Nte Afo Emesibụp Ete, “Enye Jehovah?”
Nte Afo Emesibụp Ete, “Enye Jehovah?”
‘Mmọ ẹkpọn̄ mi anyan usụn̄ . . . Inyụn̄ idọhọke ite, Enye Jehovah?’ —JEREMIAH 2:5, 6.
1. Ke ini mme owo ẹbụpde, “Enye Abasi?,” nso ke mmọ ẹkeme ndinyene ke ekikere?
“ENYE Abasi?” Ediwak owo ẹsibụp mbụme oro. Ndusụk mmọ ẹsikam ẹdomo ndifiọk akpanikọ aban̄ade Andibot, oro edi, m̀mê enye odu ke m̀mọ̀n̄? Mbon en̄wen ẹsibụp mbụme oro ke ẹma ẹkesobo ekese afanikọn̄ m̀mê ke ini mmọ ẹsobode ọkpọkpọ nsọn̄ọn̄kpọ ndien ikemeke ndifiọk ntak emi Abasi mînamke n̄kpọ iban̄a oro. Edi mbon eken ibụpke ke baba usụn̄ kiet koro mmọ mînịmke ke Abasi odu.—Psalm 10:4.
2. Mmanie ẹkụt unen ke ediyom oro mmọ ẹyomde Abasi?
2 Nte ededi, ediwak owo ẹdu oro ẹkụtde akpakịp uyarade nte ke Abasi odu. (Psalm 19:1; 104:24) Ndusụk mmọ ẹyụhọ ye edinyene ndusụk orụk ido ukpono kpọt. Edi ufiop ufiop ima oro ẹnyenede ẹnọ akpanikọ omonụk ediwak miliọn mbon en̄wen ke kpukpru idụt ndiyom ata Abasi. Ukeme mmọ idịghe ikpîkpu koro enye “mîyomke usụn̄ ye baba nnyịn owo kiet.”—Utom 17:26-28.
3. (a) Ebietidụn̄ Abasi odu ke m̀mọ̀n̄? (b) Nso ke mbụme N̄wed Abasi emi, “Enye Jehovah?” ọwọrọ?
3 Ke ini owo enen̄erede okụt Jehovah, enye esifiọk nte ke “Abasi edi spirit,” emi enyịn owo mîkwe. (John 4:24) Jesus eketịn̄ aban̄a ata Abasi nte “Ete Mi emi odude ke heaven.” (Sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.) Nso ke oro ọwọrọ? Ọwọrọ nte ke ikpehe oro Ete nnyịn eke heaven odụn̄de edi edikon̄ ebiet ke usụn̄ifiọk eke spirit, idem kpa nte ikpaenyọn̄ okon̄de akan isọn̄. (Matthew 12:50; Isaiah 63:15) Nte ededi, okposụkedi nnyịn mîkemeke ndikụt Abasi ke ata enyịn, enye anam nnyịn ikeme ndifiọk enye inyụn̄ ikpep ekese iban̄a mme uduak esie. (Exodus 33:20; 34:6, 7) Enye ọbọrọ mme mbụme oro mbon esịt akpanikọ emi ẹyomde ndifiọk se uwem ọwọrọde ẹbụpde. Kaban̄a mme n̄kpọ oro ẹtụkde uwem nnyịn, enye ọnọ nnyịn eti isọn̄ ndibiere idaha esie, oro edi, nte enye esede mme utọ n̄kpọ oro ye m̀mê mme udọn̄ nnyịn ẹdu ke n̄kemuyo ye mme uduak esie. Enye oyom nnyịn ibụp iban̄a mme utọ n̄kpọ oro inyụn̄ isịn ukeme ofụri esịt ndiyom mme ibọrọ. Ebede ke prọfet Jeremiah, Jehovah ama asua ọnọ idụt Israel eset koro mmọ ẹma ẹkpu ndinam emi. Mmọ ẹma ẹfiọk enyịn̄ Abasi, edi mmọ ikobụpke ite, “Enye Jehovah?” (Jeremiah 2:6) Uduak Jehovah ikedịghe akpan n̄kpọ inọ mmọ. Mmọ ikoyomke ndausụn̄ esie. Ke ini oyomde ndinam ubiere, ikpọ ye n̄kpri, nte afo emesibụp ete, “Enye Jehovah?”
Mbon Oro Ẹkebụpde Abasi
4. Didie ke nnyịn ikeme ndibọ ufọn nto uwụtn̄kpọ David ke ndibụp Jehovah?
4 Ke ini okosụk edide akparawa, David eyen Jesse, ama enen̄ede enyene mbuọtidem ke Jehovah. Enye ama ọfiọk Jehovah nte “Abasi uwem.” David ke idemesie ama enyene ukpeme Jehovah. Mbuọtidem ye ima kaban̄a “enyịn̄ Jehovah,” ama onụk David ndiwot Goliath, kpa anyan okopidem owo Philistine emi akakamade ekese n̄kpọekọn̄. (1 Samuel 17:26, 34-51) Nte ededi, unen oro David okokụtde ikanamke enye ọbuọt idem ke idemesie. Enye ikekereke ke se ededi oro imọ inamde idahaemi, Jehovah ọyọdiọn̄ imọ. Ke mme isua oro ẹketienede, David ama obụp Jehovah ediwak ini ke ini okoyomde ndinam mme ubiere. (1 Samuel 23:2; 30:8; 2 Samuel 2:1; 5:19) Enye ama aka iso ọbọn̄ akam ete: “Wụt mi usụn̄ fo, O Jehovah; teme mi ido fo. Nam mi nsan̄a ke akpanikọ fo, nyụn̄ teme mi: koro afo edide Abasi edinyan̄a mi; mmebet fi ofụri usen.” (Psalm 25:4, 5) Nso eti uwụtn̄kpọ ke oro edi ntem ọnọ nnyịn nditiene!
5, 6. Didie ke Jehoshaphat okoyom Jehovah ke nsio nsio ini ke uwem esie?
5 Ke eyo Edidem Jehoshaphat, kpa ọyọhọ edidem ition ke udịm ubọn̄ David, ntan̄ndian udịmekọn̄ idụt ita ẹma ẹda ẹkọn̄ ẹtiene Judah. Ke ini enye okosobode mbabuat idaha abuanade ofụri idụt, Jehoshaphat ama “oyom Jehovah.” (2 Chronicles 20:1-3) Emi ikedịghe akpa ini oro Jehoshaphat okoyomde Jehovah. Edidem oro ama esịn utuakibuot Baal emi ọsọn̄ibuot obio ubọn̄ edem edere Israel ekesịnde idem ndien ama emek ndisan̄a ke usụn̄ Jehovah. (2 Chronicles 17:3, 4) Ntre idahaemi ke ini enye okosobode afanikọn̄, didie ke Jehoshaphat ‘okoyom Jehovah’?
6 Ke an̄wan̄wa akam oro enye ọkọbọn̄de ke Jerusalem ke akpan ini emi, Jehoshaphat ama owụt nte ke imọ ima iti ata ọkpọsọn̄ odudu Jehovah. Enye ama enen̄ede ekere aban̄a uduak Jehovah nte ayararede ebe ke Enye ndibịn mme idụt eken mfep nnyụn̄ nnọ Israel ndusụk isọn̄ nte udeme. Edidem oro ama ọfiọk ke imọ imoyom un̄wam Jehovah. (2 Chronicles 20:6-12) Ndi Jehovah ama ayak ẹkụt imọ ini oro? Ih, ama ayak. Jehovah ama ọnọ akpan ndausụn̄ ebe ke Jahaziel, eyen Levi, ndien ke ndan̄nsiere Enye ama anam ikọt Esie ẹkan. (2 Chronicles 20:14-28) Didie ke afo ekeme nditịm mfiọk nte ke Jehovah n̄ko ayayak fi okụt imọ ke ini afo ọwọn̄ọrede ebịne enye kaban̄a ndausụn̄?
7. Akam mmanie ke Abasi esikop?
7 Jehovah inamke asari. Enye ọdọhọ mme owo ẹtode kpukpru idụt ẹyom imọ ke akam. (Psalm 65:2; Utom 10:34, 35) Enye ọfiọk se idude ke esịt mbon oro ẹkpede enye ubọk. Enye ọsọn̄ọ etịn̄ ọnọ nnyịn ete ke imọ imesikop akam nti owo. (Mme N̄ke 15:29) Jehovah ayak ndusụk n̄kani mbon oro ẹkenanade udọn̄ ke enye edi idahaemi ẹyomde ndausụn̄ esie ke nsụhọdeidem, ẹkụt enye. (Isaiah 65:1) Enye esikam okop akam mbon oro ẹkpude ndinam ibet esie edi oro ẹkabarede esịt idahaemi ke nsụhọdeidem. (Psalm 32:5, 6; Utom 3:19) Edi, ke ini owo mîsụhọkede esịt ke iso Abasi, akam owo oro edi ke ikpîkpu. (Mark 7:6, 7) Kere ban̄a ndusụk uwụtn̄kpọ.
Mmọ Ẹma Ẹbụp Edi Ikọbọhọ
8. Nso ikanam Jehovah okûkop akam Edidem Saul?
8 Ke prọfet Samuel ama ọkọdọhọ Edidem Saul ete ke Abasi ama esịn enye ke ntak nsọn̄ibuot esie, Saul ama atuak ibuot ọnọ Jehovah. (1 Samuel 15:30, 31) Edi emi ikotoho enye esịt. Udọn̄ Saul ikedịghe ndisụk ibuot nnọ Abasi, edi ekedi man enyene ukpono ke iso mme owo. Ke ukperedem, ke ini mme Philistine ẹken̄wanade ekọn̄ ye Israel, Saul ama obụp Jehovah enyọn̄ enyọn̄. Nte ededi, ke ini enye mîkenyeneke ibọrọ, enye ama aka ebịne enyene nsan̄a ekpo, okposụkedi enye ọkọfiọkde ke Jehovah ama obiom edinam emi ikpe. (Deuteronomy 18:10-12; 1 Samuel 28:6, 7) Ke nditịn̄ ibio ibio, 1 Chronicles 10:14 etịn̄ aban̄a Saul ete: ‘Enye ikobụpke Jehovah.’ Ntak ẹdọhọde ntem-e? Koro akam Saul ikasan̄ake ye mbuọtidem. Ntem, eketie nte n̄kpọ eke enye mîkọbọn̄ke akam ndomokiet.
9. Nso ikakwan̄a ye n̄kpeubọk Zedekiah kaban̄a ndausụn̄ Jehovah?
9 Kpasụk ntre, nte utịt obio ubọn̄ Judah akasan̄ade ekpere, ẹma ẹbọn̄ ekese akam ẹnyụn̄ ẹbụp mme prọfet Jehovah. Nte ededi, mme owo ẹkekpono ndem ndien ke ukem ini oro ẹdọhọ ke ikpono Jehovah. (Zephaniah 1:4-6) Okposụkedi mmọ ẹkebụpde Abasi enyọn̄ enyọn̄, mmọ iketịmke esịt mmọ ndinam uduak esie. Edidem Zedekiah ama ekpe Jeremiah ubọk ete obụp Jehovah ọnọ imọ. Jehovah ama ebebem iso asian edidem oro se enye akpanamde. Edi sia ananade mbuọtidem onyụn̄ okopde ndịk owo, edidem oro ikanamke uyo Jehovah, ndien Jehovah ikọnọhọ edidem oro ibọrọ efen oro enye akpamade ndikop.—Jeremiah 21:1-12; 38:14-19.
10. Nso ikakwan̄a ke usụn̄ oro Johanan okoyomde ndausụn̄ Jehovah, ndien nso ke nnyịn ikpep ito ndudue esie?
10 Ke ẹma ẹkesobo Jerusalem, udịmekọn̄ Babylon ẹnyụn̄ ẹtan̄ mme Jew nte mbon ntan̄mfep ẹnyọn̄ọ, Johanan ama eben̄e idem ndimen ekpri otu mme Jew oro ẹkesụhọde ke Judah n̄ka Egypt. Mmọ ẹma ẹnam ndutịm, edi mbemiso ẹkpọn̄de mmọ ẹma ẹdọhọ Jeremiah ọbọn̄ akam ke ibuot mmimọ onyụn̄ oyom ndausụn̄ Jehovah. Nte ededi, ke ini mmọ mîkenyeneke ibọrọ oro mmọ ẹkeyomde, mmọ ẹma ẹka inikiet inikiet ẹkenam se mmọ ẹkeduakde. (Jeremiah 41:16–43:7) Ndi afo omokụt mme ukpepn̄kpọ oro ẹkemede ndinyene ufọn nnọ fi ke mme n̄kpọntịbe emi man ke ini afo oyomde Jehovah, afo okpokụt enye?
“Ẹdomo Ẹfiọk”
11. Ntak oyomde nnyịn ida Ephesus 5:10 isịn ke edinam?
11 Utuakibuot akpanikọ abuana se ikande ediyarade uyakidem nnyịn ebe ke edibụhọ ke mmọn̄, edidụk mme mbono esop, ye edibuana ke utom an̄wautom. Enye abuana ofụri usụn̄ uwem nnyịn. Nnyịn imesisobo mme mfịghe ke usen ke usen—ndusụk ẹdi n̄kari n̄kari, ndusụk ẹdi ata in̄wan̄-in̄wan̄—oro ẹkemede ndiwọn̄ọde nnyịn n̄kpọn̄ usụn̄ oro odude ke n̄kemuyo ye uten̄e Abasi. Didie ke nnyịn idinam n̄kpọ iban̄a emi? Ke ini ekewetde n̄wed ọnọ ẹsọk anam-akpanikọ mme Christian ke Ephesus, apostle Paul ama eteme mmọ ete: “Ẹdomo ẹfiọk se itịmde inem Ọbọn̄ esịt.” (Ephesus 5:10) Ediwak idaha oro ẹtọtde ke N̄wed Abasi ẹwụt ufọn ndinam oro.
12. Ntak emi Jehovah akayatde esịt ke ini David akanamde ẹmen ekebe ediomi ẹka Jerusalem?
12 Ke ẹma ẹkemen ekebe ediomi ẹka Israel ẹnyụn̄ ẹkenịm ke Kiriath-jearim ke ediwak isua, Edidem David ama oyom ndimen enye n̄ka Jerusalem. Enye ama okot mbọn̄ onyụn̄ ọdọhọ ke ẹyemen Ekebe oro ‘edieke enemde mmọ, ama onyụn̄ oto Jehovah.’ Edi enye ikenen̄ekede inam ndụn̄ọde man ọfiọk uduak Jehovah ke n̄kpọ emi. Edieke enye akpakanamde oro, owo ikpakadaha ukpatn̄kpọ imen Ekebe oro. Edi mme Levite ẹtode ubon Kohath ẹkpekebiom enye ke afara mmọ, nte Abasi eketemede in̄wan̄-in̄wan̄. Okposụkedi David ekesibụpde Jehovah kpukpru ini, enye ama okpu ndinam ntre ke nnennen usụn̄ ke idaha enye emi. Emi ama ada idiọk utịp edi. David ọkọdọhọ ke ukperedem ete: “Jehovah Abasi nnyịn obụmede anam nnyịn: koro nnyịn mîkoyomke enye ke ido esie.”—1 Chronicles 13:1-3; 15:11-13; Numbers 4:4-6, 15; 7:1-9.
13. Nso item ikesịne ke ikwọ oro ẹkekwọde ke ini ẹkemende Ekebe oro uforo uforo?
13 Ke ini mme Levite ke akpatre ẹkemende Ekebe oro ke ufọk Obed-edom ẹka Jerusalem, ẹma ẹkwọ ikwọ oro David ekewetde. Enye ama esịne item ofụri esịt emi: “Mbufo ẹbịne Jehovah ye odudu esie; ẹyom iso esie kpukpru ini. Ẹti mme utịbe n̄kpọ esie emi enye akanamde, n̄kpọ ndyọ esie, ye mme item inua esie.”—1 Chronicles 16:11, 12.
14. Didie ke nnyịn ikeme ndibọ ufọn nto eti uwụtn̄kpọ Solomon ye mme ndudue esie ke ukperedem ini uwem esie?
14 Mbemiso enye akakpade, David ọkọnọ eyen esie item ete: “Afo ama oyom [Jehovah], oyokụt enye.” (1 Chronicles 28:9) Ke ama akada ubọn̄, Solomon ama aka Gibeon, ebiet emi efe esop okodude, okonyụn̄ awa uwa ọnọ Jehovah. Do, Jehovah ama ọdọhọ Solomon ete: “Siak se ndinọde fi.” Ke anamde n̄kpọ aban̄a eben̄e Solomon, Jehovah ama atat ubọk ọnọ enye eti ibuot ye ifiọk ndikpe ikpe nnọ Israel, ndien Enye ama adian inyene ye ubọn̄. (2 Chronicles 1:3-12) Ke adade n̄wed ubọp ufọk oro Jehovah ọkọnọde David, Solomon ama ọbọp akwa temple. Edi kaban̄a mme mbubehe ndọ esie, Solomon ama okpu ndiyom Jehovah. Solomon ama ọdọ iban oro mîkedịghe mme andituak ibuot nnọ Jehovah. Ke mme ukperedem isua esie, mmọ ẹma ẹyụt enye esịt ẹkpọn̄ Jehovah. (1 Ndidem 11:1-10) Inamke n̄kpọ m̀mê iwọrọ etop, inyene ọniọn̄, m̀mê inyene ifiọk adan̄a didie, edi akpan n̄kpọ ‘ndidomo mfiọk se itịmde inem Ọbọn̄ esịt’!
15. Ke ini Zerah owo Ethiopia ekedide ndin̄wana ye Judah, ntak emi Asa ekekemede ndibọn̄ akam ye mbuọtidem nte ke Jehovah ayanyan̄a Judah?
15 N̄wetnnịm n̄kpọ aban̄ade itie edidem Asa, eyen eyeyen Solomon afiak ọsọn̄ọ nte iyomde emi. Ke isua 11 ẹbede ke Asa ama akada ubọn̄, Zerah owo Ethiopia ama ada udịmekọn̄ miliọn kiet odụk Judah. Ndi Jehovah ayanyan̄a Judah? Se ibede isua 500 ke mbemiso, Jehovah ama etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ se ikọt esie ẹkpedoride enyịn ẹban̄a edieke mmọ ẹkpan̄de utọn̄ ẹnọ enye ẹnyụn̄ ẹnịmde mbet esie ye se mmọ ẹkpedoride enyịn ẹban̄a edieke mmọ mînamke oro. (Deuteronomy 28:1, 7, 15, 25) Ke ntọn̄ọ ukara esie, Asa ama osion̄o mme itieuwa ye mme adaha oro ẹkedade ẹnam n̄kpọ ke nsunsu utuakibuot efep ke ikpehe ukara esie. Enye ama akpak mme owo ete ‘ẹyom Jehovah.’ Asa ikebetke tutu osobo afanikọn̄ mbemiso anamde oro. Ntre, ye mbuọtidem ke Jehovah, Asa ama ekeme ndibọn̄ akam nnọ enye man anam n̄kpọ ke ibuot mmọ. Nso ikedi utịp? Ẹma ẹnọ Judah n̄wọrọnda edikan.—2 Chronicles 14:2-12.
16, 17. (a) Okposụkedi Asa akakande, nso item ke Jehovah ọkọnọ enye? (b) Ke ini Asa akanamde n̄kpọ ke usụn̄ oro mîwụtke eti ibuot, nso un̄wam ke ẹkenọ enye, edi didie ke enye akanam n̄kpọ? (c) Didie ke nnyịn ikeme ndibọ ufọn nto edikere mban̄a edu uwem Asa?
16 Nte ededi, ke ini Asa akakande, Jehovah ama ọdọn̄ Azariah okosobo ye edidem onyụn̄ ọdọhọ ete: “Asa ye ofụri Judah ye Benjamin, mbufo ẹkop uyo mi, Jehovah ada ye mbufo ke ini mbufo ẹdeda ye enye; ndien edieke mbufo ẹdiyomde enye, mbufo ẹyekụt enye; edi edieke mbufo ẹdikpọn̄de enye, enye ọyọkpọn̄ mbufo.” (2 Chronicles 15:2) Ye obufa ifịk, Asa ama emenede utuakibuot akpanikọ ke enyọn̄. Edi isua 24 ke ukperedem, ke ini akafiakde osobo ekọn̄, Asa ama okpu ndiyom Jehovah. Enye ikodụn̄ọkede Ikọ Abasi, ndien enye iketịghi se Jehovah akanamde ke ini udịmekọn̄ Ethiopia ẹkedade ekọn̄ ẹdụk Judah. Enye ke ndisịme ama akadiana ye Syria.—2 Chronicles 16:1-6.
17 Ke ntak emi, Jehovah ama anam Hanani, okụt n̄kukụt asua ọnọ Asa. Idem ke idaha oro, ke ini ẹkenamde ekikere Jehovah kaban̄a n̄kpọ oro an̄wan̄a, Asa ọkpọkọbọ ufọn. Utu ke oro, enye ama ayat esịt onyụn̄ esịn Hanani ke ufọk ebuka. (2 Chronicles 16:7-10) Edi n̄kpọ mfụhọ didie ntem! Nso kaban̄a nnyịn? Nte nnyịn imesiyom Abasi edi ekem isịn ndinyịme item? Ke ini ebiowo oro ekerede aban̄a adade Bible ọnọ nnyịn item koro nnyịn ikọmọde ke ererimbot, ndi nnyịn imesiwụt esịtekọm iban̄a ima ima un̄wam oro ẹnọde nnyịn ndifiọk “se itịmde inem Ọbọn̄ esịt”?
Kûfre Ndibụp
18. Didie ke nnyịn ikeme ndibọ ufọn nto mme ikọ oro Elihu eketịn̄de ọnọ Job?
18 Ke ini okopde mfịghe, owo emi akanamde n̄kpọ Jehovah ke edinam akpanikọ ekeme ndinam ndudue. Ke ini ẹketọde Job idiọk udọn̄ọ, atabade nditọ ye inyene esie, mme ufan esie ẹkenyụn̄ ẹdoride enye ikọ, enye ekenen̄ede owụk ntịn̄enyịn ke idemesie. Elihu ama ọnọ enye item ete: “Owo ndomokiet idọhọke ite, ‘Enye Abasi emi okobotde mi?’” (Job 35:10, NW) Ama oyom Job owụk ntịn̄enyịn ke Jehovah onyụn̄ ekere aban̄a nte Enye ekesede idaha oro. Job ama enyịme item oro ke nsụhọdeidem, ndien uwụtn̄kpọ esie ekeme ndin̄wam nnyịn ndinam ukem oro.
19. Nso ke nditọ Israel ẹkesiwak ndikpu ndinam?
19 Nditọ Israel ẹma ẹfiọk mbụk aban̄ade nte Abasi anamde n̄kpọ ye idụt mmọ. Edi ata ediwak ini mmọ iketịghi emi ke ini ẹkesede ẹban̄a mme akpan idaha ke uwem mmọ. (Jeremiah 2:5, 6, 8) Ke ini ẹkeyomde ndinam mme ubiere ke uwem, mmọ ẹma ẹbịne inemesịt idemmọ utu ke ndibụp, “Enye Jehovah?”—Isaiah 5:11, 12.
Ka Iso Ndibụp Ete, “Enye Jehovah?”
20, 21. (a) Mmanie mfịn ẹnyene edu Elisha ke ndiyom ndausụn̄ Jehovah? (b) Didie ke nnyịn ikeme ndikpebe nnyụn̄ mbọ ufọn nto uwụtn̄kpọ mbuọtidem mmọ?
20 Ke ini Elijah okokụrede an̄wan̄wa utom esie, Elisha, kpa asan̄autom esie ama emen ewụra oro ọkọbọhọde Elijah ọduọ, aka Akpa Jordan, eyịbi mmọn̄, onyụn̄ obụp ete: “Enye Jehovah Abasi Elijah?” (2 Ndidem 2:14) Jehovah ama ọbọrọ ke ndiwụt nte ke idahaemi spirit imọ odu Elisha ke idem. Nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto emi?
21 Ukem n̄kpọ oro ama etịbe mfịn. Ndusụk asan̄autom Jehovah oro ẹyetde aran emi ẹkedade usụn̄ ke utom ukwọrọikọ ẹma ẹkpan̄a. Mbon oro ẹkeyakde utom edise enyịn ẹsịn ke ubọk ini oro ẹma ẹdụn̄ọde N̄wed Abasi ẹnyụn̄ ẹbọn̄ akam ẹnọ Jehovah ẹyom ndausụn̄. Mmọ iketreke ndibụp ẹte, “Enye Jehovah?” Nte utịp, Jehovah amaka iso ndida ikọt esie usụn̄ nnyụn̄ mfori utom mmọ. Nte nnyịn imekpebe mbuọtidem mmọ? (Mme Hebrew 13:7) Ke edide ntre, nnyịn iyesịk ikpere esop Jehovah, inam n̄kpọ iban̄a ndausụn̄ esie, inyụn̄ ibuana ọyọhọ ọyọhọ ke utom oro ẹnamde ke idak ndausụn̄ Jesus Christ.—Zechariah 8:23.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
• Ye nso uduak ke nnyịn ikpobụp ite, “Enye Jehovah?”
• Mfịn, didie ke nnyịn ikeme ndinyene ibọrọ mbụme oro, “Enye Jehovah?”
• Ntak emi Abasi mîsibọrọke ndusụk akam oro ẹbọn̄de ẹyom ndausụn̄ esie?
• Mme uwụtn̄kpọ Bible ewe ẹwụt nte oyomde “ẹdomo ẹfiọk se itịmde inem Ọbọn̄ esịt”?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 9]
Didie ke Edidem Jehoshaphat okoyom Jehovah?
[Ndise ke page 10]
Ntak emi Saul akakade ebịne enyene nsan̄a ekpo?
[Mme ndise ke page 12]
Bọn̄ akam, kpep n̄kpọ, nyụn̄ tie kere man ọfiọk ‘ebiet emi Jehovah odude’