Nso Ikeme Ndin̄wam Nnyịn Nditịm Nsiak Ikọ Akpanikọ?

OKỌMBỤK n̄wedmbụk n̄kpọntịbe emi esiwetde n̄kpọ aban̄a mme mbre ama aka ekese mbre kiet ini kiet ko. Enye ikenen̄ekede ima mbre emi, ntre ke oro ebede enye ama ewet ete: “Edieke afo oyomde ikpîkpu n̄kpọ oro mînyeneke se ọwọrọde, kûtre ndika n̄kese mbre emi.” Ekem mme etịm mbre oro ẹma ẹda ikọ ọkọmbụk oro ẹsuan etop. Ikọ oro ekedi: “Kûtre ndika n̄kese mbre emi!” Etop oro ama okot oto ikọ ọkọmbụk oro nnennen nnennen, edi enye ikekemke ye udọn̄ikọ ọkọmbụk oro, ndien ke ntem edide ata isio isio ye ekikere ọkọmbụk oro.

Uwụtn̄kpọ emi owụt nte udọn̄ikọ edide akpan n̄kpọ ke ikọ oro ẹtịn̄de. Nditre ndikere mban̄a udọn̄ikọ ẹkeme ndikpụhọde se ikọ ẹwọrọde, ukem nte Satan okokpụhọrede se ikọ N̄wed Abasi ọwọrọde ke ini enye okodomode ndibian̄a Jesus. (Matthew 4:1-11) Ke n̄kan̄ eken, ndikere mban̄a udọn̄ikọ an̄wam nnyịn ndinen̄ede mfiọk se ikọ ọwọrọde. Ke ntak emi, ke ini nnyịn ikpepde ufan̄ikọ Bible, owụt eti ibuot ndikere mban̄a udọn̄ikọ man ikeme nditịm mfiọk se andiwet eketịn̄de aban̄a.

Tịm Siak Ikọ Abasi

N̄wed ukabadeikọ kiet akabade udọn̄ikọ nte “mme ikpehe ikọ oro ẹwetde-wet m̀mê ẹtịn̄de-tịn̄ oro ẹbemde m̀mê ẹtienede akpan ikọ m̀mê ubak udịmikọ iso, emi esiwakde nditụk se ikọ oro ọwọrọde.” Udọn̄ikọ n̄ko ekeme ndidi “mme akpan idaha m̀mê mme akpan n̄kpọ oro ẹban̄ade akpan n̄kpọntịbe, idaha, ye ntre ntre.” Kaban̄a akpatre edikabade emi, ikọ oro ọwọrọde ukem n̄kpọ ye “udọn̄ikọ” edi “idaha oro akande n̄kpọ okụk.” Ndikere mban̄a udọn̄ikọ itie N̄wed Abasi enen̄ede edi akpan n̄kpọ ke ikerede iban̄a se Paul ekewetde ọnọ ẹsọk Timothy ete: “Sịn ifịk wụt Abasi idem fo, ete idi owo eke ẹdomode ẹfiọk, anam-utom eke mînyeneke ntak ndikop bụt, edi itịmde isiak ikọ akpanikọ.” (2 Timothy  2:15) Man ikeme nditịm nsiak Ikọ Abasi, nnyịn inyene nditịm mfiọk enye ndien ekem inam enye enen̄ede an̄wan̄a mbon en̄wen nte enende. Ukpono oro inyenede inọ Jehovah, kpa Andiwet Bible, oyonụk nnyịn ndidomo ndinam ntre, ndinyụn̄ n̄kere mban̄a udọn̄ikọ eyenen̄ede an̄wam.

Se Ikanamde Ẹwet Udiana N̄wed Timothy

Ke uwụtn̄kpọ, ẹyak nnyịn idụn̄ọde Udiana N̄wed Timothy. * Mbemiso itọn̄ọde ndụn̄ọde nnyịn, nnyịn imekeme ndikere mban̄a se ikanamde ẹwet n̄wed emi. Anie ekewet Udiana N̄wed Timothy? Ini ewe ke ẹkewet? Nso ikanam ẹwet? Ekem, nnyịn imekeme ndibụp ite, Nso ikedi idaha “Timothy” oro ẹkotde n̄wed emi ẹdian? Ntak emi enye okoyomde mme ntọt oro ẹdọn̄ọde ke n̄wed emi? Mme ibọrọ mbụme emi ẹyenam n̄wed emi etịm an̄wan̄a nnyịn ẹyenyụn̄ ẹn̄wam nnyịn mfịn ndikụt nte ikemede ndibọ ufọn nto enye.

Mme ntọn̄ọ ikọ Udiana N̄wed Timothy 1:1, 2 ẹwụt nte ke n̄wed emi edi leta oro apostle Paul ekewetde ọnọ ẹsọk Timothy. Mme ufan̄ikọ eken ẹwụt nte ke Paul ekewet leta emi ke ini enye okodude ke ufọk-n̄kpọkọbi ke ntak eti mbụk. Sia ediwak owo ẹkesịnde enye, Paul ekekere ke n̄kpa imọ ama ekpere. (2 Timothy 1:15, 16; 2:8-10; 4:6-8) Ntem, anaedi enye ekewet n̄wed emi ke udiana ini oro enye okodude ke ufọk-n̄kpọkọbi ke Rome, eyedi ke n̄kpọ nte isua 65 E.N. Esisịt ini ke oro ebede, etie nte Nero ama ebiere ikpe n̄kpa ọnọ enye.

Emi edi idaha oro ẹkewetde Udiana N̄wed Timothy. Edi, odot ẹtịm ẹfiọk nte ke Paul ikewetke n̄wed emi inọ Timothy man eseme aban̄a mme mfịna esie. Utu ke oro, enye okodụri Timothy utọn̄ aban̄a ndiọkeyo oro edide ke iso onyụn̄ esịn udọn̄ ọnọ ufan esie ndifep mme n̄kpọ oro ẹwọn̄ọrede owo ntịn̄enyịn, ndika iso ‘nsọn̄ idem,’ ndinyụn̄ mmen item Paul nteme mbon en̄wen. Ekem, mbon emi ẹyetịm ẹdot ndikpep mbon en̄wen n̄ko. (2 Timothy 2:1-7) Nso n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ ediwụt mbon en̄wen edikere mban̄a oro mîsan̄ake ye ibụk kpa ye ndiọi idaha ke emi ekedi ntem! Ndien nso eti uwụtn̄kpọ ke emi edi ntem ọnọ nnyịn mfịn!

Paul okot Timothy “eyen ima.” (2 Timothy 1:1) Ẹtịn̄ ẹban̄a akparawa emi ediwak ini ke N̄wed Abasi Christian Usem Greek nte anam-akpanikọ nsan̄a Paul. (Utom 16:1-5; Rome 16:21; 1 Corinth 4:17) Ke ini Paul ekewetde leta emi ọnọ ẹsọk enye, etie nte Timothy okodu ke iduọk isua 30—oro ẹsụk ẹdade nte ini uyen. (1 Timothy 4:12) Kpa ye oro, ẹma ẹdọdiọn̄ọ enye nte owo akpanikọ oro ‘akanamde utom ye Paul’ ke n̄kpọ nte isua 14. (Philippi 2:19-22) Kpa ye oro Timothy ekedide akparawa, Paul ama ọnọ enye uyo ete esinọ mbiowo eken item ete “ẹkûn̄wana ẹban̄a ikọ-inua” edi ẹtịn̄ enyịn ke mme akpan n̄kpọ, utọ nte mbuọtidem ye ime. (2 Timothy 2:14) N̄ko, ẹma ẹnọ Timothy odudu ndimek mme esenyịn esop ye mme asan̄autom unamutom. (1 Timothy 5:22) Nte ededi, ekeme ndidi enye iketịmke inyene uko ndida odudu esie nnam n̄kpọ.—2 Timothy 1:6, 7.

Akparawa edide ebiowo mi ama osobo ndusụk ikpọ n̄kpọ-ata. Kiet ke otu mfịna esie ekedi owo iba, Hymenaeus ye Philetus, emi ‘ẹkebiatde mbuọtidem ndusụk owo’ ẹnyụn̄ ẹkpepde ẹte ke “ediset ke n̄kpa ebebe ama.” (2 Timothy 2:17, 18) Etie nte mmọ ẹkenịm ke akpanikọ ẹte ke ediset ke n̄kpa eke spirit kpọt odu ye nte ke mme Christian ẹma ẹseset ke n̄kan̄ eke spirit. Eyedi mmọ ikọnọhọ ntịn̄enyịn ke udọn̄ikọ Paul ke ini mmọ ẹkekotde ẹto ikọ esie nte ke mme Christian ẹma ẹkpan̄a ke idiọkn̄kpọ mmọ, edi ẹma ẹnam mmọ ẹdidu uwem ebe ke spirit Abasi. (Ephesus 2:1-6) Paul ama ọtọt ete ke utọ edu nsọn̄ibuot oro ọyọkọri. Enye ekewet ete: “Ini ọmọn̄ edi eke mme owo mîdibọhọ eti ukpep-n̄kpọ; . . . [mmọ] ẹyenyụn̄ ẹsio utọn̄ ẹfep ke akpanikọ, ẹnyụn̄ ẹwọn̄ọde ẹbịne ikpîkpu mbụk.” (2 Timothy 4:3, 4) Paul ndikọnọ ntọt oro ke anyanini okowụt nte ke Timothy ekenyene  ndida item apostle emi nnam n̄kpọ usọp usọp.

Ufọn N̄wed Emi Mfịn

Otode se inemede emi, nnyịn imokụt ke nsụhọde n̄kaha, ntak ita emi akanamde Paul ewet Udiana N̄wed Timothy: (1) Enye ama ọfiọk ke ini n̄kpa imọ ama ekpere, ntem enye okoyom nditịm Timothy idem nnọ ini oro imọ mîdidụhe aba ndinọ enye ibetedem. (2) Enye okoyom nditịm Timothy idem man ekpeme mme esop oro enye ekesede enyịn ọbiọn̄ọ nsọn̄ibuot ye ndiọi odudu eken. (3) Enye okoyom ndisịn udọn̄ nnọ Timothy ndika iso nnam utom Jehovah nnyụn̄ nda nnennen ifiọk N̄wed Abasi oro ẹdade odudu spirit ẹwet mbiọn̄ọ mme nsunsu ukpepn̄kpọ.

Ndifiọk se ikanamde ẹwet Udiana N̄wed Timothy anam enye enen̄ede enyene se ọwọrọde ọnọ nnyịn. Mbon nsọn̄ibuot nte Hymenaeus ye Philetus, emi ẹsion̄ode mme ekikere idem mmọ ẹdi ẹnyụn̄ ẹyomde ndibiat mbuọtidem nnyịn, ẹdu mfịn n̄ko. Akan oro, nnyịn idu uwem ke “ndiọk eyo” oro Paul ekebemde iso etịn̄ aban̄a. Ediwak owo ẹkụt nte ntọt Paul emi edide akpanikọ: “Kpukpru owo eke ẹyomde ndidu eti uwem ke Christ Jesus ẹnyene ndibiom isịn-enyịn.” (2 Timothy 3:1, 12) Didie ke nnyịn ikeme ndisọn̄ọ nda? Ukem nte Timothy, oyom nnyịn ida item mbon oro ẹma ẹkenam n̄kpọ Jehovah ke ediwak isua, isịn ke edinam. Ndien ebede ke ukpepn̄kpọ idemowo, akam, ye ebuana Christian, mfọnido Jehovah oro owo mîdotke ayan̄wam nnyịn ndikaiso ‘nsọn̄ idem.’ Akan oro, ke inyenede mbuọtidem ke odudu oro nnennen ifiọk enyenede, nnyịn iyekeme ndinam item Paul emi: “Ka iso mụm ido nti ikọ . . . kama.”—2 Timothy 1:13, NW.

“Ido Nti Ikọ”

Nso idi “nti ikọ” oro Paul eketịn̄de aban̄a? Enye eketịn̄ aban̄a ukpepn̄kpọ Christian akpanikọ. Ke akpa leta oro enye ekewetde ọnọ ẹsọk Timothy, Paul ama anam an̄wan̄a nte ke “nti ikọ” ẹnen̄ede ẹdi “ikọ Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ.” (1 Timothy 6:3) Nditiene ido nti ikọ anam owo enyene eti ibuot, owụt ima, onyụn̄ ekere aban̄a mbon en̄wen. Sia utom ye ukpepn̄kpọ Jesus ẹdude ke n̄kemuyo ye kpukpru ukpepn̄kpọ eken oro ẹkụtde ke ofụri Bible, ikọ oro, “nti ikọ,” ke ntatara usụn̄ ekeme ndida nnọ ofụri ukpepn̄kpọ Bible.

Kaban̄a Timothy ye kpukpru mbiowo Christian, ido nti ikọ ekedi “eti enọ” oro ẹkenyenede ndikpeme. (2 Timothy 1:13, 14) Timothy ekenyene ‘ndikwọrọ ikọ Abasi, nsịn ifịk nnam emi, ke edide ekem ini ye ke mînyụn̄ idịghe ekem ini; n̄wụt mme owo ndudue mmọ, nsua nnọ mmọ, n̄kpe ye mmọ; nsan̄a ye ofụri ime ye edikpep nnam utom emi.’ (2 Timothy 4:1, 2) Ke nnyịn ifiọkde ke mme ukpepn̄kpọ mbon nsọn̄ibuot ẹma ẹtara ẹsuana ke eyo Timothy, nnyịn iyokụt ntak emi Paul ọkọsọn̄ọde etịn̄ ufọn edisọsọp n̄kpep nti ikọ. Nnyịn imokụt n̄ko nte ke Timothy ekenyene ndikpeme otuerọn̄ ebe ke ‘ndiwụt mmọ ndudue mmọ, nsua nnọ mmọ, n̄kpe ye mmọ,’ nsan̄a ye ofụri ime ye edikpep nnam emi, nnyụn̄ n̄kpep n̄kpọ nte ọfọnde.

Mmanie ke Timothy ekenyene ndikwọrọ ikọ nnọ? Udọn̄ikọ oro owụt nte ke Timothy, nte ebiowo, ekenyene ndikwọrọ ikọ ke esịt esop Christian. Ke ntak mfịghe oro mme andibiọn̄ọ ẹkedade ẹdi, akana Timothy ọsọn̄ọ ada ke n̄kan̄ eke spirit atan̄a ikọ Abasi uko uko, utu ke ukpepn̄kpọ mbon akwaifiọk,  mme ọkpọkpọ ekikere, m̀mê mme ikpîkpu ekikere. Ke akpanikọ, ekeme ndidi emi ama anam mbon oro ẹkenyenede ukwan̄ ekikere ẹbiọn̄ọ enye. (2 Timothy 1:6-8; 2:1-3, 23-26; 3:14, 15) Nte ededi, ebede ke ndinam item Paul, Timothy ama aka iso ndibiọn̄ọ mbon nsọn̄ibuot, kpa nte Paul ke idemesie ọkọbiọn̄ọde.—Utom 20:25-32.

Ndi ikọ Paul aban̄ade ukwọrọikọ abuana edikwọrọ ikọ nnọ mbonan̄wa n̄ko? Ih, udọn̄ikọ oro owụt ke abuana. Paul aka iso ọdọhọ ete: “Edi ama edi afo, fara ke idem ke kpukpru n̄kpọ, biom ukụt, nam utom ọkwọrọ-gospel, nam utom fo ma.” (2 Timothy 4:5) Ata akpan utom Christian edi ndikwọrọ eti mbụk edinyan̄a nnọ mbon oro mînịmke ke akpanikọ. (Matthew 24:14; 28:19, 20) Kpa nte ẹkwọrọde ikọ Abasi ke esop idem ke ‘ini afanikọn̄,’ kpa ntre ke nnyịn ika iso ndikwọrọ ikọ nnọ mbonan̄wa kpa ye n̄kpọsọn̄ idaha.—1 Thessalonica 1:6.

Ofụri ukwọrọikọ ye ukpepn̄kpọ nnyịn ẹkọn̄ọ ke Ikọ Abasi eke odudu spirit. Nnyịn imenyene ọyọhọ mbuọtidem ke Bible. Paul ọkọdọhọ Timothy ete: “Kpukpru n̄wed, eke ẹdade odudu Spirit Abasi ẹwet, ẹnyụn̄ ẹdi se ifọnde ndida n̄kpep owo n̄kpọ nnyụn̄ nsua nnọ owo, nnyụn̄ nnam owo ẹsan̄a nte enende, nnyụn̄ nteme owo edinen ido.” (2 Timothy 3:16) Ẹsiwak ndikot nto mme ikọ emi nte enende ndiwụt ke Bible edi Ikọ Abasi eke odudu spirit. Edi nso ikanam Paul ewet mme ikọ emi?

Paul ekenyene nneme ye ebiowo oro enyenede mbiomo ‘edisua nnọ owo, nnam owo asan̄a nte enende, nnyụn̄ nteme owo edinen ido,’ ke esịt esop. Ntem, enye ama eti Timothy ndiberi edem ke ọniọn̄ ọniọn̄ Ikọ eke odudu spirit, emi ẹkekpepde enye toto ke uyen. Ndusụk ini, mbiowo ẹsinyene ndisua nnọ mme anamidiọk kpa nte Timothy ekesinamde. Ke ini ẹnamde ntre, mmọ kpukpru ini ẹkpenyene ndiberi edem ke Bible. Ke akande oro, sia ẹkedade odudu spirit Abasi ẹwet N̄wed Abasi, kpukpru nsuannọ oro ẹdọn̄ọde ke enye ẹnen̄ede ẹto Abasi. Owo ekededi oro esịnde nsuannọ oro otode Bible isịnke item owo, edi esịn item eke odudu spirit oro Jehovah ke idemesie ọnọde.

Ọniọn̄ Abasi ẹwak didie ntem ke Udiana N̄wed Timothy! N̄ko, enen̄ede enyene ufọn didie ntem ndikere mban̄a mme item esie nte ekemde ye udọn̄ikọ! Ke ibuotikọ emi, nnyịn imeneme ibio ibio iban̄a mme utịbe utịbe ntọt eke odudu spirit oro ẹdọn̄ọde ke n̄wed emi, edi oro ekem ndiwụt nte ọfọnde ndikere mban̄a mme udọn̄ikọ ke ini ikotde Bible. Emi ayan̄wam nnyịn ‘nditịm nsiak ikọ akpanikọ.’

[Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 27]

Paul okoyom nditịm Timothy idem man ekpeme mme esop

[Ndise ke page 30]

Paul ama eti Timothy ndiberi edem ke ọniọn̄ ọniọn̄ Ikọ eke odudu spirit