghe ye editịmede esịt nnyịn. (Exodus 5:22; Job 10:1-3; Jeremiah 14:19; Habakkuk 1:13) Ekeme ndidi enye idimenke mme idomo nnyịn ifep ke utịbe utịbe usụn̄, edi ke ndibọrọ mme akam ofụri esịt nnyịn, enye ekeme ndinọ nnyịn ọniọn̄ ye ukeme ndiyọ mmọ.—James 1:5, 6.

“Ẹkûyịk ikan̄-ikan̄ idomo eke odude ke otu mbufo, eke etienede mbufo man ẹdomo mbufo ẹfiọk, nte edide utịbe n̄kpọ ọwọrọ mbufo.” (1 Peter 4:12) Mi, Peter etịn̄ aban̄a ukọbọ, edi mme ikọ esie nte ẹnende ẹbuana n̄ko ndutụhọ ekededi emi andinịm ke akpanikọ ekemede ndiyọ. Mme owo ẹdu ke unana, ẹdọn̄ọ udọn̄ọ, ẹnyụn̄ ẹtaba mbon ima mmọ ke n̄kpa. Bible ọdọhọ ete ke “ini ye unọmọ” ẹsesịm kpukpru owo. (Ecclesiastes 9:11) Mme utọ n̄kpọ oro ẹdi se mme owo ẹsobode idahaemi. Ndifiọk emi ayan̄wam nnyịn ndiyọ ke ini ndutụhọ ye afanikọn̄ ẹtịbede. (1 Peter 5:9) Ke akande kpukpru, nditi en̄wọn̄ọ oro nte ke “enyịn Jehovah ẹse mbon eti ido, utọn̄ esie onyụn̄ ọbiọn̄ọ ọnọ eseme mmọ,” eyenen̄ede ọnọ ndọn̄esịt.—Psalm 34:15; Mme N̄ke 15:3; 1 Peter 3:12.

“Ẹdat esịt ke idotenyịn.” (Rome 12:12) Utu ke ndiwụk ntịn̄enyịn ke inemesịt ini edem, nnyịn imekeme nditie n̄kere un̄wọn̄ọ Abasi nditre kpukpru ndutụhọ. (Ecclesiastes 7:10) Idotenyịn emi enyenede nsọn̄ọ mi eyekpeme nnyịn kpa nte ndụn ekpemede ibuot. Idotenyịn esinam mme mfịna uwem ẹsụhọde ubọk onyụn̄ anam mmọ ẹkûbiat nsọn̄idem nnyịn ke n̄kan̄ eke ekikere, eke ntụk, ye eke spirit.—1 Thessalonica 5:8.

[Ndise ke page 5]

Adam ye Eve ẹma ẹsịn itie ukara Abasi

[Ndise ke page 7]

Abasi ọn̄wọn̄ọ ererimbot oro ndutụhọ mîdụhe