‘Eti Owo Oyokụt Mfọn Jehovah’

KPUKPRU uwem ẹto Jehovah Abasi. (Psalm 36:9) Emi edi akpanikọ “koro nnyịn idudu ke Enye, inyụn̄ isan̄a ke Enye, inyụn̄ inyene uwem nnyịn ke Enye.” (Utom 17:28) Ndi esịt nnyịn isịyọhọke ye ekọm ke ini ikerede iban̄a utịp oro Jehovah esinọde mbon oro ẹnyenede n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye enye? Kamse, “enọ Abasi edi nsinsi uwem.” (Rome 6:23) Edi akpan n̄kpọ didie ntem nnyịn ndiyom mfọn Jehovah!

Andiwet psalm ọsọn̄ọ etịn̄ ọnọ nnyịn ete ke ‘Jehovah esinọ ufọn.’ (Psalm 84:11) Edi mmanie ke enye esinọ ufọn emi? Mfịn mme owo ẹsiwak ndifọn mbon en̄wen mfọn ke ntak ifiọkn̄wed, uforo, uduot ikpọkidem, ekpụk oro owo otode, ye mme n̄kpọ ntre. Anie ke Abasi esifọn mfọn? Edidem Solomon eke Israel eset ọbọrọ ete: “Eti owo oyokụt mfọn eke otode Jehovah: edi enye ayanam ikọ obiom owo idiọk uduak.”—Mme N̄ke 12:2.

Nte an̄wan̄ade, Jehovah esinem esịt ye eti owo—owo eti ido. Nti ido eti owo ẹbuana mme utọ edu nte edinọ idem ntụnọ, unana asari, nsụhọdeidem, mbọm, ye ọniọn̄. Ekikere eti owo edi edinen, mme ikọ esie ẹnọ nsịnudọn̄, mme edinam esie ẹdot ẹnyụn̄ ẹnọ ufọn. Akpa ikpehe n̄wed Mme N̄ke eke Bible N̄ke ibuot 12:1-12 owụt nnyịn nte eti ido okpotụkde uwem ofụri usen nnyịn onyụn̄ owụt mme ufọn ediwụt edu emi. Ndikere mban̄a se ẹwetde do ọyọnọ nnyịn ‘ọniọn̄ ndinam eti.’ (Psalm 36:3) Ndida ọniọn̄ ọniọn̄ item esie nsịn ke edinam ayan̄wam nnyịn ndinyene mfọn Abasi.

Ntụnọ Edi Akpan N̄kpọ

Solomon ọdọhọ ete: “Ama item [“ntụnọ,” NW] ama ifiọk: edi asua nduari ebiet unam.” (Mme N̄ke 12:1) Sia oyomde ndinam n̄kọri, eti owo esinen̄ede oyom ntụnọ. Enye esisọp ndida mme item oro ẹnọde ke mme mbono esop Christian m̀mê ke mme ọkpọkpọ nneme, nsịn ke edinam. Mme ikọ N̄wed Abasi ye eke mme n̄wed oro ẹkọn̄ọde ke Bible ẹtie nte eto ukịm-enan̄ emi esidade eti owo usụn̄ man enye asan̄a ke nennnen usụn̄. Enye esidụn̄ọde oyom ifiọk esinyụn̄ ada enye anam usụn̄ esie enen. Ke akpanikọ ama ntụn̄ọ ama ifiọk n̄ko.

Ntụnọ—akpan akpan edinọ idem ntụnọ edi akpan n̄kpọ didie ntem ọnọ ata mme andituak ibuot! Nnyịn imesiyom ndinyene ntotụn̄ọ ifiọk Ikọ Abasi. Ekeme ndidi esidọn̄ nnyịn ndikpetịm nnyene uforo ke utom ukwọrọikọ Christian nnyụn̄ ndi nti mme andikpep Ikọ Abasi. (Matthew 24:14; 28:19, 20) Edi oyom inọ idem ntụnọ man inam utọ udọn̄ oro akabade edi ata idem n̄kpọ. Oyom inọ idem nnyịn ntụnọ n̄ko ke mme ikpehe en̄wen ke uwem. Ke uwụtn̄kpọ, ẹsion̄o ata ediwak n̄kpọ oro ẹkemede ndidemede oburobụt udọn̄ ẹdi mfịn. Nte iyomke inọ idem nnyịn ntụnọ mbak idiwụk enyịn ise se mîdotke? Akan oro, sia “ekikere esịt owo ọdiọkde toto ke uyen esie,” ke akpanikọ oburobụt ekikere ekeme  nditọn̄ọ ke ọwọn̄esịt owo. (Genesis 8:21) Oyom inọ idem ntụnọ mbak nnyịn iditie ikere utọ n̄kpọ oro.

Ke n̄kan̄ eken, asua nduari imaha ntụnọ inyụn̄ imaha ifiọk. Ke ayakde idem ọnọ ntụhọ unam idiọkn̄kpọ oro mîsimaha nsuannọ, enye osụhọde itie esie onyụn̄ akabade anana ibuot nte unam—oro mînyeneke nti ido uwem. Nnyịn inyene ndisọn̄ọ mbiọn̄ọ ntụhọ emi.

“Orụn̄ Emi Owo Mîkemeke Ndiwụbede”

Nte ededi, eti owo ikemeke ndinam se mînenke m̀mê se ikwan̄ade. Ntre ẹyom edinen ido n̄ko man inyene mfọn Jehovah. Edidem David ọkọkwọ ntem: “Afo, Jehovah, ọyọdiọn̄ owo edinen ido; ayada mfọnido nte otu-ekọn̄ akan enye okụk.” (Psalm 5:12) Ke owụtde ukpụhọde oro odude ke ufọt nti owo ye mme idiọkowo, Solomon ọdọhọ ete: “Owo idisọn̄ọke ida ke idiọk ido: edi orụn̄ nti owo idisehekede.”—Mme N̄ke 12:3.

Ekeme nditie nte ke mme idiọkowo ke ẹforo. Kere ban̄a ifiọk n̄kpọntịbe Asaph andiwet psalm. Enye ọdọhọ ete: “Ama edi ami, osụk esisịt ukot ọkpọfiọnọde mi; osụk ata esisịt ikpat ekpefebede mi.” Ntak-a? Asaph ọbọrọ ete: “Koro n̄kefịbede mbon iseri ufụp, n̄kụt ifụre mme idiọk owo.” (Psalm 73:2,3) Edi nte enye akakade iso ndidụk ke edisana ebiet temple Abasi, enye ama edi edikụt ke Jehovah odori mmọ ke mfọfiọnọ ebiet. (Psalm 73:17, 18) Uforo ekededi oro ekemede nditie nte idiọkowo enyene edi ke ibio ini. Ndien ntak ikpesịnde mmọ enyịn?

Ke edide isio, owo emi enyenede mfọn Jehovah idisehekede. Ke adade ikọ oro owụtde nte n̄kpọ kiet edide efen etịn̄ aban̄a orụn̄ eto emi enen̄erede ọdọn̄ n̄kam, Solomon ọdọhọ ete: “Nti owo ẹnyene orụn̄ emi owo mîkemeke ndiwụbede.” (Mme N̄ke 12:3, The New English Bible) Orụn̄ ikpọ eto, utọ nte sequoia eke California, ekeme nditara ke ediwak acre onyụn̄ ekeme ndinam ukwọ m̀mê ọkpọsọn̄ ofụm okûkeme ndiwụbede eto emi. Ata akamba eto sequoia ekeme ndikam mbọhọ okopodudu unyekisọn̄.

Kpa nte utọ orụn̄ oro esinen̄erede ọdọn̄ n̄kam ke eti isọn̄, oyom ida ekikere ye esịt nnyịn idụn̄ọde Ikọ Abasi ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ inyụn̄ ibọ ufọn ito ọnọ-uwem mmọn̄ esie. Ke inamde ntre, mbuọtidem nnyịn eyenyene orụn̄ emi mîsehekede onyụn̄ okopde odudu, idotenyịn nnyịn idikpụhu oyonyụn̄ enyene nsọn̄ọ. (Mme Hebrew 6:19) Nnyịn ididịghe se “[nsunsu] ukpepn̄kpọ ẹtode nsio-nsio edem ẹbara nte ofụm ẹmen ẹtop ẹduọk.” (Ephesus 4:14) Nte ededi, nnyịn iyosobo mme idomo oro ẹfụmede nte oyobio imonyụn̄ ikam ikeme ndikop nyekidem ke ini afanikọn̄. Edi ‘orụn̄ nnyịn idisehekede.’

“Enyene-Ido An̄wan Edi Anyanya Ebe Esie”

Ediwak owo ẹmehe ye ikọ emi, “Eti an̄wan edi ubọn̄ ebe esie.” Ke owụtde ufọn n̄wan oro ọnọde ebe esie ibetedem, Solomon ọdọhọ ete: “Enyene-ido an̄wan edi anyanya ebe esie: edi oburobụt an̄wan etie nte nyap ke ọkpọ esie.” (Mme N̄ke 12:4) Ikọ oro “enyene-ido” etịn̄ ibio ibio aban̄a ekese n̄kpọ oro eti ido abuanade. Nte ẹtịn̄de ọyọhọ ọyọhọ ke Mme N̄ke ibuot 31, nti ido enyene-ido an̄wan abuana nsịnifịk, edinam akpanikọ, ye ọniọn̄. N̄wan oro enyenede mme edu emi edi anyanya ebe esie koro eti ido esie ayada ukpono ọsọk ebe esie onyụn̄ anam ebe esie enyene uku ke iso mbon en̄wen. Enye ididehede iyom ndidomo idem m̀mê ndimia mbuba ye ebe esie nyom uwọrọiso. Utu ke oro enye edidi n̄wan oro an̄wamde ebe esie anam utom esie ọfọn.

Didie ke n̄wan ekeme ndinam oburobụt ido, ndien ye nso utịp? Oburobụt ido emi ekeme ndidi utọk m̀mê efịbe. (Mme N̄ke 7:10-23; 19:13) N̄wan oro anamde mme utọ n̄kpọ emi edikam ida nditaha isọk ebe esie. N̄wed ndụn̄ọde kiet ọdọhọ ete ke n̄wan emi etie nte ‘nyap ke ọkpọ ebe esie’ ke usụn̄ifiọk oro nte ke “enye ada nditaha ọsọk ebe esie, ukem nte udọn̄ọ oro esinamde ọkpọ emem.”  N̄wed ndụn̄ọde efen ọdọhọ ete: “Ukem ikọ oro ẹkemede ndida ntịn̄ mban̄a emi ke eyomfịn edi ‘kansa’—udọn̄ọ emi esibọde owo odudu sụn̄sụn̄.” Ibanndọ Christian ẹkpekam ẹdomo ndinyene mfọn Abasi ebe ke nditie n̄kere nti ido enyene-ido an̄wan.

Mme Ekikere Ẹdade Ẹsịm Mme Edinam ye Mme Utịp Mmọ

Ekikere esida ekesịm edinam, ndien edinam esida mme utịp ẹdi. Ekem Solomon owụt nte ekikere esidade ekesịm edinam, emende nti owo odomo ye mme idiọkowo. Enye ọdọhọ ete: “Se nti owo ẹkerede enenen: se mme idiọk owo ẹduakde edi abian̄a. Uyo mme idiọk owo ẹdi ndidịbe mbet iyịp: edi inua mbon edinen ido ẹyenyan̄a mmọ.—Mme N̄ke 12:5, 6.

Ekikere nti owo ẹkam ẹfọn, mmọ ẹsinyụn̄ ẹkere se inende inyụn̄ idotde. Sia ima emi mmọ ẹmade Abasi ye mme ekemmọ owo esikarade ekikere ndinen owo, mmọ ẹsinyene nti uduak. Edi ke n̄kan̄ eken, ibụk esikara ekikere mme idiọkowo. Mmọdo, n̄kukan mmọ—usụn̄ emi mmọ ẹsidade ẹnam uduak mmọ—esisan̄a ye abian̄a. Edinam mmọ ẹdi eke abian̄a. Mmọ isimen̄eke ndinịm n̄kpọ iduọ nnọ mbon oro mîduehe, eyedi ẹdoride mmọ ikọ ke esopikpe. Uyo mme idiọkowo ẹdi “ndidịbe mbet iyịp” koro mmọ ẹyom ndinọmọ mbon oro mîduehe. Sia ẹfiọkde odu mme idiọkowo ye ọniọn̄ oro ẹyomde man ẹdu ke ukpeme, ndinen owo ẹkeme ndifep afanikọn̄ emi. Mmọ ẹkeme ndikam ndụri mbon oro mîdụhe ke edidemede utọn̄ nnyụn̄ nnyan̄a mmọ nsio ke odu mme idiọkowo.

Nso iditịbe inọ nti owo ye mme idiọkowo? Solomon ọbọrọ ete: “Ẹkabade mme idiọk owo ẹkụbi, ndien mmọ ẹtak: edi ufọk nti owo ọyọsọn̄ọ ada.” (Mme N̄ke 12:7) N̄wed ndụn̄ọde kiet ọdọhọ ete ke ufọk “ada aban̄a mbonufọk ye kpukpru n̄kpọ oro owo adade ke ọsọn̄urua, oro anamde enye ekeme ndidu inem inem uwem.” Emi ekeme ndikam nda mban̄a ubon ye mme andito ubon eti owo oro. Ke usụn̄ ekededi, Ọkpọ ikọ ke n̄ke emi an̄wan̄a: Eti owo ọyọsọn̄ọ ada ke osobode afanikọn̄.

Eyetịm Ọfọn ye Mbon Nsụhọdeidem

Ke ọsọn̄ọde etịn̄ ufọn edinyene ọniọn̄, edidem Israel ọdọhọ ete: “Adan̄a nte owo asiande, ke ẹda ẹtoro enye: edi ẹyesuene owo eke akwan̄ade ke esịt.” (Mme N̄ke 12:8) Owo emi edide asian ikemeke nditịn̄ ikọ ke ibụmede. Enye ekekere ikọ mbemiso etịn̄de onyụn̄ enyene emem emem itie ebuana ye mbon en̄wen koro “asian” esie anam enye asasat mme ikọ esie ye ntịn̄enyịn. Ke ini ẹbụpde enye ndisịme mbụme m̀mê eyịghe eyịghe mbụme, owo asian eyekeme ‘ndifara ke ikọ esie.’ (Mme N̄ke 17:27) Ẹsitoro utọ owo oro ndien enye esidat Jehovah esịt. Didie ke enye okpụhọde ntem ye owo oro enyenede mme ukwan̄ ekikere oro ẹtode ‘esịt eke akwan̄ade’!

Ih, ẹsitoro owo asian, edi n̄ke oro etienede ekpep nnyịn ufọn nsụhọdeidem. Enye ọdọhọ ete: “Ọfọn ye owo eke ẹsede enye ke ndek, ndien enyenede ofụn, akan owo eke okokde idem esie, anana udia.” (Mme N̄ke 12:9) Etie nte Solomon ọdọhọ ke ọfọn owo ndidi ubuene nnyụn̄ nnyene ofụn kiet kpọt, akan owo ndibiat ofụri se enye enyenede man ekeme ndika iso ndu n̄kokon̄ uwem. Nso eti item ke emi edi ntem ọnọ nnyịn—ndiyụhọ ke se inyenede!

Utom In̄wan̄ Ekpep Owo Eti ido

Ke adade utom in̄wan̄ ọnọ uwụtn̄kpọ, Solomon ekpep owo n̄kpọ iba aban̄a eti ido. Enye ọdọhọ ete: “Eti owo ekere uwem unam esie: edi mbọm mme idiọk owo edi mfiomo.” (Mme N̄ke 12:10) Eti owo anam n̄kpọ ye mme unam esie ke mfọnido. Enye ọdiọn̄ọ se mmọ ẹyomde onyụn̄ ekere aban̄a ufọn mmọ. Idiọkowo ekeme ndidọhọ ke imọ imekere iban̄a mme unam, edi emi inụkke enye ndikere mban̄a se mmọ ẹyomde. Uduakesịt esie edi ibụk ibụk, ndien nte enye akamade mme unam ọkọn̄ọ ke udori emi  enye ekemede ndidia nto mmọ. Ke nditịm ntịn̄, se utọ owo oro ekerede ke edi mfọnn̄kan usụn̄ ndise mban̄a unam ekeme ndidi mfiomo.

Edumbet edikama unam ke eti usụn̄ abuana edise mban̄a ufene n̄ko. Nso ibak ke ekpedi ntem ndinyene ufene ndien ekem inọ mmọ ufen eke mîdotke ebe ke nditre ndise mban̄a mmọ mîdịghe ebe ke ndikama mmọ ke mfiomo! Ke ini unam enen̄erede okop ubiak ke ntak ọdọn̄ọde m̀mê adade unan idiọk idiọk, ndiwụt mfọnido ekeme ndiyom iwot enye.

Ke adade ikpehe utom in̄wan̄ efen—ufụn̄isọn̄—ọnọ uwụtn̄kpọ, Solomon ọdọhọ ete: “Owo eke ọdiọn̄de isọn̄ esie oyoyụhọ udia.” Ke akpanikọ ndinam ọkpọsọn̄ utom esida mme ufọn edi. “Edi mbet etịme-etịme owo anana ibuot.” (Mme N̄ke 12:11) Sia ananade eti ubiere ye mbufiọk, “anana ibuot” owo odu uwem ifuye eyịghe, onyụn̄ esịn idem ke mbubehe emi mîdorike udori. Se ẹkpepde ke ufan̄ikọ iba N̄ke 12:10, 11 emi an̄wan̄a: Wụt mbọm nyụn̄ nyene ifịk.

Eti Owo Esiforo

Enyene-ọniọn̄ edidem oro ọdọhọ ete: “Idiọk owo oyom mukanda mme idiọk-n̄kpọ.” (Mme N̄ke 12:12a) Didie ke idiọkowo anam oro? Enye anam ntre ebe ke ndiyom udori ke idiọk usụn̄.

Nso ke ẹkeme nditịn̄ mban̄a eti owo? Utọ owo oro ama ntụnọ onyụn̄ ọsọn̄ọ ada ke mbuọtidem. Enye edi eti ye edinen, enyene ọniọn̄ onyụn̄ osụhọde idem, owụt mbọm onyụn̄ enyene ifịk. Ndien Solomon ọdọhọ ete: “Edi orụn̄ nti owo on̄wụm.” (Mme N̄ke 12:12b) An American Translation ọdọhọ ete: “Orụn̄ nti owo edidu ke nsinsi.” Utọ owo oro ọsọn̄ọ ada onyụn̄ odu ke ifụre. Ke akpanikọ, ‘eti owo oyokụt mfọn Abasi.’ Ke ntre, ẹyak nnyịn ‘ibuọt idem ye Jehovah inyụn̄ inam se ifọnde.’—Psalm 37:3.

[Mme ndise ke page 31]

Kpa nte eto eke okopde idem, mbuọtidem nti owo enen̄ede ọsọn̄