Ndikpep Ndiyụhọ ye Se Inyenede

Ke ọnọ-nsịnudọn̄ leta oro enye ọkọnọde ẹsọk mme Christian ke Philippi, apostle Paul ekewet ete: “Mmekpep [“ndiyụhọ ye se nnyenede ke mme idaha ekededi oro ami ndude,” NW]. . . . Ke kpukpru itie ye ke kpukpru ebiet, emehe mi ndidia nyụhọ, ndinyụn̄ ntie biọn̄; ndinyene n̄kpọ uwak-uwak, ndinyụn̄ nnana n̄kpọ.”—Philippi 4:11, 12.

Nso ikan̄wam Paul ndiyụhọ ye se enye enyenede? Ke ikerede iban̄a nte ekọmurua n̄kpọ udu uwem ọdọkde ye unana iwụk ndutịm uforo ke eyo nnyịn, eyenen̄ede ọfọn mme Christian akpanikọ ndikpep nte ẹkemede ndiyụhọ ye se mmọ ẹnyenede man mmọ ẹkeme ndiwụk ntịn̄enyịn ke utom oro mmọ ẹnamde ẹnọ Abasi.

KE NTỌN̄Ọ ntọn̄ọ leta esie, Paul ama etịn̄ aban̄a akani ubọkọkọ esie oro okokụtde unen. Enye ama ọdọhọ ete: “Edieke owo ekededi esede ete imekeme ndiberi idem ke obụkidem, ami n̄keme n̄kan. Ẹkenịm mi mbobi ke ọyọhọ usen itiaita, nto ke ubon Israel, ke esien Benjamin, ndi Hebrew eke mme Hebrew ẹbonde; ke ikọ ibet, ndi Pharisee; ke ikọ ifiopesịt, mma n̄kọbọ ufọk Abasi; ke ikọ eti ido eke otode ke edinịm ibet, owo ikwe n̄kpọ ndibiom ke idem mi.” (Philippi 3:4-6) Ke adianade do, nte enyene-ifịk Jew, Paul ama ọbọ uyo oto ikpọ oku ke Jerusalem, mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹnọ enye ibetedem. Kpukpru emi ama ọnọ enye idotenyịn edinyene odudu ye uwọrọetop—eke ukaraidem, eke ido ukpono, ndien nte eyịghe mîdụhe ke n̄kan̄ okụk—ke editịm n̄kpọ mme Jew.—Utom 26:10, 12.

Nte ededi, ke ini Paul akakabarede edi ifịk ifịk asan̄autom Christian, mme n̄kpọ ẹma ẹkpụhọde akamba akamba. Ke ntak eti mbụk, enye ke unyịmesịt ama ayak eti ubọkọkọ esie ye kpukpru n̄kpọ oro enye akabatde nte akpan n̄kpọ ke mbemiso, ẹtak. (Philippi 3:7, 8) Didie ke enye ekenyene ndise mban̄a idemesie idahaemi? Ndi ẹkenyene ndikpe enye okụk nte ọkwọrọikọ? Didie ke enye edise aban̄a mme n̄kpọ oro enye oyomde?

Owo ikekpehe Paul okụk ndomokiet ke utom ukwọrọikọ esie. Mbak enye edidi mbiomo ọnọ mbon oro enye ọkọkwọrọde ikọ ọnọ, enye ama etiene Aquila ye Priscilla anam ufọk-ọfọn̄ ke adan̄aemi okodude ke Corinth, ama onyụn̄ anam mme utom efen man ese aban̄a idemesie. (Utom 18:1-3; 1 Thessalonica 2:9; 2 Thessalonica 3:8-10) Paul ama anam ntatara isan̄ isụn̄utom ita, enye n̄ko ama aka mme esop oro okoyomde ẹka ẹkese. Sia enye ekesịnde idem ofụri ofụri ke utom Abasi, enye ekenyene esisịt inyene obụkidem. Nditọete ẹkesise ẹban̄a mme n̄kpọ oro ẹkenanade enye. Nte ededi, ndusụk ini ke ntak n̄kpọsọn̄ idaha, enye ama esidu ke unana. (2 Corinth 11:27; Philippi 4:15-18) Kpa ye oro, akananam Paul ikesemeke iban̄a idaha  esie ke uwem, ikonyụn̄ isịnke enyịn ke se mbon en̄wen ẹnyenede. Enye ama anam utom ọkpọsọn̄ ke unyịmesịt ye ke inemesịt ke ufọn ekemmọ mme Christian. Ke akpanikọ, Paul okokot oto mme ikọ Jesus oro ẹtịmde ẹdiọn̄ọ mi: “Ekese inemesịt odu ke ndinọnọ akan ke ndibọbọ.” Nso n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ ke emi edi ntem ọnọ kpukpru nnyịn!—Utom 20:33-35, NW.

Se Ndiyụhọ ye Se Owo Enyenede Ọwọrọde

Akpan n̄kpọ oro akanamde Paul okop inemesịt ye uyụhọ ekedi enye ndiyụhọ ye se enye enyenede. Nte ededi, nso ke owo ndiyụhọ ye se enye enyenede ọwọrọ? Ke nditịn̄ ibio ibio, enye ọwọrọ ndiyụhọ ye mme akpan n̄kpọ udu uwem. Kaban̄a emi, Paul ọkọdọhọ Timothy, nsan̄autom ukwọrọikọ esie ete: “Edi uten̄e Abasi edi akwa udori, ke ini asan̄ade ye esịt eke okụtde ete se inyenede ekem. Koro nnyịn ikadaha baba n̄kpọ kiet idụk ke ererimbot, idinyụn̄ ikemeke ndida baba n̄kpọ kiet n̄wọrọ. Mmọdo edieke nnyịn inyenede se idiade ye se idade ifụk iferi, nnyịn iyokụt ite oro ekem.”—1 Timothy 6:6-8.

Tịm fiọk ete ke Paul akabuan ediyụhọ ye se owo enyenede ye uten̄e Abasi. Enye ama ọfiọk ete ke ata inemesịt oto uten̄e Abasi, oro edi, edinịm utom oro inamde inọ Abasi ke akpa itie, inyụn̄ itoho inyene obụkidem m̀mê uforo. ‘Se ẹdiade ye se ẹdade ẹfụk iferi’ ẹkedi sụk mme n̄kpọ oro ẹken̄wamde enye ndika iso nnyene uten̄e Abasi. Ntre se ikan̄wamde Paul ndiyụhọ ye se enye enyenede ekedi ndiberi edem ke Jehovah, inamke n̄kpọ m̀mê nso ke mme idaha ẹkedi.

Ediwak owo mfịn ẹkop editịmede esịt ẹnyụn̄ ẹnana inemesịt koro mmọ mîkemeke ndiyụhọ ye se mmọ ẹnyenede mîdịghe mmọ ẹfụmi ndinam oro. Utu ke ndiyụhọ ye se mmọ ẹnyenede, mmọ ẹmek ndikọn̄ mbuọtidem mmọ ke okụk ye ke se okụk ekemede ndidep. Usiakifia usuanetop n̄kpọurua ye ndutịm usuanetop ẹnam ẹtie mme owo ke idem nte ke mmọ ikemeke ndikop  inemesịt ibọhọke mmọ ẹnyene mme ọsọn̄urua n̄kpọ ye n̄kpọutom oro ẹsion̄ode ẹdi mbufa—ẹnyụn̄ ẹnyene mme n̄kpọ emi ke ebe oro. Nte utịp, ediwak owo ẹmeduọ ẹdụk afia edibịne okụk ye mme n̄kpọ obụkidem. Utu ke ndikop inemesịt ye uyụhọ, mmọ “ẹduọ ẹsịne ke idomo ye afia ye ediwak ndisịme ye idiọk udọn̄, eke ẹdụride owo ẹsụhọde ke nditaha ye nsobo.”—1 Timothy 6:9, 10.

Mmọ Ẹmekpep Ndiyụhọ ye Se Ẹnyenede

Ke eyo nnyịn emi, nte ẹnen̄ede ẹkeme ndidu uwem uten̄e Abasi, ndiyụhọ ye se owo enyenede nnyụn̄ n̄kop inemesịt ye uyụhọ? Ih, ẹkeme. Ke akpanikọ, ediwak miliọn owo mfịn ke ẹnam oro. Mmọ ẹmekpep ndikop inemesịt ke n̄kpọ obụkidem ekededi oro mmọ ẹnyenede. Mmọ ẹdi Mme Ntiense Jehovah, emi ẹyakde idemmọ ẹnọ Abasi, ẹnamde ẹnyụn̄ ẹkpepde mme owo uduak Abasi ke kpukpru ebiet.

Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a mbon  oro ẹnọde idemmọ unyịme unyịme ndibọ ukpep man ẹka ẹkekwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi nte mme isụn̄utom ke mme idụt oro mmọ mîmeheke. (Matthew 24:14) Ediwak ini, mme idaha udu uwem ke mme idụt oro ẹnọde mmọ ẹkenam utom ẹsisụhọde ẹkan eke idụt oro mmọ ẹtode. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini mme isụn̄utom ẹkedide ẹdibehe ke idụt Asia kiet ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ 1947, mme mfịna oro ekọn̄ akadade edi ẹkesụk ẹdodu, ndien ibat ibat ufọk ẹkenyene ikan̄ ilektrik. Ke ediwak idụt, mme isụn̄utom oro ẹma ẹkụt ke ẹkedori ọfọn̄ ke ekpat eto m̀mê ke itiat ẹyet ke idịm utu ke ndida masịn uyetọfọn̄ ilektrik. Edi mmọ ẹkedi man ẹdikpep mme owo akpanikọ Bible, ntre mmọ ẹma ẹkpụhọde ẹda ekekem ye mme idaha n̄kann̄kụk ẹnyụn̄ ẹsịn idem ke utom ukwọrọikọ.

Mbon en̄wen ẹdụk utom ukwọrọikọ uyọhọ ini m̀mê ẹwọrọ ẹka mme ikpehe oro owo mîdaha eti mbụk isịm kan̄a. Adulfo amanam utom nte asan̄autom uyọhọ ini ke se iwakde ikan isua 50 ke nsio nsio ikpehe Mexico. Enye ọdọhọ ete: “Ukem nte apostle Paul, ami ye n̄wan mi imekpep ndikpụhọde nda ekekem ye idaha oro nnyịn idude. Ke uwụtn̄kpọ, kiet ke otu esop oro nnyịn ikakade ikese ikekpereke akwa obio m̀mê urua ekededi. Ke ini udia kiet kiet, nditọete ẹma ẹyụhọ ye ndita sụk idem uyo kiet ẹkotde tortilla ye ekpri unam ye inụn̄ nnyụn̄ n̄n̄wọn̄ kọp kọfi kiet. Kpukpru se mmọ ẹkenyenede ndidia ekedi oro—idem uyo tortilla ita ke usen. Ntre nnyịn ima ikpep ndidu uwem nte nditọete oro. Mmenyene ediwak utọ ifiọkutom emi ke ufan̄ isua 54 oro nnamde n̄kpọ Jehovah ke uyọhọ ini.”

Florentino eti nte imọ ye ubon mmimọ ikokpụhọde ida ekekem ye n̄kpọsọn̄ idaha. Ke etide ntọn̄ọ ntọn̄ọ uwem esie, enye ọdọhọ ete: “Ete mi ekedi enyene-uforo anyamurua. Enye ama enyene ediwak isọn̄ ye inyene. Nsụk nteti okpokoro urua oro nnyịn ikenyenede ke ufọkurua unyam n̄kpọudia. Enye ama enyene drọwa emi ekedide sentimita 50 ke ubom ye sentimita 20 ke utụn̄ọ, okonyụn̄ enyenede ikpehe inan̄. Do ke nnyịn ikesidọn̄ okụk oro inyamde n̄kpọ kpukpru usen. Ke utịt usen, okụk ama esiyọhọ ọduọhọ.

“Ke mbuari, nnyịn ima isobo ntakurua inyụn̄ itọn̄ọ ndibuene. Nnyịn ima itaba kpukpru n̄kpọ ke ẹsiode ufọk nnyịn ẹfep. Akan oro, eyeneka mi eren kiet ama osobo mbabuat n̄kpọntịbe oro akanamde ukot esie mbiba ẹkpan̄a. Kpukpru n̄kpọ ẹma ẹkpụhọde. Ke ndusụk ini n̄kesinyam mfri ye unam. Ami n̄ko mma nsinam utom utet mfriukịm, grape, ye alfalfa, nsinyụn̄ nduọk mmọn̄ ke in̄wan̄. Ndusụk owo ẹma ẹsikot mi awak-ubọkutom. Eka mi ama esiwak ndidọn̄ nnyịn esịt ke ndidọhọ ke nnyịn imenyene akpanikọ, inyene eke spirit emi ibat ibat owo ẹnyenede. Ntre mma n̄kpep ndinyene ediwak ndinyụn̄ nnyene esisịt m̀mê ndidu ke unana. Ke emi mma n̄kanam n̄kpọ Jehovah ke uyọhọ ini ke n̄kpọ nte isua 25, mmekeme nditịn̄ nte ke usen ke usen ke mmokụt edidiọn̄ ke ndifiọk nte ke mma mmek mfọnn̄kan usụn̄ uwem—ndinam n̄kpọ Jehovah ke uyọhọ ini.”

Bible asian nnyịn in̄wan̄-in̄wan̄ ete ke “ido ererimbot emi ke ebebe efep.” Ke ntak emi, enye eteme nnyịn ete: “[Yak] mmọ emi ẹdarade ẹnyụn̄ ẹdu uwem nte mmọ emi mîdarake; mmọ emi ẹdepde n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹdu uwem nte mmọ emi mînyeneke; mmọ emi ẹdade ererimbot ẹnam n̄kpọ ẹnyụn̄ edu uwem nte mmọ emi mînọhọke ke esịt.”—1 Corinth 7:29-32a.

Ke ntre, ini nditịm ndụn̄ọde usụn̄ uwem fo edi emi. Edieke afo enyenede esisịt n̄kpọ, kpeme biọn̄ọ iyatesịt ye isịnenyịn. Ke n̄kan̄ eken, oyowụt eti ibuot afo ndinịm inyene obụkidem ekededi oro afo ekemede ndinyene, ke nnennen itie ke uwem fo mbak mmọ ẹdikara uwem fo. Nte apostle Paul eketemede, ke kpukpru usụn̄, ‘kûdori enyịn ke se iyan̄ade owo nte ẹnyene, edi dori enyịn ke Abasi, emi ọnọde nnyịn kpukpru n̄kpọ uwak-uwak, ete idara ke esịt.’ Edieke anamde oro, do afo n̄ko emekeme nditịn̄ nte ke imọ imekpep ndiyụhọ ye se inyenede.—1 Timothy 6:17-19.

[Ndise ke page 9]

Paul ama ada ubọk esie anam utom mbak edidi mbiomo ọnọ mbon en̄wen

[Mme ndise ke page 10]

Ediwak tọsịn owo ẹkop inemesịt ndidu uwem ‘uten̄e Abasi oro asan̄ade ye owo ndiyụhọ ye se enye enyenede’