Nte Idiọkn̄kpọ Amakan?

EKIKERE aban̄ade en̄wan ofụri ekondo ke ufọt odudu eti ye idiọk amanam mme ewetn̄wed ye mbon akwaifiọk ke ofụri emana ẹtịbi ata ediwak nsio nsio ekikere ẹdi. Nte ededi, odu n̄wed kiet oro ọnọde nnennen mbụk aban̄a en̄wan oro odude ke ufọt Abasi ye Devil. N̄wed oro edi Bible. Enye anam mme eneni oro ẹbuanade ke en̄wan emi an̄wan̄a onyụn̄ owụt nte ẹkemede ndifiọk owo emi enen̄erede akan ke en̄wan emi.

Esisịt ini ke ẹma ẹkebot akpa eren ye n̄wan, edibotn̄kpọ eke spirit oro enyịn mîkwe, Satan kpa Devil, ama eneni aban̄a itie edikara Abasi. Didie? Ke ndidọhọ ke n̄kari n̄kari usụn̄ nte ke Abasi ama esịn ndinọ mme edibotn̄kpọ esie nti n̄kpọ ye nte ke mme owo ẹkpenam ọfọn edieke mmọ ẹkpedade ke idem ẹkpọn̄ enye.—Genesis 3:1-5; Ediyarade 12:9.

Ke ukperedem, ke eyo ete-ekpụk oro Job, Satan ama edemede eneni efen. Ke oyomde ndibiat nsọn̄ọnda oro Job ekenyenede ke Abasi, Satan ama ọdọhọ ete: “Ikpa ke ibuot ikpa, ye kpukpru se owo enyenede ke owo edinọ ke ibuot uwem esie.” (Job 2:4) Nso ntatara eneni ke emi ekedi ntem! Ke adade ikọ oro “owo” utu ke ndida enyịn̄ oro Job, Satan ama eneni ke mme owo ke ofụri ofụri idimụmke nsọn̄ọnda mmọ ikama. Ke nditịm ntịn̄, enye ọkọdọhọ ete: ‘Owo ayanam n̄kpọ ekededi man anyan̄a uwem esie. Kam nọ mi ifet, ndien nyọwọn̄ọde kpukpru owo n̄kpọn̄ Abasi.’

Ẹkeme ndidiọn̄ọ andikan ke en̄wan oro odude ke ufọt Abasi ye Devil ebe ke ndibọrọ mbụme iba emi: Ndi owo emekeme ndikara idemesie uforo uforo? Ndi Devil ọmọwọn̄ọde kpukpru owo ọkpọn̄ ata Abasi?

Ndi Mme Owo Ẹkeme Ndikara Idemmọ Uforo Uforo?

Ke ediwak tọsịn isua, mme owo ẹmedomo nsio nsio orụk ukara ẹse. Ke ofụri emana ẹmedomo nsio nsio orụk ukara ẹse, utọ nte ukara obio ndidem, ukara mbon ufọkubọn̄, ukara mbio obio, ukara emi esịnede ke ubọk owo kiet, ukara Fascist, ye ukara Communist. Ndi akpanikọ oro nte ke osụk oyoyom ẹdomo nsio nsio ukara en̄wen ẹse iwụtke nte ke nsio nsio orụk ukara emi ikemeke ndiyụhọ udọn̄ mme owo?

H. G. Wells ewet ke A History of the World, oro ẹkesiode ke 1922, ete: “Ke ekperede ndidi ye unana edidiọn̄ọ, mbon Rome ẹma ẹkụt nte mmimọ idomode nsio nsio ukara ise.” Enye aka iso ete: “Kpukpru ini ẹma ẹsikpụhọ ndutịm ukara, akananam ndutịm ukara kiet ikodụhe ibịghi. Ke n̄kan̄ kiet, ẹma ẹkụt edikpu ke edidomo mme ndutịm ukara nse. Ke n̄kan̄ eken, edidomo mme ndutịm ukara nse ikenyeneke utịt, ndien mfịn Europe ye America ke ẹsụk ẹdodomo ndikọk mme ukem mfịna ukara oro mbon Rome ẹkebemde iso ẹsobo.”

Ẹma ẹka iso ndidomo nsio nsio ukara nse ke ofụri ọyọhọ isua ikie 20. Ke utịt ọyọhọ isua ikie oro, ẹma ẹnen̄ede ẹdima ukara mbio mbio ẹkan nte akanam ẹmade. Ẹdọhọ ke ukara mbio obio edi ukara ofụri owo. Edi ndi ukara mbio obio owụt ke owo ekeme ndikara idem uforo uforo ye unana ndausụn̄ Abasi? Jawaharlal Nehru, akani akpan isụn̄utom ukara India, ọkọdọhọ ke ukara mbio obio ọfọn edi ama adian do ete: “Ndọhọ ntre koro mme orụk ukara en̄wen ẹdiọkde ẹkan enye emi.” Valéry Giscard d’Estaing, akani adaibuot ukara France ọkọdọhọ ete: “Nnyịn ke ida enyịn ikụt afanikọn̄ oro ukara mbio obio akamade.”

 Idem ke ọyọhọ isua ikie ition M.E.N., owo akwaifiọk Greece oro Plato ama okụt ndudue ke ukara mbio obio. Nte n̄wed oro A History of Political Theory ọdọhọde, enye ama okụt ndudue ọnọ “mbon ukara ke unana ifiọk ye unana ukeme mmọ, emi edide akpan mfịna ukara mbio obio.” Ediwak mbon ukara eyomfịn ẹseme nte edide ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndikụt mbon oro ẹnyenede ukeme ẹnyụn̄ ẹdotde ndikama ukara. The Wall Street Journal ọdọhọ ke mme owo “isikopke inemesịt ye mme adausụn̄ oro mîkemeke ndise mban̄a ikpọ mfịna oro mmọ ẹsobode.” N̄wedmbụk n̄kpọntịbe oro aka iso ete: “Ẹsifek mmọ ndikụt unana iwụk ye n̄wo ke ini mmọ ẹyomde ndausụn̄.”

Idahaemi kere ban̄a ukara Edidem Solomon eke Israel eset. Jehovah Abasi ama ọnọ Solomon n̄wọrọnda ọniọn̄. (1 Ndidem 4:29-34) N̄kpọ eketie didie ke idụt Israel ke ofụri isua 40 oro Solomon akakarade? Bible ọbọrọ ete: “Judah ye Israel ẹkewak, nte ntan emi odude ke mben inyan̄ ke uwak, ke ẹdia n̄kpọ, ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄, ẹnyụn̄ ẹdatesịt.” Mbụk oro ọdọhọ n̄ko ete: “Judah ye Israel ẹdụn̄ ke ifụre, kpukpru owo ke idak vine mmọ ye eto fig mmọ, ọtọn̄ọde ke Dan tutu esịm ke Beer-sheba, ke ofụri eyo Solomon.” (1 Ndidem 4:20, 25) Sia edide enyene-ọniọn̄ edidem akakara mmọ nte andida ke ibuot Jehovah Abasi, kpa Akakan Andikara oro enyịn mîkwe, idụt oro ama enyene anana-mbiet emem, uforo, ye idatesịt.

Nso akwa ukpụhọde odu ntem ke ufọt ukara owo ye eke Abasi! Ndi owo ekeme nditịn̄ ke ofụri esịt nte ke Satan amakan ke eneni aban̄ade itie edikara? Baba, koro prọfet Jeremiah ama etịn̄ nte enende ete: “O Jehovah, mmọfiọk nte ke usụn̄ owo idụhe owo ke ubọk: owo eke asan̄ade inyụn̄ ikemeke ndinen̄ede ikpat esiemmọ.”—Jeremiah 10:23.

Ndi Satan Ekeme Ndiwọn̄ọde Kpukpru Owo N̄kpọn̄ Abasi?

Ndi Satan okụt unen ke ndiwọn̄ọde kpukpru owo n̄kpọn̄ Abasi nte enye ọkọdọhọde? Ke ọyọhọ ibuot 11 ke n̄wed Mme Hebrew eke Bible, apostle Paul asiak ediwak iren ye iban mbuọtidem oro ẹkedude mbemiso eyo mme Christian. Ekem enye ọdọhọ ete: “Ini ididụhe ami ndibụk mbụk Gideon, ye Barak, ye Samson, ye Jephthah, ye David, ye Samuel, ye mme prophet.” (Mme Hebrew 11:32) Paul etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ aban̄a mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi emi nte “otu ntiense eke ẹwakde.” (Mme Hebrew 12:1) Akpasarade ikọ Greek oro ẹdade mi ọwọrọ obubịt enyọn̄, edi idịghe obubịt enyọn̄ oro abaharede ada ikpọn̄, enyenede akpan udomo ye mbiet, edi edi akaka obubịt enyọn̄ oro mînyeneke mbiet. Emi odot koro mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi ke eset ẹma ẹwak tutu mmọ ẹbiet ata akaka obubịt enyọn̄. Ih, ke mme isua ikie emi  ẹbede, anana-ibat owo ẹmeda ifụre edimek mmọ ẹnam n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹbiere ndida nnọ Jehovah Abasi.—Joshua 24:15.

Nso ke nnyịn ikụt ke eyo nnyịn? Ibat Mme Ntiense Jehovah ke ofụri ererimbot ọmọkọri ebe miliọn itiokiet kpa ye ọkpọsọn̄ ukọbọ ye ubiọn̄ọ oro mmọ ẹkesobode ke ọyọhọ isua ikie 20. N̄kpọ nte owo miliọn usụkkiet efen efen ẹsibuana ye mmọ, ndien ediwak ke otu mmọ emi ẹmenam nti usio-ukot ndinyene n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye Abasi.

Jesus Christ, Eyen Abasi, ọkọnọ mfọnn̄kan ibọrọ ke ata oro Satan akamiade ete ke imọ imekeme ndiwọn̄ọde mme owo n̄kpọn̄ Jehovah. Ọkpọsọn̄ ubiak ke eto ndutụhọ ikakam ikemeke ndibiat nsọn̄ọnda esie. Nte Jesus ọkọduọkde akpatre ibifịk, enye ama ofiori ete: “Ete, mmayak spirit Mi nsịn Fi ke ubọk.”—Luke 23:46.

Satan esida kpukpru se enye ekekeme—ọtọn̄ọde ke mme idomo tutu esịm ata ata ukọbọ—ndidomo ndisịn mme owo ke idak ukara esie. Ke adade “mbumek enyịn, ye ikpîkpu ubọn̄ uwem emi” odomo mme owo, enye oyom ndinam mme owo ẹka iso ẹnam se enye amade m̀mê nditap mmọ n̄kpọn̄ Jehovah. (1 John 2:16) Satan n̄ko ‘amanam ikike mmọ eke mînịmke ke akpanikọ ekịm, mbak un̄wana gospel ubọn̄ Christ edisem ọnọ mmọ.’ (2 Corinth 4:4) Ndien Satan isimen̄eke ndida ndịghe ye ndịk owo nnam uduak esie.—Utom 5:40.

Nte ededi, Devil isikanke mbon oro ẹdade ke n̄kan̄ Abasi. Mmọ ẹdi ẹdifiọk Jehovah Abasi ẹnyụn̄ ‘ẹma enye ke ofụri esịt mmọ, ye ke ofụri ukpọn̄ mmọ, ye ke ofụri ekikere mmọ.’ (Matthew 22:37) Ih, nsọn̄ọnda Jesus Christ oro n̄kpọ mîsehekede ye eke anana-ibat owo owụt ke ẹnen̄ede ẹkan Satan kpa Devil.

Nso ke Ini Iso Akama?

Ndi owo ayaka iso ndidomo mme ukara nse ke nsinsi? Prọfet Daniel ama ebem iso etịn̄ ete: “Ke eyo ndidem oro, Abasi enyọn̄ ayanam ubọn̄ eke mîdisoboke ke nsinsi, adaha ada: ndien idikpọn̄ke ubọn̄ emi inọ mbio efen: enye ayanuak onyụn̄ ama kpukpru mme idụt emi, ndien enye ayada ke nsinsi.” (Daniel 2:44) Obio Ubọn̄ oro Abasi enyọn̄ anamde adaha ada edi ukara eke heaven oro Jesus Christ akarade. Enye edi Obio Ubọn̄ oro Jesus ekekpepde mme anditiene enye ete ẹbọn̄ akam ẹben̄e. (Matthew 6:9, 10) Obio Ubọn̄ oro oyosobo kpukpru ukara owo ke “ekọn̄ akwa usen Abasi, Andikara kpukpru n̄kpọ” oro edide ndien eyesịm ofụri isọn̄.—Ediyarade 16:14, 16.

Nso ina ibet Satan? Bible etịn̄ aban̄a n̄kpọntịbe ini iso emi ete: “[Angel Jehovah] omụm dragon, akani urụkikọt, emi edide Andidori ikọt Abasi ikọ ye Satan, onyụn̄ ọkọbi enye ke thousand isua, onyụn̄ otop enye esịn ke editụn̄ọ ukpe, onyụn̄ ọkọbi ukpe, onyụn̄ esịri abaha enye, enịm ufịk-n̄kpọ ke esịt, man okûbian̄a aba mme idụt tutu thousand isua ẹbe.” (Ediyarade 20:1-3) Edidi ke ẹma ẹketop Satan ẹsịn ke editụn̄ọ ukpe, kpa idaha unana edinam, ke Tọsịn Isua Ukara Jesus Christ editọn̄ọ.

Nso inem inem ebiet ke isọn̄ emi edidi ntem ini oro! Idiọkido ye mme andinam enye ididụhe aba. Bible ọn̄wọn̄ọ ete: “Ẹyekpok mme idiọk owo ẹfep . . . Edi mbon nsụkidem ẹyeda isọn̄ ẹnyene; ediwak emem ẹyenyụn̄ ẹnem mmọ esịt.” (Psalm 37:9-11) Baba n̄kpọ ndomokiet—owo m̀mê unam—idibiatke emem mmọ. (Isaiah 11:6-9) Ẹyekam ẹnam ediwak miliọn owo oro ẹkedade ke n̄kan̄ Devil ke eset, ke ntak unana ifiọk ye ke ntak oro mîkenyeneke ifet ndifiọk Jehovah, ẹfiak ẹdidu uwem ẹyenyụn̄ ẹda ukpepn̄kpọ Abasi ẹkpep mmọ.—Utom 24:15.

Etisịm utịt Tọsịn Isua Ukara oro, ẹyenam isọn̄ akabade edi paradise, ẹyenyụn̄ ẹnam ubonowo oro odụn̄de ke enye edi mfọnmma. Ekem ẹyekpọhọde Satan ke “ekpri ibio ini,” ndien ke oro ebede ẹyesobo enye ye kpukpru mme andibiọn̄ọ itie edikara Abasi, ke nsinsi.—Ediyarade 20:3, 7-10.

 Afo Edida ke N̄kan̄ Anie?

Ọyọhọ isua ikie 20 ekedi ini oro Satan ọkọnọmọde isọn̄ idiọk idiọk. Nte ededi, utu ke ndiwụt ke enye amakan, mme idaha oro ẹdude ke isọn̄ ẹdi idiọn̄ọ nte ke nnyịn idu ke ukperedem ini eke idiọk ererimbot emi. (Matthew 24:3-14; Ediyarade 6:1-8) Owo idaha idiọkido nditetịm nsọn̄ ubọk ke isọn̄ m̀mê se idide ekikere ediwak owo idiọn̄ọ owo oro akande. Se ẹdade ẹbiere edi m̀mê usụn̄ edikara anie ọfọn akan ye m̀mê odu owo ekededi oro anamde n̄kpọ ọnọ Abasi ke ntak ima. Ke idaha mbiba emi, Jehovah edi andikan.

Edieke edide ini oro ẹyakde ebe owowụt ke Satan inenke, ntak emi Abasi ayakde idiọkido aka iso? Jehovah enyene ime koro enye “[mîyomke] baba owo kiet atak, edi oyom kpukpru owo ẹtua n̄kpọfiọk ẹkabade esịt.” (2 Peter 3:9) Abasi oyom “kpukpru owo ẹnyene edinyan̄a, ẹnyụn̄ ẹsịm ifiọk akpanikọ.” (1 Timothy 2:4) Afo akpakam ada ini oro osụhọde ekpep Bible onyụn̄ ‘ọfiọk ata Abasi kierakiet, ye enye emi Enye ọkọdọn̄de, kpa Jesus Christ.’ (John 17:3) Mme Ntiense Jehovah ẹyekop inemesịt ndin̄wam fi enyene ifiọk oro man afo n̄ko ekpekeme ndidiana ye ediwak miliọn owo oro ẹsọn̄ọde ẹda ke n̄kan̄ edikan.

[Mme ndise ke page 5]

Ke ndisọn̄ọ nda, Mme Ntiense Jehovah ẹmenam ẹtetịm ẹkan Satan

[Ndise ke page 7]

Jehovah enyene ediwak mbon oro ẹsọn̄ọde ẹda ke n̄kan̄ esie